Μζτρθςθ και Ποςοτικζσ μζκοδοι ςτθ Διαχείριςθ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ

AΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΤΣΕΧΝΙΚΗ ΧΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΣΑΠΣΤΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΣΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Μζτρθςθ και Ποςοτικζσ μζκοδοι ςτθ Διαχείριςθ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ Οικονόμου, Κ. Θεμιςτοκλισ Μζλθ εξεταςτικισ επιτροπισ: Καλφακάκου Γλυκερία Κακθγιτρια Τομζα Μεταφορϊν, Συγκοινωνιακισ Υποδομισ, Διαχίεριςθσ ζργων και ανάπτυξθσ (Το.Με.Σ.Υ.Δ.Ε.Αν) Αρετοφλθσ Γεϊργιοσ Λζκτορασ Τομζα Μεταφορϊν, Συγκοινωνιακισ Υποδομισ, Διαχίεριςθσ ζργων και ανάπτυξθσ (Το.Με.Σ.Υ.Δ.Ε.Αν) Ξενίδθσ Ιωάννθσ Λζκτορασ Τομζα Μεταφορϊν, Συγκοινωνιακισ Υποδομισ, Διαχίεριςθσ ζργων και ανάπτυξθσ (Το.Με.Σ.Υ.Δ.Ε.Αν) Θεςςαλονίκθ, Νοζμβριοσ 2013

ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΤΡΕΣΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ... 4 ΕΤΡΕΣΗΡΙΟ ΧΗΜΑΣΩΝ... 4 ΕΤΡΕΣΗΡΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΣΩΝ... 5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 6 ABSTRACT... 7 1. ΕΙΑΓΩΓΗ... 9 1.1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΘΩΣΘ ΕΓΑΣΙΑΣ... 10 2. ΒΑΙΚΑ ΧΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ... 14 2.1 ΖΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΡΕΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΘΣ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘΣ ΑΝΘΩΡΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (ΔΑΔ)... 14 2.2 ΣΥΣΤΘΜΑ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘΣ ΑΝΘΩΡΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ... 15 2.3 ΣΚΟΡΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΟΛΟΣ ΤΘΣ ΔΑΔ... 17 2.4 ΚΥΙΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΡΕΙΟΧΕΣ ΔΙΕΓΑΣΙΩΝ ΔΑΔ... 20 2.5 ΙΔΙΑΙΤΕΟΤΘΤΕΣ ΔΑΔ ΣΤΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΓΑ... 23 3. ΜΕΣΡΗΗ ΣΑ ΠΛΑΙΙΑ ΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ... 25 3.1 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΘΤΑ ΜΕΤΘΣΘΣ... 25 3.2 ΡΕΙΟΙΣΜΟΙ... 26 3.3 ΡΕΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΥΣΤΘΜΑΤΟΣ ΜΕΤΘΣΘΣ... 28 3.3.1 Κατθγορίεσ δεικτϊν... 31 3.3.2 Βαςικοί Δείκτεσ... 34 3.3.3 Εξιςϊςεισ υπολογιςμοφ βαςικϊν δεικτϊν... 36 3.4 ΑΝΘΩΡΙΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ... 40 3.4.1 Διαδικαςία μζτρθςθσ και δείκτεσ... 41 4. ΜΕΣΡΗΗ ΑΠΟΔΟΗ, ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΗ ΤΝΟΛΙΚΗ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΔΑΔ... 46 4.1 ΑΝΑΓΚΘ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ ΟΛΟΚΛΘΩΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΘΜΑΤΩΝ ΜΕΤΘΣΘΣ... 46 4.2 ΜΟΝΤΕΛΑ ΜΕΤΘΣΘΣ ΑΡΟΔΟΣΘΣ... 48 4.2.1 Πυραμίδα απόδοςθσ (Performance Pyramid)... 48 4.2.2 Μοντζλο ЕР 2 М... 50 4.2.3 Πρίςμα Απόδοςθσ (Performance Prism)... 50 4.2.4 Μοντζλο Maisel... 52 2

4.2.5 Μοντζλο Balanced Scorecard (BSC)... 53 Τρόποσ υλοποίθςθσ... 53 Χάρτθσ Στρατθγικισ (Strategy Map)... 55 Ρλεονεκτιματα Μειονεκτιματα και Κριτικι... 58 4.3 ΕΞΕΛΙΞΘ ΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΘΣΘΣ ΤΘΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΑΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΘΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘΣ ΑΝΘΩΡΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ... 60 4.4 ΜΕΤΘΣΘ ΕΡΙΟΘΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΘΜΑΤΟΣ ΔΑΔ ΣΤΘΝ ΑΡΟΔΟΣΘ ΤΟΥ ΟΓΑΝΙΣΜΟΥ... 62 4.4.1 Κριτιρια επιλογισ τθσ απόδοςθσ εργαηομζνου ωσ μζτρο αξιολόγθςθσ τθσ επιρροισ τθσ ΔΑΔ... 63 4.4.2 Δομι μοντζλου και ερμθνεία επιρροισ ςτθν απόδοςθ... 64 4.4.3 Σχζςεισ εξάρτθςθσ και διαδικαςία μζτρθςθσ... 68 4.5 ΝΕΥΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΘ ΑΞΙΟΛΟΓΘΣΘ ΤΟΥ ΣΥΣΤΘΜΑΤΟΣ ΔΑΔ... 74 5. ΠΟΟΣΙΚΕ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ... 80 5.1 ΡΟΓΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΡΤΥΞΘ ΑΝΘΩΡΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ... 80 5.1.1 ΡΟΒΛΕΨΘ ΗΘΤΘΣΘΣ... 82 Ανάλυςθ παλινδρόμθςθσ... 82 Χρονοςειρζσ (Time Series Model)... 85 Ανάλυςθ λόγου και τάςεων (Ratio and trend analysis)... 88 Καμπφλεσ Μάκθςθσ (Learning curves)... 89 5.1.2 ΡΟΒΛΕΨΘ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΘΤΑΣ (ΡΟΣΦΟΑΣ)... 91 Ανάλυςθ Markov... 92 5.1.3 ΣΥΝΟΛΙΚΘ ΡΟΒΛΕΨΘ... 93 5.2 ΣΤΕΛΕΧΩΣΘ... 95 5.2.1 Πολυκριτθριακι ανάλυςθ... 97 AHP... 98 TOPSIS... 100 ANP... 102 5.2.2 Θεωρία αςαφοφσ λογικισ (Fuzzy Set Theory) και Fuzzy AHP... 103 5.2.3 Συμπεραςματικι κριτικι... 110 5.3 ΑΞΙΟΛΟΓΘΣΘ ΕΓΑΣΙΑΣ... 111 5.3.1 Σφγκριςθ Παραγόντων... 113 5.3.2 Μζτρθςθ παραγόντων με πόντουσ... 115 5.3.3 Συγκριτικι αξιολόγθςθ μεκόδων και επεκτάςεισ... 119 6. ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΠΡΟΣΑΕΙ ΜΕΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ... 127 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 133 3

Δπξεηήξην Πηλάθσλ Πίλαθαο 2-1 Βαζηθέο γλσζηηθέο πεξηνρέο ΓΑΓ... 21 Πίλαθαο 2-2 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ηεο ηειέρσζεο... 21 Πίλαθαο 2-3 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ηεο Αλάπηπμεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ 22 Πίλαθαο 2-4 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ηεο Αληαπφδνζεο... 22 Πίλαθαο 2-5 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ησλ Δξγαζηαθψλ ζρέζεσλ... 22 Πίλαθαο 3-1: Σχπνη δεηθηψλ θαη ελδεηθηηθά πεδία κέηξεζεο... 33 Πίλαθαο 3-2: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο ηειέρσζεο... 36 Πίλαθαο 3-3: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Κηλήηξσλ-Παξνρψλ... 37 Πίλαθαο 3-4: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Αληαπφδνζεο... 37 Πίλαθαο 3-5: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Αλάπηπμεο Δθπαίδεπζεο... 38 Πίλαθαο 3-6: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο ηξαηεγηθήο... 38 Πίλαθαο 5-1: Γεδνκέλα εμαξηεκέλεο θαη αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ... 83 Πίλαθαο 5-2: Πξφβιεςε αξηζκνχ εξγαδφκελσλ κε δηάθνξα κνληέια ρξνλνζεηξψλ... 87 Πίλαθαο 5-3: Πίλαθαο πηζαλνηήησλ κεηάβαζεο (Markov)... 93 Πίλαθαο 5-4: Σειηθφο πίλαθαο αλάιπζεο Markov... 93 Πίλαθαο 5-5: Φφξκα αλαθνξάο Κφζηνπο / Πξφζιεςε... 97 Πίλαθαο 5-6: χγθξηζε θξηηεξίσλ κε αζαθήο ηξηγσληθνχο αξηζκνχο... 107 Πίλαθαο 5-7: Μέζνδνη αμηνιφγεζεο εξγαζίαο... 112 Δπξεηήξην Σρεκάησλ ρήκα 2-1: Βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ΓΑΓ θαη κεηαμχ ηνπο αιιειεπηδξάζεηο. 16 ρήκα 2-2: Πεξηερφκελν βαζηθψλ ιεηηνπξγηψλ ΓΑΓ θαηά PMBOK.... 17 ρήκα 2-3: χζηεκα αμφλσλ απνηχπσζεο ησλ ξφισλ ηεο ΓΑ. (πεγή: Barney & Wright,1997)... 20 ρήκα 3-1: Λεηηνπξγία δεηθηψλ ζην γεληθφηεξν ζχζηεκα ηνπ νξγαληζκνχ (πξνζαξκνγή απφ: Boudreau and Ramstad 2007)... 32 ρήκα 3-2: Σνκή ηξαηεγηθήο θαη αξρηηεθηνληθήο ΑΚ (πεγή: Becker et. al., 2002 )... 43 4

ρήκα 4-1: Ππξακίδα απφδνζεο (πεγή: πξνζαξκνγή απφ,neely et al.,2000)... 49 ρήκα 4-2: Πξίζκα Απφδνζεο (Πεγή: Πξνζαξκνγή απφ Neely et al., 2002 )... 52 ρήκα 4-3: Γνκή κνληέινπ BLC ζηε ΓΑΓ (πεγή: Halikova et al.,2003)... 54 ρήκα 4-4: Υάξηεο ηξαηεγηθήο ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ... 56 ρήκα 4-5: πζρεηίζεηο δηεξγαζηψλ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ (πεγή: φπσο παξνπζηάδεηαη ζην Jiang Κ et. al,2012. )... 66 ρήκα 4-6: Formative and Reflective Models (πεγή: φπσο παξνπζηάδεηαη ζην, Freeze & Raschke,ca.2008)... 69 ρήκα4-7: Μνληέινπ κέηξεζεο ζπζηήκαηνο ΓΑΓ (πεγή: φπσο παξνπζηάδεηαη ζην Jiang Κ et. al, 2012)... 73 ρήκα 4-8: Γνκή δηθηχνπ MLP, κε δχν θξπκκέλα ζηξψκαηα 76 Δπξεηήξην Γηαγξακκάησλ Γηάγξακκα 5-1: Μνηίβα πεξηνδηθφηεηαο Υξνλνζεηξψλ... 85 Γηάγξακκα 5-2: Γηαδηθαζία πξνγξακκαηηζκνχ Αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ... 94 Γηάγξακκα 5-3: Ηεξαξρηθή Γνκή επηινγήο Γηαρεηξηζηή έξγνπ... 99 5

Πεξίιεςε Σν ζχζηεκα Γηαρείξηζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, εμαηηίαο ηεο πνιππινθφηεηαο πνπ δεκηνπξγεί ν αλζξψπηλνο παξάγνληαο θαη ε δηαρείξηζε ηεο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξάο, δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο έλα απφιπηα νξζνινγηθφ ζχζηεκα πνπ δηέπεηαη απφ ζπγθεθξηκέλνπο λφκνπο θαη θαλφλεο αηηίαο-απνηειέζκαηνο. Ωζηφζν ε φζν ηνλ δπλαηφλ πιεξέζηεξε αλάιπζε θαη πεξηγξαθή ηεο θαηάζηαζεο, εληζρχεη ηε δπλαηφηεηα απνηειεζκαηηθήο δηαρείξηζεο θαη ιήςεο απνθάζεσλ. Απηφο είλαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν είλαη απαξαίηεηεο νη κεηξήζεηο θαη ε ζσζηή πνζνηηθνπνίεζε ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ. Έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα κέηξεζεο βνεζάεη ψζηε λα ζρεκαηηζηεί κηα θαζαξή εηθφλα γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ε κε ιεηηνπξγία ηνπ θπξίαξρνπ παξάγνληα ζηε ιεηηνπξγία ελφο νξγαληζκνχ, δειαδή ηνπο ίδηνπο ηνπο εξγαδφκελνπο. Ζ δπλαηφηεηα απηή εληζρχεηαη κέζα απφ ηε ρξήζε θαηάιιεισλ πνζνηηθψλ κεζφδσλ θαζψο θαη ηελ έξεπλα θαη ηε βειηίσζε ηεο αμηνπηζηίαο θαη ηεο εγθπξφηεηαο ηνπο. ηελ παξνχζα εξγαζία επηρεηξείηαη κηα νινθιεξσκέλε πεξηγξαθή ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ. Δμεηάδνληαη ηφζν νη κεκνλσκέλεο ιεηηνπξγίεο ηεο φζν θαη ε ζπλνιηθή απφδνζε θαη επηξξνή ηεο ζηνλ νξγαληζκφ. Δπηπιένλ αλαιχνληαη ηα κνληέια κέηξεζεο ηεο απφδνζεο βάζεη ησλ νπνίσλ κπνξεί λα αλαπηπρζεί έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα κέηξεζεο. Με βάζε ηξείο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο ηεο ΓΑΓ, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηε ζηειέρσζε θαη ηελ αμηνιφγεζε εξγαζίαο αλαιχνληαη ζπγθεθξηκέλεο πνζνηηθέο κέζνδνη πνπ ζπκβάινπλ ζηε θαηεχζπλζε ηεο βειηίσζεο ηεο αληηθεηκεληθφηεηαο, ηεο πνζνηηθήο ηεθκεξίσζεο, ηνπ απνηειεζκαηηθνχ ειέγρνπ θαη ηεο δηαξθνχο βειηίσζεο ζηε δηαρείξηζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. πγθεθξηκέλεο πνζνηηθέο κέζνδνη θαη εξγαιεία ζηηο νπνίεο δχλεηαη βαξχηεηα είλαη ε πνιπθξηηεξηαθήο αλάιπζε θαη εηδηθφηεξα νη κέζνδνη AHP θαη TOPSIS, ε αζαθήο ινγηθή θαη ηδηαίηεξα νη κέζνδνη Fuzzy MCDM, ηα λεπξσληθά δίθηπα, 6

ε αλάιπζε παιηλδξφκεζεο, νη ρξνλνζεηξέο, νη θακπχιεο κάζεζε θαη ε αλάιπζε Markov. ε έλα πεξίπινθν ζχζηεκα κε αξθεηνχο αζηάζκεηνπο παξάγνληεο, φπσο απηφ ηεο ΓΑΓ, ε δπλαηφηεηα ππνινγηζκνχ βέιηηζησλ ιχζεσλ πεξηνξίδεηαη. Ωζηφζν ε πηνζέηεζε πνζνηηθψλ θαη αλαιπηηθψλ κεζφδσλ ζε ζπκθσλία κε ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηνπ νξγαληζκνχ ζηα πιαίζηα ελφο νξγαλσκέλνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο πνπ θαιχπηεη φιν ην θάζκα ησλ ιεηηνπξγηψλ, πξνηείλεηαη σο ε πιένλ νινθιεξσκέλε αληηκεηψπηζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο κέηξεζεο θαη πνζνηηθνπνίεζεο ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ. Λέμεηο θιεηδηά: Γηαρείξηζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, Γείθηεο κέηξεζεο, Οινθιεξσκέλν ζχζηεκα κέηξεζεο, Πνζνηηθέο κέζνδνη. Abstract Due to complexity caused by the human factor and the management of human behavior, Human Resources system cannot be described as a perfectly rational one, governed by specific laws and rules of cause and effect. However, most comprehensive analysis and description of the situation, enhance the possibility of effective management and decision making. That is why measurements and proper quantification is necessary within HR. An intergraded measurement system helps to form a clear picture for the effective or not operation of the dominant factor in the functioning of an organization, i.e. the workers themselves. This ability is enhanced through the use of appropriate quantitative methods, research and improvement of their reliability and validity. In this thesis a comprehensive description of the measurement system and its features in the context of HR is attempted. Both individual functions and the overall performance and its influence in the organization are examined. Moreover performance measurement models, according to them a comprehensive measurement system can be developed, are analyzed. 7

Based on three functions of HR, human resources planning, recruiting and job evaluation, specific quantitative methods are analyzed. These methods contribute in objectivity increment, quantitative documentation, effective control and continuous improvement in the management of human resources. Specific quantitative methods and tools, in which emphasis is given, are multicriteria analysis and in particular the methods of AHP and TOPSIS, Fuzzy logic and especially methods of Fuzzy MCDM, Neural networks, Regression analysis, Time Series, Learning Curves and Markov analysis. In a complex system such as HR, with many uncertain factors, the ability to find an optimal solution is limited. However, the adoption of quantitative and analytical methods in accordance with the organization's strategic objectives and in the context of an organized measurement system that covers the entire range of functions is proposed as the most comprehensive approach of measurement and quantification in HR. Keywords: Human Resources Management, Measurement Indicators/Metrics, Integrated measurement system, Quantitative Methods. 8

1. Δηζαγσγή Έλα παξάδεηγκα απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηα απφ ην νπνίν θαη αλαινγία κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ ζεκαληηθέο δηαζηάζεηο ζρεηηθά κε ην αληηθείκελν κειέηεο, δειαδή ηε κέηξεζε θαη ηηο κεζφδνπο πνζνηηθνπνίεζεο ζηε Γηαρείξηζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ (ΓΑΓ), είλαη απηφ ηεο νδήγεζεο ελφο αγσληζηηθνχ απηνθηλήηνπ ρσξίο ηαρχκεηξν θαη φξγαλα κέηξεζεο. Πσο Θα κπνξνχζε θαλείο λα νδεγήζεη απνηειεζκαηηθά ην απηνθίλεην ρσξίο λα γλσξίδεη δεδνκέλα φπσο ε αθξηβή ηνπ ηαρχηεηα; Θα κπνξνχζε θάπνηνο λα ηζρπξηζηεί φηη έλαο έκπεηξνο νδεγφο έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα μεπεξάζεη ην πξφβιεκα ηεο έιιεηςεο πνζνηηθψλ δεδνκέλσλ θαη κέζσ ηεο πξνζσπηθήο ηνπ εθηίκεζεο γηα άιινπο ζπλαθείο παξάγνληεο (πρ ήρνο ηνπ θηλεηήξα) λα θαηεπζχλεη απνηειεζκαηηθά ην απηνθίλεην. Θα είλαη φκσο ίδηα ε αληίδξαζε ελφο δεχηεξνπ νδεγνχ, πνπ κε δεδνκέλεο ζηαζεξέο ηηο ινηπέο ζπλζήθεο, ζα θιεζεί λα πάξεη αλάινγεο απνθάζεηο; Αλαινγηθά ζα κπνξνχζακε λα εμεηάζνπκε ηελ δηαδηθαζία ιήςεο κηαο απφθαζεο κεηαμχ δχν ζηειερψλ (θνηλψλ αξκνδηνηήησλ θαη επηπέδνπ ζηνλ νξγαληζκφ) ηνπ ηκήκαηνο δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ γηα κία ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε, βαζηδφκελνη ζηελ εκπεηξία ηνπο θαζψο θαη ζηελ εηθφλα θαη ηελ αίζζεζε ηνπο γηα ηελ ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο. Όηαλ έρνπλ λα δηαρεηξηζηνχλ κε πνζνηηθά ηεθκεξησκέλα δεδνκέλα γηα ηε ιήςε ηεο απφθαζεο, ε θξίζε ηνπο δελ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί ζε κία θνηλά απνδεθηή βάζε θαη επνκέλσο αλακέλνληαη ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο φζνλ αθνξά ηελ ηειηθή απφθαζε θαη αξθεηά ππνθεηκεληθφο ραξαθηήξαο. Ο πξνβιεκαηηζκφο απηφο κπνξεί λα επεθηαζεί θαη ζηε δηαδηθαζία κέηξεζεο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο Γηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ζηα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ. Δηδηθά φκσο ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν πξέπεη θαλείο λα ιακβάλεη ζνβαξά ππφςε ηνπο αζηάζκεηνπο παξάγνληεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ. 9

Δπηζηξέθνληαο ζην αξρηθφ παξάδεηγκα ηνπ απηνθηλήηνπ, ε ζσζηή αληίδξαζε ζε κία δπζιεηηνπξγία ηνπ νρήκαηνο είλαη πάληα δεδνκέλε θαη απνηέιεζκα ζπλδπαζκνχ ησλ αξρψλ ηεο θπζηθήο θαη ηεο κεραληθήο. Ζ αλαινγία κεηαμχ πιεξνθνξίαο, δξάζεο θαη αληίδξαζεο δελ είλαη ε ίδηα ζην πεδίν ηεο ΓΑΓ. Όηαλ γηα παξάδεηγκα ν δείθηεο ιαζψλ ησλ εξγαδνκέλσλ ζε έλαλ νξγαληζκφ είλαη πςειφο, ε αληίδξαζε δελ είλαη πάληα πξνθαλήο. Θα πξέπεη λα απμεζνχλ νη κηζζνί, νη παξνρέο, λα πξνζιεθζνχλ άιινη εξγαδφκελνη ή λα αιιάμεη ε νκάδα ηεο ΓΑΓ; Όιεο απηέο νη θηλήζεηο ζα είραλ αληίθηππν, ε ζσζηή αληίδξαζε σζηφζν δελ είλαη δεδνκέλε ζε θάζε πεξίπησζε θαη απνηειεί αληηθείκελν αλάιπζεο πνιιαπιψλ θξηηεξίσλ. εκαληηθφ επνκέλσο πεδίν, ζην νπνίν ε νινθιεξσκέλε κέηξεζε θαη πνζνηηθνπνίεζε ζπκβάιεη ζεηηθά, είλαη ε εχξεζε ηεο θαηάιιειεο αλαινγίαο κεηαμχ ησλ πηζαλψλ δξάζεσλ θαη ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο ζην επηζπκεηφ απνηέιεζκα. 1.1 Αληηθείκελν Σηόρνη θαη Γηάξζξσζε εξγαζίαο Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηειεί ε πεξηγξαθή ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο θαη αμηνιφγεζεο ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ, ε αλάιπζε ησλ κνληέισλ βάζεη ησλ νπνίσλ κπνξεί λα αλαπηπρζεί έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα κέηξεζεο θαζψο θαη ησλ θπξηφηεξσλ πνζνηηθψλ κεζφδσλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα πιαίζηα επηκέξνπο ιεηηνπξγηψλ ηεο δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Ζ ΓΑΓ θαη ε δηαρείξηζε ηεο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξάο δελ αθνινπζεί ηνπο λφκνπο ηεο θπζηθήο θαη ζίγνπξα δελ είλαη έλα απφιπηα νξζνινγηθφ ζχζηεκα. Ζ ζπκπεξηθνξά ησλ παξαγφλησλ κπνξεί εχθνια λα κεηαβιεζεί αιιάδνληαο ηηο ηζνξξνπίεο. Δίλαη ζπλεπψο δχζθνινο ν απφιπηνο θαζνξηζκφο δεηθηψλ θαη πνζνηηθψλ θξηηεξίσλ πνπ λα πεξηγξάθνπλ ηθαλνπνηεηηθά ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο θαη λα κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε αζθαιείο κειινληηθέο πξνβιέςεηο. Αζθαιείο πξνβιέςεηο πνπ νπζηαζηηθά είλαη αδχλαηεο ζε έλα κεηαβαιιφκελν ζχζηεκα, φπνπ κηα έλδεημε κπνξεί λα έρεη πνιιαπιέο αηηηάζεηο. Ωζηφζν έρνληαο ηελ απαηηνχκελε γλψζε γηα ηελ φζν ην δπλαηφλ πιεξέζηεξε αλάιπζε θαη πεξηγξαθή ηεο θαηάζηαζεο θαη ιακβάλνληαο ππφςε 10

φιεο ηηο γλσζηέο παξακέηξνπο επηξξνήο, είλαη επθνιφηεξε ε νξζή εξκελεία θαη αληηκεηψπηζε ηεο. Απηφο είλαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν είλαη απαξαίηεηεο νη απνηειεζκαηηθέο κεηξήζεηο θαη ε ζσζηή πνζνηηθνπνίεζε ζηε ΓΑΓ. Ζ απιή θαηαγξαθή ηεο αλαινγίαο πξνζιήςεσλ/απνιχζεσλ, ή ηνπ θφζηνπο αλά πξφζιεςε αιιά θαη νπνηνπδήπνηε κεγέζνπο φηαλ απηφ δελ εληάζζεηαη ζε έλα πιήξεο ζχζηεκα δεηθηψλ ηθαλφ λα θαιχςεη φιεο ηηο θχξηεο ιεηηνπξγίεο ηεο ΓΑΓ θαη ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπο κε ηα ππφινηπα επίπεδα-ηκήκαηα ηνπ νξγαληζκνχ δελ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά. Οη κεηξήζεηο είλαη απαξαίηεηεο ψζηε λα ζρεκαηηζηεί κηα θαζαξή εηθφλα γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ε κε ιεηηνπξγία ηνπ θπξίαξρνπ παξάγνληα ζηε ιεηηνπξγία ελφο νξγαληζκνχ, δειαδή ηνπο ίδηνπο ηνπο εξγαδφκελνπο. Δπηπιένλ δηαηεξψληαο θαηάιιειν αξρείν κεηξήζεσλ, παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα αλάιπζεο θαη εξκελείαο ζηε θιίκαθα ηνπ ρξφλνπ, δηάθξηζεο πηζαλψλ δηαθνξνπνηήζεσλ θαη αληαγσληζηηθψλ πιενλεθηεκάησλ πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά θαη λα εληζρχζνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ. Απηή ε δπλαηφηεηα εληζρχεηαη κέζα απφ ηελ έξεπλα θαη ηε βειηίσζε ηεο αμηνπηζηίαο θαη ηεο εγθπξφηεηαο ησλ δηαζέζηκσλ πνζνηηθψλ κεζφδσλ αιιά ηε δηεχξπλζε ηνπ θάζκαηνο πνπ απηέο θαιχπηνπλ. Ζ έξεπλα ζε απηφ ηνλ ηνκέα είλαη επνκέλσο απαξαίηεηε θαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηε κειινληηθή πνξεία ηνπ θιάδνπ ηεο ΓΑΓ ζε έλα πεξηβάιινλ φπνπ ε ξνή ηεο πιεξνθνξίαο νινέλα θαη απμάλεηαη, ε πξφνδνο ηεο ηερλνινγίαο κεηψλεη ηνπ θάζε είδνπο πεξηνξηζκνχο θαη ε απαζρφιεζε ζε δηεζλέο επίπεδν αληηκεησπίδεη λέεο πξνθιήζεηο θαη πξννπηηθέο. ηφρνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη, κέζα απφ ηελ αλάιπζε ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο θαη ησλ επηιεγκέλσλ πνζνηηθψλ κεζφδσλ, λα αλαδείμεη ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο πηνζέηεζεο κηαο νινθιεξσκέλεο αληηκεηψπηζεο αιιά θαη ηα θξίζηκα εθείλα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δεηήκαηνο ηεο κέηξεζεο θαη πνζνηηθνπνίεζεο ζηε ΓΑΓ πνπ ζπκβάινπλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε. ηφρνο επίζεο είλαη ε δηεξεχλεζε ηεο δηαδηθαζίαο εθηίκεζεο ηεο ζπζρέηηζεο κεηαμχ ηνπ βαζκνχ ιεηηνπξγίαο ηεο ΓΑΓ θαη ηεο ζπλνιηθήο απφδνζεο ηνπ 11

εξγαδφκελνπ θαη θαη επέθηαζε ηνπ νξγαληζκνχ. Γειαδή ε δηαδηθαζία εθηίκεζεο ηεο επηξξνήο ηεο ΓΑΓ ζε απηνχο ηνπο παξάγνληεο. Παξάιιεια ε παξνχζα εξγαζία ζηνρεχεη λα αλαδείμεη ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο αδπλακίεο ζπγθεθξηκέλσλ αλαιπηηθψλ κεζφδσλ θαη εξγαιείσλ, απνηειψληαο κία βάζε γηα πεξαηηέξσ εκβάζπλζε φζνλ αθνξά ηε ζπλδπαζκέλε εθαξκνγή ηνπο ζηα πιαίζηα ηεο δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ζηνλ εηδηθφηεξν θιάδν ησλ ηερληθψλ έξγσλ. Όζνλ αθνξά ηε δνκή ηεο εξγαζίαο, ζην δεχηεξν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη νη βαζηθνί νξηζκνί θαη έλλνηεο. Ζ έλλνηα θαη ην πεξηερφκελν ηεο ΓΑΓ, ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο αιιά θαη ν ζθνπφο, νη ζηφρνη θαη ν ξφινο ηεο ζηα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ. Δπίζεο παξνπζηάδνληαη νη ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ΓΑΓ ζηα πιαίζηα ησλ ηερληθψλ έξγσλ. ην ηξίην θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα πξνζέγγηζε ζε ηξία βαζηθά εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην δήηεκα ηεο κέηξεζεο ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ. Σνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο ε εθαξκνγή ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο θξίλεηαη αλαγθαία, ηνπο ππάξρνληεο πεξηνξηζκνχο ζηελ πηνζέηεζε ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο αιιά θαη ην πεξηερφκελν ηνπ. Δπίζεο αλαιχεηαη ε ηδηαίηεξα ζεκαληηθή έλλνηα ηνπ Αλζξψπηλνπ Κεθαιαίνπ, ζηα πιαίζηα ηεο νπνίαο δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηνλ ηνκέα ηεο κέηξεζεο θαη πνζνηηθνπνίεζεο. ην ηέηαξην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θχξησλ κνληέισλ κέηξεζεο ηεο επηρεηξεζηαθήο απφδνζεο πνπ έρνπλ εθαξκνγή ζην εηδηθφηεξν πιαίζην ηνπ ηκήκαηνο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ αιιά θαη ε εμέιημε ησλ πξνζεγγίζεσλ αμηνιφγεζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Δπίζεο αλαιχεηαη έλα ζπγθεθξηκέλν κνληέιν κέηξεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ, κε βάζε ηελ επηξξνή ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ, αιιά θαη ε δπλαηφηεηα ζπλνιηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο κέζσ ηεο εθαξκνγήο λεπξσληθψλ δηθηχσλ. ην πέκπην θεθάιαην κε άμνλα ηξείο ιεηηνπξγίεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ έληνλα πνζνηηθή δηάζηαζε, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηε ζηειέρσζε αιιά θαη ηελ αμηνιφγεζε εξγαζίαο 12

παξνπζηάδνληαη πνζνηηθέο κέζνδνη ηεο πνιπθξηηεξηαθήο αλάιπζεο, ηεο αζαθνχο ινγηθήο, ε αλάιπζε παιηλδξφκεζεο αιιά θαη επηκέξνπο αλαιπηηθέο κέζνδνη θαη εξγαιεία πνπ βξίζθνπλ εθαξκνγή ζηηο ιεηηνπξγίεο πνπ εμεηάδνληαη θαη ε ρξήζε ηνπ κπνξεί λα γεληθεπηεί ζην ζχλνιν ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. ην ηειεπηαίν θεθάιαην ηεο εξγαζίαο πεξηιακβάλνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα, ηα ζεκεία θξηηηθήο αιιά θαη νη πξνηάζεηο γηα κειινληηθή έξεπλα ζηα πιαίζηα ηνπ δεηήκαηνο. 13

2. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά Γηαρείξηζεο Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ Δίλαη απαξαίηεην, πξνηνχ πξνρσξήζνπκε ζηε δηαπξαγκάηεπζε ηνπ ζέκαηνο ηεο εξγαζίαο, λα αλαθεξζνχκε ζηνπο θνηλά απνδεθηνχο νξηζκνχο θαη ην πεξηερφκελν ησλ βαζηθψλ ελλνηψλ ζηα πιαίζηα ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ. 2.1 Έλλνηα θαη πεξηερόκελν ηεο Γηαρείξηζεο Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ (ΓΑΓ) Κπξίαξρε είλαη ε έλλνηα ηεο ΓΑΓ πνπ νξίδεηαη σο: Η ζηπαηεγική πποζέγγιζε διασείπιζερ ηων αηόμων πος επγάδονηαι ζε έναν οπγανιζμό και πος μεμονωμένα και ζςλλογικά ζςμβάλοςν ζηεν επίηεςξε ηων ζηόσων ηος (Ξελίδεο 2011). Οη φξνη Γπλακηθφ θαη Πφξνη έρνπλ θαηά πνιχ αληηθαηαζηήζεη ηνλ φξν Πξνζσπηθφ, πνπ απέδηδε κία πην κνλνδηάζηαηε ζεκαζία ζηε ζπκβνιή ησλ εξγαδνκέλσλ. Αληίζεηα ν φξνο Πφξνη αλαθέξεηαη ζηε ζπκβνιή ησλ αηφκσλ ζηε παξαγσγηθή δηαδηθαζία σο βαζηθνχο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο. Ο φξνο Γπλακηθφ πξνζδίδεη κία επηπιένλ δηάζηαζε θαη ζεκαζία ζην ξφιν ησλ εξγαδνκέλσλ, ππφ ηελ έλλνηα φηη ε ζπκβνιή ηνπο δελ αλαγλσξίδεηαη σο ζηαηηθή θαη επνκέλσο αλακελφκελε θαη πξνβιέςηκε αιιά σο δπλακηθή. ε απηφ ην πιαίζηα ν ξφινο ηεο δηαρείξηζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ απνθηά ηδηαίηεξε ζεκαζία (Ξελίδεο 2011). Με βάζε ηηο απαηηήζεηο πνπ δεκηνπξγεί ην ζχγρξνλν εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ κε ην ζπλερψο απμαλφκελν αληαγσληζκφ θαη ηελ αλάγθε κεγαιχηεξεο εμεηδίθεπζεο θαη εθπαίδεπζεο ησλ εξγαδνκέλσλ, πνπ ιφγσ ηεο απηνκαηνπνίεζεο ηεο πιεηνςεθίαο ησλ εξγαζηψλ ξνπηίλαο θαινχληαη λα ζπκβάινπλ ζε πην ζχλζεηα αληηθείκελα εξγαζίαο, ν φξνο Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζεσξείηαη σο ν πιένλ δφθηκνο θαη πηνζεηείηαη ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο πξνζέγγηζεο. Δπηπιένλ ν φξνο δπλακηθφ ζεσξείηαη ν πιένλ δφθηκνο δηφηη πξνζζέηεη ηε δηάζηαζε ηεο κε αλακελφκελεο-δεδνκέλεο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ. ηνηρείν πνπ είλαη θαζνξηζηηθφ ζην ηξφπν κε ηνλ νπνίν νξγαλψλεηαη έλα 14

ζχζηεκα κέηξεζεο θαη επηιέγεηαη κία πνζνηηθή κέζνδνο αλάιπζεο, αμηνιφγεζεο θαη ειέγρνπ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. 2.2 Σύζηεκα Γηαρείξηζεο Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ Το ζύνολο: α) ησλ ηδεψλ, πνπ εθθξάδνπλ ηηο ζεκειηψδεηο αξρέο πνπ πηνζεηνχληαη, β) ησλ ζηξαηεγηθψλ, πνπ νξίδνπλ ηελ θαηεχζπλζε ζηφρεπζεο, γ) ησλ πνιηηηθψλ, πνπ δηακνξθψλνπλ ην πιαίζην πινπνίεζεο, δ) ησλ δηαδηθαζηψλ, πνπ αθνξνχλ ηππνπνηεκέλεο δηεξγαζίεο θαη κεζφδνπο πινπνίεζεο, ε) ησλ πξαθηηθψλ, πνπ αλαθέξνληαη ζε άηππεο πξνζεγγίζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ηέινο ζη) ησλ πξνγξακκάησλ πνπ πεξηιακβάλνπλ ηελ νινθιεξσκέλε πινπνίεζε φισλ ησλ ζπληζησζψλ ηνπ ζπζηήκαηνο (Ξελίδεο 2011). Απφ ηνλ νξηζκφ ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ ην ζχζηεκα ΓΑΓ, παξαηεξνχκε πσο ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ φζνλ αθνξά ηε δηάζηαζε ηεο πνζνηηθνπνίεζεο θαη ηηο πνζνηηθέο κεζφδνπο παξνπζηάδεη ην πεδίν ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο. Ωζηφζν δελ κπνξεί λα παξακειεζεί ε δηάζηαζε ηεο πνζνηηθνπνίεζεο ησλ σθειεηψλ πνπ αθνξνχλ ηε γεληθφηεξε ζηξαηεγηθή θαη ηηο πνιηηηθέο ηνπ νξγαληζκνχ. Αλαιπηηθφηεξα ην ζχλνιν ησλ δηαδηθαζηψλ πεξηιακβάλεη ηνπο εμήο ηνκείο (Huemann et al., 2007) : ηειέρσζε: Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ απαηηνχκελνπ δπλακηθνχ, θαζνξηζκφο ησλ απαηηήζεσλ, πξνζέιθπζε θαη επηινγή ππνςεθίσλ. Παξαθίλεζε: Κίλεηξν, ψζεζε γηα αληίδξαζε θαη απνηέιεζκα. Απνηίκεζε επίδνζεο: Μέηξεζε θαη εθηίκεζε ηεο αηνκηθήο θαη νκαδηθήο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ. Αμηνιφγεζε εξγαζίαο - Αληαπφδνζε: ηξαηεγηθέο θαη πνιηηηθέο πνπ αθνξνχλ ηελ αληακνηβή ησλ εξγαδνκέλσλ θαηά ηξφπν ηζφηηκν, δίθαην θαη ζπλεπή κε βάζε ηελ αμία ηνπο ζηνλ νξγαληζκφ. Αλάπηπμε-Δθπαίδεπζε: Πξνγξάκκαηα θαη πξαθηηθέο θαηάξηηζεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ζπλερνχο βειηίσζεο ησλ δεμηνηήησλ ηνπο. 15

Εξωτερικοί παράγοντεσ επιρροισ Μζτρθςθ και Ροςοτικζσ Μζκοδοι ςτθ Διαχείριςθ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ Δξγαζηαθέο ζρέζεηο: Εεηήκαηα θαη πξαθηηθέο επηθνηλσλίαο, ζπκπεξηθνξψλ ζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ, δηθαησκάησλ θαη δηαπξαγκαηεχζεσλ αιιά θαη δεηεκάησλ πγείαο θαη αζθάιεηαο. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί απεηθνλίδνληαη νη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηηο ΓΑΓ θαη ελ κέξεη νη κεηαμχ ηνπο αιιειεπηδξάζεηο. Τπάξρεη νξηδφληηα ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ ιεηηνπξγηψλ θαζψο απηέο πξέπεη λα ιεηηνπξγνχλ ζχκθσλα ην θνηλά απνδεθηφ πιαίζην ηνπ νξγαληζκνχ. Πιαίζην πνπ πεξηιακβάλεηαη ηνπο εμσηεξηθνχο παξάγνληεο επηξξνήο ηεο ΓΑΓ, αιιά θαη ηνπο εζσηεξηθνχο παξάγνληεο επηξξνήο θαη θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ην ηκήκα δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Στελζχωςθ Ανάπτυξθ ΔΑΔ Αντα/δοςθ Εςωτερικοί παράγοντεσ επιρροισ Εργα/κζσ ςχζςεισ Σρήκα 2-0-1: Βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ΓΑΓ θαη κεηαμύ ηνπο αιιειεπηδξάζεηο. Μία ελαιιαθηηθή πξνζέγγηζεο ηεο δνκήο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ είλαη απηή πνπ παξνπζηάδεηαη ζην A guide to the Project Management Book of Knowledge 16

(PMBOK, 2000).Ζ ΓΑΓ ζηα πιαίζηα ηνπ έξγνπ πεξηιακβάλεη ηηο απαηηνχκελεο δηεξγαζίεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε αμηνπνίεζε ησλ εξγαδφκελσλ πνπ εκπιέθνληαη ζε απηφ. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη ηα δεδνκέλα εηζφδνπ, νη δηαδηθαζίεο θαη ηα δεδνκέλα εμφδνπ γηα ηηο ηξείο βαζηθέο δηεξγαζίεο. Οη δηεξγαζίεο απηέο αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο, αθνχ ηα παξαδνηέα ηεο κίαο είλαη δεδνκέλα εηζφδνπ γηα ηελ άιιε. Δπίζεο αιιειεπηδξνχλ θαη κε ηηο ππφινηπεο βαζηθέο γλσζηηθέο πεξηνρέο ηεο δηνίθεζεο ηερληθψλ έξγσλ. ΔΑΔ (ζργου) Οργανωςιακόσ Σχεδιαςμόσ Απόκτθςθ ομάδασ ζργου Ανάπτυξθ ομάδασ ζργου Δεδομζνα Ειςόδου Στοιχεία ζργου, Απαιτιςεισ, Ρεριοριςμοί Εργαλεία-Τεχνικζσ Ρρακτικζσ, Φόρμεσ, Ανάλυςθ ενδιαφερόμενων μερϊν, Οργανωςιακι κεωρία Δεδομζνα Εξόδου Ανάκεςθ ρόλων και αρμοδιοτιτων, Σχζδιο διαχείριςθσ δυναμικοφ, οργανόγραμμα Δεδομζνα Ειςόδου Σχζδιο διαχείριςθσ δυναμικοφ,ρθγζσ αναηιτθςθσ εργαη. Εργαλεία-Τεχνικζσ Διαπραγματεφςεισ, Συμβάςεισ, Ρρό-ανάκεςθ Δεδομζνα Εξόδου Ρρόςλθψθ ομάδασ,ανάκεςθ Διεφκυνςθσ ομάδασ ζργου Δεδομζνα Ειςόδου Σχζδιο διαχείριςθσ δυναμικοφ, Δυναμικό και ςχζδιο ζργου, Αναφορζσ απόδοςθσ, εξωτερικι ανατροφοδότθςθ. Εργαλεία-Τεχνικζσ Εκπαίδευςθ, Αμοιβζσ και αναγνϊριςθ, Τεχνικζσ ενίςχυςθσ ομάδασ, κοινόσ χϊροσ δράςθσ. Δεδομζνα Εξόδου Βελτίωςθ απόδοςθσ, Δεδομζνα ειςόδου για αξιολόγθςθ εργαςίασ Σρήκα 2-0-2: Πεξηερόκελν βαζηθώλ ιεηηνπξγηώλ ΓΑΓ θαηά PMBOK. 2.3 Σθνπόο, ζηόρνη θαη ξόινο ηεο ΓΑΓ Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ην ζθνπφ ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ έρνπλ αλαπηπρζεί πνιιαπινί νξηζκνί, θάζε έλαο απφ ηνπο νπνίνπο δίλεη έκθαζε ζε δηαθνξεηηθφ ζηνηρείν. Οξηζκέλνη απφ ηνπο θπξηφηεξνπο είλαη νη εμήο (Tabassi & Bakar,2008) : 17

θνπφο ηεο ΓΑΓ είλαη λα κεγηζηνπνηεί ηε παξαγσγηθφηεηα ελφο νξγαληζκνχ βειηηζηνπνηψληαο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπ. χκθσλα κε ηε βξεηαληθή πξνζέγγηζε θνπφο είλαη ε ππνζηήξημε θαη ε δηεπθφιπλζε ηεο δηαδηθαζίαο αλάπηπμεο ηνπ εξγαδφκελνπ, ηεο νκάδαο θαη ηνπ νξγαληζκνχ γεληθφηεξα. Σέινο ζχκθσλα κε ηελ ακεξηθάληθε πξνζέγγηζε θνπφο είλαη ε ελίζρπζε ηεο θαηάξηηζεο θαη ηεο ηθαλφηεηαο ηνπ εξγαδφκελνπ θαη ε επίηεπμε πςειήο απφδνζεο ζηελ εξγαζία Ο πξψηνο νξηζκφο είλαη γεληθφηεξνο θαζψο δελ αλαθέξεηαη ζπγθεθξηκέλα ζηε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία επηηπγράλνληαη ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα. Γίλεη έκθαζε ζηε παξαγσγηθφηεηα ηνπ νξγαληζκνχ θαη ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο. Σφζν ε αγγιηθή φζν θαη ε ακεξηθάληθε πξνζέγγηζε είλαη πην ζπγθεθξηκέλεο φζνλ αθνξά ηε δηαδηθαζία πινπνίεζεο ηνπ ζθνπνχ, θαζψο αλαθέξνληαη εηδηθά ζηε αλάπηπμε ηνπ εξγαδνκέλνπ. Σνλίδεηαη έηζη ν ξφινο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο. Ζ ακεξηθάληθε πξνζέγγηζε, σζηφζν δηαθνξνπνηείηαη ζην γεγνλφο φηη επηθεληξψλεηαη ζην κέγεζνο ηεο απφδνζεο ζηελ εξγαζία. Δίλαη ζεκαληηθφ λα παξαηεξήζνπκε φηη ε δηάζηαζε ηεο πνζνηηθνπνίεζεο ππάξρεη έληνλε ζηε πεξηγξαθή ηνπ ζθνπνχ ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Όηαλ γίλεηαη ιφγνο γηα κεγηζηνπνίεζε, βειηηζηνπνίεζε θαη πςειή απφδνζε, δελ είλαη δπλαηή ε αμηνιφγεζε επίηεπμεο απηψλ ησλ απνηειεζκάησλ ρσξίο πνζνηηθά θξηηήξηα. Δπίζεο άμην παξαηήξεζεο είλαη ην γεγνλφο φηη ηα απνηειέζκαηα ηεο ΓΑΓ πάληα ζπλδένληαη κε απηά ηνπ νξγαληζκνχ, επνκέλσο ζε θάζε πξνζπάζεηα κέηξεζεο πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη σο αιιειέλδεηα. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ζα νξηζηεί απηφ ην ζχζηεκα θαη νη ζπλζήθεο πνπ ζα ην επεξεάδνπλ είλαη εμαηξεηηθά θξίζηκνη παξάγνληεο γηα ηελ αμηνπηζηία ηνπ απνηειέζκαηνο. Απφ ην ζθνπφ ηεο ΓΑΓ νξίδνληαη νη εηδηθφηεξνη ζηφρνη ηεο ζηα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ. Δίλαη πξνθαλέο φηη απηνί ζα αθνινπζνχλ ηηο ζηξαηεγηθέο θαη ηηο γεληθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ. Γηα απηφ ην ιφγν νη ζηφρνη πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη σο δπλακηθνί θαζψο ελδέρεηαη λα κεηαβάιινληαη ζην ρξφλν αλά πξνγξακκαηηζηηθή πεξίνδν ηεο επηρείξεζεο. Δίλαη επίζεο εχινγν νη θεληξηθνί ζηφρνη ηεο ΓΑΓ λα αλαιχνληαη ζε επηκέξνπο αλά επίπεδν 18

νξγάλσζεο ηνπ ηκήκαηνο. Οξηζκέλνη δπλεηηθνί ζηφρνη ηεο ΓΑΓ (Tabassi & Bakar,2008): Απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία φισλ ησλ δηεξγαζηψλ ζηα πιαίζηα ησλ θαηεπζχλζεσλ ηνπ νξγαληζκνχ. Βειηίσζε ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ (παξαγσγηθφηεηααπνηειεζκαηηθφηεηα). Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ζην ρψξν εξγαζίαο. Απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηαιέληνπ θαη νκάδαο. πκκφξθσζε κε ηνπο γεληθνχο θαη εηδηθνχο θαλνληζκνχο θαη ηε λνκνζεζία. Δθηφο απφ ηνλ θαζνξηζκφ, ηδηαίηεξα θξίζηκνο παξάγνληαο είλαη ε δηαδηθαζία ηεξάξρεζεο ηνπο. Γηα ηελ ηεξάξρεζε νη ζηξαηεγηθέο θαηεπζχλζεηο θαη νη πξνηεξαηφηεηεο ηνπ νξγαληζκνχ είλαη επίζεο θχξηα δεδνκέλα εηζφδνπ. ηε δηαδηθαζία απηή δελ πξέπεη λα παξαιείπεηαη ν ρξνληθφο νξίδνληαο ηνπ θάζε ζηφρνπ, πνπ πηζαλφλ δηαθέξεη αλάινγα κε ηηο εηδηθέο απαηηήζεηο. Γηα λα επηηπγράλεηαη ε ελαξκφληζε ησλ ζηφρσλ ηεο ΓΑΓ κε απηνχο ηνπ νξγαληζκνχ θαη ησλ ππφινηπσλ ηκεκάησλ είλαη επφκελν, ζε έλα βαζκφ, ηα θξηηήξηα θαη νη φξνη ηεο δηαδηθαζίαο ηαμηλφκεζεο θαη ηεξάξρεζεο πνπ εθαξκφδεηαη λα είλαη θνηλά. Όζνλ αθνξά ην ξφιν ηεο ΓΑΓ ζηα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ απηφο είλαη πνιπδηάζηαηνο θαη πεξηγξάθεηαη αλάινγα κε ηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο. ε απηφ ην πιαίζην ηα είδε ησλ ξφισλ πνπ αλαγλσξίδνληαη είλαη (Barney & Wright,1997): ηξαηεγηθφο εηαίξνο Φνξέαο αιιαγήο Δηδηθφ εξγαιείν δηνηθεηηθήο δηαρείξηζεο Δηδηθφ εξγαιείν δηαρείξηζεο εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ. Οη ξφινη απηνί κπνξνχλ λα νξγαλσζνχλ ζε έλα ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ, φπνπ ζην έλα άθξν ηνπ θάζεηνπ άμνλα αληηζηνηρεί ε έκθαζε ζηε ζηξαηεγηθή θαη ην κέιινλ θαη ζην άιιν ε έκθαζε ζηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο. Σν 19

έλα άθξν ηνπ νξηδφληηνπ άμνλα αληηζηνηρεί ζηηο ιεηηνπξγίεο ζαλ δηαδηθαζία θαη ην άιιν ζηνπο αλζξψπνπο. ηα ηέζζεξα ηεηαξηεκφξηα εληάζζνληαη νη επηκέξνπο δηεξγαζίεο αλάινγα κε ην ζθνπφ πνπ επηηεινχλ. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί απεηθνλίδεηαη απηή ε νξγάλσζε ησλ ξφισλ. τρατθγικι/μελλον Διεργαςίεσ τρατθγικόσ εταίροσ Στρατθγικόσ Ρρογραμματιςμ όσ, Εικόνα & Κουλτοφρα, Εργαλείο Διοικθτικισ Διαχ. Ανταπόδοςθ, Κίνθτρα, Διατιρθςθ, HRIS Φορζασ Αλλαγισ Στελζχωςθ, Μζτρθςθ απόδοςθσ, Ανάπτυξθεκπαίδευςθ, Οργανωςιακόσ ςχεδιαςμόσ Εργαλείο Διαχ. Εργ. χζςεων Εργαςιακζσ ςχζςεισ, Επικοινωνίασ, Κανονιςμοί νομοκεςία Άνκρωποι Κακθμερινζσ λειτουργίεσ Σρήκα 2-0-3: Σύζηεκα αμόλσλ απνηύπσζεο ησλ ξόισλ ηεο ΓΑ. (πεγή: Barney & Wright,1997) 2.4 Κύξηεο γλσζηηθέο πεξηνρέο δηεξγαζηώλ ΓΑΓ ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά νη βαζηθέο γλσζηηθέο πεξηνρέο θαη ηα επηκέξνπο αληηθείκελα ησλ δηεξγαζηψλ ηεο ΓΑΓ, φπσο απηά αλαθέξνληαη ζην αληίζηνηρν νδεγφ ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηεο Ηληηάλα: Human Resources Management Body of Knowledge ηνπ (IUPUI). 20

Α/Α Πίλαθαο 2-1 Βαζηθέο γλσζηηθέο πεξηνρέο ΓΑΓ Βαςικζσ γνωςτικζσ περιοχζσ Ρεριγραφι 1 Ανάλυςθ και αξιολόγθςθ των αναγκϊν 2 Στρατθγικζσ επικοινωνίασ 3 Διαδικαςίεσ μάκθςθσ 4 Μζκοδοι κατάρτιςθσ 5 Θεωρίεσ κινιτρων και εφαρμογζσ 6 Θ ζννοια τθσ θγεςίασ και εφαρμογζσ 7 Διαχείριςθ ζργου (ζννοια και εφαρμογζσ ) 8 Θ ζννοια τθσ διαφορετικότθτασ 9 Ανκρϊπινεσ ςχζςεισ (για παράδειγμα, διαπροςωπικζσ και οργανωτικι ςυμπεριφορά ) 10 Δεοντολογία και θκικι, επαγγελματικά πρότυπα 11 Ρλθροφοριακά ςυςτιματα ΔΑΔ (HRIS) Ροιοτικζσ και ποςοτικζσ μζκοδοι ανάλυςθσ και ερμθνείασ δεδομζνων και ςυςτιματα λιψθσ 12 αποφάςεων 13 Διαχείριςθ τθσ αλλαγισ 14 Διαχείριςθ ευκφνθσ και κινδφνου 15 Μζκοδοι ανάλυςθσ και περιγραφισ εργαςίασ Συςχετίςεισ μεταξφ των δραςτθριοτιτων τθσ ΔΑΔ και των επιμζρουσ προγραμμάτων των διαφόρων 16 λειτουργιϊν 17 Νομοκεςία, οργανωςιακι κανόνεσ και διαδικαςίεσ 18 Τεχνικζσ "ςάρωςθσ "εςωτερικοφ και εξωτερικοφ περιβάλλοντοσ 19 Διαδικαςία υλοποίθςθσ ςτρατθγικοφ ςχεδιαςμοφ 20 Οργανωςιακι κοινωνικι ευκφνθ 21 Βαςικζσ διοικθτικζσ λειτουργίεσ, ςχεδιαςμόσ, οργάνωςθ, διοίκθςθ και ζλεγχοσ 22 Τεχνικζσ διατιρθςθσ δθμιουργικότθτασ και καινοτομίασ Πίλαθαο 2-2 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ηεο Σηειέρσζεο τελζχωςθ Προγραμματιςμόσ Α/Α Ρεριγραφι Γνϊςθ των κρατικϊν κανονιςμϊν-νόμων ςχετικά με τθν απαςχόλθςθ και τθν επιλογι εργατικοφ 1 δυναμικοφ 2 Μεταναςτευτικοί νόμοι Ροςοτικζσ μζκοδοι ανάλυςθσ και αξιολόγθςθσ προςωπικοφ (cost-benefit, cost per hire, selection ratio, 3 adverse impact) 4 Μζκοδοι πρόςλθψθσ και πθγζσ προςζλκυςθσ 5 Εναλλακτικζσ λφςεισ ςτελζχωςθσ (outsourcing, εξ' αποςτάςεωσ εργαςία) 6 Τεχνικζσ προγραμματιςμοφ ανκρϊπινου δυναμικοφ 7 Αξιοπιςτία και εγκυρότθτα μεκόδων και εργαλείων επιλογισ 8 Τεχνικζσ ςυνζντευξθσ υποψθφίων 9 Ρρακτικζσ μετεγκατάςταςθσ προςωπικοφ (relocation) 10 Επιρροι κινιτρων και παροχϊν ςτισ διαδικαςίεσ ςτελζχωςθσ και διατιρθςθσ Ανκρϊπινου δυναμικοφ 11 ΔΑΔ ςε διεκνζσ περιβάλλον 12 Ρρακτικζσ και διεργαςίεσ εςωτερικοφ ςχεδιαςμοφ ανκρϊπινου δυναμικοφ 21

Α/Α Πίλαθαο 2-3 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ηεο Αλάπηπμεο Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ Ανάπτυξθ Ανκρϊπινου δυναμικοφ Ρεριγραφι 1 Θεωρίεσ και εφαρμογζσ Ανάπτυξθσ ΑΔ (ςταδιοδρομία, ανάπτυξθ θγεςίασ) 2 Θεωρίεσ και εφαρμογζσ οργανωςιακισ ανάπτυξθσ 3 Μζκοδοι, προγράμματα και τεχνικζσ κατάρτιςθσ 4 Στρατθγικζσ ενεργοποίθςθσ και ςυμμετοχισ 5 Τεχνικζσ ανάλυςθσ τθσ πορείασ εξζλιξθσ 6 Μζκοδοι αξιολόγθςθσ τθσ επίδοςθσ και διαχείριςθ τθσ απόδοςθσ 7 Ιςχφοντα διεκνι κζματα (κοινωνικζσ νόρμεσ, πολιτιςμόσ κλπ) 8 Διδακτικζσ μζκοδοι Τεχνικζσ αξιολόγθςθσ τθσ αποτελεςματικότθτασ του προγράμματοσ ΑΑΔ (ικανοποίθςθ εργαη., 9 Απόδοςθ εκπαιδευόμενων, βακμόσ υλοποίθςθσ των ςτόχων του οργανιςμοφ. Α/Α Πίλαθαο 2-4 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ηεο Αληαπόδνζεο Ανταπόδοςθ και παροχζσ Ρεριγραφι 1 Κρατικοί κανονιςμοί και νόμοι ςχετικά με τισ αμοιβζσ/παροχζσ 2 Λογιςτικζσ πρακτικζσ ςχετικά με τισ αποηθμιϊςεισ και τα οφζλθ 3 Μζκοδοι αξιολόγθςθσ τθσ εργαςίασ 4 Τιμολόγθςθ κζςεων εργαςίασ και δομζσ πλθρωμϊν 5 Κίνθτρα και μζκοδοι μεταβλθτϊν αμοιβϊν 6 Εκτελεςτικι αποηθμίωςθ 7 Μθ χρθματικζσ μζκοδοι αποηθμίωςθσ (δικαίωμα προαίρεςθσ αγοράσ μετοχϊν) 8 Ανάλυςθ των απαιτοφμενων παροχϊν 9 Σχεδιαςμόσ προγραμμάτων παροχϊν 10 Διανκείσ νόμοι και πρακτικζσ αποηθμιϊςεων Α/Α Πίλαθαο 2-5 Δπηκέξνπο αληηθείκελα ησλ Δξγαζηαθώλ ζρέζεσλ Εργαςιακζσ ςχζςεισ Ρεριγραφι 1 Κρατικοί κανονιςμοί και νόμοι ςχετικά με τισ εργαςιακζσ ςχζςεισ 2 Τεχνικζσ διευκόλυνςθσ εργαςιακϊν ςχζςεων 3 Τεχνικζσ διευκόλυνςθσ τθσ ςυμμετοχισ των εργαηομζνων 4 Ηθτιματα και πρακτικζσ προςωπικϊν εργαςιακϊν δικαιωμάτων 5 Διαχείριςθ ηθτθμάτων ςυμπεριφοράσ ςτον εργαςιακό χϊρο 6 Μζκοδοι αξιολόγθςθσ τθσ ςτάςθσ, άποψθσ, διάκεςθσ, ικανοποίθςθσ των εργαηομζνων 7 Ακζμιτεσ πρακτικζσ εργαςίασ 8 Ζννοια και ςτρατθγικι ςυλλογικϊν διαπραγματεφςεων 9 Εργαςιακά κζματα και ςχζςεισ ςτο δθμόςιο τομζα 10 Θζματα και πρακτικζσ απόδθμων και επαναπατριςμζνων εργαηομζνων 22

2.5 Ιδηαηηεξόηεηεο ΓΑΓ ζηα ηερληθά έξγα Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο θχξηεο γλσζηηθέο πεξηνρέο ηεο ΓΑΓ έρνπλ άκεζε εθαξκνγή θαη ζηνλ θιάδν ησλ ηερληθψλ έξγσλ. Ωζηφζν ππάξρνπλ ηδηαηηεξφηεηεο ζηηο νπνίεο πξέπεη λα απνδίδεηαη ε αλάινγε πξνζνρήο. Οξηζκέλεο απφ απηέο είλαη (PMBoK, 2000; Huemann et.al. 2007): Ζ πξνζσξηλή ρξνληθή δηάξθεηα ησλ έξγσλ έρεη σο απνηέιεζκα ηφζν νη νξγαλσζηαθέο φζν θαη νη δηαπξνζσπηθέο εξγαζηαθέο ζρέζεηο ησλ εξγαδνκέλσλ λα είλαη γεληθφηεξα πξνζσξηλέο. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ζπκβαίλεη απηφ, δπζρεξαίλεη ηελ δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ηνπ θαηάιιεινπ θιίκαηνο ζηελ νκάδα. Δπνκέλσο ηφζν νη ηερληθέο φζν θαη νη κέζνδνη πνπ εθαξκφδνληαη θπξίσο ζηηο δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο, αληαπφδνζεο θαη αλάπηπμεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ πξέπεη λα ππνινγίδνπλ απηφ ηνλ παξάγνληα. Ο αξηζκφο αιιά θαη ε θχζε ησλ εκπιεθφκελσλ ζην έξγν κεηαβάιιεηαη θαηά ηελ πάξνδν ησλ θάζεσλ πινπνίεζεο ηνπ. πλεπψο ηφζν ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ φζν θαη ε ζσζηή δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο θαη επηθνηλσλίαο, απαηηνχλ επέιηθηεο θαη ηερληθέο κε δπλαηφηεηα ηππνπνίεζεο. Δπηπξφζζεηα απηφ ην δπλακηθφ πεξηβάιινλ δεκηνπξγεί ζπλζήθεο αβεβαηφηεηαο. Παξά ην γεγνλφο φηη νη δηνηθεηηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο ΓΑΓ εληάζζνληαη ζπαλίσο ζε απηέο ηεο νκάδαο δηαρείξηζεο έξγνπ, είλαη αλαγθαίν νη δηαρεηξηζηέο λα είλαη ελήκεξνη γηα ηηο εθαξκνδφκελεο πξαθηηθέο ψζηε λα ειέγρνπλ ηελ ηήξεζε ησλ δηαδηθαζηψλ. πρλά νη επηρεηξήζεηο δηαρεηξίδνληαη έλα ραξηνθπιάθην έξγσλ (Project Portfolio), πνιιά απφ ηα νπνία αλαπηχζζνληαη ηαπηφρξνλα. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα νη εξγαδφκελνη λα απαζρνινχληαη ζε πνιιαπιά έξγα θαη ελδερνκέλσο κε πνιιαπινχο ξφινπο. Όηαλ γηα παξάδεηγκα θάπνηνη εξγαδφκελνη έρνπλ θαη δηνηθεηηθέο αξκνδηφηεηεο ζην ηκήκα δηαρείξηζεο έξγνπ. Σν γεγνλφο απηφ δεκηνπξγεί αλάγθεο αλαθαηαλνκήο ησλ πφξσλ θαη ελδερνκέλσο ζπγθξνχζεηο ξφισλ θαη απαηηήζεσλ. 23

ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο επηρεηξήζεσλ ηνπ ηερληθνχ θιάδνπ, ε δηακφξθσζε ηεο ζηξαηεγηθήο ραξαθηεξίδεηαη εξγνθεληξηθή. Με δεδνκέλε ηελ αλάγθε ηαχηηζεο ηεο ΓΑΓ κε ηελ ζηξαηεγηθή ηεο εηαηξείαο, είλαη απαξαίηεην νη δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο ηνπ δπλακηθνχ λα είλαη επίζεο εξγνθεληξηθέο θαη επνκέλσο λα δηαθέξνπλ απφ ηελ θιαζηθή πξνζέγγηζε φπνπ νη απαηηήζεηο ηεο εξγαζίαο είλαη ζε κεγάιν βαζκφ πξνθαζνξηζκέλεο θαη ζηαζεξέο. Απφ απηέο ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ΓΑΓ ζηνλ θιάδν ησλ ηερληθψλ έξγσλ, πξνθχπηεη κία ζεηξά παξαηεξήζεσλ φζνλ αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ην αληηθείκελν ησλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο θαη πνζνηηθνπνίεζεο. Ζ πξνζσξηλή ρξνληθή δηάξθεηα ησλ έξγσλ θαη επνκέλσο ε δηαξθήο αλαλέσζε ηνπ πξνζσπηθνχ, δεκηνπξγεί ηελ αλάγθε πξνζαξκνγήο ηελ ρξνληθήο δηάζηαζεο ησλ κεηξήζεσλ ζε απηά ηα δεδνκέλα. Σν δπλακηθφ πεξηβάιινλ επίζεο πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε πξνθαζνξηζκέλσλ δηαδηθαζηψλ κέηξεζεο, θνηλά απνδεθηψλ απφ φια ηα ελδηαθεξφκελα κέξε ηνπ έξγνπ, ψζηε λα είλαη εθηθηή ε απνηειεζκαηηθή επηθνηλσλία ησλ απνηειεζκάησλ θαη επνκέλσο απμεκέλε ε ζπκβνιή ηνπο ζηε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο φισλ ησλ επηπέδσλ ιεηηνπξγίαο. Ζ ηππνπνίεζεο κηαο δηαδηθαζίαο πνζνηηθνπνίεζεο είλαη επηζπκεηφ ζηνηρείν. Ωζηφζν ε δνκή, ην είδνο θαη ην επίπεδν αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ ζα πξέπεη λα είλαη ζηνηρεία δπλακηθά κεηαβαιιφκελα αλάινγα κε ηε θχζε θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ έξγνπ. Ηδηαίηεξα θξίζηκε κεηαβιεηή ζε έλα ηέηνην πεξηβάιινλ είλαη ν ξπζκφο βειηίσζεο ηεο ηθαλφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη επνκέλσο θαζνξηζηηθφο ν ξφινο ηεο δηαδηθαζίαο εθπαίδεπζεο θαη αλάπηπμεο ηνπο.(turner et al., 2003). Με βάζε ην ζηνηρείν απηφ, ε ρξήζε ησλ θαηάιιεισλ πνζνηηθψλ κεζφδσλ θαη ε φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξε πνζνηηθνπνίεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ κεραληζκψλ εθπαίδεπζεο κπνξεί λα πξνζθέξεη αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ζηνλ νξγαληζκφ. 24

3. Μέηξεζε ζηα πιαίζηα ηεο Γηαρείξηζεο Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ ην θεθάιαην απηφ επηρεηξείηαη κηα πξνζέγγηζε ζε ηξία βαζηθά εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην δήηεκα ηεο κέηξεζε ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ. Σα εξσηήκαηα απηά είλαη: α) Γηαηί ε κέηξεζε είλαη αλαγθαία, β) Πνηνη είλαη νη πεξηνξηζκνί εθαξκνγήο ηεο θαη γ) Πνην είλαη ην πεξηερφκελν ηεο. Απιά ζηε δνκή ηνπο αιιά ζχλζεηα ζηελ νπζία ηνπο ηα εξσηήκαηα απηά, θαζψο πνιιά ζπζηαηηθά ηνπο απνηεινχλ ηξέρνληα ζέκαηα έξεπλαο (Jiang et. al., 2012; Posthuma et.al., 2013; Dulebohn & Johnson, 2013). Δπίζεο αλαιχεηαη ε έλλνηα ηνπ Αλζξψπηλνπ Κεθαιαίνπ ζηα πιαίζηα ηεο νπνίαο δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηνλ ηνκέα ηεο κέηξεζεο θαη πνζνηηθνπνίεζεο. 3.1 Αλαγθαηόηεηα κέηξεζεο Ζ κέηξεζε νπνηνπδήπνηε θαηλνκέλνπ θαη ε αλάιπζε ησλ πνζνηηθψλ ηνπ ραξαθηεξηζηηθψλ είλαη δεδνκέλν φηη απμάλεη ηελ ηθαλφηεηα παξαθνινχζεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ θαη ηαπηφρξνλα παξέρεη δπλαηφηεηα απνηειεζκαηηθνχ ειέγρνπ. Αλάινγα ε πνζνηηθνπνίεζεο ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο θαη ειέγρνπ ηεο απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο θαη εληζρχεη ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο. Πνηνη φκσο είλαη νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πνζνηηθνπνίεζε είλαη αλαγθαία; Ηδηαίηεξα ζηηο επηρεηξήζεηο ε θχζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ησλ νπνίσλ αλαδεηθλχεη ην αλζξψπηλν παξάγνληαο σο βαζηθφ ζπληειεζηή ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο, ε δηαδηθαζία δηαρείξηζεο ηνπ είλαη θαζνξηζηηθή θαη ε αλάγθε νινθιεξσκέλεο αμηνιφγεζεο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο βαζηθή πξνυπφζεζε. Αλ κάιηζηα ζπλππνινγίζνπκε ην πνζνζηφ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ απηνχ ηνπ είδνπο πνπ δαπαλάηαη ζηηο ακνηβέο ησλ εξγαδνκέλσλ, ε αλάγθε πνζνηηθήο κέηξεζεο εληζρχεηαη. Σα πνζνηηθά κεγέζε πνπ πξνζθέξεη ε δηαδηθαζία ηεο κέηξεζεο ιεηηνπξγνχλ παξάιιεια θαη σο κεραληζκφο αλαηξνθνδφηεζεο ηεο ΓΑΓ. Έρνληαο αλαιπηηθή πεξηγξαθή ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ δηεξγαζηψλ κπνξεί θαλείο λα ζέζεη πνζνηηθνχο ζηφρνπο δηφξζσζεο θαη βειηίσζεο θάηη πνπ δελ ζα ήηαλ εθηθηφ αλ δελ ππήξρε κέηξν ζχγθξηζεο κε ηελ αξρηθή θαηάζηαζε. 25

Δπηπξφζζεηα ε ρξήζε πνζνηηθψλ κεγεζψλ εληζρχεη ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ (Dulebohn & Johnson, 2013). Με ηελ εθαξκνγή νξζψλ κεζφδσλ θαη πξαθηηθψλ πνζνηηθνπνίεζεο ηεο δηαδηθαζίαο ΓΑΓ, νη απνθάζεηο πνπ ηελ αθνξνχλ ζηεξίδνληαη ζε αληηθεηκεληθά δεδνκέλα θαη επνκέλσο είλαη επθνιφηεξα απνδεθηέο απφ ην ζχλνιν ηνπ νξγαληζκνχ. Άκεζν επίζεο απνηέιεζκα ηεο αλάιπζεο ησλ κεηξήζεσλ είλαη ε αλάδεημε ησλ θξίζηκσλ παξαγφλησλ γηα ηνπο νπνίνπο απαηηείηαη δξάζε. Δπνκέλσο άιιν έλα ζηνηρείν γηα ην νπνίν ε πνζνηηθνπνίεζε είλαη αλαγθαία είλαη ην γεγνλφο φηη ηνλίδεη ηνπο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο. Όζνλ αθνξά ηελ απφδνζε ησλ εξγαδφκελσλ, είλαη δεδνκέλν φηη ε αμηνιφγεζε ηεο (είηε απηή είλαη ζεηηθή, είηε αξλεηηθή) επεξεάδεη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο. Όηαλ ινηπφλ ε αμηνιφγεζε γίλεηαη κε φζνλ ην δπλαηφ αμηφπηζηα πνζνηηθά κεγέζε θαη κεζφδνπο, είλαη επθνιφηεξα απνδεθηή θαη ιηγφηεξν ακθηζβεηήζηκε απφ ηνπο αμηνινγεζέληεο. Με απηφ ην ηξφπν ειαηηψλεηαη, ρσξίο λα ζεκαίλεη φηη εμαιείθεηαη, ε αξλεηηθή επηξξνή πνπ κπνξεί λα έρεη ζηε ςπρνινγία θαη ηε δηάζεζε ησλ εξγαδνκέλσλ ε ακθηζβήηεζε κία θξίζεο ζηελ εξγαζία ηνπο. Σέινο απφ ηε ζχλζεζε ησλ ιφγσλ αλαγθαηφηεηαο κέηξεζεο πνπ αλαθέξζεθαλ πξνθχπηεη έλαο επηπιένλ. Ζ δπλαηφηεηα ηεθκεξησκέλεο αμηνιφγεζεο ηεο επηξξνήο ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο ΓΑΓ ζην ζχλνιν ηνπ νξγαληζκνχ. Γηα έλα πεδίν πνπ νξηζκέλεο θνξέο αληηκεησπίδεηαη απφ ηα ππφινηπα πεδία θαη επίπεδα ηεο επηρείξεζεο σο αλαπφθεπθην θφζηνο (Koenig and Associates, nd), ε απφδεημε ηνπ βαζκνχ επηξξνήο ηνπ ζηε ζπλνιηθή ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ είλαη ζεκαληηθφ ζηνηρείν πνπ αλαδεηθλχεη ηε ζεκαζία ηνπ. Παξάιιεια απνηειεί θξίζηκν δεδνκέλν εηζφδνπ γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηε κειινληηθή πνξεία ηνπ νξγαληζκνχ. 3.2 Πεξηνξηζκνί Με δεδνκέλνπο ηνπο ιφγνπο πνπ αλαδεηθλχνπλ ηελ αλαγθαηφηεηα εθαξκνγήο νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ, είλαη ρξήζηκν λα αλαθεξζνχλ νη πεξηνξηζκνί πνπ εκπνδίδνπλ ηελ ζέζπηζε ηέηνησλ ζπζηεκάησλ σο πάγηα πξαθηηθή ησλ επηρεηξήζεσλ. 26

ηελ πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ ηα ζπζηήκαηα κέηξεζεο ηεο ΓΑΓ πεξηνξίδνληαη ζηε ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε (Benchmark) κεγεζψλ, πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ απφδνζε ρσξίο φκσο λα έρνπλ νινθιεξσκέλν ραξαθηήξα ψζηε λα αμηνινγνχλ ηε ζπλνιηθή επηξξνή ηεο δηαδηθαζίαο ζηνλ νξγαληζκφ (Becker & Husselid, 2003). πλήζεηο πεξηνξηζκνί ζηελ εθαξκνγή νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο είλαη (Dulebohn & Johnson, 2013): Απμεκέλε δπζθνιία θαζνξηζκνχ. Ο νξζφο θαζνξηζκφο ελφο πιήξνπο ζπζηήκαηνο κέηξεζεο γηα ην ζχλνιν ηεο δηαδηθαζίαο ΓΑΓ ζπγθαηαιέγεηαη ζηα ηξέρνληα δεηήκαηα έξεπλαο. Γελ ππάξρεη θαζνιηθφ πιαίζην κέηξεζεο. Δπίζεο αληηθείκελν έξεπλαο πνπ ζέηεη πεξηνξηζκνχο είλαη δπζθνιία αμηφπηζηεο εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ γηα ηε ζπλνιηθή επηξξνή ηεο ΓΑΓ ζην νξγαληζκφ κέζα απφ ηε ζχλζεζε ησλ επηκέξνπο κεηξήζεσλ. Γελ είλαη πάληα πξνθαλέο πνηνη είλαη νη θξίζηκνη δείθηεο θαη ε κεηαμχ ηνπο ζπζρεηίζεηο. Σν είδνο ησλ ζπζρεηίζεσλ κεηαμχ ησλ απνηειεζκάησλ ησλ δηαθφξσλ δηαδηθαζηψλ, πνιηηηθψλ θαη πξαθηηθψλ δελ έρεη θαζνξηζηεί κε αθξίβεηα. Ζ εγεζία ηεο επηρείξεζεο δελ θαηαλνεί ηε ρξεζηκφηεηαο ηνπ νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο πνζνηηθνπνίεζεο, πνπ βέβαηα πάληα ζπλνδεχεηαη απφ επηπιένλ θφζηνο εθαξκνγήο θαη ιεηηνπξγίαο. Ζ ειιηπήο νξγάλσζε ηεο βάζε δεδνκέλσλ πνπ δηαηεξεί ε επηρείξεζε γηα ηνπο εξγαδφκελνπο θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ δηαδηθαζηψλ. Με απηφ ηνλ πεξηνξηζκφ θαηά θφξνλ ζπλδέεηαη ε απνπζία πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ (HRIS) αιιά θαη ην γεληθφηεξν ρακειφ επίπεδν ςεθηνπνίεζεο ησλ εξγαζηψλ. Σν εθπαηδεπηηθφ ππφβαζξν ησλ ζηειερψλ ηνπ ηκήκαηνο δελ επηηξέπεη ζχλζεηεο πνζνηηθέο αλαιχζεηο ησλ δεδνκέλσλ. Οη ζχλζεηεο αλαιχζεηο πεξηνξίδνληαη ζην νηθνλνκηθφ ηκήκα ηεο επηρείξεζεο θαη δελ πξνβιέπεηαη ζε απηφ ην δήηεκα αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ηκεκάησλ. 27

Ζ δηαδηθαζία αλάπηπμεο ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο πνζνηηθνπνίεζεο αλαγλσξίδεηαη σο ρξνλνβφξα. Ζ αληηκεηψπηζε απηή παξφηη ζηε βάζε ηεο δελ είλαη ιαλζαζκέλε, αγλνεί ζεκαληηθέο πηπρέο ηνπ δεηήκαηνο. Δίλαη ζίγνπξα ιηγφηεξν ρξνλνβφξα ε εμαγσγή ζπγθξηηηθψλ δεηθηψλ γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ηκήκαηνο ΓΑΓ, φπσο γηα παξάδεηγκα ην θφζηνο αλά πξφζιεςε ζε ζχγθξηζε κε απηφ ηνπ θιάδνπ. Δμεηάδνληαο φκσο ηα φρη πξνθαλή νθέιε πνπ κπνξεί λα έρεη ε εθαξκνγή ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο ε ιηγφηεξν ρξνλνβφξα δηαδηθαζία ελδέρεηαη λα απνδεηρζεί θαη ιηγφηεξν ρξήζηκε, θαζψο ππνηηκά ηα ζπλνιηθά νθέιε ζηνλ νξγαληζκφ. Σα απνηειέζκαηα ηεο αλάιπζεο ησλ ζηνηρείσλ πνπ πνζνηηθνπνηνχληαη δελ επηθνηλσλνχληα ζσζηά θαη επνκέλσο δελ αλαγλσξίδεηαη ε ζεκαζία ηνπο θαη ε αλαγθαηφηεηα δηεχξπλζεο ηεο ρξήζεο ηνπο. Δμεηάδνληαο ηνπο παξαπάλσ πεξηνξηζκνχο, ζε ζρέζε κε ηελ εθαξκνγή κηαο νινθιεξσκέλεο δηαδηθαζίαο πνζνηηθνπνίεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ, κπνξνχκε λα ηνπο δηαθξίλνπκε ζε δχν θαηεγνξίεο, ηνπο εζσηεξηθνχο θαη ηνπο εμσηεξηθνχο. Δζσηεξηθνί είλαη νη πεξηνξηζκνί πνπ ζρεηίδνληαη θαη ραξαθηεξίδνπλ ηελ ίδηα ηε δηαδηθαζία πνζνηηθνπνίεζεο, δειαδή ηνπο παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ηελ αμηνπηζηία ζχλζεζεο ησλ δεηθηψλ θαη εμαγσγήο ζπλνιηθψλ ζπκπεξαζκάησλ θαη γεληθφηεξα ηελ αμηνπηζηία θαη ηελ εγθπξφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο. Δμσηεξηθνί είλαη νη παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ηελ νξγάλσζε ηνπ ηκήκαηνο ΓΑΓ, ηελ πξαγκαηηθή ζέζε ηνπ ζην νξγαλφγξακκα θαη ηηο ζρεηηθέο κε ηελ ιεηηνπξγία ηνπ πξνζέζεηο ηεο δηνίθεζεο. Οη παξάγνληεο απηνί πεξηζζφηεξν επεξεάδνπλ ηελ ιήςε ηεο απφθαζεο γηα ηελ πηνζέηεζε ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζηα επξχηεξα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ. 3.3 Πεξηερόκελν ζπζηήκαηνο κέηξεζεο Σν ζηνηρείν εθείλν πνπ ηειηθά θαζνξίδεη ηε πιεξφηεηα θαη ηελ νπζηαζηηθή ζεκαζία ελφο ζπζηήκαηνο κέηξεζεο ηεο δηαδηθαζίαο ΓΑΓ είλαη ην ίδην ην πεξηερφκελν. Οη ζπγθεθξηκέλνη δείθηεο θαη ν γεληθφηεξνο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν 28

νξγαλψλνληαη ψζηε λα αληαλαθινχλ φζν ην δπλαηφλ απνηειεζκαηηθφηεξα ηελ παξνχζα θαηάζηαζε θαη λα εληζρχνπλ ην κειινληηθφ ζρεδηαζκφ. Ζ θηινζνθία κε ηελ νπνία επηιέγνληαη νη δείθηεο είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ επηηπρή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο.όζνλ αθνξά ηε θηινζνθία πνπ ππεξηζρχεη ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή, φπσο αλαθέξζεθε, είλαη απηή ηεο ζπγθξηηηθήο αμηνιφγεζεο ησλ δεηθηψλ απφδνζεο (Benchmarking) θαη φρη ηεο εθαξκνγήο κηαο ζηξαηεγηθήο πνζνηηθνπνίεζεο ηεο απφδνζεο αλάινγα κε ηηο ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο ηνπ νξγαληζκνχ. ηνηρεία πνπ δηαθνξνπνηνχλ απηέο ηηο δχν πξνζεγγίζεηο ζχκθσλα κε ηνπο Becker & Husselid (2003) είλαη ηα έμεο: α) Ζ ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε αλαγλσξίδεη ηε δηνηθεηηθή απνηειεζκαηηθφηεηα σο κέηξν εθηίκεζεο ηεο απφδνζεο ππνηηκψληαο ηε πξαγκαηηθή αμία ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο θαη εθθξάδνληαο ηα νθέιε απνθιεηζηηθά ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο. Αληίζεηα ε ζηξαηεγηθή πξνζέγγηζε δηεξεπλά ζπλνιηθή επηξξνή ζεσξψληαο ηε ΓΑΓ ζηξαηεγηθή ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ. β) Ζ ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε ραξαθηεξίδεηαη απφ ιηγφηεξν ξίζθν εθαξκνγήο. Ωζηφζν ηα απνηειέζκαηα ηεο πξνζζέηνπλ κηθξφηεξε σθέιεηα. Δπίζεο επηθεληξψλεηαη ζηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο αληί γηα ηα ζχλζεηα απνηειέζκαηα πνπ επεξεάδνπλ ηε παξαγσγηθή ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο. γ) Γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο πξνζέγγηζεο απαηηείηαη ε ρξήζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ κε δπλαηφηεηα πξνζαξκνγήο ζε ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε θαη ζπλερήο αλαλέσζε ησλ δεδνκέλσλ, γεγνλφο πνπ απηφκαηα ηελ θαζηζηά πην ζχλζεηε. δ) ηε ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε δελ απαηηείηαη ηδηαίηεξε εκβάζπλζε ζηελ θαηαλφεζε ηεο ζηξαηεγηθήο. Παξάιιεια ηα απνηειέζκαηα ησλ κεηξήζεσλ αληηκεησπίδνληαη πεξηζζφηεξν σο πξντφλ πνπ απνδεηθλχεη ηελ αλάγθε χπαξμεο ηνπ ηκήκαηνο ΓΑΓ παξά ηελ νπζηαζηηθή ηνπ ζπκβνιή. Παξαηεξείηαη κεγάιε δηαθνξά ζηε βάζε ηεο ινγηθήο ησλ δχν πξνζεγγίζεσλ, επνκέλσο ηα απνηειέζκαηα ηεο εθαξκνγήο ηνπο δελ κπνξνχλ άκεζα λα ζπγθξηζνχλ. ε θάζε πεξίπησζε σο θαηαιιειφηεξε ζεσξείηαη απηή πνπ απαληάεη ζηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ηνπ νξγαληζκνχ, φηαλ φκσο απηέο είλαη πιήξσο θαζνξηζκέλεο θαη ηεθκεξησκέλεο. 29

ρεηηθά κε ηε θχζε ησλ δεδνκέλσλ, απηά είλαη επηζπκεηφ λα έρνπλ πνιπδηάζηαην ραξαθηήξα θαη παξάιιεια λα πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο ηεο κειινληηθήο θαηάζηαζεο. Ζ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ κε θξηηήξην ηηο θαζηεξσκέλεο πξαθηηθέο ηνπ παξειζφληνο, είλαη απνηειεζκαηηθή ζηελ ππνζηήξημε ηεο ζχλζεζεο ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ (CIPD, 2011a). ηελ ππνζηήξημε απηψλ ησλ ζηξαηεγηθψλ θαη ζηε βειηίσζε ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ, βνεζάεη ε ηζνξξνπία ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο κεηαμχ ζηηβαξψλ πνζνηηθψλ θαη αμηφπηζησλ πνηνηηθψλ δεηθηψλ. Ζ ππεξ-ζπζζψξεπζε δεδνκέλσλ αληί λα απμήζεη ηελ πξνζηηζέκελε αμία, απνζπά ηελ πξνζνρή απφ ηελ αλάιπζε ησλ νπζηαζηηθψλ κεγεζψλ. Δπίζεο ηδηαίηεξε πξνζνρή, ρσξίο φκσο λα απνθιείεηαη ε ρξήζε ηνπο, απαηηείηαη ζηελ επηινγή κεηξήζεσλ έμσ απφ ηνλ ππξήλα ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο ΓΑΓ (CIPD, 2011b). Σα ζηνηρεία πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηνπο δείθηεο ελφο ζπζηήκαηνο κέηξεζεο πνπ θηινδνμεί λα ζπκβάιιεη ζηε βησζηκφηεηα θαη ηελ επίηεπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηνπ νξγαληζκνχ είλαη ηξία (CIPD, 2011a): α) Οη δείθηεο λα δηεξεπλνχλ ηελ επηξξνή ησλ δηαδηθαζηψλ θαη επηκέξνπο πνιηηηθψλ θαη φρη ηελ απιή αμηνιφγεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο, β) Ζ θχζε θαη ν ραξαθηήξαο ησλ δεδνκέλσλ λα επηηξέπνπλ ηε ζχλζεζε αμηφπηζησλ κειινληηθψλ πξνβνιψλ θαη γ) νη δείθηεο λα θαιχπηνπλ ην ζχλνιν ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο ΓΑΓ θαη φρη απνθιεηζηηθά κεκνλσκέλεο πξαθηηθέο. Ζ κέηξεζε, ε αμηνιφγεζε θαη ε απνηίκεζε ηνπ αληίθηππνπ πνπ ε ΓΑΓ έρεη ζηνλ νξγαληζκφ εζηηάδεηαη ζην δίπηπρν ηεο δηαρείξηζεο ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ, πνπ εζηηάδεη ζην ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαιχηεξα ηα πξνζφληα ησλ εξγαδφκελσλ θαη ηεο ζηξαηεγηθή δηαρείξηζε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ, πνπ αλαθέξεηαη ζηε αλαγλψξηζε δπλαηνηήησλ αλάπηπμεο ρξεζηκνπνηψληαο δηαξθή αμηνιφγεζε. Μία πξνηεηλφκελε δηαδηθαζία γηα ηελ θαηάξηηζε ελφο ζπζηήκαηνο κέηξεζεο κε ην κέγηζην αληίθηππν απνηειείηαη απφ ηα εμήο βήκαηα (CIPD, 2011a): Αλαγλψξηζε ησλ ηνκέσλ ζηνπο νπνίνπο ε ιεηηνπξγία ηεο ΓΑΓ έρεη ζηξαηεγηθφ αληίθηππν ζηνλ νξγαληζκφ. Ζ αλαγλψξηζε απηψλ ησλ 30

ηνκέσλ μεθηλάεη απφ ηελ αλαγλψξηζε ησλ βαζηθψλ ζηφρσλ θαη ην ηξφπν πνπ ε ΓΑΓ ζπκκεηέρεη ζηελ εθπιήξσζε ηνπο. Αλάπηπμε-Δπηινγή ησλ θαηάιιεισλ δεηθηψλ-κέηξσλ ζε απηνχο ηνπο ηνκείο. Γηελέξγεηα κεηξήζεσλ θαη ζπιινγή δεδνκέλσλ. Σν βήκα απηφ απαηηεί ζπλεξγαζία κε ηα ππφινηπα ηκήκαηα ηνπ νξγαληζκνχ θαη πξνζεθηηθή αλαγλψξηζε ζεκάησλ πνπ έρνπλ επξεία επηξξνή ζην εζσηεξηθφ ηνπ, φπσο γηα παξάδεηγκα έιιεηςε ηακεηαθήο ξεπζηφηεηαο. Αλάιπζε δεδνκέλσλ θαη εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. ε θάζε πεξίπησζε θξίζηκα είλαη θαη ηα άπια νθέιε, φπσο γηα παξάδεηγκα ε βειηίσζε ησλ δεμηνηήησλ ησλ εξγαδνκέλσλ αιιά θαη ν ρξνληθφο νξίδνληαο ζηνλ νπνίν απηά εμεηάδνληαη. Δπηθνηλσλία ησλ απνηειεζκάησλ θαη παξνρή εχξσζηεο βάζεο γηα ηε ζηξαηεγηθή αιιαγή θαη βειηίσζε. 3.3.1 Καηεγνξίεο δεηθηώλ Απφ ηα παξαπάλσ βήκαηα ζα αλαθεξζνχκε αλαιπηηθφηεξα ζην δεχηεξν πνπ αθνξά ηελ αλάπηπμε θαη επηινγή ησλ θαηάιιεισλ δεηθηψλ-κέηξσλ. Οη δείθηεο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε ηξείο θαηεγνξίεο - ηχπνπο ( Dulebohn & Johnson, 2013): α) ηνπο δείθηεο-κέηξα απνδνηηθφηεηαο, πνπ εζηηάδνπλ ζην βαζκφ ζηνλ νπνίν νη δηεξγαζίεο ηεο ΓΑΓ πξαγκαηνπνηνχληαη θαηά ηξφπν πνπ λα ειαρηζηνπνηεί ηε ρξήζε ησλ απαηηνχκελσλ πφξσλ. ε απηέο ηηο κεηξήζεηο γηα ηελ αμηνιφγεζε ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο ε ζχγθξηζε κε πξαθηηθέο ηνπ αληαγσληζκνχ. β) ηνπο δείθηεο-κέηξα απνηειεζκαηηθφηεηαο, πνπ εζηηάδνπλ ζην βαζκφ πνπ ε ΓΑΓ ιεηηνπξγεί ψζηε λα επηηπγράλνληαη νη ζηφρνη θαη λα αληηκεησπίδνληαη ηα εηδηθφηεξα πξνβιήκαηα θαη γ) ηνπο δείθηεο-κέηξα επηξξνήο, πνπ εζηηάδνπλ ζην βαζκφ πνπ ε ΓΑΓ αληαπνθξίζεθε ζηελ πξνζδνθίεο αληηκεηψπηζεο ησλ ζηξαηεγηθψλ πξνηεξαηνηήησλ. Οη δείθηεο απηνί αθνξνχλ απνηειέζκαηα νκάδσλ δξαζηεξηνηήησλ εμεηάδνληαο ηελ νξηδφληηα επζπγξάκκηζε κε ηηο πξνηεξαηφηεηεο ηνπ ηκήκαηνο θαη θάζεηε κε απηέο ησλ ππφινηπσλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ νξγαληζκνχ. ην παξαθάησ ζρήκα παξνπζηάδεηαη ν ξφινο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηχπσλ δεηθηψλ ζην ζχζηεκα ηνπ νξγαληζκνχ θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίνλ 31

ιεηηνπξγνχλ σο κεραληζκνί αλαηξνθνδφηεζεο. Αλαηξνθνδφηεζε πνπ εθηφο απφ ην εζσηεξηθφ ζρεηίδεηαη θαη κε ηελ επηξξνή απφ ην γεληθφηεξν επηρεηξεζηαθφ πεξηβάιινλ. Σρήκα 3-0-1: Λεηηνπξγία δεηθηώλ ζην γεληθόηεξν ζύζηεκα ηνπ νξγαληζκνύ (πξνζαξκνγή από: Boudreau and Ramstad 2007) ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ παξνπζηάδνληαη ελδεηθηηθά πεδία κέηξεζεο γηα ηηο ηξείο θαηεγνξίεο δεηθηψλ. ε απηά ηεο απνδνηηθφηεηαο δίλεηαη έκθαζε θπξίσο ζην θφζηνο ησλ δηαθφξσλ πνιηηηθψλ. Σα κέηξα-δείθηεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο νξγαλψλνληαη κε βάζεηο ηηο θχξηεο ιεηηνπξγίεο ηνπ ηκήκαηνο θαη ειέγρνπλ ηνλ βαζκφ επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηνπο. Σέινο ηα πεδία επηξξνήο νξγαλψλνληαη κε βάζε ηνπο ζηξαηεγηθνχο ηνκείο πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηελ εγεζία. 32

Εργ. Σχζςεισ Διατιρθςθ Ραρακίνθς θ Ανταπόδος θ Ανάπτυξθ Ρρόςλθψθ Μζτρθςθ και Ροςοτικζσ Μζκοδοι ςτθ Διαχείριςθ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ Πίλαθαο 3-1: Τύπνη δεηθηώλ θαη ελδεηθηηθά πεδία κέηξεζεο Αποδοτικότθτα Αποτελεςματικότθτα Επιρροι Ενδεικτικά πεδία μζτρθςθσ Τομείσ Ενδεικτικά πεδία μζτρθςθσ Ρεδία Στρατθγικϊν μετριςεων Απουςία/παρουςία (επίπεδο, λόγοσ, κόςτοσ) Αρικμόσ κενϊν κζςεων που αναπλθρϊνονται, εςωτερικζσ/εξωτερικζσ προςλιψεισ. Αρικμόσ λακϊν προςωπικοφ Δθμογραφικά ςτοιχεία Στοιχεία υγείασ και αςφάλειασ Κόςτοσ εκπαίδευςθσ/εργαη., ποςοςτό εργαηομζνων που λειτουργεί ςτο αποδεκτό επίπεδο Λόγοσ απόδοςθσ εςωτερικϊν/εξωτερικϊν προςλιψεων, Χρόνοσ προςαρμογισ Ανάπτυξθ ταλζντων, Βελτίωςθ γνϊςεων και δεξιοτιτων ςε τομείσ προτεραιότθτασ Εξωγενισ ανταμοιβζσ & διαφορζσ ςτθν απόδοςθ, Ενδογενισ ανταμοιβζσ και δζςμευςθ Ραροχι κινιτρων και βακμόσ δζςμευςθσ Δυνατότθτα εφαρμογισ καινοτομίασ ςτον οργανιςμό Μεγιςτοποίθςθσ τθσ προςτικζμενθσ αξίασ του προϊόντοσ-υπθρεςίασ με τθν αξιοποίθςθ των δυνατοτιτων των εργαη. Επίπεδα παραγωγικότθτασ όλων των λειτουργιϊν του οργανιςμοφ Ευελιξία τθσ λειτουργίασ του οργανιςμοφ Κόςτοσ και βακμόσ επικοινωνίασ προςωπικοφ υκμόσ αποχωριςεων βαςικϊν ςτελεχϊν, Διατιρθςθ ταλζντων Βελτιςτοποίθςθ εξυπθρζτθςθσ πελατϊν Ρροχπολογιςμόσ του τμιματοσ ςε ςχζςθ με ανταγωνιςμό (Πξνζαξκνγή από: CIPD, 2011a): Βακμόσ εναρμόνιςθσ με τουσ κανονιςμοφσ, Ορκι επίλυςθ διαφορϊν 33

ηε δηαδηθαζία δηακφξθσζεο ηνπ ζπζηήκαηνο απηψλ ησλ ηχπσλ δεηθηψλ αιιά θαη αμηνιφγεζεο ηνπο, αλαγλσξίδεηαη κία ζεηξά θξίζηκσλ εξσηεκάησλ. Όζνλ αθνξά ηνλ ηχπν ησλ δεηθηψλ απνδνηηθφηεηαο απηά είλαη: α) ην εχξνο ησλ πιηθψλ θαη άπισλ σθειεηψλ πνπ ιακβάλνληαη ππφςε θαη β) ην επίπεδν πάλσ απφ ην νπνίν νη επελδχζεηο ζηηο αλάινγεο πξαθηηθέο είλαη απνδεθηέο θαη γ) ν θαηάιιεινο ηξφπνο θαηαλνκήο ησλ πφξσλ ψζηε λα κεγηζηνπνηείηαη ην φθεινο. ρεηηθά κε ηνπο δείθηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ζεκαληηθά εξσηήκαηα είλαη: α) ν θαηαιιειφηεξνο ζπλδπαζκφο πνιηηηθψλ θαη πξαθηηθψλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ, β) νη παξάγνληεο πνπ ζπλδένπλ ηελ αλάπηπμε ησλ εξγαδφκελσλ κε ηηο εθαξκνδφκελεο πνιηηηθέο θαη γ) ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ δηαρσξίδνπλ ηηο επηηπρεκέλεο απφ ηηο απνηπρεκέλεο πνιηηηθέο. Σέινο φζνλ αθνξά ηνπο δείθηεο επηξξνήο ζεκαληηθά εξσηήκαηα είλαη: α) ην ζηνηρείν ζχλδεζεο κεηαμχ επηηπρίαο ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηνπ νξγαληζκνχ θαη ΓΑΓ, β) νη δεμακελέο άληιεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ πνπ είλαη πην θξίζηκεο γηα ηελ απφθηεζε ζηξαηεγηθνχ πιενλεθηήκαηνο θαη γ) ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ε βειηίσζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ νδεγεί ζε απμεκέλε πξνζηηζέκελε αμία γηα ηνλ νξγαληζκφ (Boudreau & Ramstad, 2007). 3.3.2 Βαζηθνί Γείθηεο Οη δείθηεο κε ηελ πην επξεία εθαξκνγή είλαη απηνί ηεο απνδνηηθφηεηαο, θαζψο φπσο αλαθέξζεθε ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο δελ επηιέγεηαη ε ζηξαηεγηθή πξνζέγγηζε. Οη πην δηαδεδνκέλνη απφ απηνχο είλαη (Dulebohn & Johnson, 2013): Κφζηνο/πξφζιεςε (Cost per Hire) Έμνδα ΓΑΓ/εξγαδφκελν Γείθηεο απνπζίαο απφ ηελ εξγαζίαο (Absenteeism) Κφζηνο σθέιεηαο /εξγαδφκελν (Benefit cost per employee) Αλαινγία Απνιχζεσλ (Turnover rate) Δηδηθφηεξα γηα ην Γείθηε απνπζίαο απφ ηελ εξγαζία, ηνπ νπνίνπ ε ζπζρέηηζε κε ην θφζηνο δελ είλαη πξνθαλήο, ηα άκεζα θφζηε είλαη (CIPD. 2011a): Οη 34

κηζζνί πνπ πιεξψλνληαη γηα ηηο εκέξεο απνπζίαο, ην θφζηνο ησλ ππεξσξηψλ γηα ηελ αλαπιήξσζε ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ απνπζηάδνπλ θαη ηα δηνηθεηηθά θφζηε γηα ηε δηαρείξηζε ησλ απνπζηψλ. Αληίζηνηρα έκκεζα θφζηε είλαη (CIPD. 2011a): Ζ κείσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ππεξεζίαο/πξντφληνο ιφγσ θνχξαζεο εξγαδφκελσλ ζε ππεξσξίεο αιιά θαη ε αχμεζε ηεο πηζαλφηεηαο ιαζψλ ή αηπρήκαηνο. Ζ κείσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ε αξλεηηθή επηξξνή ζηε δηάζεζε ησλ εξγαδφκελσλ πνπ θαινχληαη λα εξγαζηνχλ ζε ππεξσξίεο. Βαζηθνί ζηξαηεγηθνί δείθηεο, ε εζηίαζε ζηνπο νπνίνπο εληζρχεη ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ζηα πιαίζηα ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο ΓΑΓ θαη επνκέλσο παξέρεη δπλαηφηεηα βειηίσζεο είλαη (Boudreau & Ramstad, 2007): Αλαινγία δηαηήξεζεο εξγαδνκέλσλ ζε θξίζηκνπο ξφινπο. Ζ ζχλζεζε ηνπ δείθηε πξνυπνζέηεη ηελ αλαγλψξηζε ησλ θξίζηκσλ ξφισλ θαη ησλ ζέζεσλ κε ηηο κεγαιχηεξεο απαηηήζεηο (πάληα ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ νξγαληζκνχ) πνπ δχζθνια αλαπιεξψλνληαη. Μηα κηθξή αλαινγία δηαηήξεζεο αλαδεηθλχεη δπζιεηηνπξγία ζηνπο ζεκαληηθνχο ηνκείο ηνπ ηκήκαηνο θαη επνκέλσο αλάγθε ζηξαηεγηθήο δξάζεο. Γείθηεο εμέιημε ηεο ζηαδηνδξνκίαο, πνπ πεξηιακβάλνπλ ηφζν ηε δηάζηαζε ηνπ ρξφλνπ γηα πξναγσγή φζν θαη απηή ηνπ θφζηνπο. Ζ ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε ιακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε απφ ηνπο θηιφδνμνπο ππνςήθηνπο εξγαδφκελνπο, ελψ κηα θαθή αλαινγία κπνξεί λα απνηειεί έλδεημε γηα δπζιεηηνπξγία ηεο δηαδηθαζίαο αλάπηπμεο θαη εθπαίδεπζεο. Πνζνζηφ εξγαδφκελσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ νξγαλσζηαθέο αιιαγέο. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο πξνζθέξεη ηα απαξαίηεην feedback ησλ εξγαδφκελσλ γηα ηηο ζηξαηεγηθέο πνιηηηθέο πνπ εθαξκφδνληαη θαη εληζρχεη ηελ δηαδηθαζία ιήςεο ησλ ζρεηηθψλ απνθάζεσλ. Γείθηεο δέζκεπζεο εξγαδφκελνπ. Ο θπξηφηεξνο ηξφπνο κέηξεζεο είλαη κέζα απφ ηελ πνζνηηθνπνίεζε πνηνηηθψλ δεδνκέλσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ εξσηεκαηνιφγηα θαη αξθεηέο θνξέο ζπγθξίλνληαη κε θαιέο πξαθηηθέο. Όπσο αξθεηνί δείθηεο πνπ εμαξηψληαη απφ ην γεληθφηεξν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο, ε 35

ρσξηθή δηάζηαζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δείθηε παξνπζηάδεη έληνλν ελδηαθέξνλ. 3.3.3 Δμηζώζεηο ππνινγηζκνύ βαζηθώλ δεηθηώλ ηνπο πίλαθεο 3.2-3.6 παξνπζηάδνληαη νη εμηζψζεηο ππνινγηζκνχ νξηζκέλσλ απφ ηνπο ζεκαληηθνχο πνζνηηθνχο δείθηεο, πνπ νξγαλψλνληαη κε βάζε ηεο θχξηεο ιεηηνπξγίεο ηεο ΓΑΓ. Έλα κέηξν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηνλ ππνινγηζκφο αξθεηψλ δεηθηψλ είλαη ην FTE (Full-Time Equivalent). Αλαθέξεηαη ζηελ αληηζηνηρία ζηηο ψξεο εξγαζίαο ελφο εξγαδφκελνπ πιήξνπο απαζρφιεζεο, κε βάζε ηα πιαίζηα ηνπ λφκνπ, θαη ππνινγίδεηαη σο εμήο: χλνιν εβδνκάδσλ εξγαζίαο αλά έηνο χλνιν σξψλ αλά εβδνκάδα Μέγηζην επηηξεπφκελν γηλφκελν εβδνκάδσλ θαη σξψλ εξγαζίαο αλά έηνο. Ζ επηινγή ησλ ελδεηθηηθψλ δεηθηψλ πνπ παξνπζηάδνληαη βαζίδεηαη ζηελ πξνζσπηθή θξίζε, ψζηε λα απνηππψλεηαη κία ζπλνιηθή εηθφλα ησλ δπλεηηθψλ δεηθηψλ κέηξεζεο γηα θάζε ιεηηνπξγία θαη λα πεξηιακβάλνληαη δείθηεο θαη απφ ηηο ηξείο θαηεγνξίεο δεηθηψλ. Γηα αξθεηνχο απφ ηνπο δείθηεο ρξεζηκνπνηνχληαη παξαιιαγέο, πνπ δελ ζεσξνχληαη ιηγφηεξν ζεκαληηθέο, θαη ζρεηίδνληαη κε ην ρξνληθφ νξίδνληα κέηξεζε, ηε δηάθξηζε κεηαμχ εμσηεξηθνχ θαη εζσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο εξγαδνκέλσλ θαη ηνλ ππνινγηζκφ κε αλαθνξά ην ίδην ην ηκήκα ηεο ΓΑΓ ή ην ζχλνιν ηνπ νξγαληζκνχ ( SHRM, 2012). Πίλαθαο 3-2: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Σηειέρσζεο Σηειέρσζε Γείθηεο Καηεγνξία Δμίζσζε ππνινγηζκνύ Απνιύζεηο πξώησλ 90 εκεξώλ Απνιύζεηο 1 νπ έηνπο εξγαζίαο Πνζνζηό εμσηεξηθώλ πξνζιήςεσλ Churnover Μέζνο Χξόλνο έλαξμεο εξγαζίαο Κόζηνο απνιύζεσλ Απνηειεζκαηηθφηεηα Απνηειεζκαηηθφηεηα Απνδνηηθφηεηα Απνδνηηθφηεηα Απνηειεζκαηηθφηεηα Απνδνηηθφηεηα Απνιχζεηο (90 κέξεο) Αξηζκφο εξγαδνκέλσλ (90 κέξεο) * 100 Απνιχζεηο 1 νπ έηνπο Αξηζκφο εξγαδνκέλσλ (1 νπ έηνπο) * 100 Δμσηεξηθέο πξνζιήςεηο χλνιν εξγαδνκέλσλ (Πξναγσγέο + Τπνβηβαζκνί + Μεηαθηλήζεηο) χλνιν εξγαδ. * 100 χλνιν εκεξψλ Αξηζκφ πξνζιήςεσλ Απνδεκηψζεηο + Κφζηε Αληηθ/ηαζεο + Κφζηε εθπαίδεπζεο 36

Πίλαθαο 3-3: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Κηλήηξσλ-Παξνρώλ Κίλεηξα - Παξνρέο Γείθηεο Καηεγνξία Δμίζσζε ππνινγηζκνύ Οθέιε σο πνζνζηό ζπλνιηθήο απνδεκίσζεο Οθέιε σο πνζνζηό θέξδνπο Απνδεκηώζεηο εξγαζίαο αλά ππάιιειν Απνδεκίσζε εξγαδόκελνπ (Severity rate) (αλά 100 FTE) Απνδνηηθφηεηα Δπηξξνή Απνηειεζκαηηθφηεηα Απνηειεζκαηηθφηεηα Κφζηε σθειεηψλ Κφζηε απνδεκηψζεσλ * 100 Κφζηε σθειεηψλ πλνιηθά θέξδε * 100 χλνιν απνδεκηψζεσλ Μέζνο αξηζκφο εξγαδνκέλσλ (Αξηζκφο εκεξψλ απνπζίαο/100 FTE) χλνιν σξψλ εξγαζίαο* (100*52*40) Πίλαθαο 3-4: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Αληαπόδνζεο Αληαπόδνζε Γείθηεο Καηεγνξία Δμίζσζε ππνινγηζκνύ Αληακνηβή σο πνζνζηό ζπλνιηθνύ θέξδνπο Δπηξξνή πλνιηθέο ακνηβέο θφζηνο πλνιηθφ Σπλνιηθά θόζηε αληακνηβώλ σο πνζνζηό ζπλνιηθώλ ιεηηνπξγηθώλ εμόδσλ θέξδνπο Κόζηνο πνιιαπιώλ αληακνηβώλ (>2 ξφινη θαη κέζνδνη αληακνηβήο) Αλαινγία θαλνληθώλ (αλά ώξα) αληακνηβώλ Απνδνηηθφηεηα Απνδνηηθφηεηα Απνηειεζκαηηθφηεηα πλνιηθέο αληακνηβέο(κηζζνί θαη παξνρέο) πλνιηθά ιεηηνπξγηθά θφζηε χλνιν φισλ ησλ αληακνηβψλ χλνιν σξψλ εξγαζίαο χλνιν αληακνηβψλ εβδνκάδαο Ώξεο εβδνκαδηαίαο εξγαζίαο 37

Πίλαθαο 3-5: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Αλάπηπμεο Δθπαίδεπζεο Αλάπηπμε Δθπαίδεπζε Γείθηεο Καηεγνξία Δμίζσζε ππνινγηζκνύ ROI αλζξώπηλνπ θεθαιαίνπ (ΑΚ) Πξνζηηζέκελε αμία ΑΚ(γλώζε-ηθαλόηεηεοαπόδνζε ΑΚ) Κόζηε εθπαίδεπζεο σο πξνο αληακνηβέο Δπελδύζεηο εθπαίδεπζεο ROI εθπαίδεπζεο Απνδνηηθφηεηα - Δπηξξνή Δπηξξνή Απνδνηηθφηεηα Απνηειεζκαηηθφηεηα Απνδνηηθφηεηα - Δπηξξνή (Έζνδα (Κφζηε ιεηηνπξγίαο- (Κφζηε αληακνηβψλ + θφζηε παξνρψλ)) (Κφζηε αληακνηβψλ + θφζηε παξνρψλ) (Έζνδα Κφζηε ιεηηνπξγίαο- Απνδεκηψζεηο Παξνρέο) FTE Έμνδα εθπαίδεπζεο Αληακνηβέο πλνιηθά θφζηε εθπαίδεπζεο χλνιν εξγαδνκέλσλ (Οθέιε εθπαίδεπζεο Κφζηε Δθπαίδεπζεο) Κφζηε εθπαίδεπζεο * 100 Πίλαθαο 3-6: Δλδεηθηηθνί Γείθηεο κέηξεζεο Σηξαηεγηθήο Σηξαηεγηθή Γείθηεο Δξκελεία Δμίζσζε ππνινγηζκνύ Κόζηνο ΓΑΓ αλά εξγαδόκελν Απνδνηηθφηεηα πλνιηθά θφζηε ΓΑΓ χλνιν εξγαδνκέλσλ Αλαινγία εξγαδόκελσλ ζηε ΓΑΓ αλά ζύλνιν FTE Απνηειεζκαηηθφηεηα χλνιν FTE χλνιν εξγαδ. ζηε ΓΑΓ Σπληειεζηήο εζόδσλ Σπληειεζηήο θέξδνπο Έμνδα εμσηεξηθήο αλάζεζεο (outsourcing) Απνδνηηθφηεηα - Δπηξξνή Απνδνηηθφηεηα - Δπηξξνή Δπηξξνή (Έζνδα Λεηηνπξγηθά θφζηε) χλνιν FTE πλνιηθά θφζηε χλνιν FTE Έμνδα outsourcing / Λεηηνπξγηθά έμνδα Παξαηεξνχκε φηη γηα ηνλ ππνινγηζκφ νξηζκέλσλ δεηθηψλ απαηηείηαη ε εθηίκεζε άπισλ σθειεηψλ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηέηνηνπ δείθηε είλαη ν ROI ηεο εθπαίδεπζεο. Ζ κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πνζνηηθνπνίεζε ησλ άπισλ σθειεηψλ πεξηιακβάλεη ηα εμήο ζηάδηα (Phillips 38

J.,2006): α) ζπιινγή δεδνκέλσλ, β) απνκφλσζε σθειεηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εθπαίδεπζε θαη αλαγλψξηζε άπισλ σθειεηψλ θαη γ) κεηαηξνπή σθειεηψλ ζε λνκηζκαηηθέο κνλάδεο. Σα δεδνκέλα πνπ ζπιιέγνληαη αθνξνχλ θπξίσο ηέζζεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εξγαζίαο. Σν ρξφλν εθηέιεζεο (ζπλνιηθφο ρξφλν νινθιήξσζεο έξγνπ, ππεξσξίεο, ρξφλνο δηφξζσζεο ιαζψλ), ηα απνηειέζκαηα(απνδνηηθφηεηα, παξαγφκελεο κνλάδεο), ηελ πνηφηεηα ησλ απνηειεζκάησλ (Ρπζκφο ιαζψλ, αξηζκφο κε απνδεθηψλ απνηειεζκάησλ) θαη ην θφζηνο (Μεηαβιεηά θφζηε, πνζνζηφ κείσζεο θφζηνπο) (Phillips J.,2006). Όζνλ αθνξά ην δεχηεξν ζηάδην ηεο απνκφλσζεο ησλ σθειεηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εθπαίδεπζε, απηφ κπνξεί λα πινπνηεζεί είηε κε ηελ εθηίκεζε (κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ) ησλ εθπαηδεπηψλ θαη ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην πξφγξακκα εθπαίδεπζεο, είηε κε ηε ζχγθξηζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο εξγαζίαο κεηαμχ νκάδσλ εξγαδνκέλσλ πνπ εθπαηδεχηεθαλ θαη εξγαδφκελσλ πνπ δελ πέξαζαλ απφ πξφγξακκα θαηάξηηζεο (νκάδεο ειέγρνπ). Σν ηειεπηαίν ζηάδην αθνξά ηε κεηαηξνπή ησλ άπισλ σθειεηψλ ζε λνκηζκαηηθέο κνλάδεο. Έρνληαο βάζε κέηξεζεο ηελ νκάδα ησλ εθπαηδεπκέλσλ εξγαδφκελσλ, ρξεζηκνπνηψληαο πξνεγνχκελα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα ππνινγίδεηαη κε ηελ εθηίκεζε εηδηθψλ ζηε δηαδηθαζία, ην θφζηνο ηεο κέζεο απφθιηζεο απφ ην επηζπκεηφ (ρξφλνο θαη άκεζν θφζηνο). ηε ζπλέρεηα ππνινγίδνληαη νη αιιαγέο ζηελ απφδνζε (αξηζκφο απνθιίζεσλ) χζηεξα απφ έλα εχινγν δηάζηεκα απφ ηε ιήμε ηνπ πξνγξάκκαηνο εθπαίδεπζεο (π.ρ 6 κήλεο). Απνκνλψλνληαη, μαλά κέζσ εθηίκεζεο εηδηθψλ, νη απνθιίζεηο πνπ νθείινληαη ζηελ εθπαίδεπζε. Σέινο ππνινγίδεηαη ε κείσζε ησλ εηήζησλ απνθιίζεσλ θαη ην ζπλνιηθφ φθεινο κε βάζε ην κέζν θφζηνο αλά απφθιηζε φπσο απηφ έρεη θαζνξηζηεί. Σν πνζνηηθφ κέγεζνο ησλ άπισλ σθειεηψλ ρξεζηκνπνηείηαη ζηνλ ηχπν ππνινγηζκνχ ηνπ ROI ηεο εθπαίδεπζεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηα αλαιπηηθά θφζηε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ. ηα θφζηε απηά πεξηιακβάλνληαη έμνδα, ππνδνκψλ, δηαρεηξηζηηθά θαη ιεηηνπξγηθά, εθπαηδεπηψλ, θαζψο θαη απνδεκηψζεηο θαη παξνρέο εξγαδνκέλσλ. 39

3.4 Αλζξώπηλν Κεθάιαην Δθηφο απφ ηνπο δείθηεο απνδνηηθφηεηαο, απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη επηξξνήο, έλα επηπιένλ πεδίν κέηξεζεο αθνξά ην Αλζξψπηλν θεθάιαην. Σν αλζξψπηλν θεθάιαην ελφο νξγαληζκνχ πεξηιακβάλεη ην ζχλνιν ησλ ηθαλνηήησλ, ησλ εκπεηξηψλ, ηεο επξεκαηηθφηεηαο, ηεο ελέξγεηαο θαη φισλ ησλ ηδηαίηεξσλ δπλαηνηήησλ πνπ νη εξγαδφκελνη επελδχνπλ ζηε δνπιεηά ηνπο (Brown et al.,2007).οπζηαζηηθά είλαη φια ηα ζεκαληηθά εθείλα ζηνηρεία πνπ δηαθνξνπνηνχλ ηνπο εξγαδφκελνπο απφ ηνπο ππφινηπνπο πφξνπο ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο. Ζ δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ πεξηιακβάλεη ηελ απφθηεζε, αλάιπζε θαη επηθνηλσλία ησλ δεδνκέλσλ πνπ αθνξνχλ ηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηε πξνζηηζέκελε αμία πνπ πξνζθέξνπλ, ψζηε λα είλαη εθηθηή ε απνηειεζκαηηθή αμηνπνίεζε θαη αμηνιφγεζε ηνπο. Σα δεδνκέλα απηά ελ ηέιεη ζπκβάιινπλ ζηε ιήςε ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ ηνπ νξγαληζκνχ (Ξελίδεο, 2011). ην πιαίζην ηεο δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ, ε αμία ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ νξίδεηαη θπξίσο κε βάζε ηελ θεξδνθνξία ηνπ νξγαληζκνχ πνπ νθείιεηαη ζηελ απνδνηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπ. Γίλεηαη επνκέλσο έκθαζε ζηε κέηξεζε, ηα πνζνηηθά θαη ζηαηηζηηθά δεδνκέλα. Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ (ΑΚ) είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηνλ νξγαληζκφ, θαζψο αληηπξνζσπεχεη ηαπηφρξνλα έλα ζεκαληηθφ δπλεηηθφ πιενλέθηεκα αιιά θαη έλα ηνκέα πηζαλήο αζηνρίαο ζηελ πνξεία ιεηηνπξγίαο ηνπ. Ζ εηδνπνηφο δηαθνξά ηνπ ΑΚ ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα άπια ζηνηρεία έγθεηηαη ζην φηη, ελψ ε ιεηηνπξγία ηνπ κπνξεί λα επεξεαζηεί δελ είλαη εθηθηφ λα ειεγρζεί απφιπηα. Απηφο είλαη ν ιφγνο πνπ ραξαθηεξίδεηαη σο άπιν πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν (Lawler, 2009). Ζ αδπλακία πιήξνπο ειέγρνπ ηεο απφδνζεο ηνπ ΑΚ πξνέξρεηαη θαη απφ ην γεγνλφο φηη ηα επίπεδα ηεο δελ είλαη πάληνηε πξνβιέςηκα. Σν ζηνηρείν απηφ θάλεη αθφκα δπζθνιφηεξε ηελ δηαδηθαζία πνζνηηθνπνίεζεο. Ωζηφζν ην απνηέιεζκα ηεο αμηνιφγεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ απνηειεί ζεκαληηθφ εξγαιείν ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ζηα αλψηεξα επίπεδα δηνίθεζεο. Μάιηζηα ην πεδίν εθείλν ησλ απνθάζεσλ πνπ εληζρχεηαη 40

ηδηαίηεξα είλαη απηφ ηεο θαηαλνκήο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Ζ νξζή θαηαλνκή πνπ αμηνπνηεί ζην κέγηζην ηηο δπλαηφηεηεο ησλ εξγαδφκελσλ ζε φιν ην θάζκα ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο είλαη πνιχηηκε γηα θάζε νξγαληζκφ (Becker et al, 2002). Εήηεκα σζηφζν απνηειεί ε πξνζέγγηζε πνπ θαηά θχξην ιφγν αθνινπζείηαη ζηε πξαθηηθή ηεο δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Παξά ηνλ θαζνξηζηηθφ ηεο ξφιν, ε αληηκεηψπηζε ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ σο πνιχηηκν πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν θαη ε δηεξεχλεζε ηνπ ηξφπνπ νπζηαζηηθήο εκπινθήο ησλ εξγαδνκέλσλ δελ απνηειεί πάγηα πξαθηηθή. Καηά θχξην ιφγν ε έκθαζε δχλεηαη ζηνλ έιεγρν ηεο ζπκπεξηθνξάο (Dulebohn & Johnson, 2013). Ζ νινθιεξσκέλε αληηκεηψπηζε μεθηλάεη απφ ηνλ εληνπηζκφ θαη πξνζέιθπζε ησλ θαηάιιεισλ εξγαδνκέλσλ, ηελ αληηκεηψπηζε ηνπο σο αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα, ηελ αλαγλψξηζε ησλ ηδηαίηεξσλ ηθαλνηήησλ ηνπο, ηε κέξηκλα γηα ζπλερή αλάπηπμε θαη εθπαίδεπζε, ηελ νξζή αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηνπο κε βάζε πνζνηηθά δεδνκέλα θαη ηειηθά ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηνπο (Lawler, 2009). 3.4.1 Γηαδηθαζία κέηξεζεο θαη δείθηεο Αξρηθφ ζηάδην θαη βαζηθφ ζηνηρείν ηεο κέηξεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ είλαη ν ζρεδηαζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο. Έμη αξρέο πνπ είλαη επηζπκεηφ λα θαηεπζχλνπλ απηφ ην ζρεδηαζκφ ζε θάζε νξγαληζκφ είλαη νη εμήο (Becker et. al., 2002): Δζηίαζε ζηε ζηξαηεγηθή ζεκαζία ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ. ηφρνο είλαη ε απνηίκεζε ηεο επηξξνήο ηνπ παξαγσγηθνχ απνηειέζκαηνο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ ζπλδένληαη κε απηφ ζηηο ζηξαηεγηθέο ηνπ νξγαληζκνχ αιιά θαη ν ηξφπνο πνπ νη ζηξαηεγηθέο επεξεάδνληαη απφ ηηο δηαθπκάλζεηο. Γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζηφρνπ, νη δείθηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο δελ είλαη απφιπηα θαηάιιεινη. πλνιηθή αληηκεηψπηζε. Σν ζχζηεκα κέηξεζεο απνηειεί ην ηξίην βήκα ηεο δηαδηθαζίαο δηαρείξηζεο ηνπ ΑΚ. Πξνεγνχληαη ε πηνζέηεζε ηεο 41

θηινζνθίαο αληηκεηψπηζεο ηνπ σο ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα θαη ε αλάπηπμε θαη ιεηηνπξγία ελφο νξγαλσκέλνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Μέηξεζε επηπέδνπ απφδνζεο ΑΚ θαη ζπζρεηίζεσλ. Ωο επί ην πιείζηνλ ε επηξξνή ηνπ ΑΚ ζηε ζπλνιηθή απφδνζε ηνπ νξγαληζκνχ δελ είλαη άκεζε. Δπεξεάδεη ζηξαηεγηθνχο παξάγνληεο πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο επεξεάδνπλ νηθνλνκηθνχο θαη άιινπο δείθηεο. Δπνκέλσο απαηηείηαη ε δηεξεχλεζε θαη πνζνηηθνπνίεζε ηεο ζπζρέηηζε κεηαμχ ΑΚ, ζηξαηεγηθψλ παξαγφλησλ θαη νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ ψζηε κία κεηξήζηκε αιιαγή ζηελ απφδνζε ηνπ ΑΚ λα κπνξεί λα κεηαθξαζηεί ζπγθεθξηκέλα ζε ζπλνιηθφηεξε επηξξνή ζηνλ νξγαληζκφ θαη ηα νηθνλνκηθά ηνπ κεγέζε. Λφγσ ησλ άπισλ σθειεηψλ ε πνζνηηθνπνίεζε ηεο ζπζρέηηζεο απηήο δελ είλαη πάληνηε απφιπηα αμηφπηζηε. ε έλα βαζκφ σζηφζν κπνξεί λα απνηειέζεη ρξήζηκν εξγαιείν γηα κειινληηθέο πξνβνιέο θαη πξνβιέςεηο. Αλαγλψξηζε ησλ νξίσλ ηεο ζπγθξηηηθήο αμηνιφγεζεο (Benchmarking). Ζ ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο αμηνιφγεζεο ησλ πνζνηηθψλ κεγεζψλ ελδείθλπηαη φζνλ αθνξά ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο ΓΑΓ, σζηφζν θάηη παξφκνην δελ ηζρχεη ζηε πεξίπησζε ηνπ ΑΚ. Τπφ ηνλ φξν φηη απηφ εμεηάδεηαη ζηε βάζε ηεο επηξξνήο ησλ ζηξαηεγηθψλ, είλαη αλψθειε ε ζχγθξηζε κε αληίζηνηρα κεγέζε εηαηξεηψλ ηνπ θιάδνπ ησλ νπνίσλ νη ζηξαηεγηθνί ζηφρνη δηαθέξνπλ. Ζ ρξήζε ηνπ Benchmarking σο κέζν εμσηεξηθήο επηβεβαίσζεο ησλ απνηειεζκάησλ έρεη φξηα. Ζ κέηξεζε δελ είλαη ε αξρή. ε απηφ ην πιαίζην ζεψξεζεο ηνπ ΑΚ δελ ππάξρεη θαη ελδερνκέλσο δελ πξέπεη λα ππάξρεη κία ιίζηα δεηθηψλ κέηξεζεο ηεο αμίαο ηνπ. Ζ κέηξεζε σο ζηάδην αθνινπζεί ηε δηακφξθσζε ησλ ζηφρσλ ηνπ ζπλνιηθφηεξνπ ζπζηήκαηνο πνζνηηθνπνίεζεο. Αξρηηεθηνληθή αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ. Αξρηηεθηνληθή ππφ ηελ έλλνηα ηεο αξρηηεθηνληθήο ζχλζεζεο. χλζεζεο ησλ δχν θξίζηκσλ ζπζηαηηθψλ ηεο έλλνηαο, δειαδή ηεο δεκηνπξγίαο θαη ηεο δηαρείξηζεο ηνπ ΑΚ θαη ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο ηεο αμίαο ηνπ. 42

ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε ζεψξεζε απηήο ηεο αξρηηεθηνληθή ηνπ Αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ θαη ε ηνκή ηεο κε ηε ζηξαηεγηθή ηνπ νξγαληζκνχ. Σρήκα 3-0-2: Τνκή Σηξαηεγηθήο θαη αξρηηεθηνληθήο ΑΚ (πεγή: Becker et. al., 2002 ) Απνηειέζκαηα πνπ επηβεβαηψλνπλ ηελ εγθπξφηεηα κηαο ηέηνηαο ζεψξεζεο είλαη ην γεγνλφο φηη φζν κεγαιχηεξνο είλαη ν βαζκφο ζπκκεηνρήο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζηε ζηξαηεγηθή, ηφζν πεξηζζφηεξν πξνεγκέλε είλαη ε επηρείξεζε ζηελ εθαξκνγή δεηθηψλ κέηξεζεο ΑΚ. Δπίζεο, ε επηινγή ησλ δεηθηψλ είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηελ πξνψζεζε ηεο ζηξαηεγηθήο. Δπηρεηξήζεηο κε ζηξαηεγηθφ ζηφρν ηε δηαθνξνπνίεζε επηιέγνπλ δείθηεο κέηξεζεο θαηλνηνκίαο, ελψ επηρεηξήζεηο κε ζηξαηεγηθφ ζηφρν ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο επηιέγνπλ δείθηεο απνδνηηθφηεηαο. Όζνλ αθνξά εηδηθφηεξα ηε δηαδηθαζία κέηξεζε ηεο απφδνζεο ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ, απηή ζηνρεχεη ζηε πνζνηηθνπνίεζε ησλ σθειεηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηθαλφηεηεο ησλ εξγαδφκελσλ. Ηθαλφηεηεο πνπ κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ σο εμήο: Αλζξψπηλεο ηθαλφηεηεο δεμηφηεηεο Οξγαλσηηθέο ηθαλφηεηεο. Σερληθέο ηθαλφηεηεο. ηηο θαηεγνξίεο απηέο κπνξεί λα απνδνζεί δηαθνξεηηθή βαξχηεηα αλάινγα κε ηε θχζε ηεο εξγαζίαο θαη ηε ζεκαζία ηνπο ζηα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ. Μηα πξνζπάζεηα πνζνηηθνπνίεζεο θαη ηεξάξρεζεο κε βάζε ηε ζεκαζία ηνπο ζπγθεθξηκέλα γηα ηνλ θιάδν ησλ ηερληθψλ έξγσλ, θαηαδεηθλχεη σο πην ζεκαληηθέο ηηο αλζξψπηλεο ηθαλφηεηεο ιφγσ ησλ ζχλζεησλ κεραληζκψλ 43

θηλεηνπνίεζεο θαη παξαθίλεζεο ηνπο, έπεηηα ηηο νξγαλσηηθέο θαη ηέινο ηηο ηερληθέο. εκαληηθφ ζηνηρείν ζε απηή ηελ ηεξάξρεζε απνηειεί ε επθνιία αλάπηπμεο ησλ επηζπκεηψλ δεμηνηήησλ (El-Saaba, 2001). Σα βαζηθά εξσηήκαηα πνπ ζε πξψηε θάζε θαιείηαη λα απαληήζεη κηα κέζνδνο κέηξεζεο είλαη: α) Πνηεο ηθαλφηεηεο θαη εηδηθέο δεμηφηεηεο δηαζέηεη ν θάζε εξγαδφκελνο θαη β) ε πνην βαζκφ απηέο αμηνπνηνχληαη ζηα πιαίζηα ησλ θαζεθφλησλ ηεο εξγαζίαο ηνπ (Lawler, 2009). Γηα ηε δηεξεχλεζε απηψλ ησλ εξσηεκάησλ απαηηνχληαη δεδνκέλα απφ ηνπο εξγαδφκελνπο σο κνλάδεο ζρεηηθά, κε ηα θίλεηξα ηνπο, ηε δηάζεζε γηα εξγαζία, ηελ θαξηέξα θαη ηε δηαδηθαζία εμέιημεο αιιά θαη ηελ ίδηα ηελ επηρείξεζε θαη ηηο πξαθηηθέο ηεο. εκαληηθά επίζεο ζηνηρεία είλαη, ην θαηά πφζν είλαη θαηαλνεηφ θαη πψο γίλεηαη απνδεθηφ ην επηρεηξεκαηηθφ πιάλν πνπ εθαξκφδεηαη, πσο νη εξγαδφκελνη αληηιακβάλνληαη ην κέιινλ ηεο πξνζσπηθήο ηνπο ζηαδηνδξνκίαο αιιά θαη ηελ πνξεία ηεο επηρείξεζεο. Σέινο, απαηηείηαη ζπιινγή δεδνκέλσλ γηα ηηο εηδηθέο δεμηφηεηεο πνπ ιακβάλνληαη ππφςε ζην ζχζηεκα κέηξεζεο ( Weatherly, 2003). Ωο έλα βαζκφ ηα ζηνηρεία απηά απνηεινχλ πξνζσπηθά δεδνκέλα θαη επνκέλσο ε ζπιινγή ηνπο δελ είλαη πάληα εχθνιε. Παξάιιεια ζεκαληηθφο παξάγνληαο είλαη ν ρξνληθφο νξίδνληαο ηεο κέηξεζεο. Αλ ζπλππνινγηζζεί φηη νη ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο ζηα πεδία εμεηδίθεπζεο ησλ εξγαδνκέλσλ είλαη δπλεηηθά βειηηψζηκεο, ε εμέιημε ηνπο πξέπεη λα απνηηκάηαη ηαθηηθά θαη ελδερνκέλσο λα αθνινπζεί ηε δηαδηθαζία εθπαίδεπζεο θαη αλάπηπμεο πνπ αθνινπζείηαη. Παξαδείγκαηα δεηθηψλ ηεο πνζνηηθήο εθηίκεζεο ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ, ησλ νπνίσλ δελ ππάξρεη ιίζηα κε θαζνιηθή εθαξκνγή, είλαη ηα εμήο (Lawler E., 2009) : πληειεζηήο εμφδσλ: Λεηηνπξγηθά θφζηε χλνιν FTE Κέξδνο αλά εξγαδφκελν: (Έζνδα Λεηηνπξγηθά θφζηε) χλνιν FTE πληειεζηήο θφζηνπο εξγαζίαο: (Αληακνηβέο + Παξνρέο ) χλνιν FTE 44

Έζνδα πξνζηηζέκελεο αμία Αλζξψπηλνπ Κεθαιαίνπ: (Λεηηνπξγηθά έμνδα (Απνδεκηψζεηο +Παξνρέο ) χλνιν FTE ROI Αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ: (Έζνδα (Κφζηε ιεηηνπξγίαο- (Κφζηε αληακνηβψλ + θφζηε παξνρψλ)) (Κφζηε αληακνηβψλ + θφζηε παξνρψλ) Παξά ηελ πνιππινθφηεηα ηεο εθαξκνγήο, ιφγσ ηεο αλάγθεο πνζνηηθνπνίεζεο ηεο επηξξνήο άπισλ σθειεηψλ ζηε ζηξαηεγηθή ηνπ νξγαληζκνχ, κηα νινθιεξσκέλε δηαδηθαζία κέηξεζεο ηεο αμίαο ηνπ ΑΚ πξνζθέξεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα. Πξνζθέξεη θξίζηκα δεδνκέλα εηζφδνπ γηα ηελ δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ηεο θαηαλνκήο ησλ πφξσλ. Δπίζεο βνεζάεη ζηελ ελίζρπζε ηεο αληίιεςεο, ηνπ ζπλφινπ ησλ δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ, φζνλ αθνξά ηε θαηάιιειε ζεψξεζε θαη αληηκεηψπηζε ηνπ ΑΚ θαη ησλ πξαθηηθψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαρείξηζε ηνπ. Παξάιιεια αλαδεηθλχεη ηε δνπιεηά ησλ ίδησλ ησλ εξγαδνκέλσλ ζηε ΓΑΓ, πνπ ελδερνκέλσο ζεσξείηαη σο απιά δηαρεηξηζηηθή (Becker et al. 2002). εκαληηθφ επίζεο ζηνηρείν φζνλ αθνξά ηα πιενλεθηήκαηα ηεο πηνζέηεζεο ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο ηεο αμία ηνπ ΑΚ, είλαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ησλ Gates & Langevin (2008), φπνπ κε βάζε ηελ αλάιπζε πνζνηηθψλ θαη πνηνηηθψλ δεδνκέλσλ απνδεηθλχνπλ φηη φζν πην πξνεγκέλε είλαη κηα επηρείξεζε ζηελ αλάπηπμε δεηθηψλ θαη κέηξσλ ζρεηηθά κε ην ΑΚ, ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε απφδνζε ηεο. Τπάξρεη δειαδή κηα ζεηηθή ζπζρέηηζε ησλ δχν κεηαβιεηψλ. 45

4. Μέηξεζε απόδνζεο, επηξξνή θαη αμηνιόγεζε ηεο ζπλνιηθήο ιεηηνπξγίαο ΓΑΓ Απφ ην πεξηερφκελν ηεο δηαδηθαζίαο κέηξεζεο ηνπ ζπζηήκαηφο ΓΑΓ πξνθχπηεη ε αλάγθε έληαμεο ηεο ζε έλα νινθιεξσκέλν πιαίζην, ψζηε λα είλαη εθηθηή ε πνζνηηθή εθηίκεζε ηεο επηξξνήο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ θαη ηελ εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο. Ζ ΓΑΓ αιιειεπηδξά άκεζα κε ηηο ππφινηπεο ιεηηνπξγίεο ηνπ νξγαληζκνχ θαη επνκέλσο είλαη απαξαίηεηε ε ζεψξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζε ζην ζχλνιν ηνπ. ην θεθάιαην απηφ παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θχξησλ κνληέισλ κέηξεζεο ηεο επηρεηξεζηαθήο απφδνζεο πνπ έρνπλ εθαξκνγή θαη ζην εηδηθφηεξν πιαίζην ηνπ ηκήκαηνο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ αιιά θαη ε εμέιημε ησλ πξνζεγγίζεσλ αμηνιφγεζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Δπίζεο αλαιχεηαη έλα κνληέιν κέηξεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ κε βάζε ηελ επηξξνή ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ αιιά θαη ε δπλαηφηεηα ζπλνιηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο κέζσ εθαξκνγψλ λεπξσληθψλ δηθηχσλ. 4.1 Αλάγθε αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο Δίλαη επφκελν ζην ζχγρξνλν ζπλερψο κεηαβαιιφκελν επηρεηξεζηαθφ πεξηβάιινλ ε απιή πνζνηηθνπνίεζε δεηθηψλ νηθνλνκηθήο απφδνζεο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο λα κελ είλαη αξθεηή γηα ηελ απνηχπσζε ηεο θαηάζηαζεο ιεηηνπξγίαο κηαο επηρείξεζεο θαη ηε ιήςε ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ. Δπηπιένλ κεηνλέθηεκα ησλ παξαδνζηαθψλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο απφδνζεο κε βάζε ηνπο νηθνλνκηθνχο δείθηεο είλαη ε κε απνηειεζκαηηθή πνζνηηθνπνίεζε ησλ άπισλ σθειεηψλ (Ozcan, 2011). ηα πιαίζηα ηεο νκαδηθήο εξγαζίαο ζηα δηάθνξα ηκήκαηα ηεο επηρείξεζεο θαη ησλ ζχλζεησλ ζρέζεσλ πνπ ηε ραξαθηεξίδνπλ, ε δπλαηφηεηα φζν ην δπλαηφλ αθξηβέζηεξεο παξαθνινχζεζεο ηεο απφδνζεο είλαη απαξαίηεηε. Ωζηφζν, ε ζπιινγή εηεξνγελψλ δεδνκέλσλ γηα ηηο δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο θαη ν ππνινγηζκφο δεηθηψλ ρσξίο ηε δηεξεχλεζε ησλ κεηαμχ ηνπο αιιειεμαξηήζεσλ κπνξεί λα απνδεηρζεί παξαπιαλεηηθή. Ζ δπλαηφηεηα ζπιινγήο κεγάινπ φγθνπ πιεξνθνξηψλ πνπ πξνζθέξεη ε ηερλνινγία, κέζσ ησλ ζπζηεκάησλ 46

αλάπηπμεο θαη δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ, εληζρχεη ηε δηαδηθαζία κέηξεζεο θαζψο απμάλνληαη ηα δηαζέζηκα δεδνκέλα εηζφδνπ. Απφ ηελ άιιε φκσο, απαηηεί ηδηαίηεξε δηαρείξηζε ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο γηα ηε εμαγσγή αμηφπηζησλ ζπκπεξαζκάησλ. Σα ζχγρξνλα κνληέια κέηξεζεο ηεο επηρεηξεζηαθήο απφδνζεο θαιχπηνπλ ηελ αλάγθε γηα αλάπηπμε νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο, πξνζαξκνζκέλσλ ζηηο ζηξαηεγηθέο θαηεπζχλζεηο θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ νξγαληζκνχ θαη ησλ επηκέξνπο ιεηηνπξγηψλ. Με ηελ νινθιεξσκέλε ζεψξεζε απμάλεηαη ε ηθαλφηεηα ησλ δεηθηψλ λα πεξηγξάςνπλ ηελ αθξηβή θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο. Οη δείθηεο νξγαλψλνληαη γχξσ απφ ηνπο βαζηθνχο επηρεηξεζηαθνχο ηνκείο θαη έηζη επηηπγράλεηαη ε επζπγξάκκηζε ησλ εθαξκνδφκελσλ πξαθηηθψλ κε ηε ζηξαηεγηθή. Οη ιφγνη πηνζέηεζεο ελφο ηέηνηνπ ζχγρξνλνπ κνληέινπ κέηξεζεο ηεο επηρεηξεζηαθήο απφδνζεο ζπλνςίδνληαη σο εμήο (Olve N., et al. 1999): Ζ βειηίσζε ηεο απφδνζεο αμηνινγείηαη κέζα απφ ηελ αμηφπηζηε κέηξεζε ησλ απνηειεζκάησλ. Οη θξίζηκνη δείθηεο αμηνπνηνχληαη ζηε ιήςε απνθάζεσλ. Ζ πιήξεο εηθφλα γηα ηελ θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο επηηξέπεη αμηνιφγεζε ησλ αλαγθψλ ζηελ πξαγκαηηθή ηνπο βάζε. Γηεπθνιχλεηαη ε δηαδηθαζία επηθνηλσλίαο ησλ κεηξήζεσλ Ζ απνηειεζκαηηθή αμηνιφγεζε βνεζάεη ηε δηαδηθαζία θηλεηνπνίεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηελ νξζή εκπινθή ηνπο ζηε παξαγσγηθή δηαδηθαζία. Μεγηζηνπνίεζε αμηνπνίεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κέζσ ηεο θαηαλνκήο ηνπο αλάινγα κε ηηο πξαγκαηηθέο ηνπο δεμηφηεηεο. Γηεπθνιχλνληαη νη κειινληηθέο πξνβιέςεηο θαη παξέρεηαη δπλαηφηεηα εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ κέζσ ηεο εθαξκνγήο δνθηκψλ ζε θαηαλνεηφ πεξηβάιινλ. 47

4.2 Μνληέια κέηξεζεο απόδνζεο ηε ινγηθή ηεο νινθιεξσκέλεο κέηξεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ νξγαληζκνχ θαη ησλ επηκέξνπο ιεηηνπξγηψλ έρεη αλαπηπρηεί κηα ζεηξά κνληέισλ ε ινγηθή ησλ νπνίσλ εκθαλίδεη αξθεηά θνηλά ζηνηρεία. Σα ραξαθηεξηζηηθά, ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ θπξηφηεξσλ απφ απηά παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα. 4.2.1 Ππξακίδα απόδνζεο (Performance Pyramid) Αλαπηχρζεθε απφ ηνπο Lynch θαη Gross ην 1991 θαη ζπλαληάηαη επίζεο θαη σο κέζνδνο SMART (Strategic Measurement and Reporting Technique). Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη ε ζχλδεζε ηεο ζηξαηεγηθήο κε ηηο θαζεκεξηλέο ιεηηνπξγίεο ηεο επηρείξεζεο. Οη ιεηηνπξγίεο εζηηάδνπλ ζε δηαθνξεηηθά πξάγκαηα είλαη φκσο θαζνξηζηηθφ λα αιιεινυπνζηεξίδνληαη (Striteska & Spickova, 2012). Σν κνληέιν αθνινπζεί ηηο εμήο θαηεπζχλζεηο: Οη ζηφρνη θαζνξίδνληαη απφ ηα πάλσ πξνο ηα θάησ, ελψ γηα ηηο κεηξήζεηο ηζρχεη ην αληίζεην. Οη κεηξήζεηο αθνξνχλ ελληά παξάγνληεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ. Κξίζηκνο ζεσξείηαη ν παξάγνληαο ηεο ηθαλνπνίεζεο ηνπ πειάηε ρσξίο φκσο λα παξαβιέπεηαη ην θφζηνο. Σφζν ε εμσηεξηθή απνηειεζκαηηθφηεηα (αξηζηεξά πιεπξά ππξακίδαο, βι ζρήκα), φζν θαη ε εζσηεξηθή απνδνηηθφηεηα (δεμηά πιεπξά) είλαη δεηνχκελα. Οη κεηξήζεηο αιιειεπηδξνχλ ηφζν ζε νξηδφληην φζν θαη ζε θάζεην επίπεδν (Neely et al., 2000). Ξεθηλψληαο απφ ην θαηψηεξν επίπεδν, εθηηκάηαη ε πνηφηεηα, ν ρξφλνο, ηα ειαηηψκαηα θαη ηα παξαδνηέα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ρσξίο λα ρξεζηκνπνηνχληαη νηθνλνκηθνί δείθηεο. Σα δεδνκέλα απηά ειέγρνληαη ζε ζπρλή βάζε (θαζεκεξηλή-εβδνκαδηαίαα- κεληαία). Σν επίπεδν ηεο απφδνζεο απηψλ ησλ ζηνηρείσλ θαζνξίδεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ παξαγφλησλ ησλ αλψηεξσλ επηπέδσλ. ηα αλψηεξα επίπεδα ηεο ππξακίδαο ππεηζέξρνληαη δείθηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ρξεκαηννηθνλνκηθνί. Με απηφ ηνλ ηξφπν, πξνρσξψληαο ζηα αλψηεξα επίπεδα επηηπγράλεηαη ε εθηίκεζε επίηεπμεο ή κε ηεο ζηξαηεγηθήο. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε δνκή ηνπ κνληέινπ. 48

Σρήκα 4-0-1: Ππξακίδα απόδνζεο (πεγή: πξνζαξκνγή από Neely et al., 2000) Οη Lynch & Gross (1991) αλαγλσξίδνπλ ηξία απαξαίηεηα ραξαθηεξηζηηθά επηινγήο ησλ δεηθηψλ πνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζην ζχζηεκα. χκθσλα κε απηά, νη δείθηεο πξέπεη μεθάζαξα λα εξκελεχνπλ ηε ζχλδεζε ηεο ζηξαηεγηθήο κε ηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο. Δπίζεο απαηηείηαη πηνζέηεζε ηφζν νηθνλνκηθψλ φζν θαη κε νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ θαη επθνιία ζπιινγήο ζρεηηθψλ δεδνκέλσλ. Σέινο, απαξαίηεηε είλαη ε δπλαηφηεηα αμηφπηζηεο απνηχπσζεο ησλ απαηηήζεσλ ηνπ πειάηε ζε θάζε ιεηηνπξγία. Πιενλεθηήκαηα ηεο κεζφδνπ είλαη (Striteska & Spickova, 2012): α) Καζηζηά ζαθή ηε δηαθνξά κεηαμχ ησλ κεηξήζεσλ πνπ αθνξνχλ ην εζσηεξηθφ ηεο επηρείξεζεο θαη απηψλ πνπ απεπζχλνληαη θπξίσο ζε εμσηεξηθά ελδηαθεξφκελα κέξε, β) Γίλνληαη εμ αξρήο μεθάζαξνη νη ζηφρνη θαη απνδεθηέο νη κεηξήζεηο θαη γ) Βνεζάεη ζηνλ θαζνξηζκφ επζπλψλ, επηκέξνπο δηνηθεηηθψλ ζηφρσλ θαη δηελέξγεηαο ζπγθξίζεσλ κεηαμχ ησλ ηκεκάησλ θαη κνλάδσλ. Ωο θπξηφηεξα κεηνλεθηήκαηα αλαγλσξίδνληαη ηα εμήο (Striteska & Spickova, 2012): α) Ηδηαίηεξε εζηίαζε ζηηο βξαρπρξφληεο κεηξήζεηο πνπ ελδερνκέλσο απνζπά ηε πξνζνρή απφ ηηο ίδηεο ηηο ιεηηνπξγίεο. Ζ εζηίαζε απηή έρεη σο απνηέιεζκα λα κελ εληζρχεηαη ε δπλαηφηεηα καθξνρξφληνπ πξνγξακκαηηζκνχ, β) Βειηηζηνπνίεζε κεγεζψλ ππφ ηε βάζε ηεο βειηηζηνπνίεζεο ησλ παξαγφλησλ πνπ ηα επεξεάδνπλ, ζηε ινγηθή ηνπ 49

δηαρσξηζκνχ ησλ επηπέδσλ ηεο ππξακίδαο. Οη αθξηβείο ζρέζεηο επηξξνήο ελδερνκέλσο λα κεηαβάιινληαη ή λα κελ απνηππψλνληαη ζσζηά, γεγνλφο πνπ νδεγεί ζε ιαλζαζκέλα ζπκπεξάζκαηα, γ) ζχλζεηε δηαδηθαζία εξκελείαο ησλ δεδνκέλσλ θαη απμεκέλε δπζθνιία εθαξκνγήο (Neely A., et al. 2000). 4.2.2 Μνληέιν ЕР 2 М Αλαπηχρζεθε απφ ηνπο Adams θαη Roberts ην 1993. Ζ νλνκαζία πξνέξρεηαη απφ ηα αξρηθά Effective Progress and Performance Measurement. χκθσλα κε απηφ ην κνληέιν ε επηρείξεζε, θαη θαηά αλαινγία ηα επηκέξνπο ηκήκαηα, πξέπεη λα εζηηάδνπλ ζε ηέζζεξηο ηνκείο. Ηθαλνπνίεζε πειαηψλ θαη αγνξάο Δλίζρπζε ησλ εζσηεξηθψλ δηαδηθαζηψλ Γηαρείξηζε ζηξαηεγηθήο θαη αιιαγψλ Διεπζεξία δξάζεσλ Με βάζε απηνχο ηνπο ηνκείο αλαπηχζζνληαη, «εμσηεξηθνί δείθηεο» γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ, «εζσηεξηθνί δείθηεο» γηα ηηο δηαδηθαζίεο, «απφ ηα πάλσ πξνο ηα θάησ δείθηεο» γηα ηε ζηξαηεγηθή θαη ηηο αιιαγέο θαη ηέινο «απφ ηα θάησ πξνο ηα πάλσ δείθηεο» γηα ηελ ειεπζεξία δξάζεσλ. Ζ ζηξαηεγηθή δηαρσξίδεηαη ζε δχν δηαδνρηθά ζηάδηα, ηελ αλάπηπμε θαη ηελ εθαξκνγή ηεο. Ζ αλάπηπμε είλαη κηα αλαιπηηθή δηαδηθαζία πνπ απαληά ζην εξψηεκα ησλ απαηηήζεσλ πνπ πξέπεη λα πινπνηεζνχλ, ελψ ε εθαξκνγή πεξηιακβάλεη ηφζν δεηήκαηα νξγάλσζεο ζηφρσλ θαη θαηαλνκήο πφξσλ φζν θαη δεηήκαηα δηαρείξηζεο ηθαλνηήησλ ησλ εξγαδνκέλσλ θαη αιιαγψλ. Δθηφο απφ ηελ εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο σο βαζηθφ ζηνηρείν αλαγλσξίδεηαη ε δηαρείξηζε ησλ αιιαγψλ. Οη ζπρλέο αιιαγέο ζεσξνχληαη δεδνκέλεο θαη επνκέλσο απαηηείηαη απνηειεζκαηηθφο κεραληζκφο αλαηξνθνδφηεζεο. Απηφ ην ξφιν θαιχπηεη ην ζχζηεκα κέηξεζεο θαη νη δείθηεο πνπ αμηνινγνχλ ηελ πνξεία ιεηηνπξγίαο ησλ δηεξγαζηψλ (Striteska & Spickova,2012). 4.2.3 Πξίζκα Απόδνζεο (Performance Prism) Σν κνληέιν απηφ αλαπηχρζεθε απφ ηνπο Neely, Adams θαη Kennerley ην 2001 θαη ζεσξείηαη σο δεχηεξεο γεληάο ζχζηεκα κέηξεζεο ηεο απφδνζεο. Αξρηθά 50

θαζνξίδνληαη νη απαηηήζεηο θαη νη αλάγθεο φισλ ησλ βαζηθψλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ (stakeholders) αιιά θαη ν ηξφπν κε ηνλ νπνίν παξέρεηαη αμία ζην θαζέλα. Αθνινπζεί ε ελζσκάησζε θαη ελαξκφληζε ησλ δηαδηθαζηψλ κε ηηο ζηξαηεγηθέο ψζηε λα παξέρεηαη ε πξνγξακκαηηζκέλε αμία ζε φινπο ηνπο κεηφρνπο. Ζ ζρέζε ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ κε ηνλ νξγαληζκφ είλαη ακνηβαία. Απφ ηε κία επηζπκνχλ ηελ εθπιήξσζε ησλ απαηηήζεσλ ηνπο απφ ηελ άιιε φκσο ζπλεηζθέξνπλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο. Τπφ απηή ηε ζεψξεζε ην πξίζκα απφδνζεο απνηειείηαη απφ πέληε αιιειέλδεηεο πηπρέο (Neely et al., 2002): α) Σελ ηθαλνπνίεζε ησλ απαηηήζεσλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κέξσλ, β) ηηο ζηξαηεγηθέο ηθαλνπνίεζεο απηψλ ησλ απαηηήζεσλ, γ) ηηο απαξαίηεηεο δηαδηθαζίεο, δ) ηηο ηθαλφηεηεο ησλ αλζξψπσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ απνδνηηθή θαη απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ηέινο δ) ηε ζπλεηζθνξά ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ. Οη δείθηεο κέηξεζεο επηιέγνληαη ππφ απηφ ην πξίζκα. Γηα παξάδεηγκα φζνλ αθνξά ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ απαηηήζεσλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ, νη πειάηεο απαηηνχλ πςειή πνηφηεηα πξντφληνο ή ππεξεζίαο θαη αληαγσληζηηθέο ηηκέο. Οη ππάιιεινη αληαγσληζηηθά θαη δίθαηα πξνγξάκκαηα αληακνηβψλ, δπλαηφηεηεο εμέιημεο, αλάπηπμεο θαη εθπαίδεπζεο θαη νη κέηνρνη πςειέο απνδφζεηο ησλ επελδχζεσλ ηνπο. Αλάινγα ινηπφλ κε απηέο ηηο εηδηθέο απαηηήζεηο αλαπηχζζεηαη ην ζχζηεκα δεηθηψλ κέηξεζεο ηεο απνηειεζκαηηθήο θαη απνδνηηθήο ηθαλνπνίεζεο ηνπο (Neely et al., 2002). Ζ ζεκαληηθή ηδηαηηεξφηεηα ηνπ κνληέινπ πξίζκαηνο απφδνζεο είλαη ην γεγνλφο φηη δελ είλαη έλα θαζνδεγεηηθφ ζχζηεκα κέηξεζεο. Θεσξείηαη φηη ε κέηξεζε ηεο απφδνζεο δελ πξέπεη λα πξνθχπηεη απφ ηε ζηξαηεγηθή. ηνηρείν νδεγφο είλαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ θαη νη ζηξαηεγηθέο αλαπηχζζνληαη γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο. Ρφινο ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο απφδνζεο είλαη λα αλαδεηθλχεη ηα θαζνξηζηηθά πεδία δπζιεηηνπξγίαw ψζηε ε νκάδα δηαρείξηζεο λα αλαπηχζζεη ζηξαηεγηθέο αληηκεηψπηζεο ηνπο. (Neely et al., 2002). Βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηνπ κνληέινπ είλαη ηα εμήο (Striteska & Spickova,2012): Αλαδεηθλχεη ην ζχλνιν ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ, πνπ 51

ζπρλά αγλνείηαη ζηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο. Λακβάλεηαη ππφςε ε ζπλεηζθνξά φισλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ ζηελ απφδνζε θαη επνκέλσο απηή απνηηκάηαη πιεξέζηεξα θαη ηέινο νη δείθηεο αλαπηχζζνληαη ζηε βάζε ηθαλνπνίεζεο ζηαζεξψλ θξηηεξίσλ. Μεηνλεθηήκαηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ είλαη (Striteska & Spickova,2012): α) Γελ παξέρεη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ην ηξφπν εθαξκνγήο ησλ κεηξήζεσλ, β) Γελ παξέρεη δπλαηφηεηα απνηειεζκαηηθήο δηεξεχλεζεο ησλ ζρέζεσλ απνηειέζκαηνο θαη αηηίαο κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ πνπ εμεηάδνληαη θαη γ) Γελ ππάξρεη ζεκείν επαθήο κε ηα ζπζηήκαηα κέηξεζεο ηεο απφδνζεο πνπ πηζαλφλ κηα εηαηξεία έρεη ζε εθαξκνγή θαη επηζπκεί λα βειηηψζεη. Σρήκα 4-0-2: Πξίζκα Απόδνζεο (Πεγή: Πξνζαξκνγή από Neely et al., 2002 ) 4.2.4 Μνληέιν Maisel Αλαπηχρζεθε απφ ηνλ Lawrence Maisel ην 1992. Σν ζπγθεθξηκέλν κνληέιν παξνπζηάδεη έληνλε νκνηφηεηα κε απηφ ηεο Balanced Scorecard (BSC) ε εθαξκνγή θαη ε θξηηηθή ηνπ νπνίνπ παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθφηεξα. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ θαη εηδνπνηφο δηαθνξά απφ ην αλάινγν κνληέιν είλαη ε αλαγλψξηζε ηεο δηάζηαζεο ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ ζηηο ηέζζεξηο πνπ ζπλζέηνπλ ην ζχζηεκα αλάιπζεο ηνπ νξγαληζκνχ, αληηθαζηζηψληαο απηήλ ηεο κάζεζεο θαη αλάπηπμεο ηνπ κνληέινπ BSC. εκαληηθά πεδία κεηξήζεσλ απνηεινχλ, ε θαηλνηνκία, ε εθπαίδεπζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη φια ηα πεξηερφκελα ηεο έλλνηαο ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ. 52

Αλαδεηθλχεηαη έηζη ν ξφινο ηεο κέηξεζε ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδφκελσλ σο βαζηθή ζπληζηψζα. 4.2.5 Μνληέιν Balanced Scorecard (BSC) Αλαπηχρηεθε απφ ηνπο Kaplan R., θαη Norton D., ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 (Isoraite,2008). Δίλαη ην κνληέιν κε ηελ πην θαζνιηθή πξαθηηθή εθαξκνγή θαη επνκέλσο ζεσξείηαη ρξήζηκν λα αλαθεξζνχλ αλαιπηηθφηεξα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ε ζχλδεζε ηεο δηαρείξηζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ θαη ηνπο θφζηνπο κε ηε ζηξαηεγηθή θαη ε πινπνίεζε ηεο κέζα απφ κηα ζεηξά θαζνξηζκέλσλ ζηφρσλ θαη δεηθηψλ παξαθνινχζεζεο. Οπζηαζηηθά ην κνληέιν απηφ απνηειεί εξγαιείν βειηίσζεο ησλ παξαδνζηαθψλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο. χκθσλα κε ηε ινγηθή ηνπ κνληέινπ απαηηείηαη ε ζπκπιήξσζε ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ δεηθηψλ κέηξεζεο απφδνζεο κε ηξείο επηπιένλ ηνκείο κεηξήζεσλ, ψζηε λα επηηπγράλεηαη ε ζχλδεζε κε ηε ζηξαηεγηθή. Οη ηνκείο απηνί είλαη, νη πειάηεο, νη εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο θαη ε κάζεζε θαη αλάπηπμε. Σνκείο πνπ απαηηείηαη λα βξίζθνληαη ζε ηζνξξνπία καθξνπξφζεζκσλ θαη βξαρππξφζεζκσλ ζηφρσλ, εηζξνψλ θαη εθξνψλ, εζσηεξηθψλ θαη εμσηεξηθψλ νηθνλνκηθψλ θαη κε δεηθηψλ κέηξεζεο ηεο απφδνζεο (Striteska & Spickova, 2012). Τξόπνο πινπνίεζεο Ο ηξφπνο πινπνίεζεο ηνπ κνληέινπ κπνξεί λα πεξηγξαθεί σο έλαο θχθινο ζην θέληξν ηνπ νπνίνπ βξίζθεηαη ην ζχζηεκα κέηξεζεο (BSC) θαη γχξσ ηνπ αλαπηχζζνληαη νη ηνκείο - πηπρέο πεξηγξαθήο ηνπ νξγαληζκνχ κε ηνπο αληίζηνηρνπο ζθνπνχο, ζηφρνπο, πξσηνβνπιίεο θαη δείθηεο κέηξεζεο. Με απηφ ηνλ ηξφπν αλαπαξάζηαζεο, ηνλίδνληαη νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ ηνκέσλ αιιά θαη ε επαλαιεπηηθφηεηα ηεο δηαδηθαζία γηα απνηειεζκαηηθή παξαθνινχζεζε. Ζ δνκή ηνπ κνληέινπ ζπγθεθξηκέλα γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ παξνπζηάδεηαη ζην ζρήκα πνπ αθνινπζεί. Σα ζπγθεθξηκέλα ζηάδηα εθαξκνγήο πνπ νξίδνπλ νη Kaplan & Norton είλαη ελληά. Αξρηθά απαηηείηαη ζπλνιηθή αμηνιφγεζε ηεο θαηάζηαζεο ηνπ νξγαληζκνχ θαη πξνζδηνξηζκφο ησλ ζηξαηεγηθψλ ζεκαηηθψλ. ηε ζπλέρεηα 53

θαζνξηζκφο ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ θαη δεηθηψλ κέηξεζεο θαη ε ελζσκάησζε ηνπο ζην ζηξαηεγηθφ ράξηε. Έπεηηα έλαξμε κεηξήζεσλ απφδνζεο θαη επαλαπξνζδηνξηζκφο δξάζεο. Αθνινπζεί ν απηνκαηηζκφο ηεο δηαδηθαζίαο θαη ε επηθνηλσλία ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σειηθφ ζηάδην είλαη ε αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ, ε αλαζεψξεζε φπνπ είλαη απαξαίηεην θαη ε επαλάιεςε ηεο δηαδηθαζίαο (Isoraite, 2008). Σρήκα 4-3: Γνκή κνληέινπ BLC ζηε ΓΑΓ (πεγή: Halikova et al.,2003) Ζ πινπνίεζε ηεο δηαδηθαζίαο απαηηεί ρξήζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, πεξηζζφηεξν γηα ζπιινγή θαη επεμεξγαζία ησλ απαηηνχκελσλ δεδνκέλσλ. Όζνλ αθνξά ηε δηαδηθαζία απηή θάζε απηή, έρνπλ αλαπηπρζεί ζρεηηθά ινγηζκηθά φπσο ην Quickscore Performance Information System, σζηφζν απηή κπνξεί λα πινπνηεζεί θαη κε ρξήζε EXCEL ζε ζπλδπαζκφ κε ελζσκάησζε απιψλ ζηνηρείσλ ηεο γιψζζαο πξνγξακκαηηζκνχ Visual Basic (Ozcan, 2011). Ο ηξφπνο παξνπζίαζεο ηνπ κνληέινπ ζηα δηάθνξα ινγηζκηθά πεξηιακβάλεη ηηο κεηξήζεηο αλά δείθηε, αλά ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ηε ζχγθξηζε ηνπο κε ην ζηφρν. Γηα ηελ απεηθφληζε ρξεζηκνπνηείηαη ην πξάζηλν ρξψκα φηαλ ππάξρεη απφιπηε ζπκθσλία κε ην ζηφρν, ην πνξηνθαιί φηαλ ππάξρεη κεξηθή ζπκθσλία (ζπλήζσο 90-99% ηνπ ζηφρνπ) θαη ην θφθθηλν φηαλ ππάξρεη απφθιηζε (<90%). 54

Όζνλ αθνξά ηνπο δείθηεο ηνπ ζχζηεκα κέηξεζεο, ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζην ηξφπν πνπ απηνί αιιειεπηδξνχλ, ζηνηρείν πνπ εληάζζεηαη ζην ηνκέα ηεο κάζεζεο θαη αλάπηπμεο. Αλαπηχζζεηαη κηα ινγηθή αθνινπζία ππνζέζεσλ αηηίαο - απνηειέζκαηνο ε παξαθνινχζεζε ηεο νπνίαο είλαη εθηθηή κέζσ ησλ κεηξήζεσλ. Αξρίδνληαο γηα παξάδεηγκα απφ ηνλ ζηφρν ηεο θεξδνθνξίαο, απηή πξνυπνζέηεη ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ θαη έκπξαθηε εκπηζηνζχλε, πνπ απαηηεί πνηνηηθά πξντφληα, γηα ηελ παξαγσγή ησλ νπνίσλ ρξεηάδνληαη απνηειεζκαηηθέο δηαδηθαζίεο, πνπ εθηεινχληαη απφ εξγαδφκελνπο κε ηθαλφηεηεο θαη ζπλερή αλάπηπμε θαη εθπαίδεπζε. Ζ ζπζρέηηζε ησλ απνηειεζκάησλ ησλ δεηθηψλ κέηξεζεο ζηνπο επηκέξνπο ηνκείο, επηηξέπεη ηε ζχλζεζε ησλ ππνζέζεσλ θαη ηελ εθηίκεζε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ. Υαξαθηεξηζηηθά νη Kaplan & Norton (2001) αλαθέξνπλ φηη θάζε δείθηεο απνηειεί έλα θξίθν ζηελ αιπζίδα ησλ ζρέζεσλ αηηίαο θαη απνηειέζκαηνο πνπ εξκελεχνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ σο ζχλνιν. Οη ζρέζεηο απηέο είλαη δπλακηθέο θαη επνκέλσο είλαη αλαγθαία ε ζπλερή παξαθνινχζεζε ηνπο, πνπ παξάιιεια επηβεβαηψλεη ή φρη ηηο ππνζέζεηο αηηίαο-απνηειέζκαηνο. Δπηπιένλ νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο επηρεηξήζεηο είλαη πνιχπιεπξεο, κε απνηέιεζκα ε αιιαγή ζε θάπνην δείθηε λα έρεη επηξξνή ζε πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ αληίζηνηρνπο δείθηεο. Χάξηεο Σηξαηεγηθήο (Strategy Map) Ο ράξηεο ζηξαηεγηθήο αλαπηχρζεθε σο ζπκπιεξσκαηηθφ εξγαιείν πινπνίεζεο ηνπ κνληέινπ BSC. Οπζηαζηηθά απνηειεί κία νξγαλσκέλε νπηηθή απεηθφληζε ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ησλ ζηφρσλ ηνπ νξγαληζκνχ. Βνεζάεη ζηε ζχλδεζε επηζπκεηήο παξαγσγηθφηεηαο θαη απαηηνχκελεο πξνζηηζέκελεο αμίαο γηα ηνλ πειάηε, πςειήο απφδνζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ θαη απαηηνχκελσλ ηθαλνηήησλ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. πληζηά δειαδή απνηχπσζε ηνπ ηφπνπ δειαδή κε ηνλ νπνίν δεκηνπξγείηαη αμία γηα ηνλ νξγαληζκφ (Isoraite, 2008). Μέζσ ηνπ ράξηε ζηξαηεγηθήο απεηθνλίδνληαη νη ζρέζεο κεηαμχ ησλ βαζηθψλ ζηφρσλ ησλ ηεζζάξσλ ηνκέσλ ηνπ κνληέινπ ελψ επίζεο είλαη εθηθηή ε ζχλδεζε κε ζηξαηεγηθέο δηαρείξηζεο πνηφηεηαο πνπ ελδερνκέλσο 55

εθαξκφδνληαη, φπσο ΣQM (Total Quality Management) θαη Six Sigma (Kaplan & Norton 2001). Σε βάζε ηεο νξγάλσζεο ηνπ ράξηε απνηεινχλ νη ηέζζεξηο ηνκείο πεξηγξαθήο ηεο απφδνζεο ηνπ νξγαληζκνχ. ε νξζνγψληα πιαίζηα απεηθνλίδνληαη ηα επηκέξνπο ζπζηαηηθά απηψλ ησλ ηεζζάξσλ ηνκέσλ θαη κέζα ζε απηά κε νβάι ζρήκα νη ζηφρνη. Ζ ινγηθή ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ κεηξήζεσλ είλαη απφ ηα επάλσ πξνο ηα θάησ, μεθηλψληαο απφ ηηο ζηξαηεγηθέο θαηεπζχλζεηο. Όζνλ αθνξά ην ράξηε ζηξαηεγηθήο γηα ην ζχλνιν ηνπ νξγαληζκνχ, ην αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη ηα ζηνηρεία ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ ηνπνζεηνχληαη ζηε βάζε ηνπ ράξηε θαη ζηνλ ηνκέα ηεο κάζεζεο θαη αλάπηπμεο. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη έλα παξάδεηγκα ράξηε ζηξαηεγηθήο ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ. Σρήκα 4-4: Χάξηεο Σηξαηεγηθήο ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ (Πξνζαξκνγή από: Human Resources IQ,2010) Όπσο αλαθέξζεθε ηo ζχζηεκα Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, σο θνκκάηη ηνπ νξγαληζκνχ, έρεη βαζηθφ ζηφρν ηελ πινπνίεζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηνπ. Δπνκέλσο ζηα πιαίζηα ηνπ κνληέινπ σο πειάηεο λννχληαη νη ζηξαηεγηθνί ηνπ ζηφρνη θαη ε εμεηδίθεπζε ηνπο ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ. 56

Σα βήκαηα πινπνίεζεο ηνπ κνληέινπ πνπ πξνηείλνπλ νη Kaplan & Norton ζηελ πεξίπησζε ηεο ΓΑΓ κπνξνχλ λα αλαιπζνχλ σο εμήο (Niven, 2006): Γηακφξθσζε θαη θαζνξηζκφο ηνπ νξάκαηνο. Απνηειεί ηνλ ηειηθφ κειινληηθφ ζηφρν πνπ θηλεηνπνηεί φια ηα ελδηαθεξφκελα κέξε. Σξνθνδνηείηαη απφ ην γεληθφ φξακα ηνπ νξγαληζκνχ πνπ πεξηιακβάλεη ηελ αμηνιφγεζε ηνπ εμσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηνπ αληαγσληζκνχ. Αλάιπζε ηνπ νξάκαηνο ζηνπο ηέζζεξηο ηνκείο ηνπ κνληέινπ. Σνπο πειάηεο, ην ρξεκαηννηθνλνκηθφ ηνκέα, ηηο εζσηεξηθέο δηεξγαζίεο θαη ηε κάζεζε θαη αλάπηπμε. Καζνξηζκφο ησλ εηδηθφηεξσλ ζηφρσλ γηα ηνλ θάζε ηνκέα. Δπηπιένλ εμεηδίθεπζε ηνπ νξάκαηνο θαη ηξφπνο πινπνίεζεο ηνπ. Δπηινγή θξίζηκσλ παξαγφλησλ επηηπρίαο. Αθνξνχλ ηηο ζπγθεθξηκέλεο απαηηήζεηο πνπ θαινχληαη λα θαιχςνπλ νη δηεξγαζίεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Ωο ηειηθφ παξαδνηέν απηνχ ηνπ βήκαηνο αλαπηχζζεηαη ν ράξηεο ζηξαηεγηθήο. Αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο δεηθηψλ κέηξεζεο θαη παξαθνινχζεζεο ηεο απνηειεζκαηηθήο πινπνίεζεο ησλ θξίζηκσλ παξαγφλησλ. Αλάπηπμε ζρεδίσλ δξάζεο θαη ζπγθεθξηκέλσλ πξαθηηθψλ ζε φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο ΓΑΓ. Καζνξηζκφο πξνηεξαηνηήησλ κεηαμχ ησλ πξαθηηθψλ θαη ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πνζνηηθψλ νξίσλ ησλ ζηφρσλ πνπ θαινχληαη λα επηηχρνπλ κε βάζε ην ρξνλνδηάγξακκα ειέγρνπ. πγθέληξσζε θαη αλάιπζε ησλ φισλ ησλ δεδνκέλσλ ηεο θάζε αλαθνξάο. Σα ζεκεία ειέγρνπ είλαη βξαρπρξφληα, ζαθψο θαζνξίδνληαη απφ ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ νξγαληζκνχ, αιιά θαηά ηελ πξαθηηθή ε πξψηε αλαθνξά ζπλήζσο αθνξά ην πξψην δίκελν εθαξκνγήο ηνπ κνληέινπ. Σν ηειηθφ ζηάδην αθνξά ηελ αμηνιφγεζε ησλ δεδνκέλσλ, ηηο αλαζεσξήζεηο θαη βειηηψζεηο φπνπ απαηηείηαη θαη ηέινο ηελ επηθνηλσλία ησλ απνηειεζκάησλ. ην βαζκφ θαη ηε ζπρλφηεηα πνπ απαηηείηαη αλαζεψξεζε ζηξαηεγηθψλ θαη ζηφρσλ, έρνπλ επαλαιεπηηθφ ραξαθηήξα θαη ηα αξρηθά βήκαηα πινπνίεζεο. 57

Πιενλεθηήκαηα Μεηνλεθηήκαηα θαη Κξηηηθή Βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηνπ κνληέινπ είλαη (Niven,2006; Striteska & Spickova, 2012): Ξεθάζαξε απεηθφληζε ηνπ νξάκαηνο θαη ηεο ζηξαηεγηθήο πνπ πηνζεηείηαη. πλερήο παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο πινπνίεζεο. Δπηθέληξσζε ζηνπο θαζνξηζηηθνχο ζηφρνπο απφθηεζεο ζπγθξηηηθνχ πιενλεθηήκαηνο. Απιή επηθνηλσλία ησλ απνηειεζκάησλ ησλ κεηξήζεσλ. Καηάιιειν επίπεδν ελζσκάησζεο κεηξήζεσλ απφδνζεο ζηνπο επηρεηξεζηαθνχο ζηφρνπο θαη αλάδεημε ζρέζεσλ αηηίαο απνηειέζκαηνο κεηαμχ ησλ ιεηηνπξγηψλ θαη ησλ παξαδνηέσλ ηνπο. Δπειημία θαη ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο ζηηο ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπ θάζε νξγαληζκνχ. Αληίζεηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ κνληέινπ είλαη (Niven,2006; Striteska & Spickova, 2012): Γελ απεηθνλίδνληαη ηα ζπκθέξνληα φισλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ. Γπζθνιία καθξνρξφληαο δηαρείξηζεο θαη δέζκεπζεο κε ηελ επαλαιεπηηθφηεηα ησλ κεηξήζεσλ, πνπ ελδερνκέλσο λα απνδεηρζεί αλέθηθηε. Δίλαη ζρεδηαζκέλν πεξηζζφηεξν σο εξγαιείν ειέγρνπ παξά βειηίσζεο. Αδπλακία πνζνηηθνπνίεζεο ησλ αιιεινζρεηήζεσλ θαη αθαηάιιειν γηα ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε (Benchmarking) ησλ απνηειεζκάησλ. Απφ απηά ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ κνληέινπ αιιά θαη απφ ηε πξαθηηθή εθαξκνγή ηνπ πξνθχπηνπλ ηα θπξηφηεξα ζεκεία θξηηηθήο (Nνrreklit, 2003, Striteska & Spickova, 2012): Ζ ζχλδεζε ησλ κέηξσλ κε ηε ζηξαηεγηθή δελ απνηειεί πξνηεξαηφηεηα γηα ηελ πιεηνςεθία ησλ νξγαληζκψλ. Δπνκέλσο έλα ζχζηεκα κέηξεζεο πνπ εζηηάδεη ηδηαίηεξα ζε απηή ηε ζχλδεζε ελδερνκέλσο λα θξίλεηαη αθαηάιιειν. Λφγσ ηεο δπζθνιίαο δηαρείξηζεο, ε επηινγή ησλ δεηθηψλ κέηξεζεο γίλεηαη ζηε βάζε ηεο επθνιίαο παξαθνινχζεζεο κε αξλεηηθή ζπλέπεηα ζηελ αμηνπηζηία ησλ ζπκπεξαζκάησλ. Ζ εξκελεία ησλ ζρέζεσλ αηηίαο απνηειέζκαηνο απφ ηνπο δείθηεο δελ είλαη πάληνηε αθξηβήο. Κπξίσο δηφηη είλαη εχθνιν λα απνηππσζνχλ πιήξσο νη παξάπιεπξεο επηδξάζεηο. Λφγσ απηήο ηεο αλαθξίβεηαο ε εθαξκνγή ελφο ζπζηήκαηνο ζηαζεξψλ δεηθηψλ δελ είλαη εθηθηή θαη απαηηείηαη ζπλερήο αλαζεψξεζε ηνπο. 58

Απνηέιεζκα είλαη ε απαίηεζε ζπλερνχο πξνζαξκνγήο θαη εθπαίδεπζεο ησλ εξγαδφκελσλ κε φηη ζπλέπεηεο απηφ έρεη ζε ρξφλν θαη θφζηνο. Γίλεηαη επίζεο ε παξαδνρή φηη νη εξγαδφκελνη ζα πηνζεηήζνπλ θαη ζα απνδερηνχλ φιεο ηηο απαηηνχκελεο πξαθηηθέο, ψζηε λα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί. Ζ νξζή εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ επηηπγράλεη ηνπο ζηφρνπο απνηειεζκαηηθήο δηαρείξηζεο ηεο ζηξαηεγηθήο. Ωζηφζν πζηεξεί ζην ηνκέα ηεο αλάπηπμεο ηεο, ηεο ζέζπηζεο ησλ ζηφρσλ θαη ηνπ ηξφπνπ επζπγξάκκηζεο ησλ πξαθηηθψλ κε απηνχο. Δπνκέλσο δελ είλαη θαζφινπ βέβαην φηη ε ιεηηνπξγία ηνπ ζπκβάιεη νπζηαζηηθά ζηελ αχμεζε ηεο απφδνζεο. Ζ απφδεημε απηήο ηεο ζρέζεο απνηειεί αληηθείκελν έξεπλαο. H θξηηηθή ζρεηηθά κε ηε ζεσξεηηθή βάζε ηνπ κνληέινπ αθνξά ηελ απνπζία απνδεδεηγκέλεο θαη πάγηαο ζρέζεο αηηίαο απνηειέζκαηνο κεηαμχ ηεο ηθαλνπνίεζεο ηνπ πειάηε θαη ηεο έκπξαθηεο εκπηζηνζχλεο ηνπ ζηελ επηρείξεζε (πίζηε). Πάγηα ζρέζε κπνξεί λα ππνζηεξηρηεί γηα ηελ πεξίπησζε νηθνλνκηθψλ απνηειεζκάησλ θαη πηζηνχ. Θεσξείηαη επνκέλσο φηη απηή ε ζρέζε ιαλζαζκέλα γεληθεχεηαη θαη απνηειεί ηε βάζε ηνπ κνληέινπ. Ωο κνληέιν ειέγρνπ ην ΒSC δελ παξαθνινπζεί ηνλ αληαγσληζκφ θαζφηη δελ ιακβάλνληαη ππφςε ηελ αβεβαηφηεηα ζηελ πνξεία πινπνίεζεο ηεο ζηξαηεγηθήο. Αβεβαηφηεηα ζηελ πνξεία πινπνίεζεο πνπ ζπλδέεηαη κε ην ξίζθν πινπνίεζεο επηηπρεκέλσλ πνιηηηθψλ ησλ αληαγσληζηψλ. Με ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ ηα ραξαθηεξίδνπλ, ηφζν ην κνληέιν ηνπ BLC φζν θαη ν Υάξηεο ηξαηεγηθήο, βξίζθνπλ εθαξκνγή ζην ηνκέα ηεο ΓΑΓ γηα ηελ αλάπηπμε θαη νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ θξίζηκσλ κεηξήζεσλ. Δπηπιένλ κπνξνχλ λα έρνπλ εηδηθφηεξε εθαξκνγή ζηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε δηαδηθαζία ακνηβψλ θηλήηξνπ (incentive pay) ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αληαπφδνζεο. 59

4.3 Δμέιημε πξνζεγγίζεσλ αμηνιόγεζεο ηεο ζπλεηζθνξάο ηνπ ζπζηήκαηνο Γηαρείξηζεο Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ Ζ αμηνιφγεζε ηεο ζπλεηζθνξά ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζηνλ νξγαληζκφ είλαη έλα απφ ηα ζεκαληηθά δεηήκαηα ζηα νπνία θαιείηαη λα δψζεη απάληεζε κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζεο κέηξεζεο θαη πνζνηηθνπνίεζεο ηνπ. Ζ ζεκαζία ηνπ ππνινγηζκνχ απηήο ηεο ζπλεηζθνξάο, ηα ηειεπηαία ρξφληα αλαγλσξίδεηαη θαη σο αληηθείκελν εληάζζεηαη ζηα ζπζηήκαηα κέηξεζεο ησλ νξγαληζκψλ (Phillips et al.,2000; Brown,2012; Carlson & Kavanagh,2012). Οη πξνζεγγίζεηο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε ηξείο θαηεγνξίεο θαηά ρξνλνινγηθή ζεηξά (Brown,2012). Οη πξψηεο πξνζεγγίζεηο βαζηδφηαλ πεξηζζφηεξν ζε ππνθεηκεληθά ζηνηρεία, ε δηαδηθαζία εθαξκνγήο ηνπο δελ ήηαλ ζχλζεηε ρσξίο φκσο λα θαιχπηνπλ πιήξσο ηε ζπλεηζθνξά ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. ε απηή ηε θαηεγνξία πεξηιακβάλνληαη (Brown,2012): α) Ζ Γηνίθεζε κε βάζε ηνπο ζηφρνπο (Management by Objectives, MBO), φπνπ ε κέηξεζε ηεο πξνφδνπ γίλεηαη κε βάζε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ βαζκνχ επίηεπμεο ησλ θαζνξηζκέλσλ ζηφρσλ. β) Οη Έξεπλεο δηάζεζεο εξγαδνκέλσλ (Employee Attitude Survey), φπνπ ε αμηνιφγεζε γίλεηαη κε βάζε ηηο κεηξήζεηο βαζκνχ ηθαλνπνίεζεο, δέζκεπζεο, θηλεηνπνίεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ, ε κέζνδνο απηή ρξεζηκνπνηείηαη ζπκπιεξσκαηηθά. γ) Μειέηεο πεξίπησζεο (HR Case studies), φπνπ ηεθκεξησκέλα παξνπζηάδνληαη ζην ζχλνιν ησλ εξγαδφκελσλ επηηπρεκέλα παξαδείγκαηα απφ εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλσλ πξαθηηθψλ ζε ηκήκαηα ηνπ νξγαληζκνχ. δ) HR Audit, φπνπ κέζα απφ ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ κε θφξκεο θαη εξσηεκαηνιφγηα, επεμεξγαζία θαη αλάιπζε ηνπο αμηνινγείηαη ε απφδνζε. ηελ επφκελε θαηεγνξία αλήθνπλ νη πξνζεγγίζεηο πξνζηηζέκελεο αμίαο (Brown,2012): α) χζηεκα Βαζηθψλ Γεηθηψλ ΓΑΓ (HR Key Indicators), πνπ αθνξά ηελ αμηνιφγεζε κέζσ κηαο ζεηξάο πνζνηηθψλ δεηθηψλ γηα ην ζχλνιν ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο ΓΑΓ. β) Παξαθνινχζεζε Κφζηνπο (HR Cost Monitoring), φπνπ ε εζηίαζε γηα ηελ αμηνιφγεζε δίλεηαη ζηνπο δείθηεο πνπ εθθξάδνπλ ην 60

θφζηνο ησλ ιεηηνπξγηψλ. γ) HR reputation, πνπ βαζίδεηαη ζηελ αλαηξνθνδφηεζε φζνλ αθνξά ην επίπεδν απνηειεζκαηηθφηεηαο, απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο εξγαδφκελνπο σο βαζηθνί ελδηαθεξφκελνη. δ) Competitive HR Benchmarking, πνπ αθνξά ηελ αμηνιφγεζε κε βάζε ηηο ζπγθξίζεηο κε θαιέο πξαθηηθέο άιισλ νξγαληζκψλ ηνπ θιάδνπ θαη ηνπ επξχηεξνπ πεξηβάιινληνο. Ωο πιένλ ζχγρξνλεο πξνζεγγίζεηο αμηνιφγεζεο ηεο ζπλεηζθνξάο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζεσξνχληαη νη εμήο(brown,2012): HR Profit Center, φπνπ αληίζεηα απφ ηελ θνηλή πξαθηηθή, ην ζχζηεκα ΓΑΓ αληηκεησπίδεηαη σο επέλδπζε. Δπέλδπζε πνπ εμαζθαιίδεη ηα απαηηνχκελα επίπεδα απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο κεραληζκφο παξαγσγήο πξνζηηζέκελεο αμίαο, ηφζν απφ ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδφκελσλ φζν θαη απφ ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο κε απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ΓΑΓ. Human Capital Measurement. Βαζίδεηαη ζηε παξαθνινχζεζε φισλ ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ έλλνηα ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ σο ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ε απμεκέλε ζπλεηζθνξά ηεο ΓΑΓ ζηε βειηίσζεο ηνπο ζηεξίδεηαη ζηε βειηίσζε απηψλ ησλ ζηνηρείσλ. Ζ δπζθνιία ηεο ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπ έγθεηηαη ζηε πνζνηηθνπνίεζε ησλ άπισλ σθειεηψλ ψζηε ηα απνηειέζκαηα λα κεηαθξάδνπλ πιεξέζηεξα ηε ζπλεηζθνξά. Balanced Scorecard, ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο νπνίαο παξνπζηάζηεθαλ θαη ROI, πνπ αθνξά ηε ζχγθξηζε θφζηνπο ηεο ΓΑΓ θαη σθειεηψλ, πνπ κεηαθξάδνληαη ζε λνκηζκαηηθή αμία. Απηή ε κέζνδνο επίζεο εκθαλίδεη δπζθνιία ζην ππνινγηζκφ ησλ άπισλ σθειεηψλ θαη ηε κεηαηξνπή ηνπο ζε λνκηζκαηηθέο κνλάδεο. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ θαη ηελ εθηίκεζε ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ρξεζηκνπνηείηαη ε γλψκε ησλ εηδηθψλ. Οη πξνζεγγίζεηο ηεο ηειεπηαίαο θαηεγνξίαο ραξαθηεξίδνληαη απφ πςειφ θφζηνο πινπνίεζεο. Ωζηφζν ν ζπλδπαζκφο ηνπο κε ιηγφηεξν ζχλζεηεο κεζφδνπο επηηξέπεη ηνλ αθξηβέζηεξν ππνινγηζκφ ηνπ βαζκνχ ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ θαη ηεο ζπλεηζθνξάο ηνπ ζηνλ νξγαληζκφ. Ζ νινθιεξσκέλε αμηνιφγεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ΓΑΓ απνηειεί πνιχηηκν εξγαιείν φζνλ αθνξά ηελ αλάδεημε ησλ ηνκέσλ ζηνπο νπνίνπο απαηηείηαη αιιαγή θαη βειηίσζε. 61

Δπίζεο εληζρχεη ηελ απνηειεζκαηηθή επηθνηλσλία ησλ ζηφρσλ θαη δξάζεσλ ηεο ΓΑΓ ζε φια ηα επίπεδα ηνπ νξγαληζκνχ. 4.4 Μέηξεζε επηξξνήο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζηελ απόδνζε ηνπ νξγαληζκνύ Γηα λα κειεηεζεί ε ζπλνιηθή επηξξνή ηεο ΓΑΓ ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ απαηηείηαη ε πξνζέγγηζε ηεο σο κηα ζπζηεκηθή δηαδηθαζία. Αθφκα θαη νη πξαθηηθέο πνπ απεπζχλνληαη ζηνπο εξγαδφκελνπο σο κνλάδεο δελ ιεηηνπξγνχλ απηνηειψο αιιά κέζα ζε έλα ζπλνιηθφ πξίζκα. Οη βαζηθέο δηεξγαζίεο ηεο ΓΑΓ ζπλζέηνπλ κία δπλακηθή δέζκε ελεξγεηψλ ζρεδηαζκέλσλ κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηεο πξνζπάζεηαο επίηεπμεο ησλ εηαηξηθψλ ζηφρσλ κέζα απφ ηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε θαη ηε βειηίσζε ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ.(lado & Wilson, 1994) Υσξίο ηε κειέηε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί ην ζχζηεκα ΓΑΓ είλαη δχζθνιν λα πνζνηηθνπνηεζεί κε ηα νξζά κέηξα θαη θξηηήξηα (Jiang Κ, 2012). εκαληηθά δεδνκέλα εηζφδνπ επνκέλσο είλαη ν θαζνξηζκφο ησλ βαζηθψλ ζπζηαηηθψλ πνπ ζπλζέηνπλ ην ζχζηεκα ΓΑΓ ζε θάζε πεξίπησζε, ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά θαη νη ζηφρνη ηνπο. Παξάιιεια, θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ θαη ηε κέηξεζεο ηεο επηξξνήο ηνπ, είλαη νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ βαζηθψλ ιεηηνπξγηψλ. Σν δήηεκα ηεο αθξηβήο απνηχπσζεο απηψλ ησλ εζσηεξηθψλ αιιειεπηδξάζεσλ παξακέλεη αλνηθηφ ζηε βηβιηνγξαθία. Μία πξνζέγγηζε είλαη απηή ηνπ Delery (1998) πνπ ηνλίδεη φηη, ην ηαίξηαζκα κεηαμχ ησλ ιεηηνπξγηψλ ζρεηίδεηαη κε ηε ζπλνρή θαη ηε ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ηνπο. Πξνηείλεη έηζη έλα κνληέιν ζην νπνίν νη επηκέξνπο πξαθηηθέο εληφο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ κπνξνχλ είηε λα ζπκπιεξψλνπλ, είηε λα ππνθαζηζηνχλ, είηε λα αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο κε ζεηηθφ ή αξλεηηθφ ηξφπν. Απφ ηηο ζρεηηθέο έξεπλεο δελ έρεη πξνθχςεη ζπγθεθξηκέλε θφξκα αιιειεμαξηήζεσλ. Ωο έλα βαζκφ εμαίξεζε απνηειεί ε πξφηαζε ηνπ Chadwick (2010), πνπ πξνηείλεη ηξείο ηξφπνπο πξνζέγγηζεο ηεο ζπλέξγεηαο ησλ δηεξγαζηψλ ηεο ΓΑΓ, βαζηζκέλνπο ζε δχν δηαζηάζεηο αχμεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ ζπζηήκαηνο. 62

Οη ηξείο ηξφπνη είλαη Chadwick (2010): α) σθέιηκε επηθάιπςε, β) αλεμάξηεηε επίδξαζε θαη γ) απνηειεζκαηηθή ζπκπιεξσκαηηθφηεηα. Οη δχν δηαζηάζεηο αχμεζεο ηεο απφδνζεο, βάζεη ησλ νπνίσλ νη ηξείο πξνζεγγίζεηο δηαθέξνπλ σο πξνο ηελ εζηίαζε ηνπο είλαη: α) νη αλεμάξηεηεο επηδξάζεηο ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ζηελ απφδνζε θαη β) νη επηδξάζεηο απφ ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπζηαηηθψλ. Ζ κειέηε απηή σζηφζν εζηηάδεηαη ζηελ χπαξμε ζπλεξγεηψλ κεηαμχ ησλ ιεηηνπξγηψλ, ηδηαίηεξα ζηε πεξίπησζε αληηκεηψπηζεο απξφβιεπησλ θαηαζηάζεσλ, ρσξίο λα πεξηγξάθεη νινθιεξσκέλα ην κνληέιν ησλ ζπζρεηίζεσλ. Υσξίο ηε πιήξε πεξηγξαθή ηνπ κνληέινπ ησλ ζπζρεηίζεσλ αιιά θαη ησλ ζπλζεθψλ θάησ απφ ηηο νπνίεο απηέο, ηζρπξνπνηνχληαη, αζζελνχλ ή κεηαβάιινληαη, παξακέλεη αλεπαξθήο ε δπλαηφηεηα πιήξνπο πεξηγξαθήο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη επνκέλσο ησλ κεραληζκψλ πνπ επεξεάδνπλ ηνλ βαζκφ θαη ην είδνο ηεο επηξξνήο ηεο ΓΑΓ ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ αιιά θαη ζπλνιηθφηεξα ηνπ νξγαληζκνχ ειαηηψλνληαο ηελ απνηειεζκαηηθή κέηξεζε ηεο (Jiang et al., 2012). 4.4.1 Κξηηήξηα επηινγήο ηεο απόδνζεο εξγαδνκέλνπ σο κέηξν αμηνιόγεζεο ηεο επηξξνήο ηεο ΓΑΓ Γηα πην ιφγν ε απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ είλαη βαζηθφ θξηηήξην ζηε κέηξεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο επηξξνήο ηεο ΓΑΓ; Με δεδνκέλν ηνλ νξηζκφ θαη ην ζηφρν ηεο έλλνηαο ηεο ΓΑΓ, ε νξζή ιεηηνπξγία ηεο έρεη σο ινγηθφ επαθφινπζν ηε βειηίσζε ηεο απφδνζεο ζηελ εξγαζία. Ζ αξκνληθή θαη απνηειεζκαηηθή επηξξνή ζηελ ηθαλφηεηα, ην θίλεηξν θαη ηηο επθαηξίεο ηνπ εξγαδφκελνπ είλαη επίζεο δεηνχκελν (Becker & Huselid, 1998). Δπίζεο ελλνηνινγηθά, ην κέγεζνο ηεο απφδνζεο ηνπ εξγαδφκελνπ είλαη θαηαιιειφηεξν κέηξν αμηνιφγεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ θαζφηη εγγχηεξν ζηελ νπζία ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζε ζχγθξηζε κε κία ζεηξά άιισλ δεηθηψλ πνπ εμεηάδνπλ ηε ζχλδεζε ΓΑΓ θαη απφδνζεο ηνπ νξγαληζκνχ. Γηα παξάδεηγκα, ηδηαίηεξε βαξχηεηα έρεη δνζεί ζηελ επηξξνή ζηα ζπλνιηθά κεγέζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο πνηφηεηα αιιά θαη ζε πεξηζζφηεξν νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα, φπσο ν δείθηεο ROI, ν δείθηεο απφδνζεο πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ε απφδνζε ίδησλ θεθαιαίσλ. 63

Σα κεγέζε απηά ζαθψο θαη είλαη αμηφπηζηνη θαη επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελνη δείθηεο, σζηφζν είλαη ζρεηηθά απφκαθξνη απφ ηελ νπζία ηεο ΓΑΓ θαη επεξεάδνληαη απφ αξθεηνχο παξάγνληεο εμσηεξηθνχο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο. Θα ήηαλ επνκέλσο άδηθε θαη ζίγνπξα ζα νδεγνχζε ζε δηαθνξεηηθέο απνθάζεηο ε εμαγσγή απνηειέζκαηνο, γηα ηελ επηξξνή ηεο ΓΑΓ, κε βάζεη απνθιεηζηηθά δείθηεο ηέηνηνπ είδνπο. Γηα απηνχο ηνπο ιφγνπο, ζε πξψην ζηάδην, απαηηείηαη ε εζηίαζε ζην βαζκφ πνπ ε ΓΑΓ επεξεάδεη ηελ απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ. Ζ ζπζρέηηζε θαη ε ζχλζεζε απηνχ ηνπ δείθηε κε ηνπο πεξηζζφηεξν νηθνλνκηθνχο δείθηεο, είλαη σζηφζν ζεκηηή ζε έλα επφκελν ζηάδην ηεο δηαδηθαζίαο κέηξεζεο ηεο επηξξνήο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζηε ζπλνιηθή απφδνζε ηνπ νξγαληζκνχ (Becker et al., 2002). 4.4.2 Γνκή κνληέινπ θαη εξκελεία επηξξνήο ζηελ απόδνζε Δθηφο απφ ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο, ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ είλαη νη πνιηηηθέο. Οη εθαξκνδφκελεο πνιηηηθέο έρνπλ ζαθή ξφιν ζηελ επηξξνή ηεο απφδνζεο. Μπνξνχλ λα νξγαλσζνχλ ζην πιαίζην πνπ πξνθχπηεη απφ ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία ηεο ίδηαο ηεο έλλνηαο, δειαδή ηελ ηθαλφηεηα απφδνζεο, ην θίλεηξν γηα απφδνζε θαη ηηο επθαηξίεο γηα απφδνζε. πγθεθξηκέλα ε απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ κπνξεί λα εξκελεπηεί σο ζπλάξηεζε απηψλ ησλ ηξηψλ ζπζηαηηθψλ (Jiang et al., 2012). Δπνκέλσο ε αχμεζε ηεο επηξξνήο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη ε γεληθφηεξε ελεξγνπνίεζε ηνπ ζηα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ, απαηηεί εζηίαζε ζε απηνχο ηνπο ηνκείο. Σνκείο πνπ κπνξνχλ λα αλαιπζνχλ, σο πξνο ηηο δηεξγαζίεο πνπ πεξηιακβάλνπλ, σο εμήο (Lepak et al.,2006): Σνκέαο Γλψζεσλ θαη Ηθαλνηήησλ (KSA): Πεξηιακβάλεη ηηο δηεξγαζίεο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ αμηνιφγεζεο θαη επηξξνή ηεο ηθαλφηεηαο ηνπ εξγαδφκελνπ θαη ζπγθεθξηκέλα, ηηο δηεξγαζίεο ζηειέρσζεο, επηινγήο ππνςεθίσλ θαη αλάπηπμεο-εθπαίδεπζεο εξγαδνκέλσλ. Σνκέαο Κηλήηξνπ θαη Πξνζπάζεηαο (Motivation and effort): Γηεξγαζίεο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ επηξξνή ηεο πξνζπάζεηαο θαη ηνπ θηλήηξνπ πνπ ηελ ππνθηλεί. πγθεθξηκέλα πεξηιακβάλεη ηελ απνηίκεζε θαη 64

δηαρείξηζε ηεο επίδνζεο, ηελ αληαπφδνζε θαη ηηο δηεξγαζίεο θηλήηξσλ θαη παξνρψλ. Σνκέαο επθαηξηψλ θαη ζπκβνιήο (Opportunities and contribution): Ο ηξίηνο ηνκέαο πεξηιακβάλεη δηεξγαζίεο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ επηξξνή ηεο ζπκβνιή θαη ησλ επθαηξηψλ γηα απφδνζε. Απηέο είλαη νη δηεξγαζίεο εκπινθήο ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη ε πεξηγξαθή ησλ ζέζεσλ θαη ησλ ξφισλ ζην πεξηβάιινλ εξγαζίαο. Οπζηαζηηθά ν ηνκέαο ησλ επθαηξηψλ θαη ηεο ζπκβνιήο βξίζθεηαη ζε ζηελφηεξε ζρέζε κε ην νξγαλσζηαθφ επίπεδν. Οη γεληθφηεξεο θαηεπζχλζεηο ηνπ νξγαληζκνχ απνηεινχλ δεδνκέλα εηζφδνπ γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ν εξγαδφκελνο ζα εληαρζεί ζηε ιεηηνπξγία ηνπ αιιά θαη ηελ δνκή ηεο θαξηέξαο θαη ησλ επθαηξηψλ αλέιημεο πνπ ζα ηνπ πξνζθεξζνχλ. ε θακία πεξίπησζε φκσο απηφ δελ κεηαθξάδεηαη ζε απφδνζε δηαθνξεηηθήο βαξχηεηα αλάκεζα ζηνπο ηνκείο θαη ηηο δηεξγαζίεο πνπ πεξηιακβάλνπλ. ε κεγαιχηεξν επίπεδν ιεπηνκέξεηαο, νη επηκέξνπο πξαθηηθέο θαη πξνγξάκκαηα θνπκπψλνπλ ζηηο αληίζηνηρεο δηεξγαζίεο νινθιεξψλνληαο ην ζχζηεκα ΓΑΓ. ε απηφ ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο αλαπηχζζνπλ, ην πξνηεηλφκελν ζηε κειέηε ηνπο, κνληέιν κέηξεζεο ηεο επηξξνήο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ νη Jiang et al. (2012), δίλνληαο έκθαζε ζηηο ζρέζεηο αλάκεζα θαη εληφο ησλ ηνκέσλ. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ην πξνηεηλφκελν κνληέιν βαζηθέο πξνηάζεηο ηνπ νπνίνπ είλαη: Δληφο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ νη ηξείο ηνκείο πνπ πεξηγξάθεθαλ έρνπλ ζπλεξγηζηηθή επηξξνή ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ. Οη πνιηηηθέο εληφο ηνπ ηνκέα έρνπλ ζπλεξγηζηηθή επηξξνή ζηελ απφδνζε κφλν εθφζνλ νη ζηφρνη ηνπο είλαη αιιεινεμαξηψκελνη. ε αληίζεηε πεξίπησζε ε επηξξνή είλαη πξνζζεηηθή. Οη πνιηηηθέο εληφο ηνπ ηνκέα έρνπλ πξνζζεηηθή επηξξνή φηαλ νη ζηφρνη ηνπο δελ αιιεινθαιχπηνληαη. ηελ πεξίπησζε πνπ νη πνιηηηθέο αιιεινθαιχπηνληαη ε επηξξνή είλαη θαζαξά ππνθαηάζηαηηθή. 65

Σρήκα 4-5: Σπζρεηίζεηο δηεξγαζηώλ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ (πεγή: όπσο παξνπζηάδεηαη ζην Jiang Κ et. al,2012. ) 66

ην πξνηεηλφκελν κνληέιν ζπλππάξρνπλ ηξείο ηχπνη ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ δηεξγαζηψλ, ε πξνζζεηηθή, ε ζπλεξγηζηηθή θαη ε ππνθαηάζηαηηθή. Ωζηφζν, ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν εκθαλίδνληαη αθνινπζεί έλα πξνβιεπφκελν πξφηππν ην νπνίν θαζνξίδεηαη απφ ηε θχζε ησλ ζηφρσλ ησλ δηεξγαζηψλ. Οη ζηφρνη θαζνξίδνληαη αλά επίπεδν. ην πςειφηεξν επίπεδν, ν άκεζνο ζηφρνο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ είλαη λα επηηεπρζεί ην επηζπκεηφ επίπεδν απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ, πνπ φπσο αλαθέξζεθε επεξεάδεη άκεζα ηελ απφδνζε ηνπ νξγαληζκνχ. Γηα λα επηηεπρζεί ν αλψηεξνο ζηφρνο, νη ηξείο βαζηθνί ηνκείο θαινχληαη λα επεξεάζνπλ θαηάιιεια ηηο ηθαλφηεηεο, ηελ πξνζπάζεηα θαη ηελ ζπκβνιήεπθαηξίεο ηνπ εξγαδφκελνπ αληίζηνηρα. ην επφκελν επίπεδν ν ζηφρνο θάζε ηνκέα κπνξεί λα πεξηέρεη δχν νη πεξηζζφηεξνπο ππφ-ζηφρνπο πνπ κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ κε ηηο αλάινγεο πνιηηηθέο. Γηα παξάδεηγκα έλαο ζηφρνο ηνπ νξγαληζκνχ πνπ αθνξά ηε βειηίσζε ησλ γεληθψλ θαη εηδηθψλ γλψζεσλ θαη ηθαλνηήησλ ησλ εξγαδνκέλσλ, κεηαηξέπεηαη ζε ζηφρν ησλ πνιηηηθψλ θαη δηαδηθαζηψλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηνκέα, δειαδή ηεο εθπαίδεπζεο θαη αλάπηπμεο. ην ηειεπηαίν επίπεδν αλάιπζεο νη πξαθηηθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα πιαίζηα ησλ δηαδηθαζηψλ θαινχληαη λα εθπιεξψζνπλ ηνπο αληίζηνηρνπο ππφ-ζηφρνπο. Οπζηαζηηθά νη ζηφρνη θαη ε θχζε ηνπο θαζνξίδνπλ ησλ βαζκφ ζπζρέηηζεο ησλ επηκέξνπο ζπζηαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Ο γεληθφηεξνο ζηφρνο, μεθηλψληαο απφ ην αλψηεξν επίπεδν ηνπ νξγαληζκνχ απνδνκείηαη ζε επηκέξνπο ζηφρνπο (ππφ-ζηφρνπο) θαη έηζη απνηειεί θνκκάηη ησλ εηδηθφηεξσλ πξαθηηθψλ θαη πξνγξακκάησλ. Όηαλ νη ζηφρνη αιιεινεμαξηψληαη ε επηξξνή ησλ δηαδηθαζηψλ-πξαθηηθψλ-πξνγξακκάησλ ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ ζα είλαη ζπλεξγηζηηθή, φηαλ φρη ζα είλαη πξνζζεηηθή θαη φηαλ νη ζηφρνη δελ αιιεινθαιχπηνληαη ε επηξξνή ζα είλαη θαζαξά ππνθαηαζηαηηθή. Απφ ηελ πεξηγξαθή ηνπ κνληέινπ γηα ηελ ηειηθή κέηξεζε ηεο απφδνζεο ηνπ εξγαδφκελνπ ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη ην είδνο ηεο ζρέζεο κεηαμχ ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. ηελ πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ αλάινγσλ κνληέισλ, ζηε πξνζπάζεηα ζχλζεζεο ελφο αληίζηνηρνπ δείθηε 67

κέηξεζεο, ιακβάλνληαη ππφςε πξνζζεηηθά νη κέζεο ηηκέο ησλ επηκέξνπο δεηθηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ (Guthrie, 2001) Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα αγλννχληαη ηπρφλ ζπλεξγηζηηθέο επηξξνέο φπσο ζην κνληέιν πνπ πεξηγξάθεθε θαη ε πξαγκαηηθή ζπλνιηθή επηξξνή ζην εμεηαδφκελν κέγεζνο λα είλαη κεγαιχηεξε ηνπ αζξνίζκαηνο ησλ επηκέξνπο. ην ζχζηεκα πνπ κειεηάκε απηφ ζα είρε σο απνηέιεζκα ηε ιαλζαζκέλε κέηξεζε ηεο επηξξνήο ηεο ΓΑΓ ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ. Δπνκέλσο φηαλ ε ζπλεξγηζηηθή ζρέζε δχν επηξξνψλ κπνξεί εχθνια λα πξνθχςεη απφ ηελ ελλνηνινγηθή αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ εμεηάδνπκε, είλαη απαξαίηεην λα ιακβάλεηαη ππφςε ζην επηιεγκέλν κνληέιν κέηξεζεο (Jiang et al.,2012). Καζνξηζηηθή θαη παξάιιεια δχζθνιε είλαη ε δπλαηφηεηα θαη ν ηξφπνο ηνπ αθξηβνχο ππνινγηζκνχ ηνπ ζπλεξγηζηηθνχ νθέινπο. πλνιηθφ πνπ δελ είλαη εμίζνπ πξνθαλέο φζν κε ηελ εθαξκνγή ηεο πξνζζεηηθήο ηερληθήο. Πξνζζέηνληαο ζε απηφ ην δήηεκα ηελ πεξίπησζε πνπ δχν αλεμάξηεηα ζεηηθέο επηξξνέο ζπλδπαζκέλα απνηεινχλ πιενλαζκφ θαη κεηψλνπλ ηε ηειηθή ζπλεξγηζηηθή επηξξνή, ε δπλαηφηεηα ππνινγηζκνχ δπζρεξαίλεη δεκηνπξγψληαο πξνβιήκαηα ζηελ αμηνπηζηία ηνπ κνληέινπ κέηξεζεο(jiang et al.,2012). 4.4.3 Σρέζεηο εμάξηεζεο θαη δηαδηθαζία κέηξεζεο Όπσο αλαθέξζεθε ε πνζνηηθνπνίεζε κε βάζε πξνζζεηηθέο ζπζρεηίζεηο απνηειεί θνηλή πξαθηηθή ζηε πιεηνςεθία ησλ κειεηψλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ εθηίκεζε ηνπ βαζκνχ ζπκβνιήο κίαο πνιηηηθήο ζην ζπλνιηθφ απνηέιεζκα ή ηνπ ππνινγηζκνχ ζπλδπαζκέλσλ σθειεηψλ ζην πεδίν ηεο ΓΑΓ. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ ρξεζηκνπνηνχληαη είηε ηα z-scores, είηε αθφκα θαη ηα αξρηθά δεδνκέλα ρσξίο πεξαηηέξσ αλάιπζε. Όζνλ αθνξά ηηο δχν άιιεο θαηεγνξίεο ζπζρεηίζεσλ, είλαη ιηγφηεξν ή θαη θαζφινπ εθαξκφζηκεο ζηελ έξεπλα ηνπ πεδίνπ ηεο ΓΑΓ. Τπνθαηαζηαηηθή ζρέζε ππάξρεη φηαλ κία πξαθηηθή κπνξεί απνιχησο λα αληηθαηαζηαζεί απφ κία άιιε. Σν πξνζζεηηθφ ηνπο φθεινο δελ είλαη αξθεηά κεγαιχηεξν απφ ην κεκνλσκέλν εηδηθά αλ ζπλππνινγηζηεί ην επηπιένλ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο. ε αληίζεζε κε ηε ζπλεξγηζηηθή ζρέζε, ε ππνθαηαζηαηηθή έρεη πεηξακαηηθά ηεθκεξησζεί απνηειεζκαηηθφηεξα (Jiang et al., 2012). 68

Σν εξψηεκα επνκέλσο είλαη ην εμήο: Με πνην ηξφπν κπνξεί ην ζχζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη λα πνζνηηθνπνηεζεί, ηη πξέπεη λα κεηξεζεί θαη πνηα είλαη ηα θαηάιιεια κέηξα; χλζεην εξψηεκα ζην νπνίν, ελψ ππάξρεη νκνθσλία φηη ε ΓΑΓ θαη επνκέλσο ε πνζνηηθνπνίεζε ησλ επηξξνψλ ηεο πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί ζπλνιηθά σο ζχζηεκα, ε νπζία ηνπ παξακέλεη αληηθείκελν έξεπλαο (Chadwick,2010). ην κνληέιν ησλ Jiang et al. (2012), ην δήηεκα ηεο πνζνηηθνπνίεζεο εμεηάδεηαη απφ δχν πηπρέο. Δζηίαζε δίλεηαη ζην πεξηερφκελν ηνπ ζπζηήκαηνο κέηξεζεο, δειαδή ζηνπο παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα κεηξεζνχλ. Τπνζηεξίδεηαη επίζεο φηη ην κνληέιν κέηξεζεο, ζηα αξρηθά ηνπ επίπεδα, πξέπεη λα είλαη δηακνξθσηηθφ θαη φρη αλαθιαζηηθφ. Ωο Γηακνξθσηηθφ (Formative), νξίδεηαη ην κνληέιν πνπ πξνυπνζέηεη κία ζχλζεηε κεηαβιεηή πνπ ζπλνςίδεη ηελ ζπληζηακέλε κηαο ζεηξάο κεηαβιεηψλ. Ζ αηηηψδεο δξάζε ξέεη απφ ηηο επηκέξνπο κεηαβιεηέο ζηε ζχλζεηε. ην αληαλαθιαζηηθφ κνληέιν (reflective model) ε ζρέζε αηηίαο θαη δξάζεο κεηαμχ επηκέξνπο κεηαβιεηψλ θαη ζχλζεηεο είλαη ε αληίζηξνθε. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ πνπ θαηαδεηθλχεη ηελ χπαξμε δηακνξθσηηθνχ κνληέινπ είλαη ην γεγνλφο φηη κηα αιιαγή ζηελ θαηάζηαζε ηεο ζχλζεηεο κεηαβιεηήο δελ ζπλεπάγεηαη ηαπηφρξνλε κεηαβνιή θαη ζηηο επηκέξνπο (Diamantopoulos et al. 2007). Σρήκα 4-6: Formative and Reflective Models (πεγή: όπσο παξνπζηάδεηαη ζην, Freeze & Raschke, ca.2008) 69

Ωο θξηηήξηα δηαρσξηζκνχ κεηαμχ δηακνξθσηηθνχ θαη αλαθιαζηηθνχ κνληέινπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηα εμήο εξσηήκαηα (McKenzie et. al., 2005): Οη επηκέξνπο κεηαβιεηέο νξίδνπλ ηε ζχλζεηε κεηαβιεηή ή πξνθχπηνπλ σο απνηειέζκαηα ηεο; H ζχγθξηζε γίλεηαη ζηε βάζε ηνπ απνηειέζκαηνο πνπ πξνθχπηεη φηαλ αιιάδεη ε ηηκή ηεο ζχλζεηεο κεηαβιεηήο. ηελ πξψηε πεξίπησζε ρξεζηκνπνηείηαη ην δηακνξθσηηθφ κνληέιν. Οη επηκέξνπο κεηαβιεηέο θαιχπηνπλ κία εληαία πηπρή; Όηαλ νη κεηαβιεηέο πεξηγξάθνπλ κία θνηλή δηάζηαζε ηφηε ην κνληέιν είλαη αλαθιαζηηθφ, ελψ φηαλ πεξηγξάθνπλ πνιιαπιέο πηπρέο ηεο ζχλζεηεο κεηαβιεηήο ην κνληέιν είλαη δηακνξθσηηθφ. Οη επηκέξνπο δείθηεο αλακέλεηαη λα ζπκκεηαβάινπλ ν έλαο ηνλ άιινλ; ηελ πεξίπησζε ηνπ αλαθιαζηηθνχ κνληέινπ ππάξρεη ζηελή ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ θαη επνκέλσο άκεζε επηξξνή. Οη επηκέξνπο δείθηεο έρνπλ θνηλέο ζπλέπεηεο; ε απηή ηελ πεξίπησζε ην κνληέιν πεξηγξάθεηαη σο αλαθιαζηηθφ. Μία ζεκαληηθή δηαθνξά κεηαμχ ησλ δχν ηχπσλ κνληέισλ, πνπ επεξεάδεη ηα ηειηθά απνηειέζκαηα, είλαη ε αληηκεηψπηζε θαη δηφξζσζε ηνπ ζθάικαηνο κέηξεζεο. εκαληηθή ππφζεζε ηνπ αλαθιαζηηθνχ κνληέινπ απνηειεί φηη, ην ζχλνιν ησλ ζθαικάησλ εκπεξηέρεηαη ζηε κέηξεζε ησλ επηκέξνπο κεηαβιεηψλ θαη ηαπηίδεηαη κε απηφ ηεο ζχλζεηεο κεηαβιεηήο. Σέηνηα ζρέζε ζπζρέηηζεο ηνπ ζθάικαηνο κέηξεζεο ησλ επηκέξνπο κεηαβιεηψλ κε ηε ζχλζεηε δελ ππάξρεη ζην δηακνξθσηηθφ κνληέιν. ε αληίζεζε κε ην αλαθιαζηηθφ κνληέιν φπνπ κε αλάιπζε παξαγφλησλ κπνξεί λα απαιείθεη ην ζθάικα, ζην δηακνξθσηηθφ κνληέιν δελ ππάξρεη εχθνινο ηξφπνο απαινηθήο ηνπ ζθάικαηνο κέηξεζεο (Coltman et al., 2008). ην κνληέιν πνπ εμεηάδνπκε, νη ηξείο ηνκείο πνιηηηθψλ ζπλδεδεκέλνη ζπλζέηνπλ ην απνηέιεζκα ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Κάζε έλαο απφ απηνχο πεξηγξάθεη κία δηαθνξεηηθή πηπρή ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί απφ ηνπο ππφινηπνπο. Σν φθεινο πνπ πξνθχπηεη απφ ηνλ έλαλ δελ κπνξεί λα πξνθχςεη απφ ηνπο άιινπο. Δλψ νη αιιαγέο πνπ παξνπζηάδνληαη ζε έλα πεδίν κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε αιιαγέο ζην 70

ζχλνιν. Δπνκέλσο θαλείο απφ απηνχο ηνπο ηξείο ηνκείο δελ κπνξεί λα πεξηγξάςεη απηφλνκα ην ζχζηεκα ηεο ΓΑΓ θαη ηηο σθέιεηεο θαη ηελ επηξξνή ηνπ ζηνλ νξγαληζκφ. Με απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά ην κνληέιν κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί δηακνξθσηηθφ. Σν ζχζηεκα κέηξεζεο πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ηα ραξαθηεξηζηηθά φισλ ησλ ηνκέσλ θαη φιεο ηηο δηεξγαζίεο θαη πξαθηηθέο πνπ πηνζεηνχληαη εληφο απηψλ. Με βάζε ηνλ νξηζκφ ηνπ δηακνξθσηηθνχ κνληέινπ, ζα ήηαλ ειιηπέο έλα ζχζηεκα κέηξεζεο πνπ ζα πνζνηηθνπνηνχζε ηηο δηεξγαζίεο θαη πξαθηηθέο ελφο ηνκέα, πξνζπαζψληαο λα εμάγεη ζπλνιηθά ζπκπεξάζκαηα γηα φιν ην ζχζηεκα. πγθεθξηκέλεο κέζνδνη θαη εξγαιεία, πνπ δπλεηηθά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηε πξνζπάζεηα εμαγσγήο ελφο ζχλζεηνπ δείθηε κέηξεζεο είλαη: ε αλάιπζε παξαγφλησλ θαη ηα ηεζη εζσηεξηθήο αμηνπηζηίαο. Απηά ηα εξγαιεία, σζηφζν είλαη πεξηζζφηεξν θαηάιιεια γηα ηε κέηξεζε ελφο αλαθιαζηηθνχ κνληέινπ, φπνπ πνιιέο κεηαβιεηέο πεξηγξάθνπλ ην ίδην ζχλνιν (Becker & Huselid,1998). Πξαθηηθά δελ είλαη ζθφπηκν λα ιακβάλεηαη σο δεδνκέλν φηη φιεο νη πνιηηηθέο θαη πξαθηηθέο κεηαθξάδνληαη απφ έλαλ παξάγνληα θαη ππάξρεη ζηελή κεηαμχ ηνπο ζπζρέηηζε. ηελ πξάμε επίζεο δελ κπνξεί λα απνθιεηζηεί ζεκαληηθή απφθιηζε κεηαμχ ησλ πνιηηηθψλ. Δπηπξφζζεηα, ππνζέηνληαο ςηιή αμηνπηζηία ζηηο πξαθηηθέο, πξνεμνθιείηαη σο δεδνκέλε ε εζσηεξηθή επζπγξάκκηζε κεηαμχ φισλ ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Ζ επζπγξάκκηζε απηή είλαη ζηφρνο αιιά φρη δεδνκέλν ραξαθηεξηζηηθφ φισλ ησλ ζπζηεκάησλ (Becker & Huselid,1998). Όπσο αλαθέξνπλ θαη πξνηείλνπλ ζην κνληέιν ηνπο νη Jiang et al. (2012), ζηφρνο δελ πξέπεη λα είλαη κέζα απφ ηελ αλάιπζε παξαγφλησλ λα πξνθχςεη έλαο παξάγνληαο εξκελείαο ή πςειή εζσηεξηθή αμηνπηζηία ησλ απνηειεζκάησλ, ψζηε λα πξνθχςεη έλαο εληαίνο πνζνηηθφο δείθηεο γηα ην ζχζηεκα ΓΑΓ. Αληίζεηα πξνηείλεηαη ε ζεσξεηηθή δνκή ελφο ζπζηήκαηνο κέηξεζεο πνπ ζπλδπάδεη ηελ πξνζζεηηθή θαη ηε ζπλεξγηζηηθή πξνζέγγηζε. Έλα πνιπδηάζηαην ζχζηεκα πνπ νξγαλψλεηαη ζε ηξία επίπεδα (βι. ζρήκα 4.6). 71

Ξεθηλψληαο απφ ηε βάζε ηνπ, ζην πξψην επίπεδν πεξηιακβάλνληαη νη πνιηηηθέο πνπ αλαθινχλ επηκέξνπο πξαθηηθέο, ην κνληέιν ηεο ζρέζεο ησλ νπνίσλ πεξηγξάθεηαη σο αλαθιαζηηθφ. Οη πνιηηηθέο ιεηηνπξγνχλ σο δηακνξθσηηθέο κεηαβιεηέο θαη ζπλζέηνπλ ηνπο ηξείο βαζηθνχο ηνκείο ηνπ δεχηεξνπ επηπέδνπ. Ζ ζρέζε ησλ ηνκέσλ κε ην ζχζηεκα ηεο ΓΑΓ, πνπ απνηειεί ην ηξίην επίπεδν, επίζεο πεξηγξάθεηαη σο δηακνξθσηηθφ κνληέιν. ην πξψην επίπεδν, ζε έλα αλαθιαζηηθφ κνληέιν κπνξνχλ λα επηθπξσζνχλ νη παξάγνληεο επηξξνήο ησλ πνιηηηθέο, ρξεζηκνπνηψληαο ην ζπλδπαζκφ ησλ κέζνδνο ηεο δηεξεπλεηηθήο θαη επηβεβαησηηθήο αλάιπζε παξαγφλησλ (Exploratory Factor Analysis, EFA θαη Confirmatory Factor Analysis, CFA). (Jiang et al.,2012). Με δεδνκέλν φηη νη επηκέξνπο πξαθηηθέο ησλ πνιηηηθψλ αλαθινχλ θνηλνχο ζηφρνπο κε απηέο, νη επηινγέο ηνπο ζα γίλνληαη κε βάζε απηνχο ηνπο ζηφρνπο. Δπνκέλσο ζε πξψην ζηάδην ε απνδνηηθή επηξξνή ησλ πνιηηηθψλ ζηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ κπνξεί λα εθηηκεζεί κέζα απφ ηελ απφδνζε ησλ πξαθηηθψλ ζε απηνχο ηνπο ζηφρνπο. Ζ αμηνιφγεζε ηνπ απνηειέζκαηνο απηψλ ησλ πξαθηηθψλ είλαη ζαθψο κεηξήζηκε. Γηα παξάδεηγκα κεηξήζηκα είλαη ηα απνηειέζκαηα κηα πξαθηηθήο πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ εηδηθφ ζηφρν ηεο εθπαίδεπζε ζην πεξηβάιινλ εξγαζίαο θαη εμππεξεηεί ην γεληθφηεξν ζηφρν ηεο πνιηηηθήο βειηίσζεο ηεο θαηάξηηζεο ησλ εξγαδνκέλσλ. Αληίζηνηρα κπνξεί λα πνζνηηθνπνηεζεί ην ζχλνιν ησλ απνηειεζκάησλ ησλ πξαθηηθψλ ψζηε λα πξνθχςεη έλαο ζπγθεληξσηηθφο δείθηεο ρξεζηκνπνηψληαο αλαθιαζηηθφ κνληέιν θαη ηελ πξνζζεηηθή πξνζέγγηζε. ηε ζχλζεζε ηνπ ηξίηνπ ζηαδίνπ απφ ην δεχηεξν (δηακνξθσηηθφ κνληέιν), πξνηείλεηαη ε ρξήζε ηεο ζπλεξγηζηηθήο πξνζέγγηζεο ζε πεξίπησζε πνπ ε επηξξνή κηαο πνιηηηθήο ζηνλ ζρεηηθφ ηνκέα εμαξηάηαη απφ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ησλ άιισλ πνιηηηθψλ ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα. Καηά αλάινγν ηξφπν ζπληίζεηαη ην ζπλνιηθφ ζχζηεκα ΓΑΓ. Γηα ηε ζπλάζξνηζε ησλ απνηειεζκάησλ θαη ηελ εμαγσγή ηνπ ηειηθνχ απνηειέζκαηνο, θαηάιιειν εξγαιείν είλαη νη αιγεβξηθέο ζπλαξηήζεηο. 72

Σρήκα 4-7: Μνληέινπ κέηξεζεο ζπζηήκαηνο ΓΑΓ (πεγή: όπσο παξνπζηάδεηαη ζην Jiang Κ et. al, 2012) Σν ζπγθεθξηκέλν κνληέιν ζεσξείηαη φηη απνηειεί ζεκαληηθή βάζε γηα επηπιένλ εκβάζπλζε ζηε δηαδηθαζία εθηίκεζεο θαη κέηξεζεο ηεο επηξξνήο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ ζηελ απφδνζε ηνπ νξγαληζκνχ. εκαληηθφ πεδίν έξεπλαο απνηειεί ε εμάξηεζε κεηαμχ κεκνλσκέλσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηελ επηξξνήο ησλ πξαθηηθψλ ηεο ΓΑΓ. Δπίζεο θαζνξηζηηθφ ζηνηρείν ζηελ εθηίκεζε ηεο επηξξνήο θαη ζηελ απνηχπσζε ησλ αιιεινζρεηήζεσλ κεηαμχ ησλ δηεξγαζηψλ είλαη ε πιεξέζηεξε απνηχπσζε θαη πνζνηηθή εθηίκεζε ηνπ βαζκνχ πνπ επεξεάδνληαη απφ ηνλ ηξφπν πνπ νη εξγαδφκελνη αληηιακβάλνληαη θαη εξκελεχνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπο. 73

4.5 Νεπξσληθά δίθηπα θαη ζπλνιηθή αμηνιόγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ Δμίζνπ ζεκαληηθφ δήηεκα κε απηά ηεο κέηξεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ θαη ηεο επηξξνήο ζηελ απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ, είλαη ε αμηνιφγεζε ηεο ζπλνιηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Αμηνιφγεζε πνπ είλαη απαξαίηεηε γηα ηνλ ζρεδηαζκφ αιιά θαη γηα ηνλ έιεγρν, φζνλ αθνξά ηελ επζπγξάκκηζε κε ηε ζηξαηεγηθή θαη ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ νξγαληζκνχ. Σν ζηξαηεγηθφ πιενλέθηεκα πνπ απνθέξεη ε απνηειεζκαηηθή εθκεηάιιεπζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ δχζθνια απνηειεί αληηθείκελν κίκεζεο απφ ηνλ αληαγσληζκφ θαη επνκέλσο ν θαηάιιεινο έιεγρνο θαη ε δηαηήξεζε ηνπ, ηα απνηειέζκαηα δειαδή ηεο νξζήο αμηνιφγεζεο, είλαη θαζαξηζηηθά. Καηά ηε ζπλνιηθή αμηνιφγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ, νπζηαζηηθά δηεξεπλάηαη ε ζρέζε θφζηνπο νθέινπο γηα ην ζχλνιν ησλ επηκέξνπο ιεηηνπξγηψλ θαη ε ζχγθξηζε ηεο κε ηα δεδνκέλα ηνπ παξειζφληνο, κε ηνπο ζηφρνπο αιιά θαη κε ηα αληίζηνηρα δεδνκέλα ηνπ αληαγσληζκνχ (benchmarking). ηελ πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ ε δηαδηθαζία ζχγθξηζεο αθνξά άπινπο παξάγνληεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ νπνίσλ είλαη απαξαίηεηε ε θξίζε εηδηθψλ (Liu et al.,2006). Γηα ηελ αθξηβή θαη ηεθκεξησκέλε αμηνιφγεζε, ε πηνζέηεζε κεζφδσλ θαη ηερληθψλ πνπ εληάζζνληαη ζην πεδίν ησλ λεπξσληθψλ δηθηχσλ θαη ηδηαίηεξα ζην θνκκάηη ηνπο πνπ αθνξά ηελ εθπαίδεπζεο ησλ δηθηχσλ ψζηε λα αθνινπζνχλ ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά, απνηειεί ζεκαληηθφ εξγαιείν θαη απφ ηηο πιένλ ζχγρξνλέο εθαξκνγέο πνζνηηθψλ κεζφδσλ ζηε ΓΑΓ (Zhen et al., 2012) Σα Σερλεηά Νεπξσληθά Γίθηπα (Artificial Neural Network ANN), απνηεινχλ ππνινγηζηηθά κνληέια εηζπλεπζκέλα απφ ηε δνµή θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ βηνινγηθνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο. Απνηεινχληαη απφ έλα δίθηπν ππνινγηζηηθψλ θφκβσλ (λεπξψλεο) δηαζπλδεδεκέλσλ κεηαμχ ηνπο. Κάζε θφµβνο δέρεηαη έλα ζχλνιν αξηζκεηηθψλ εηζφδσλ, είηε απφ άιινπο λεπξψλεο είηε απφ ην πεξηβάιινλ, επηηειεί έλαλ ππνινγηζµφ µε βάζε απηέο ηηο εηζφδνπο θαη παξάγεη µία έμνδν, πνπ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο απνηειεί δεδνκέλν εηζφδνπ γηα άιινπο λεπξψλεο ηνπ δηθηχνπ. (Anderson & McNeill,1992). 74

Γηαθξίλνληαη επνκέλσο ηξία βαζηθά επίπεδα ιεηηνπξγίαο. Οη λεπξψλεο εηζφδνπ, εμφδνπ θαη νη ππνινγηζηηθνί ή θξπκκέλνη λεπξψλεο ζηνπο νπνίνπο θάζε ηηκή εηζφδνπ πνι/δεηαη κε ην αληίζηνηρν βάξνο θαη ππνινγίδεηαη ην άζξνηζκα ησλ γηλνκέλσλ πνπ ηξνθνδνηεί ηε ζπλάξηεζε ελεξγνπνίεζεο ηνπ θάζε θφκβνπ. Απφ ην ζπλδπαζκφ, κε ηε θαηάιιειε δνκή, ελφο αξηζκνχ λεπξψλσλ αλαπηχζζνληαη ζπζηήκαηα εθκάζεζεο πνπ εθπαηδεχνληαη ψζηε λα επηιχνπλ κε γξακκηθά θαη πνιχπινθα πξνβιήκαηα. Ζ εθπαίδεπζε γίλεηαη κε βάζε έλα ζεη παξαδεηγκάησλ ή απφ δεδνκέλα πνπ αληινχληαη απφ ην πεξηβάιινλ. Μέζσ απηήο ηεο δηαδηθαζία απνθηάηαη ε ηθαλφηεηα γελίθεπζεο θαη επίιπζεο απξφβιεπησλ ζελαξίσλ (Fausett,1994). Ζ ηθαλφηεηα απηφ-εθπαίδεπζεο θαη απηφ-πξνζαξκνγήο (self-adapting) ησλ λεπξσληθψλ δηθηχσλ πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα ειάηησζεο ηεο ππνθεηκεληθφηεηαο θαη επνκέλσο επλνεί ηε ρξήζε ηνπο ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ φπσο απηφ ηεο αμηνιφγεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Σα δίθηπα εθπαηδεχνληαη ψζηε λα αλαγλσξίδνπλ θαη λα επηηεινχλ µία ζπγθεθξηκέλε δηεξγαζία. Οπζηαζηηθά ε εθπαίδεπζε ζπλίζηαηαη ζην λα αιιάδνπλ νη ηηµέο ησλ βαξψλ. Ζ επξσζηία ηνπ δηθηχνπ θαη ε αλνρή ζηα ζθάικαηα επηηπγράλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ν θάζε θφκβνο ιεηηνπξγεί αλεμάξηεηα (Fausett,1994). Ζ δηαδηθαζία ηεο εθπαίδεπζεο πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα βήκαηα (Haykin, 1999): α) Υξεζηκνπνηψληαο έλα ζεη δεδνκέλσλ, παξνπζηάδεηαη έλα παξάδεηγκα ζην λεπξσληθφ δίθηπν, β) Βάζε ησλ ηηκψλ ηνπ παξαδείγκαηνο, ην δίθηπν ππνινγίδεη κία ηηκή εμφδνπ, γ) Ζ ηηκή εμφδνπ ζπγθξίλεηαη κε ηελ επηζπκεηή, βάζε ησλ δεδνκέλσλ ηνπ παξαδείγκαηνο θαη ππνινγίδεηαη ην ζθάικα, δ) Σξνπνπνηνχληαη ηα βάξε ησλ λεπξψλσλ ψζηε λα κεησζεί ην ζθάικα, ε) ε δηαδηθαζία επαλαιακβάλεηαη κέρξη ην ζθάικα λα κεησζεί ζηα πξνθαζνξηζκέλα επηζπκεηά επίπεδα. Ο πιένλ δηαδεδνκέλνο αιγφξηζκνο εθπαίδεπζεο κε επίβιεςε είλαη ν Αιγφξηζκνο Πίζσ Γηάδνζεο ηνπ Λάζνπο (Error Back Propagation Algorithm, BP), πνπ αθνξά ηα δίθηπα εκπξφζζηαο ηξνθνδφηεζεο πνιιψλ επηπέδσλ (Multi-Layer Perceptrons MLPs). Σα MLP απνηεινχλ γελίθεπζε ησλ απιψλ 75

δηθηχσλ, Perceptron, θαη ρξεζηκνπνηψληαο ζπλαξηήζεηο ελεξγνπνίεζεο φπσο ε δηπνιηθή ή ε ζηγκνεηδή πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα επίιπζεο κε-γξακκηθψλ πξνβιεκάησλ. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε δνκή ελφο δηθηχνπ MLP. Σρήκα 4-8: Γνκή δηθηύνπ MLP, κε δύν θξπκκέλα ζηξώκαηα Ο αιγφξηζκφο πίζσ δηάδνζεο ηνπ ιάζνπο απνηειείηαη απφ δχν πεξάζκαηα δηάκεζν ησλ επηπέδσλ ηνπ δηθηχνπ (forward and backward pass). ην εκπξφο πέξαζκα ηα δεδνκέλα απφ ηνπο λεπξψλεο εηζφδνπ δηαδίδνληαη απφ ην έλα επίπεδν ζην επφκελν κε θαηεχζπλζε απφ ηελ είζνδν ζηελ έμνδν ηνπ δηθηχνπ. Οη ηειηθέο ηηκέο εμφδνπ ζπγθξίλνληαη κε ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα θαη ππνινγίδεηαη ην ζθάικα γηα θάζε κία. ην πίζσ πέξαζκα πξνζαξκφδνληαη ηα βάξε κε βάζε ην ζήκα ιάζνπο, δηαθνξά επηζπκεηήο θαη πξαγκαηηθήο ηηκήο εμφδνπ, πνπ δηαδίδεηαη αληίζεηα κε ηελ θαηεχζπλζε ησλ ζπλδέζεσλ ηνπ δηθηχνπ. θνπφο είλαη λα βξεζεί ην θαιχηεξν ζχλνιν βαξψλ, ψζηε ην απνηέιεζκα εμφδνπ ηνπ δηθηχνπ λα είλαη ηζνδχλακν κε ην επηζπκεηφ απφ ηα δεδνκέλα ηνπ παξαδείγκαηνο. ηα πιαίζηα ηνπ αιγνξίζκνπ ε κεηαβνιή ησλ βαξψλ γίλεηαη ζηε θαηεχζπλζε ηεο πιένλ απφηνµεο θαηάβαζεο (steepest descent). (Krose & Smagt,1996) Γηα έλα ζεη δεδνκέλσλ p (p=1,2, P) θαη Ο kp ην απνηέιεζκα ηνπ θφκβνπ εμφδνπ k (1,2 Κ), w kj ην βάξνο ζχλδεζεο κεηαμχ θφκβσλ εμφδνπ θαη ππνινγηζκνχ, v ji ην βάξνο ζχλδεζεο κεηαμχ θφκβσλ ππνινγηζκνχ θαη 76

εηζφδνπ θαη ρξεζηκνπνηείηαη ε δηπνιηθή ζπλάξηεζε ελεξγνπνίεζεο, ηφηε ε ζπλάξηεζε ζθάικαηνο γηα ην ζχλνιν ησλ λεπξψλσλ εμφδνπ έρεη ηε κνξθή: Ε = 1 2 P p=1 K k=1 (d k O kp ) 2, φπνπ d k : ε επηζπκεηή ηηκή εμφδνπ. Ο επαλαπξνζδηνξηζκφο ησλ βαξψλ κε βάζε ην ζηφρν κείσζεο ηνπ ζθάικαηνο γίλεηαη κε βάζε ηηο ζρέζεηο: Γw kj = -ε Ε w kj θαη Γv ji = -ε Ε v ji, φπνπ ε θαη ε ν ξπζκφο εθκάζεζεο. Ζ ηξνπνπνίεζε ησλ βαξψλ είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ επαλαιακβάλεηαη. ε θάζε ζηάδην ν ππνινγηζκφο έρεη σο εμήο: w kj n + 1 = w kj n + η Όπνπ, v ji n + 1 = v ji n + η P p=1 P p=1 δ kp O jp δ jp O jp δ kp = d k O kp O kp 1 O kp K δ jp = k=1 δ kp w kj O jp (1 O jp ). Πξφηαζε εθαξκνγήο ηνπ BP neural network γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ζπλνιηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ αλαπηχζζεηαη απφ ηνπο Liu & Xiong (ca. 2006). Ζ αμηνιφγεζε βαζίδεηαη ζε έλα ζχζηεκα δεηθηψλ, πνπ θάζε θνξά δεκηνπξγείηαη κε βάζε ηηο αλάγθεο ηνπ νξγαληζκνχ, θαη ηνπο πθηζηάκελνπο δείθηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηκέξνπο ιεηηνπξγηψλ. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά γηα ην ζχλνιν ησλ δεηθηψλ ζεσξνχληαη: ε δπλαηφηεηα ζπζηεκαηηθήο θαηαγξαθήο θαη ε νπζηαζηηθή ζθνπηκφηεηα ηνπο, ε ζπλέπεηα ησλ δεδνκέλσλ θαη ε δπλαηφηεηα ζχγθξηζεο. Γπλάκεη θαηεγνξίεο ηνπ ζπζηήκαηνο δεηθηψλ είλαη (Liu et al.,2006): α) δείθηεο πνηφηεηαο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, β) δείθηεο αμηνιφγεζεο ζηειέρσζεο, γ) δείθηεο αμηνιφγεζεο εθπαίδεπζεο θαη αλάπηπμεο, γ) δείθηεο αμηνιφγεζεο επίδνζεο, δ) δείθηεο αμηνιφγεζεο θηλήηξσλ θαη απνδνρψλ. Αξθεηνί απφ ηνπο δείθηεο απηψλ ησλ θαηεγνξηψλ αιιά θαη γεληθφηεξα απφ ηνπο δείθηεο 77

αμηνιφγεζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο ΓΑΓ αθνξνχλ πνηνηηθνχο παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα εθηηκεζνχλ κε βάζε ηελ θξίζε εηδηθψλ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζχκθσλα κε ηε πνζνηηθή θιίκαθα πνπ θάζε θνξά επηιέγεηαη, εθηηκάηαη ν βαζκφο επηξξνήο ησλ δεηθηψλ θαη αμηνινγείηαη ε απφδνζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζε απηνχο. ε έλα λεπξσληθφ δίθηπν ηξηψλ επηπέδσλ, ηα δεδνκέλα απηά γηα θάζε έλαλ απφ ηνπο δείθηεο ηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο απνηεινχλ ηνπο λεπξψλεο εηζφδνπ. Οη λεπξψλεο ππνινγηζκνχ θαζνξίδνληαη αλάινγα, ελψ ν λεπξψλαο εμφδνπ είλαη έλαο. Ζ ηηκή εμφδνπ απνηειεί ηε ηηκή ηεο ζπλνιηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. ηελ πεξίπησζε κειέηεο ησλ Liu & Xiong (ca. 2006), φπνπ ε πινπνίεζε ηνπ λεπξσληθνχ δηθηχνπ γίλεηαη ζε πεξηβάιινλ MATLAB, ε ηηκή εμφδνπ βξίζθεηαη ζην δηάζηεκα [0,1]. Ζ ηηκή 1 ππνδειψλεη άξηζηε ιεηηνπξγία θαη αληίζηνηρν φθεινο ζηε ζπλνιηθή ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ. Αμηνινγείηαη ε επίδνζε 12 επηρεηξήζεσλ ζε έλα ζχζηεκα 20 δεηθηψλ. Οη εθηηκήζεηο ησλ εηδηθψλ γίλνληαη κε βάζε θιίκαθα 5 βαζκίδσλ (0,1 / 0,3 / 0,5 / 0,7 / 1), ελψ ρξεζηκνπνηνχληαη επηά ππνινγηζηηθνί λεπξψλεο ζην ελδηάκεζν επίπεδν. Ωο δεδνκέλα εθπαίδεπζεο ηνπ δηθηχνπ ρξεζηκνπνηνχληαη νη ηηκέο αμηνιφγεζεο ησλ νθηψ πξψησλ αμηνινγεηψλ. Δθηειψληαο ηε πξνζνκνίσζε γηα ηα δεδνκέλα ησλ ππφινηπσλ ηεζζάξσλ αμηνινγεηψλ θαη ζπγθξίλνληαο ηηο ηηκέο εμφδνπ κε ηηο επηζπκεηέο πξνθχπηεη φηη ην δίθηπν εθηηκά κε πνιχ θαιή πξνζέγγηζε ηε ζπλνιηθή αμηνιφγεζε εηδηθψλ. Δπνκέλσο έλα ζχζηεκα απηήο ηεο δνκήο κπνξεί λα απνηειέζεηο ζεκαληηθφ πνζνηηθφ εξγαιείν γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ζπλνιηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. Πιενλέθηεκα απηήο ηεο κεζφδνπ είλαη ε δπλαηφηεηα πξνζνκνίσζεο ηεο θξίζεο ησλ εηδηθψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε, απνθεχγνληαο ιάζε ππνθεηκεληθφηεηαο. Οη πνζνηηθέο κέζνδνη, πνπ ελαιιαθηηθά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα, ζηεξίδνληαη επίζεο ζηε θξίζε ησλ εηδηθψλ. Σα απνηειέζκαηα ηνπο επεξεάδνληαη άκεζα απφ απηέο ελψ ε πιεζψξα ησλ παξαγφλησλ πνπ ιακβάλνληαη ππφςε θαηά ηελ αμηνιφγεζε θαη ν φγθνο ησλ δεδνκέλσλ ζε έλα βαζκφ επεξεάδνπλ ηελ αμηνπηζηία ηνπο. 78

H εθπαίδεπζε ησλ λεπξσληθψλ δηθηχσλ κε ηε ρξήζε ηνπ αιγνξίζκνπ BP αληαπνθξίλεηαη ζηε κε γξακκηθφηεηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνβιήκαηνο, εκπεξηέρεη φκσο ηνλ θίλδπλν εζθαικέλνπ απνηειέζκαηνο φηαλ δελ επηιέγεηαη ην θαηάιιειν δείγκα εθπαίδεπζεο, πνπ ζηε πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ απαηηείηαη λα είλαη κεγάιν ζε κέγεζνο κε ηηο ζπλέπεηεο πνπ απηφ έρεη ζηε ζπιινγή θαη ηνλ έιεγρν ησλ δεδνκέλσλ. Δθηφο απφ ην δείγκα εθπαίδεπζεο θαζνξηζηηθή είλαη ε επηινγή ηεο δνκήο ηνπ δηθηχνπ θαη ηεο ζπλάξηεζεο ελεξγνπνίεζεο. Αξθεηά πνιχπινθα κνληέια δηθηχσλ απνηππψλνπλ ελδερνκέλσο πιήξσο ηα δεδνκέλα ελφο ζχλζεηνπ πξνβιήκαηνο σζηφζν απμάλνπλ ην βαζκφ δπζθνιίαο ηεο εθπαίδεπζεο ηνπο. Ζ επηινγή θάζε θνξά πξέπεη λα βαζίδεηαη ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξνβιήκαηνο εμεηάδνληαο πεξηπηψζεηο εθαξκνγήο λεπξσληθψλ δηθηχσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε αλάινγσλ πξνβιεκάησλ. Ζ εθαξκνγή λεπξσληθψλ δηθηχσλ ηφζν ζε πξνβιήκαηα εθηίκεζεο θαη πξφβιεςεο, φζν θαη ζε πξνβιήκαηα ηαμηλφκεζεο απνηειεί έλα επηπιένλ, απφ ηε ρξήζε θιαζζηθψλ ζηαηηζηηθψλ κνληέισλ, πνζνηηθφ εξγαιείν φηαλ δελ είλαη γλσζηφ εθ ησλ πξνηέξσλ ην θαηάιιειν κνληέιν γηα ηε κνληεινπνίεζε πνιιαπιψλ δεδνκέλσλ θαη παξαγφλησλ. πγθεθξηκέλεο δνκέο λεπξσληθψλ δηθηχσλ κπνξνχλ λα αλαπαξαζηήζνπλ ζηαηηζηηθά κνληέια, φπσο γηα παξάδεηγκα ηα feed forward δίθηπα κε έλα θξπκκέλν επίπεδν (Hidden layer) πνπ ζρεηίδνληαη κε αλάιπζε Παιηλδξφκεζεο γηα πξνβνιέο (Cheng & Titterington,1994). Δπνκέλσο εθηφο απφ εθαξκνγέο αμηνιφγεζεο, πξνζνκνηάδνληαο ηε θξίζε ησλ εηδηθψλ, ηα λεπξσληθά δίθηπα κπνξνχλ λα επεθηαζνχλ ζε αξθεηέο απφ ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο ΓΑΓ φπνπ απαηηείηαη: πξφβιεςε ζε έλα πεξηβάιινλ φπνπ ππάξρεη πεξηνξηζκφο ζηε πιήξε απνηχπσζε ησλ ζρέζεσλ εμάξηεζεο κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ, έιεγρνο θαη αλίρλεπζε απνθιίζεσλ ή βειηηζηνπνίεζεο ηεο ρξήζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. 79

5. Πνζνηηθέο κέζνδνη θαη εξγαιεία ε απηφ ην θεθάιαην κε άμνλα ηξείο ιεηηνπξγίεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ έληνλε πνζνηηθή δηάζηαζε, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηε ζηειέρσζε αιιά θαη ηελ αμηνιφγεζε εξγαζίαο παξνπζηάδνληαη πνζνηηθέο κέζνδνη ηεο πνιπθξηηεξηαθήο αλάιπζεο, ηεο αζαθνχο ινγηθήο, ε αλάιπζε παιηλδξφκεζεο αιιά θαη επηκέξνπο αλαιπηηθέο κέζνδνη θαη εξγαιεία, Μέζνδνη θαη εξγαιεία πνπ βξίζθνπλ εθαξκνγή ζηηο ιεηηνπξγίεο πνπ εμεηάδνληαη θαη ε ρξήζε ηνπο κπνξεί λα γεληθεπηεί ζην ζχλνιν ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ. 5.1 Πξνγξακκαηηζκόο θαη αλάπηπμε Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ Ο πξνγξακκαηηζκφο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ κπνξεί λα νξηζηεί σο ε δηεξγαζία κέζσ ηεο νπνίαο κία επηρείξεζε απφ ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε, φζνλ αθνξά ην αλζξψπηλν δπλακηθφ, θηάλεη ζηελ επηζπκεηή. ηνλ θαηάιιειν αξηζκφ, ηνπο θαηάιιεινπο ππαιιήινπο, κε ηηο ζσζηέο αξκνδηφηεηεο, ην ζσζηφ ρξφλν, εθηειψληαο θαζήθνληα πνπ νδεγνχλ ζην κέγηζην καθξνπξφζεζκν θέξδνο ηφζν γηα ηνλ νξγαληζκφ φζν θαη γηα ηνπο ίδηνπο ηνπο εξγαδφκελνπο (Vetter,1967). Δίλαη κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε πνπ ζηα πιαίζηα ηνπ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ αληηκεησπίδεη ηα δεηήκαηα ηεο απνηειεζκαηηθήο θάιπςεο ηεο δήηεζεο, ηεο θαηαλνκήο ησλ εξγαδνκέλσλ, ηεο απνθπγήο αληζνξξνπίαο ιφγσ έιιεηςεο δπλακηθνχ αιιά θαη ηεο πξφβιεςεο γηα ηηο κειινληηθέο αλάγθεο ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ (Megginson et al.,1995). Ο πξνγξακκαηηζκφο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ απνηειεί ηε βάζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθηέιεζε αξθεηψλ ιεηηνπξγηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Καζνξίδνληαο ηηο κειινληηθέο απαηηήζεηο, πξνζθέξεη πνιχηηκα δεδνκέλα εηζφδνπ γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο ηειέρσζεο θαη Πξνζέιθπζεο εξγαδφκελσλ, πνπ ζπλήζσο απνηειεί δηεξγαζία πςεινχ θφζηνπο. Δπίζεο κέζσ ησλ απαηηήζεσλ αλαδεηθλχνληαη νη ζεκαληηθέο ζέζεηο γηα ηνλ νξγαληζκφ θαη εληνπίδνληαη δπλαηφηεηεο αλαθαηαλνκήο ησλ εξγαδφκελσλ. Ηζρπξή είλαη ε ζχλδεζε ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ηφζν κε ηε δηεξγαζία ηεο παξαθίλεζεο φζν θαη κε ηελ αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο, θαζψο ε επηθνηλσλία 80

ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ θηλεηνπνηεί ηνπο εξγαδφκελνπο θαη επεξεάδεη ηελ απφδνζε ηνπο. Παξάιιεια εληζρχεη ηελ απνηειεζκαηηθή εθηέιεζε ησλ πνιηηηθψλ πξνψζεζεο θαη πξναγσγήο εξγαδφκελσλ εληνπίδνληαο ηα κειινληηθά θελά ζε ζέζεηο εξγαζίαο. εκαληηθνί σζηφζν πεξηνξηζκνί ζηε δηεξγαζία πξνγξακκαηηζκνχ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη ην πςειφ θφζηνο, νη απμεκέλεο απαηηήζεηο ζε ρξφλν γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθηέιεζε ηνπ αιιά θαη ηα εζηθά δεηήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε κηα πξφηαζε απφιπζεο ελφο αξηζκνχ εξγαδνκέλσλ, πνπ βάζεη ησλ πξνβιέςεσλ ζεσξνχληαη ππεξάξηζκνη. εκαληηθφ κεηνλέθηεκα είλαη θαη ε αβεβαηφηεηα πνπ ζπλνδεχεη απηέο ηηο κειινληηθέο πξνβιέςεηο. (Jackson & Schuler,1990) Σελ αβεβαηφηεηα ζηηο κειινληηθέο πξνβιέςεηο, σο έλα βαζκφ, αληηκεησπίδεη ε ρξήζε πνζνηηθψλ κεζφδσλ θαη εξγαιείσλ. Ζ πνζνηηθή δηάζηαζε ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ αλζξψπηλσλ πφξσλ πεξηιακβάλεη δχν πνιχ ζεκαληηθέο ζπληζηψζεο. α) Σελ πξφβιεςε ηεο δήηεζεο θαη β) ηελ πξφβιεςε ηεο πξνζθνξάο-δηαζεζηκφηεηαο. Βαζηθά πξναπαηηνχκελα γηα απηέο ηηο πξνβιέςεηο είλαη ν θαζνξηζκφο ηνπ ρξνληθνχ νξίδνληα πξνγξακκαηηζκνχ αιιά θαη ηνπ εζσηεξηθνχ θαη εμσηεξηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Γειαδή φισλ ησλ εξγαδφκελσλ ηεο επηρείξεζεο θαη ηηο εμσηεξηθέο πεγέο πξνζέθιπζεο εξγαδφκελσλ, πνπ επεξεάδνπλ ηε δήηεζε. Δπίζεο απαηηείηαη πιήξεο εθηίκεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ζπιινγή δεδνκέλσλ φπσο ε πεξηγξαθή ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο αιιά θαη ηα ζπλνιηθά θφζηε αληαπφδνζεο θαη παξνρψλ. Ζ πξφβιεςε ηεο δήηεζεο αθνξά ηελ εθηίκεζε γηα ηηο κειινληηθέο απαηηήζεηο ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ. Αλζξψπηλν δπλακηθφ κε ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο, δεμηφηεηεο, ηθαλφηεηεο θαη ινηπά ραξαθηεξηζηηθά (KSAO s). Ζ εθηίκεζεπξφβιεςε απηή κπνξεί λα γίλεη ρξεζηκνπνηψληαο σο βάζε πξφβιεςεο δηαθνξεηηθνχο ζπληειεζηέο, φπσο νη εθηηκψκελεο κειινληηθέο πσιήζεηο, ν αξηζκφο ησλ ζπκβνιαίσλ γηα κειινληηθά έξγα ηα νπνία ε εηαηξεία έρεη ππνγξάςεη αιιά θαη ε πνξεία ησλ παξαγγειηψλ. 81

5.1.1 Πξόβιεςε δήηεζεο Κπξηφηεξεο πνζνηηθέο κέζνδνη θαη εξγαιεία πξφβιεςεο ηεο δήηεζεο είλαη ε αλάιπζε παιηλδξφκεζεο θαη αλάιπζε ιφγνπ θαη ηάζεσλ, ηα κνληέια ρξνλνζεηξψλ, νη θακπχιεο κάζεζεο, ηα νηθνλνκηθά κνληέια θαη ν γξακκηθφο πξνγξακκαηηζκφο(sutanto, 2000). Αλάιπζε παιηλδξόκεζεο Οη πξνβιέςεηο ησλ δηαθπκάλζεσλ ζηα επίπεδα εξγαζία γίλνληαη κε ηε δηεξεχλεζε ηεο ζπζρέηηζεο ηνπο κε αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο. Όηαλ ν βαζκφο ζπζρέηηζεο ησλ ηζηνξηθψλ δεδνκέλσλ γηα ηα επίπεδα απαζρφιεζεο (εμαξηεκέλε κεηαβιεηή), κε ηα κεηξήζηκα θπξίσο νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα ηνπ νξγαληζκνχ (αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο), φπσο ηα έζνδα, ν φγθνο ησλ πσιήζεσλ θαη ηα επίπεδα παξαγσγήο είλαη ηζρπξφο, αλαπηχζζεηαη ην κνληέιν απιήο ε πνιιαπιήο γξακκηθήο παιηλδξφκεζεο (Dumitrana et al.,2011). Με βάζε ηηο πξνβιέςεηο γηα ηα κειινληηθά επίπεδα ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ ππνινγίδνληαη νη ηηκέο ηηο εμαξηεκέλεο κεηαβιεηήο. ηελ πεξίπησζε ηεο απιήο γξακκηθήο παιηλδξφκεζεο ρξεζηκνπνηείηαη κία αλεμάξηεηε κεηαβιεηή. Ζ ζπλάξηεζε πνπ πεξηγξάθεη ην κνληέιν είλαη: y i = a+bx i +ε i φπνπ, y i = εμαξηεκέλε κεηαβιεηή, x i = αλεμάξηεηε κεηαβιεηή, a= ηεηαγκέλε (intercept), b= θιίζε (slope) θαη ε i ην ζθάικα κέηξεζε. Οη ηηκέο ησλ ζπληειεζηψλ a θαη b ππνινγίδνληαη κε ηε κέζνδν ειαρίζησλ ηεηξαγψλσλ, ψζηε λα βξεζεί ε επζεία φπνπ ε απφζηαζε κεηαμχ θάζε ζεκείνπ (Υ i, Τ i) είλαη ειάρηζηε: XY nxy β1 θαη a Y bx. 2 2 X nx Γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ είδνπο θαη ηνπ βαζκνχ γξακκηθήο ζπζρέηηζεο ρξεζηκνπνηείηαη ν ζπληειεζηήο ζπζρέηηζεο: r n n XY X Y 2 2 2 X X * n Y Y 2, -1 r 1 82

Όζν πην θνληά ζην 1 είλαη ε ηηκή ηνπ r,ηφζν θαιχηεξα ε επζεία εξκελεχεη ηε ζπζρέηηζε ησλ δεδνκέλσλ. Ο ζπληειεζηήο πξνζδηνξηζκνχ (r 2 ),0 r 2 1 εξκελεχεη ηε κεηαβνιή ηνπ Τ πνπ αληηζηνηρεί ζε κεηαβνιή ηνπ Υ θαηά κία κνλάδα. ε πεξηζζφηεξν πνιχπινθα κνληέια, φπνπ ε εμαξηεκέλε κεηαβιεηή επεξεάδεηαη απφ παξαπάλσ απφ κία αλεμάξηεηεο, ρξεζηκνπνηείηαη ε πνιιαπιή γξακκηθή παιηλδξφκεζε. Ζ ζπλάξηεζε πνπ ηελ πεξηγξάθεη είλαη: Με Τ i = b 0 + b 1 X 1i + b 2 X 2i + +b k X ki + κ βάζεη δεδνκέλα ηνπ παξειζφληνο γηα ηηο ηηκέο ησλ κεηαβιεηψλ, ππνινγίδνληαη νη ζπληειεζηέο b, πνπ νξίδνπλ ηελ επζεία ηεο πνιιαπιήο γξακκηθήο παιηλδξφκεζεο. Οη ππνινγηζκνί θαη ν έιεγρνο ζεκαληηθφηεηαο ηνπ κνληέινπ κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ κε ηε ρξήζε ηνπ αληίζηνηρνπ πξφζζεηνπ ζην MS Excel. ηε ζπλέρεηα. ρξεζηκνπνηψληαο ππνζεηηθά λνχκεξα, παξνπζηάδεηαη έλα παξάδεηγκα εθαξκνγήο κνληέινπ πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο. Γηα ηελ πξφβιεςε ηνπ αξηζκνχ εξγαδφκελσλ γηα ην 2014, ρξεζηκνπνηνχληαη ηα δεδνκέλα ηεο πξνεγνχκελεο 12εηίαο γηα ην ζχλνιν ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο (εμαξηεκέλε κεηαβιεηή), ηα έζνδα ηεο εηαηξίαο θαη ε πξνζηηζέκελε αμία (έζνδα-θφζηε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ). Δπίζεο ρξεζηκνπνηνχληαη νη πξνβιέςεηο γηα ηε ηηκή ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ ην 2014. Πίλαθαο 5-1: Γεδνκέλα εμαξηεκέλεο θαη αλεμάξηεησλ κεηαβιεηώλ Ζτοσ Θζςεισ εργαςίασ Ζςοδα Ρροςτικζμενθ αξία 2002 18 6.300.000 2.000.000 2003 19 6.600.000 2.100.000 2004 20 6.900.000 2.400.000 2005 18 6.300.000 1.900.000 2006 15 5.800.000 1.400.000 2007 12 5.300.000 1.000.000 2008 10 4.500.000 800.000 2009 9 4.000.000 760.000 2010 9 3.000.000 740.000 2011 7 2.500.000 650.000 2012 6 2.000.000 630.000 2013 4 1.000.000 550.000 2014 Υ 980.000 500.000 83

Απφ ηνλ έιεγρν ζπζρέηηζεο ησλ κεηαβιεηψλ ζην Excel,πξνθχπηεη ηζρπξή ζεηηθή ζπζρέηηζε, φπσο θαίλεηαη ζην πίλαθα πνπ αθνινπζεί. Συςχζτιςθ μεταβλθτϊν Θζςεισ εργαςίασ Ζςοδα Προςτικζμενθ αξία Θζςεισ εργαςίασ 1 Ζςοδα 0,967515745 1 Ρροςτικζμενθ αξία 0,970540147 0,890388 1 Υξεζηκνπνηψληαο σο εμαξηεκέλε κεηαβιεηή ηηο ζπλνιηθέο ζέζεηο εξγαζίαο, εθηειείηαη ε αλάιπζε παιηλδξφκεζεο απφ ηελ νπνία πξνθχπηνπλ ηα εμήο απνηειέζκαηα: Στατιςτικά παλινδρόμθςθσ Ρολλαπλό R 0,996746889 R Τετράγωνο 0,993504361 Ρροςαρμοςμζνο R 2 0,992060886 Τυπικό ςφάλμα 0,495551455 Μζγεκοσ δείγματοσ 12 Ανάλυςθ διακφμανςθσ (ANOVA) βακμοί ελευκερίασ SS MS F Σθμαντικότθτα F Ραλινδρόμθςθ 2 338,0399 169,0199294 688,2724795 1,43482E-10 Υπόλοιπο 9 2,210141 0,245571245 Σφνολο 11 340,25 Συντελεςτζσ Τυπικό ςφάλμα t τιμι-p Κατϊτερο 95% Υψθλότερο 95% Τεταγμζνθ 0,60824783 0,371075 1,639151733 0,135603992-0,231181586 1,447677 Ζςοδα 1,39E-06 1,64E-07 8,451828781 1,42335E-05 1,01611E-06 1,76E-06 Ρροςτ. αξία 4,32016E-06 4,84E-07 8,919345621 9,18998E-06 3,22446E-06 5,42E-06 Διέγρνληαο, ην πξνζαξκνζκέλν R 2 =0,992060886 θαη ηηο ηηκέο P-value κε βαζκφ εκπηζηνζχλεο 95% (p<0.05), ηα απνηειέζκαηα ηεο παιηλδξφκεζεο είλαη: Τ = 0.00000138747* X 1 + 0.00000432015* X 2 Υξεζηκνπνηψληαο ηηο πξνβιέςεηο ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ γηα ην 2014, ν πξνβιεπφκελνο αξηζκφο ησλ απαηηνχκελσλ εξγαδφκελσλ γηα ην έηνο είλαη: Τ = 0.00000138747* 980.000 + 0.00000432015* 500.000 = 3,52. Δπνκέλσο νη ζέζεηο εξγαζίαο ζα δηαηεξεζνχλ ζηα επίπεδα ηνπ 2013. 84

Χξνλνζεηξέο (Time Series Model) Ο φξνο ρξνλνζεηξέο αλαθέξεηαη ζε κηα ζεηξά απφ παξαηεξήζεηο πνπ ιακβάλνληαη ζε νξηζκέλεο ρξνληθέο ζηηγκέο ή πεξηφδνπο πνπ ηζαπέρνπλ κεηαμχ ηνπο. Οη ζηαηηζηηθέο κέζνδνη γηα ηελ αλάιπζε ησλ ρξνλνζεηξψλ δηαθξίλνληαη: α) ζε απηέο πνπ κειεηνχλ ζπλαξηήζεηο πνπ εμαξηψληαη απφ ην ρξφλν θαη β) ζε απηέο πνπ εμαξηψληαη απφ ηηο ζπρλφηεηεο θαη κειεηνχλ ηηο πεξηνδηθέο ηδηφηεηεο ηεο ρξνλνζεηξάο. ε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο ζεσξείηαη φηη νη κειινληηθέο παξαηεξήζεηο αθνινπζνχλ θνηλά κνηίβα κε απηέο ηνπ παξειζφληνο (Φσθηαλφο & Υαξαιακπνπο,2010). Ωο M(Xi,Yi), φπνπ Υi είλαη n ρξνληθέο ζηηγκέο (έηε, κήλεο, κέξεο θ.ιπ.) θαη Yi νη ηηκέο ησλ αληίζηνηρσλ παξαηεξήζεσλ, ζπκβνιίδνληαη ηα n δεχγε ρξνλνζεηξψλ θαη ηα νπνία αλαπαξηζηψληαη ζην ζχζηεκα αμφλσλ. Ζ κνξθή ηνπ δηαγξάκκαηνο παξνπζηάδεη ηε δηαρξνληθή εμέιημε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλαδεηθλχεη ηπρφλ πεξηνδηθφηεηεο. Απφ ηελ αλάιπζε ρξνλνζεηξψλ απνθιείνληαη ζηαηηζηηθέο κέζνδνη πνπ ππνζέηνπλ αλεμάξηεηα θαη ηαπηφζεκα θαηαλεκεκέλα δεδνκέλα. ηα παξαθάησ δηαγξάκκαηα αλαπαξηζηψληαη ηέζζεξα βαζηθά κνηίβα πεξηνδηθφηεηαο. Σν level Horizontal, φπνπ νη ηηκέο αθνινπζνχλ έλα νξηδφληην κνηίβν θνληά ζην κέζν φξν. Σε Μαθξνρξφληα ηάζε (Secular Trend), φπνπ νη ηηκέο απμάλνληαη ε κεηψλνληαη ζηαδηαθά ζην ρξφλν. Σν Πεξηνδηθφ (Seasonal Pattern) κε πεξηνδηθέο απμνκεηψζεη ζην ρξφλν θαη ηελ Κπθιηθή Κχκαλζε (Cyclical Fluctuation), πνπ είλαη ην πην δχζθνιν ζηελ αληηκεηψπηζε δηφηη δελ αθνινπζεί θαλέλα θαλνληθφ κνληέιν. Γηάγξακκα 5-1: Μνηίβα πεξηνδηθόηεηαο Χξνλνζεηξώλ # Εργάη. 56 55 54 53 52 Level Pattern 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Χρόνια 63 60 57 54 51 Μακροχρόνια Σάςθ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 # Εργαη. 100 50 0 Περιοδικι Διακφμανςθ 0 4 Μινεσ 8 12 50 45 40 35 30 25 20 Κυκλικι Κφμανςθ 85 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30

Tα κνληέια ρξνλνζεηξψλ δηαθξίλνληαη αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ αληηκεησπίδνπλ ηηο ηηκέο ησλ πξνεγνχκελσλ παξαηεξήζεσλ γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο πξνβιεπφκελεο ηηκήο. Σέζζεξα βαζηθά κνληέια πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ πξφβιεςε ηεο δήηεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη ηα εμήο (Luksch et al.,1994): Naive Model, φπνπ F t+1 = A t. Γειαδή ε ηηκή ηεο πξφβιεςεο είλαη ίζε κε ηελ ηηκή ηεο πξνεγνχκελεο παξαηήξεζεο. Σν κνληέιν απηφ είλαη ην πην απιντθφ θαη ελδείθλπηαη κφλν γηα ηε πεξίπησζε πνπ νη παξαηεξήζεηο αθνινπζνχλ Level Pattern. Simple Mean model, φπνπ F t+1 = Αt/n. Ζ πξφβιεςε ηζνχηαη κε ην κέζν φισλ ησλ δηαζέζηκσλ παξαηεξήζεσλ. Καη απηφ ην κνληέιν είλαη θαηάιιειν γηα παξαηεξήζεηο πνπ αθνινπζνχλ Level Pattern. Moving Average Model, φπνπ πάιη F t+1 = Αt/n κε ηε δηαθνξά φηη ν κέζνο αθνξά ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν θαη φρη ην ζχλνιν ησλ παξαηεξήζεσλ. Κάζε λέα παξαηήξεζε αληηθαζηζηά ηελ παιαηφηεξε. Αληαπνθξίλεηαη θαιχηεξα ζε παξαηεξήζεηο πνπ αθνινπζνχλ Μαθξνρξφληα ηάζε σζηφζν δελ είλαη ηφζν αθξηβέο. Weighted Moving Average Model, φπνπ F t+1 = CtΑt. Ωο C t νξίδεηαη ην βάξνο γηα θάζε ρξνληθή πεξίνδν πνπ ζπλνιηθά αζξνίδεη ζε 1. Δπηηξέπεη έηζη ηελ έκθαζε ζηηο παξαηεξήζεηο κηαο πεξηφδνπ θαη αληαπνθξίλεηαη θαιχηεξα ζε παξαηεξήζεηο πνπ αθνινπζνχλ Μαθξνρξφληα ηάζε. Exponential Smoothing Model, φπνπ F t+1 =α Α t + (1-α) F t. Ωο α νξίδεηαη ε ηηκή ηνπ ζπληειεζηή εμνκάιπλζεο, 0 α 1. Σν κνληέιν απηφ απαηηεί κφλν ηξία δεδνκέλα. Σελ πξαγκαηηθή ηηκή ηεο παξαηήξεζεο ηε πξνεγνχκελε πεξίνδν, ηε ηηκή ηεο πξφβιεςεο γηα ηε πξνεγνχκελε πεξίνδν θαη ην ζπληειεζηή α, πνπ φηαλ ε ηηκή ηνπ είλαη πςειή δίλεη κεγαιχηεξν βάξνο ζηε ηπραία δηαθχκαλζε ηεο παξαηήξεζεο. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ δελ είλαη δηαζέζηκε ηηκή πξφβιεςεο γηα ηε ηειεπηαία πεξίνδν, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ην κνληέιν Moving Average γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο. Σν κνληέιν Exponential Smoothing κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα ηελ πξφβιεςε ηεο καθξνρξφληαο ηάζεο. Ζ 86

ηειηθή ηηκή ηεο πξφβιεςεο πξνθχπηεη απφ ην άζξνηζκα ηεο πξνβιεπφκελεο ηηκήο ηεο ηάζεο θαη ηεο ηηκήο ηεο παξαηήξεζεο. ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί, ρξεζηκνπνηψληαο ππνζεηηθά λνχκεξα γηα ηνλ αξηζκφ ησλ εξγαδφκελσλ, παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο πξφβιεςεο ηεο δήηεζεο γηα ηνλ 7 ν θαη 8 ν ρξφλν κε ηξείο δηαθνξεηηθέο κεζφδνπο. Αξρηθά κε Moving Average 2 πξνεγνχκελσλ πεξηφδσλ, ζηε ζπλέρεηα κε Weighted Moving Average 2 θαη 4 πεξηφδσλ θαη ηέινο κε Exponential Smooth. Παξαηεξείηαη φηη ε κεγαιχηεξε απφθιηζε παξνπζηάδεηαη ζηε κέζνδν Moving Average 4 πεξηφδσλ, φπνπ νη πςειέο πξνεγνχκελεο ηηκέο δηαηεξνχλ πςειά ηε ηηκή ηεο πξφβιεςεο. Πίλαθαο 5-2: Πξόβιεςε αξηζκνύ εξγαδόκελσλ κε δηάθνξα κνληέια ρξνλνζεηξώλ Χρόνοσ # Εργαηομζνων 1 200 2 215 3 212 4 200 5 180 Στθ μζκοδο Weighted Moving Average: Ct-1=0,80 και Ct-2=0,20 Στθ μζκοδο Exponential Smooth : α = 0,70, F6= 170 και F7 = 168 4-period MA 2-period WMA 6 165 2-period MA 7 158 172,5 189,25 168 166,5 8 161,5 175,75 159,4 161 Exp. Smooth Γηα ηελ πξφβιεςε επνρηθήο δήηεζεο ρξεζηκνπνηψληαο ηηο παξαηεξήζεηο πξνεγνχκελσλ ρξφλσλ αλά επνρή (πρ ηεηξάκελα-ηξίκελα-εμάκελα) αξρηθά ππνινγίδεηαη ε κέζε δήηεζε αλά επνρή. ηε ζπλέρεηα ππνινγίδεηαη ν επνρηθφο δείθηεο : Πξαγκαηηθή δήηεζε/ Μέζε επνρηθή δήηεζε. Τπνινγίδεηαη ν κέζνο ησλ επνρηθψλ δεηθηψλ απφ ηνπο επνρηθνχο θάζε έηνπο. Υξεζηκνπνηψληαο έλα απφ ηα δηαζέζηκα κνληέια, πξνβιέπεηαη ε δήηεζε ηνπ επφκελνπ ρξφλνπ θαη ππνινγίδεηαη ε κέζε επνρηθή.πνιιαπιαζηάδνληαο ηε ηηκή απηήο ηεο κέζεο επνρηθήο δήηεζεο κε ηνπο επνρηθνχο δείθηεο αλά επνρή πξνθχπηεη ε πξνβιεπφκελε επνρηθή δήηεζε. Σελ επηινγή ηεο θαηάιιειεο κεζφδνπ θαζνξίδνπλ (Φσθηαλφο & Υαξαιακπνπο,2010): α) ν ηχπνο θαη ε δηαζεζηκφηεηα ησλ δεδνκέλσλ, β) ν απαηηνχκελνο βαζκφο αθξίβεηαο, πνπ εμαξηάηαη άκεζα απφ ηνλ φγθν ησλ δεδνκέλσλ πνπ εμεηάδνληαη, γ) ν ρξνληθφο νξίδνληαο ηεο πξφβιεςεο, θαζψο καθξνρξφληεο πξνβιέςεηο απαηηνχλ ρξήζε δηαθνξεηηθψλ κνληέισλ απφ ηηο 87

βξαρπρξφληεο θαη ηέινο δ) ε νξζή εξκελεία ησλ ηζηνξηθψλ δεδνκέλσλ γηα ην αλ θαη θαηά πφζν απηά αθνινπζνχλ θάπνην είδνο ηάζεο. Γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο αμηνπηζηίαο ησλ πξνβιέςεσλ ρξεζηκνπνηείηαη ε ζχγθξηζε κεηαμχ πξνβιεπφκελεο θαη πξαγκαηηθήο ηηκήο. πγθεθξηκέλνη έιεγρνη είλαη νη αθφινπζνη (Luksch et al.,1994): α) Μέζε απφιπηεο απφθιηζε (Mean Absolute Deviation): MAD = Παρατήρηση Πρόβλεψη / n. β) πγθεληξσηηθφ ζθάικα πξφβιεςεο (Cumulative Forecast Error): CFE = (Παρατήρηση Πρόβλεψη). γ) Μέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα (Mean square Error): MSE = (Παξαηήξεζε Πξφβιεςε ) 2 / n θαη δ) Tracking Signal = CFE/MSD, πνπ είλαη ν πην ζπλήζεο ηξφπνο ειέγρνπ θαη δείρλεη αλ ην κνληέιν πξφβιεςεο είλαη ζηαζεξά κεξνιεπηηθφ. Ζ ηηκή ηνπ δείθηε ζπγθξίλεηαη κε ηα φξηα ειέγρνπ πνπ ζπλήζσο θαιχπηνπλ ην θάζκα ±2 ή ±4. Αλάιπζε ιόγνπ θαη ηάζεσλ (Ratio and trend analysis) Γηα ηελ πξφβιεςε ηεο κειινληηθήο δήηεζεο εξγαδνκέλσλ ζεσξείηαη φηη ε παξαγσγηθφηεηα παξακέλεη πεξίπνπ ζηαζεξή (Φσθηαλφο & Υαξαιακπνπο,2010). ηα πιαίζηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, φπνπ επηκέξνπο ζηφρνο είλαη ε ζπλερήο βειηίσζε ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ κηα ζεψξεζε γηα ζηαζεξή παξαγσγηθφηεηα πξέπεη λα ειέγρεηαη. ηελ πεξίπησζε βέβαηα ζπζηεκάησλ ΓΑΓ πνπ καθξνρξφληα ιεηηνπξγνχλ ζε πςειφ επίπεδν, κεγάιεο κεηαβνιέο ζηελ παξαγσγηθφηεηα είλαη ζπλέπεηα αιιαγψλ κεγάιεο θιίκαθαο πνπ επεξεάδνπλ θαη ηνλ ηξφπν δηελέξγεηαο ησλ πξνβιέςεσλ. Ζ αλάιπζε ηάζεσλ θαη ιφγνπ έρεη σο ζηφρν ηνλ εληνπηζκφ ησλ ηάζεσλ πνπ αθνινπζεί ε δηαθχκαλζε ζηηο ζέζεηο απαζρφιεζεο ηα πξνεγνχκελα ρξφληα θαη ζα ζπλερηζηεί θαη ζην κέιινλ (Φσθηαλφο & Υαξαιακπνπο,2010). Δπηιέγνληαη νη παξάγνληεο πνπ ζεσξνχληαη φηη επεξεάδνπλ πεξηζζφηεξν ηα επίπεδα απαζρφιεζεο θαη ζπιιέγνληαη ηα δεδνκέλα γηα ηελ εμέιημε ηνπο. ηε ζπλέρεηα απηά ζπγθξίλνληαη κε ηνλ αξηζκφ εξγαδνκέλσλ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ππνινγίδεηαη έλαο ιφγνο κε βάζε ηνλ νπνίν πξνβιέπνληαη νη κειινληηθέο απαηηήζεηο. πγθξίλνληαο γηα παξάδεηγκα ζε κηα κειεηεηηθή εηαηξία γηα ηέζζεξα έηε, ηνλ αξηζκφ ησλ νινθιεξσκέλσλ γηα θαηάζεζε ζηελ αξκφδηα ππεξεζία θαθέισλ 88

αξρηηεθηνληθψλ κειεηψλ, κε ην ζπλνιηθφ αξηζκφ εξγαδνκέλσλ θαη πξνθχπηεη ν ιφγνο 5 θάθεινη αλά εξγαδφκελν αλά έηνο. Με βάζε απηφ ην ιφγν, γηα λα θαιπθζεί ε δήηεζε 20 θαθέισλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο πξνβιέπεηαη φηη απαηηνχληαη 4 εξγαδφκελνη. ε απηή ηε ινγηθή βαζίδεηαη θαη ε πξφβιεςε ηνπ θφξηνπ εξγαζίαο (Workforce Forecasting) πνπ αθνξά ην πφζεο κνλάδεο εξγαζίαο ζα απαηηεζνχλ ζε έλα δηάζηεκα κε βάζε ην ρξφλν παξαγσγήο θαη ηε παξαγσγηθφηεηα. Κακπύιεο Μάζεζεο (Learning curves) Οη θακπχιεο κάζεζεο βξίζθνπλ εθαξκνγή ζηελ πξφβιεςε ηεο δήηεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηδηαίηεξα φηαλ ε κεηαβνιή ηεο παξαγσγηθφηεηαο δελ ζεσξείηαη γξακκηθή (Anthes,2001). Θεσξείηαη φηη ν ρξφλνο εθηέιεζεο κηαο εξγαζία αλά κνλάδα κεηψλεηαη ζχκθσλα κε έλαλ ιφγν κάζεζεο, πνπ θαζνξίδεηαη βάζεη πξνεγνχκελσλ παξαηεξήζεσλ ηεο παξαγσγηθφηεηαο. χκθσλα κε ην κνληέιν σξεπηηθνχ κέζνπ (Cumulative Average), y = ax b, φπνπ y: ν ρξφλνο παξαγσγήο ηεο ηειεπηαίαο κνλάδαο, a: ν ρξφλνο παξαγσγήο ηεο πξψηεο κνλάδαο, Υ: ην άζξνηζκα φισλ ησλ παξαγφκελσλ κνλάδσλ θαη b: ln(ξπζκφο κάζεζεο%)/ ln(2). Γειαδή ν ρξφλνο παξαγσγήο αλά κνλάδα, κεηψλεηαη κε ζηαζεξφ ξπζκφ θάζε θνξά πνπ ε παξαγσγή δηπιαζηάδεηαη. Όζν κεγαιχηεξε είλαη ε ηηκή ηνπ ξπζκνχ κάζεζε ηφζν ιηγφηεξν κεηψλεηαη ν ρξφλνο παξαγσγήο ησλ επφκελσλ κνλάδσλ. Ο κηθξφηεξνο ξπζκφο κάζεζεο πνπ έρεη επηηεπρζεί είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 70%. Έλα δεχηεξν πεξηζζφηεξν ζχλζεην κνληέιν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζην ρψξν ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο είλαη ην Incremental Unit Time(or Cost). Πεξηγξάθεηαη απφ ηελ εμίζσζε, y = aκ b, φπνπ y: ν αζξνηζηηθφο ρξφλνο (ή θφζηνο) ηεο κεζαίαο ηηκήο ησλ παξαηεξήζεσλ, Κ: ν αιγεβξηθφο κέζνο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δείγκαηνο παξαηεξήζεσλ. Δπεηδή ε ζρέζε κεηαμχ ησλ παξαηεξήζεσλ δελ είλαη γξακκηθή, ε ηηκή ηνπ Κ ππνινγίδεηαη απφ ηνλ ηχπν: Κ= [L(1+b)/(N2 1+b N1 1+b )] -1/b, φπνπ L: ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ κνλάδσλ ζην δείγκα παξαηεξήζεσλ, Ν1: ε πξψηε κνλάδα ζην δείγκα παξαηεξήζεσλ κείνλ ½, Ν2: ε ηειεπηαία κνλάδα ζπλ ½ θαη ν ζπληειεζηήο b φπσο ζηηο πξνεγνχκελεο ζρέζεηο. 89

H δηαθνξεηηθή αληηκεηψπηζε ησλ δχν κνληέισλ βξίζθεηαη ζην φηη ζηελ πξψηε πεξίπησζε, ν αζξνηζηηθφο κέζνο ρξφλνο αλά κνλάδα κεηψλεηαη θαηά ην πνζνζηφ ηνπ δείθηε κάζεζεο φηαλ νη ζσξεπηηθέο κνλάδεο παξαγσγήο δηπιαζηάδνληαη, ελψ ζηε πεξίπησζε ηνπ Incremental Unit Time ειαηηψλεηαη θαηά ην πνζνζηφ ηνπ δείθηε κάζεζεο, ν αζξνηζηηθφο ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα ηε παξαγσγή ηεο ηειεπηαίαο κνλάδαο φηαλ νη ζσξεπηηθέο κνλάδεο δηπιαζηάδνληαη (Stump, 2002). Απφ ηηο θακπχιεο κάζεζεο ππνινγίδεηαη ν ζπλνιηθφο ρξφλνο γηα ηε θάιπςε ηεο κειινληηθήο δήηεζεο πξντφλησλ/ππεξεζηψλ θαη επνκέλσο κε βάζε απηφλ πξνγξακκαηίδνληαη νη απαηηήζεηο ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα απηήο ηεο κεζφδνπ είλαη ην είδνο ηεο εξγαζίαο πνπ εμεηάδεηαη. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ εληάζζνληαη ζηα πιαίζηα ηεο ΓΑΓ (δειαδή φρη πιήξσο απηνκαηνπνηεκέλε εξγαζία) φζν πην ζχλζεηε είλαη κία εξγαζία, δειαδή φζν ππάξρεη πεξηζψξην βειηίσζεο ηεο δηαδηθαζίαο εθηέιεζεο ηεο, ηφζν πεξηζζφηεξν ελδείθλπηαη ε ρξήζε ησλ θακππιψλ κάζεζεο. ηηο αδπλακίεο απηήο ηεο ηερληθήο είλαη φηη δελ ιακβάλεη πιήξσο ππφςε ηηο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξέο ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο θαη εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο. Ζ δηαδηθαζία εθηέιεζεο κηαο εξγαζίαο ελδερνκέλσο επεξεάδεηαη φηαλ απηή νινθιεξψλεηαη, ιφγσ ηεο ςπρνινγίαο ηνπ εξγαδφκελνπ, ζηνηρείν πνπ δελ ππνινγίδεηαη. Δπίζεο βάζε ηεο κεζφδνπ απνηεινχλ ηα δεδνκέλα γηα ην ρξφλν εθηέιεζεο ηεο εξγαζίαο, ηα νπνία πξέπεη λα είλαη αθξηβή λε κεγάιε ζπρλφηεηα αλαλέσζεο, γεγνλφο πνπ απμάλεη ηε δπζθνιία εθαξκνγήο ηεο. Δπηπιένλ κεηνλέθηεκα ηεο κεζφδνπ είλαη ε κεγάιε επηξξνή ηεο απφ ηηο αιιαγέο ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ αιιά θαη ην ηξφπν εθηέιεζεο ησλ εξγαζηψλ. Δπνκέλσο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή απαηηείηαη ζηαζεξφ πεξηβάιινλ. Δπηπιένλ ν ξπζκφο κάζεζεο δηαθέξεη απφ ηνκέα ζε ηνκέα. Απφ ηελ αλάιπζε ζρεηηθψλ δεδνκέλσλ έρνπλ πξνθχςεη ηηκέο γηα ην ξπζκφ κάζεζε αλά θιάδν. Ωζηφζν ιφγσ ηεο επαηζζεζίαο απφ ηηο αιιαγέο ζην πεξηβάιινληνο εξγαζίαο, είλαη πξνηηκφηεξνο ν ππνινγηζκφο ζηα πιαίζηα ηεο επηρείξεζεο παξά ε εθηίκεζε ηνπ κε βάζε ηα ηζρχνληα ζηνλ θιάδν ελδηαθέξνληνο. 90

5.1.2 Πξόβιεςε δηαζεζηκόηεηαο (πξνζθνξάο) Ζ πξφβιεςε ηεο δηαζεζηκφηεηαο είλαη ην δεχηεξν βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Ζ δηαζεζηκφηεηα ρσξίδεηαη ζε δχν θαηεγνξίεο(lam & Schaubroeck,1998): α) Σελ εζσηεξηθή, πνπ αθνξά ηνπο εξγαδφκελνπο ζηνλ νξγαληζκφ ν νπνίνη κπνξνχλ λα αιιάμνπλ ζέζε, λα πάξνπλ πξναγσγή ή θαη λα θχγνπλ απφ ηελ εηαηξεία θαη β) ηελ εμσηεξηθή πνπ αθνξά φινπο ηνπο δπλεηηθά ππνςήθηνπο εξγαδφκελνπο. Σφζν ηνπο άλεξγνπο φζν θαη απηνχο πνπ δνπιεχνπλ ζε θάπνηνλ άιιν νξγαληζκφ. Ζ εμσηεξηθή δήηεζε ζπλδέεηαη κε ηε δηαδηθαζία ηεο ζηειέρσζεο θαη ηδηαίηεξα κε ηελ πξνζέιθπζε ηαιέλησλ. Ζ πξνζέιθπζε ηαιέλησλ ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο δηακνξθψλεη ην ηξφπν αληακνηβψλ πνπ επεξεάδεη άκεζα ηνπο εξγαδφκελνπο ηεο εηαηξείαο. Δπνκέλσο ε εζσηεξηθή θαη ε εμσηεξηθή δηαζεζηκφηεηα αιιειεμαξηψληαη Γηα ηελ πξφβιεςε ηεο εζσηεξηθήο δηαζεζηκφηεηαο ρξεζηκνπνηνχληαη πνηνηηθέο κέζνδνη φπσο ηα Skills and Management Inventories, πνπ νπζηαζηηθά απνηεινχλ βάζεηο δεδνκέλσλ κε ηηο δεμηφηεηεο ησλ εξγαδνκέλσλ, ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπο, ηελ εθπαίδεπζε, ηελ εμέιημε αιιά θαη ηελ απφδνζε ηνπο. Οη βάζεηο απηέο αλαλεψλνληαη ηαθηηθά (εηεζίσο) θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ. Παξφκνηα, αιιά γξαθηθή κέζνδνο είλαη ηα δηαγξάκκαηα αληηθαηάζηαζεο (Replacement Charts) (Lam & Schaubroeck,1998). ηηο ηερληθέο πνπ δελ ηαμηλνκνχληαη νχηε σο θαζαξά πνζνηηθέο, νχηε σο πνηνηηθέο πεξηιακβάλνληαη νη ηερληθέο πξνζνκνίσζεο. Τπνινγηζηηθά πξνγξάκκαηα ζρεδηαζκέλα, ψζηε λα πξνβιέπνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ζχλζεησλ ζπζηεκάησλ. Σερληθέο πνπ ζπλαληψληαη ζηελ επηρεηξεκαηηθή πξαθηηθή αιιά φρη ηφζν επξέσο δηαδεδνκέλεο ζην πεδίν ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη: ε πξνζεκείσζε Monte Carlo, πνπ βξίζθεη εθαξκνγή ζηελ εθηίκεζε ηνπ ξίζθνπ επέλδπζεο ζηε ΓΑΓ (Lu & Ning 2010) θαη ε Discrete Event, ε System Dynamics (Panagiotopoulos Α., 2011). Κπξηφηεξεο πνζνηηθέο κέζνδνη είλαη: νη ηερληθέο πξνζνκνίσζεο, ε αλάιπζε αλαλέσζεο (renewal analysis) θαη ε αλάιπζε Markov, ε εθαξκνγή ηεο νπνίαο παξνπζηάδεηαη ζηα πιαίζηα ηεο εξγαζίαο. 91

Αλάιπζε Markov Βαζηθή ηδηφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο Markov είλαη φηη κηα ζηνραζηηθή δηαδηθαζία κε δηαθξηηέο θαηαζηάζεηο (γηα παξάδεηγκα πξναγσγή, κεηαθίλεζε, απφιπζε), απνηειεί αιπζίδα Markov αλ θαη κφλν αλ, ε πηζαλφηεηα ηνπ ππφ εμέηαζε ζπζηήκαηνο λα έξζεη ζε κηα κειινληηθή ζηηγκή ζε θάπνηα δηαθξηηή θαηάζηαζε εμαξηάηαη κφλν απφ ηε θαηάζηαζε ζηελ ακέζσο πξνεγνχκελε ζηηγκή. Δπνκέλσο βαξχηεηα έρεη ε άκεζα πξνεγνχκελε θαηάζηαζε. εκαληηθφ σζηφζν είλαη θαη ην ζχλνιν ησλ πξνεγνχκελσλ παξαηεξήζεσλ, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ εθκάζεζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζηε πξνζπάζεηα ππνινγηζκνχ ηεο πηζαλφηεηαο κηαο κειινληηθήο θαηάζηαζεο. Ζ αλάιπζε δειαδή πεξηιακβάλεη, ηνλ ππνινγηζκφ ηεο δεζκεπκέλε πηζαλφηεηαο λα ζπκβεί έλα κειινληηθφ γεγνλφο ππφ ηε ζπλζήθε φηη έρεη ζπκβεί ήδε έλα γεγνλφο ζην παξφλ (Grinstead & Snell, 2003). Ζ ηερληθή ηεο αλάιπζεο Markov εθαξκφδεηαη ζηελ εζσηεξηθή δήηεζε θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα κειεηεζεί ε ξνή ησλ εξγαδφκελσλ ζηελ επηρείξεζε, λα κεηαθξάζεη ηε δνκή ησλ δηαθξηηψλ θαηαζηάζεσλ θαη λα θαζνξίζεη ηε πηζαλφηεηα κηαο κειινληηθήο θαηάζηαζεο κε βάζε ηε πξνεγνχκελε. Γηα ηελ αλάιπζε ρξεζηκνπνηνχληαη ηζηνξηθά δεδνκέλα. Με βάζε ην Νφκν ησλ κεγάισλ αξηζκψλ (LNL), Ο φγθνο ησλ παξαηεξήζεσλ επεξεάδεη άκεζα ηελ αθξίβεηα ηνπ ππνινγηζκνχ ηεο πηζαλφηεηαο (Grinstead & Snell, 2003). Όζνλ αθνξά ηνλ ηξφπν εθαξκνγήο ηεο αλάιπζεο νη ζέζεηο εξγαζίαο αλαπαξηζηψληαη ζε πίλαθα (πίλαθαο πηζαλνηήησλ κεηάβαζεο), φπνπ νη ζεηξέο αληηπξνζσπεχνπλ ηε ρξνληά έλαξμεο θαη νη ζηήιεο ηε ρξνληά κεηάβαζεο. Σα πνζνζηά αληηπξνζσπεχνπλ ηελ πηζαλφηεηα κεηάβαζεο ελφο εξγαδφκελνπ απφ κηα θαηάζηαζε (πξναγσγή, κεηαθίλεζε, απφιπζε) ζε κία άιιε κέζα ζηε ρξνληθή πεξίνδν πνπ εμεηάδεηαη. Υξεζηκνπνηψληαο ηηο πηζαλφηεηεο πξνβιέπεηαη ε δηαζεζηκφηεηα αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ αλά ζέζε εξγαζίαο. Δθηφο απφ ηελ πξφβιεςε, ηα δεδνκέλα ηεο αλάιπζεο απνηεινχλ έλα είδνο ειέγρνπ ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο ΓΑΓ. Αλαδεηθλχνπλ γηα παξάδεηγκα, πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο θαη αλάπηπμεο ηα απνηειέζκαηα ησλ νπνίσλ δελ κεηαθξάδνληαη ζηνλ επηζπκεηφ αξηζκφ ησλ πξναγσγψλ ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ ηα παξαθνινπζνχλ. 92

ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ παξνπζηάδνληαη, ν αξρηθφο πηλάθαο πηζαλνηήησλ κεηάβαζεο θαη ν ηειηθφο πίλαθαο ππνινγηζκνχ ηεο δηαζεζηκφηεηαο αλά ζέζε εξγαζίαο γηα έλα ππνζεηηθφ παξάδεηγκα. Απφ ηα απνηειέζκαηα δηαζεζηκφηεηαο πξνθχπηνπλ νη αλάγθεο ζηειέρσζεο θαη απνιχζεσλ αλάινγα κε ην ζρεδηαζκφ. ην παξάδεηγκα πνπ παξνπζηάδεηαη ν ζρεδηαζκφο αθνξά ηε δηαηήξεζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Πίλαθαο 5-3: Πίλαθαο πηζαλνηήησλ κεηάβαζεο (Markov) 2013 \ 2014 # εργ. Director Pr. Manager S. Engineer Engineer J. Engineer Exit Director 4 0,75 0,063 0,187 Pr. Manager 10 0,10 0,70 0,10 0,10 S. Engineer 30 0,10 0,80 0,05 0,05 Engineer 70 0,10 0,80 0,05 0,05 J. Engineer 120 0,15 0,75 0,10 Πίλαθαο 5-4: Τειηθόο πίλαθαο αλάιπζεο Markov 2013 Director Pr. Manager S. Engineer Engineer J. Engineer Exit 2014 Director 4 0,75 / (3) 0 0 0 0 0,187 /(1) Pr. Manager 12 0,10 / (1) 0,70 / (8) 0,10/ (1) 0 0 0,10/ (1) S. Engineer 35 0 0,10 / (4) 0,80/(28) 0,05/ (2) 0 0,05/ (2) Engineer 70 0 0 0,10/ (7) 0,80/ (56) 0,05/ (4) 0,05/ (4) J. Engineer 120 0 0 0 0,15/ (18) 0,75/ (90) 0,10/ (12) Σφνολα 241 4 12 36 76 94 222 Ανάγκεσ Στελζχωςθσ 0 0 0 0 26 0 26 Απολφςεισ 0 0 1 6 0 0 7 5.1.3 Σπλνιηθή πξόβιεςε Οη πξνβιέςεηο ηεο δηαζεζηκφηεηαο θαη ηεο δήηεζεο αθνξνχλ είηε βξαρπρξφλην, είηε καθξνρξφλην νξίδνληα πξνγξακκαηηζκνχ. Ζ επηινγή ηνπ ρξνληθνχ νξίδνληα πξνγξακκαηηζκνχ εμαξηάηαη απφ ηηο ζπλζήθεο ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο. Παξαδείγκαηα παξαγφλησλ πνπ δεκηνπξγνχλ αβεβαηφηεηα θαη επηβάινπλ κηθξφηεξν ρξνληθφ νξίδνληα είλαη νη αιιαγέο ζηε ηερλνινγία, ε είζνδφο πνιιψλ λέσλ αληαγσληζηψλ θαη ε αζηάζεηα δήηεζε ηνπ πξντφληνο. Αληίζηνηρα επηιέγεηαη καθξνρξφληνο νξίδνληαο φηαλ νη κεηαβνιέο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ παξαγφλησλ είλαη κηθξέο. 93

Έρνληαο θαζνξίζεη ηνλ νξίδνληα πξνγξακκαηηζκνχ θαη δηελεξγψληαο ηηο πξνβιέςεηο, επφκελν ζηάδην είλαη ε ζχγθξηζε ησλ κεγεζψλ δήηεζεο θαη δηαζεζηκφηεηαο θαη ε ζπλνιηθή πξφβιεςε. Απφ ηελ αλάιπζε ηεο δηαθνξά (Gap Analysis) πξνθχπηνπλ νη απαηηήζεηο ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ. Με βάζε απηέο ηηο απαηηήζεηο ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο δηαρείξηζεο θαη πξνγξακκαηίδνληαη νη δξάζεηο. Όηαλ ε πξφβιεςε ηεο δήηεζεο μεπεξλά απηή ηεο δηαζεζηκφηεηαο ζεκαίλεη αλεπάξθεηα δπλακηθνχ. ε αληίζεηε πεξίπησζε ππάξρεη πιεφλαζκα θαη πάληνηε ππάξρεη θαη ην ελδερφκελν ηζνξξνπίαο. ε πεξίπησζε αλεπαξθείαο δηεξεπλψληαη νη δπλαηφηεηεο εμσηεξηθψλ πξνζιήςεσλ (κφληκσλ ή επνρηαθψλ) ή ε θάιπςε ησλ επηπιέσλ αλαγθψλ απφ ην εζσηεξηθφ εξγαηηθφ δπλακηθφ (ππεξσξίεο, αχμεζε ησλ αξκνδηνηήησλ νξηζκέλσλ εξγαδφκελσλ θιπ). ε πεξίπησζε πιενλάζκαηνο πηζαλέο ιχζεηο είλαη ην πάγσκα ησλ πξνζιήςεσλ, ε κείσζε ησλ σξψλ εξγαζίαο, ε εζεινχζηα έμνδνο, ε πξνζσξηλή παχζε αιιά θαη νη απνιχζεηο. ην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη ηα βήκαηα ηεο δηαδηθαζίαο πξνγξακκαηηζκνχ θαη ν θαζνξηζηηθφο ξφινο ησλ πξνβιέςεσλ ζε απηή. (Anon.,2005) Γηάγξακκα 5-2: Γηαδηθαζία πξνγξακκαηηζκνύ Αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ (Πξνζαξκνγή από: Anon.,2005) 94