Σν εμώθπιιν παξηζηάλεη ηνλ Οπξνβόξν, όπσο ζύκθσλα κε ηελ παξάδνζε ηνλ απέδσζαλ ζνθνί Αιεμαλδξηλνί, γηα ράξε ηεο βαζίιηζζαο Κιενπάηξαο, θη όπσο

Σν εμώθπιιν παξηζηάλεη ηνλ Οπξνβόξν, όπσο ζύκθσλα κε ηελ παξάδνζε ηνλ απέδσζαλ ζνθνί Αιεμαλδξηλνί, γηα ράξε ηεο βαζίιηζζαο Κιενπάηξαο, θη όπσο αλαζθεπάζηεθε ρξσκαηηθά γηα ηελ πεξίπησζε. Ζ ηδέα ήηαλ ηεο Αξηάδλεο Τθαληή. Σν θέληεκα έγηλε από ηνλ Γηάλλε Τθαληή, κε ηελ εκπλεπζκέλε ζπκπαξάζηαζε ηεο Έιελαο Σζηκπνπξάθε θαη ηνπ Γηώξγνο Γατηάλε. 1

Γ Η Α Ν Ν Ζ Τ Φ Α Ν Σ Ζ ΣΟ ΗΓΔΟΓΡΑΜΜΑ ΣΟΤ ΦΗΓΗΟΤ Γ Δ Τ Σ Δ Ρ Ζ Δ Κ Γ Ο Ζ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ* * Σν βηβιίν πξσηνθπθινθόξεζε από ηηο εθδόζεηο ΠΑΣΑΚΖ ην 2000. Όηαλ έλα εμώθπιιν θαηαληά λα είλαη έξγν ηέρλεο, είλαη δύζθνιν λ αθαηξέζεηο από απηό ηα ζηνηρεία ηνπ εθδόηε. 2

ΚΔΗΜΔΝΟ ΣΟ ΟΠΗΘΟΦΤΛΛΟ 1εο ΔΚΓΟΖ Ση είλαη "Σν ηδεόγξακκα ηνπ θηδηνύ; Σα ρλάξηα πνπ άθεζαλ ηα δόληηα κηαο νρηάο πάλσ ζηε θηέξλα κηαο γπλαίθαο; Ο πάληα θαη παληνύ παξώλ κπζηηθόο δείπλνο ηεο αησλίνπ Φύζεσο πνπ απνηππώλεηαη κε ηνλ νπξνβόξν ηνπ εμσθύιινπ; Απηά κα θη όια ηα παξαθάησ: Πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, όπσο ν πνηεηήο ηα έδεζε θαη ηα δηεγείηαη. Σν Άγηνλ Όξνο όλεηξα θαη ε εξκελεία ηνπο ζξύινη θαη ν απνζπκβνιηζκόο ηνπο νκηιίεο ζπλνκηιίεο κε κηθξά παηδηά, κνλαρνύο, δεκνζηνγξάθνπο, πλεύκαηα, ηξειινύο άξζξα γηα ηε γιώζζα, ηε ζξεζθεία, ην ρξόλν, ην ζπκό, ηνλ πόιεκν, ηνλ έξσηα, ηελ πνίεζε, ην αίληγκα, ηνλ κύζν θαη ηέινο, κελύκαηα ζην «θηλεηό», απνδεηθλύνληαο όηη ηα επηηεύγκαηα ηεο ηερλνινγίαο ζηα ρέξηα ηνπ πνηεηή κπνξνύλ λα γίλνπλ κέζα γηα λα παξαρζεί πςεινύ επηπέδνπ πνιηηηζκόο: Πνιύ ζνβαξά παίξλνπλ νη άλζξωπνη ηνλ εαπηό ηνπο. Κη αιαδνλεύνληαη αλόεηα πάλω ζηε Γε, πνπ δελ είλαη παξά έλαο θόθθνο ηεο αλζόζθνλεο πνπ νλνκάδεηαη Γαιαμίαο, θαη πνπ απιώζεθε ζαλ θύζεμε νιίγνλ ηη ν Χξόλνο, ζην πεξηβόιη ηεο Αηώληαο Άλνημεο». Μήκοια ηνζαημζηυ υβδμμ, Μάζμξ ημο 2002 Με ζπληξνθηά ηνλ Γηάλλε Τθαληή "ηνλ πην αηξεηηθό θαη βιάζθεκν αιιά ίζσο θαη ηνλ πην έλζεν έιιελα πνηεηή πνπ ππάξρεη ζήκεξα", ην βηβιίν απηό απνηειεί κηα πνξεία πάλσ ζηνλ μεραζκέλν δξόκν πνπ νδεγεί ζηε ζέαζε ηνπ πξσηαξρηθνύ, εθεί όπνπ ν άλζξσπνο, από αληθαλνπνίεηνο αλαδεηεηήο ηνπ ζαπκαζηνύ, γίλεηαη κέηνρνο ζην παληαρνύ παξόλ ζαύκα. 3

ηνπο ζπγγξαθείο θαη θαιιηηέρλεο: Υξίζην Ώξψλε, Jean-Claude Villain, Αηνλχζε Καξαηδά, ηαχξν Ξαξράθν, Διία Πεηξφπνπιν, ΐαγγέιε Ραπηφπνπιν, Μαλψιε Ραζνχιε, Γηψξγν ηαζφπνπιν, Μπάξπα-πχξν (Μειηζζνθφκν), Κψζηα Φέξξε, πνπ ηνπο ζπκβαίλνπλ εθπιεθηηθά πξάγκαηα, φπσο λα είλαη θίινη κνπ, λ αγαπνχλ ηελ πνίεζή κνπ θαη λα ιαηξεχνπλ ην ζειπθφ γέλνο. Βπίζεο ζηε ΐάζσ θαη ζηελ Ώξηάδλε, γηα ηα απξνζκέηξεηα ξαληεβνχ καο θαη ην αλεμάληιεην θέθη καο. 4

Σν άπεηξν, αγέλλεην θαη αζάλαην, είλαη ε αξρή ησλ πάλησλ θαη πεξηέρεη κέζα ηνπ άπεηξνπο θφζκνπο απνθαινχκελνπο ζενχο. ια ηα φληα, αθνχ δήζνπλ, επηζηξέθνπλ εθεί πνπ ήζαλ πξηλ γελλεζνχλ. Φζείξεηαη δε ην θάζε νλ, ζαλ έξζεη ν θαηξφο, γηαηί ζχκθσλα κε ηελ Παγθφζκηα Αηθαηνζχλε, πξέπεη λα μαλαδψζεη ζηα άιια φληα, απηά πνπ πήξε γηα λα γελλεζεί, λα απμεζεί θαη λα δήζεη. Ώκαλίιακδνμξ μ Μζθήζζμξ Πξέπεη λα είζαη ζξήζθνο θαη ηεξφζπινο. Να ζπλδπάδεηο ηνλ κπζηηθηζκφ ελφο απζηεξνχ γνηζηθνχ λανχ κε ην ζαχκα ηεο παγαληζηηθήο Βιιάδαο. Να ηα βιέπεηο φια λα ηα λνηψζεηο φια. Φεκηενίημ Γηανεία Λυνηα Πην εχθνια θαλείο γιπηψλεη απ ηε δπζκέλεηα η Οπξαλνχ, παξά απφ ηελ εχλνηα ησλ αλζξψπσλ. Κμιθμφηζμξ 5

Γ Η Ζ Γ Ζ Δ Η Π Ρ Α Γ Μ Α Σ Η Κ Χ Ν Π Δ Ρ Η Σ Α Σ Η Κ Χ Ν 6

ΣΟ ΗΓΔΟΓΡΑΜΜΑ ΣΟΤ ΦΗΓΗΟΤ Έκαξ Κζκέγμξ ζμθυξ θέεζ πςξ μ ημζκυξ κμοξ ζοζπεηίγεζ έκα πνάβια ιυκμ ηαζ ιυκμ ι έκα άθθμ πνάβια, υιςξ μ πμζδηήξ ζοζπεηίγεζ ηάεε πνάβια ιε δέηα άθθα πνάβιαηα, ιε δέηα πζθζάδεξ άθθα πνάβιαηα. Κζ αοηυ είκαζ αθήεεζα ακ ζηεθημφιε πςξ μ Ήθζμξ βζα ημκ ημζκυ κμο είκαζ απθχξ μ Ήθζμξ, έκα μονάκζμ ζχια πμο δίκεζ θςξ ηαζ γέζηδ, εκχ βζα ημκ πμζδηή (ηαζ βζα ημ παζδί) μ Ήθζμξ είκαζ πίθζα δομ πνάβιαηα: ηνμπυξ, θμοθμφδζ, ιάηζ, πανάεονμ, ηεθάθζ ιε ιαθθζά απηίδεξ, ηαενέθηδξ ηνειαζιέκμξ ζημκ βαθάγζμ εμθςηυ ημίπμ ημο μονακμφ, θάιπμοζα ηοηθζηή αζπίδα, πμνημηάθζ, ιπάθα, δίζημξ, πεηεζκυξ, θςημζηέθακμ, άη-ακεμξ, αηάκεζκμ ζηεθάκζ ή αηάκεζκδ ιήηνα, κμοξ, ημ παβηυζιζμ πκεφια, ζθναβίδα ζημ ΐζαθίμ ημο Κυζιμο, ανπάββεθμξ ζηδκ ζενανπία ημο πθακδηζημφ ιαξ ζοζηήιαημξ, υπδια, ανάπκδ πμο ζημκ ζζηυ ηδξ πζάκεζ αθέιιαηα ηαζ άζηνα, μονάκζμξ απζκυξ, πνοζυξ ζηαναααίμξ, εευξ αμζηυξ πμο ημ ημπάδζ ημο είκαζ μζ 365 ιένεξ ημο έημοξ. Ο Ήθζμξ είκαζ έκα δείβια, έκα πανάδεζβια. Με ημκ ίδζμ ηνυπμ εα ιπμνμφζαιε κα δείλμοιε υηζ βζα ημκ πμζδηή, υπςξ μ Ήθζμξ δεκ είκαζ ιυκμ Ήθζμξ, έηζζ ηαζ ημ θίδζ δεκ είκαζ ιυκμ θίδζ, αθθά ηαζ πζθζάδεξ άθθα πνάβιαηα: θαθθυξ, θφθαηαξ, εςζθυνμξ, εάκαημξ, νααδί ημο Μςοζή, ημκηάνζ ηδξ Ώεδκάξ, ημ ηοιάηζζια ηδξ γςήξ, δ ζπεζνμεζδήξ ιμνθή ηδξ ελέθζλδξ, μ μονμαυνμξ ηφηθμξ ημο Ώπυθοημο. ιςξ βζαηί ιζθχ έηζζ; Πνμηίεειαζ κα ηάκς δμηίιζμ; πζ. Ώθθά βζαηί μ αθδεζκυξ δζδβδηήξ (δζδβμφιαζ δβμφιαζ δζά μδδβχ άθθμοξ δζά ιέζμο ηςκ πναβιάηςκ ηα μπμία βζα υπμζμκ έπεζ υναζδ είκαζ εαοιαζηά), μ αθδεζκυξ δζδβδηήξ δεκ πςνίγεζ ημ θυβμ ζε πεγυ, πμζδηζηυ, δμηζιζαηυ, θζθμζμθζηυ δεκ ηζκείηαζ αάζεζ θζθμθμβζηχκ ηακυκςκ υηακ ιζθά ή βνάθεζ δεκ έπεζ ζημ κμο ημο ημοξ ηνζηζημφξ ηζκείηαζ απυ ηδ πανά πμο παίνκεζ μ ίδζμξ δζδβμφιεκμξ ζπεδυκ απυ έκα ζδιείμ ηαζ ιεηά, δεκ ημκ εκδζαθένεζ μφηε ηακ δ πανά ημο αηνμαηή, δεκ ηδ αθέπεζ, αθέπεζ ιυκμ αοηά πμο δζδβείηαζ. Σμοξ ηακυκεξ δζήβδζδξ ημοξ επζαάθθμοκ ηα ίδζα ηα πνάβιαηα πμο ηαηά αάεμξ μδδβμφκ ηαζ ημκ ίδζμ ημκ μδδβδηή, απυ ηδκ ακάβηδ ημοξ κα οπάνλμοκ ιέζα ζημοξ ακενχπμοξ έηζζ υπςξ πνάβιαηζ είκαζ, πμθοζήιακηα κα οπάνλμοκ, έηζζ υπςξ πενζέπμκηαζ ζημ πναβιαηζηυ ημοξ υκμια, πμο δεκ είκαζ ιμκμθεηηζηυ, αθθά πμθθέξ θέλεζξ, έκα αίκζβια, ιζα μθυηθδνδ ιαβζηή ζζημνία. ιςξ δεκ εέθς κα λειαηνφκς. Σα πνάβιαηα ιε ηαθμφκ εηεί πμο ιε ηαθμφκ: Δ βζαβζά ημζιυηακ. Δ δζάθακδ πθαζηζηή ημζθζά ημο μνμφ ήηακ ηνειαζιέκδ απυ έκακ υνεζμ ιεηαθθζηυ πάζζαθμ πμο ιε ηα δομ ημο ηέναηα ζηδκ ημνοθή έιμζαγε κα είκαζ ημ ηεναζθυνμ νααδί, δ παηενίηζα ηδξ Τβείαξ. Ώπυ αοηή ηδκ πθαζηζηή ηθερφδνα ηνεθυηακ δ βζαβζά. Σμ ζςθδκάνζμ δεπυηακ ηζξ ζηαβυκεξ ηδξ ηθερφδναξ ηαζ ηζξ ιεηέθενε ζηζξ θθέαεξ ηδξ βζαβζάξ δ μπμία ημζιχηακ. «Σζ θίδζ ήηακ;» νςηήζαιε ηάπμζμκ απυ αοημφξ πμο θφθαβακ ηδκ βζαβζά, δείπκμκηαξ ζοκάια ημ ιεθακζαζιέκμ πυδζ ηδξ. «Οπζά. Μζα ζηαπημηάζηακδ μπζά ηζ μ πυκμξ ζηδ θηένκα ήηακ ζακ ηανθί» ήηακ δ απάκηδζδ. «ακ ηανθί;» νχηδζε ηάπμζμξ. Καζ ζοιπθήνςζε πςνίξ κα πενζιέκεζ απάκηδζδ: «Ώκ δ ηνφπα είκαζ ιία, ηυηε πνάβιαηζ είκαζ απυ μπζά. Γζαηί ηα άθθα θίδζα αθήκμοκ δφμ ή ηαζ ηέζζενζξ ηνφπεξ». Καζ ηυηε άθθμξ έθεβε πςξ ακ ημ ζηυηςκε ημ θίδζ δ βζαβζά, μ πυκμξ ηδξ εα ήηακ θζβυηενμξ. Κζ άθθμξ έθεβε πςξ ακ έααγε ημ ημιιέκμ ηαζ ιαηςιέκμ ηεθάθζ ημο θζδζμφ πάκς ζηδκ πθδβή, εα ηδξ πενκμφζε δ πάζα εκυπθδζδ, βζαηί «ημ θίδζ βζαηνεφεηαζ ιε (ημ) θίδζ».* Κζ άθθμξ έθεβε πςξ οπάνπμοκ ελμνηζζηέξ πμο δζχπκμοκ ημκ ηίκδοκμ ηαζ ημκ πυκμ ιέζα ζε θίβα θεπηά ηαζ πςξ ζηζξ ιένεξ ιαξ πάεδηε ιζα εαοιάζζα επζζηήιδ, πμο βζα κα ηδκ απμπηήζεζ μ άκενςπμξ πνεζάζηδηε είημζζ ηαζ ηνζάκηα πζθζάδεξ πνυκζα. Κζ άθθμξ έθεβε πςξ ιενζηά θίδζα έπμοκ ακάιεζα ζηα ιάηζα ιζα πάκηνα πμο ηδ θέκε δθζυηνζκμ. (Χ εεμί, ηζ θέλδ ηζ αοηή. ηακ ηδκ άημοζα ιε ιάβερε.) Κζ άθθμξ έθεβε πςξ ηάπμζα θίδζα ημ ηαθμηαίνζ 7

αβάγμοκ έκα ηέναημ ημ μπμίμ ηα ηνεθαίκεζ ηζ υηζ ακ ζοκακηήζεζξ ηέημζμ θίδζ ζε ηοκδβά βζα κα ζε δαβηχζεζ ηαζ πνέπεζ κα πεηάλεζξ πίζς ζμο έκα πακί, έκα ιακηήθζ, βζα κα πάεζ εηεί κα νίλεζ ημ θανιάηζ ημο. Άθθμξ έθεβε πςξ ζ αοηή ηδκ πενίπηςζδ δεκ ζε ηοκδβά βζα κα ζε δαβηχζεζ ημ θίδζ, αθθά βζαηί αοηυ ημ ηέναημ ή εηείκμ ημ θζυηνζκμ ημο θένκεζ θμαενή θαβμφνα ηαζ ζε ηοκδβά βζα κα ηνίρεζ πάκς ζημ ιάθθζκμ πμο θμνείξ ημ ηέναηυ ημο ή ημ θζυηνζκμ, βζα κα ημ απμημθθήζεζ απυ πάκς ημο ηαζ κα βθοηχζεζ απ αοηυ, βζ αοηυ ηαζ πνέπεζ κα πεηάλεζξ πίζς ζμο, είηε έκα ιακηήθζ βζα κα ημ λεβεθάζεζξ, είηε, ακ έπεζξ, έκα ιάθθζκμ ζημοηί, πμο εα ημ αμδεήζεζ πναβιαηζηά. Πανάλεκμ. Σα βκχνζγα υθα ημφηα, απυ παζδί, ηυηε πμο αηυια υθα ηα πνάβιαηα ήζακ ημκηά, ια ηα είπα λεπάζεζ. ζμ βζα ηα θίδζα, είπα πμθθά πνυκζα κα δς θίδζ γςκηακυ, θίδζ πναβιαηζηυ, ζηδκ φπαζενμ. Μυκμ ζε γςμθμβζημφξ ηήπμοξ, ζε ηζκδιαημβναθζηά ένβα, είηε ζε υκεζνα. Να ηυηε θ.π. πμο ζηυηςζε ημκ θίθμ ιμο ημ Λάιπνμ η αοημηίκδημ, είδα ζ έκα ηαρί ιεβάθμ, ζζηάνζ ιέζα εηεί βζα δζάθεβια. Κζ εηεί ιεξ ζημ ζζηάνζ ημο ηαρζμφ, κα, έκα ιαφνμ θίδζ ηοιάηζζε. Ο ήπμξ-ακαηνίπζαζια ημο ζζηανζμφ, ζημ ιαφνμ αοηυ ηοιάηζζια πμο βναθυηακ πάκς ημο, πςνίγμκηάξ ημ ζηα δομ. Καζ φζηενα ημ θίδζ αβήηε απ ημ ηαρί, πχεδηε ηάπμο, ελαθακίζηδηε, ημ έπαζα, δεκ πνυθααα, ημ έπαζα ιέζα ζημκ λφπκμ ιμο. Καζ ημ ιεζδιένζ, έθηαζε ημ ιαφνμ ιακηάημ... Φίδζ ιαφνμ, ζζηάνζ βζα ζπμνά ή βζα ηυθθοαα, πνάβιαηα πευκζα, οπμπευκζα δ ζοιαμθμπμζδιέκδ πναβιαηζηυηδηα ημο δζανημφξ πανυκημξ, ημ ιυκμ πμο ιπμνεί κ ακηέλεζ δ ιζηνή λοπκδηή ιαξ ζοκείδδζδ, ημ ιυκμ πμο ιπμνεί κα δχζεζ ημ αζοκείδδημ ζημ ζοκεζδδηυ. Ώ, καζ δ ηεθεοηαία θμνά πμο είδα ηάηζ ημ θζδίζζμ ζηδκ φπαζενμ δεκ ήηακ θίδζ γςκηακυ, μφηε πμοηάιζζμ θζδζμφ κα ρζεονίγεζ ζημ παναιζηνυ αενάηζ πζαζιέκμ ακάιεζα ζηα λενάβηαεα. Δ ηεθεοηαία θμνά πμο είδα ηάηζ ημ θζδίζζμ ζηδκ φπαζενμ ήηακ μ ζηεθεηυξ εκυξ θζδζμφ. ηάεδηα ηυηε ηζ έβναρα: Μπξκήγθηα πνπ δηαβάδνπλ ηα νζηά ηνπ εξπεηνχ, -ηεξνγιπθηθά νζηάηα άδεηα κάηηα ηνπ παξάζπξα. Μέζα θνηηάδεη ν Ήιηνο ςάρλνληαο ηα ρλάξηα κπζηεξίσλ, ζπλαπαληήκαηα ηνπ θεξαπλνχ θαη ηεο πνιχθπιιεο ζησπήο. ΐθέπς ηχνα υηζ ζημκ ζηεθεηυ αοηυ είδα έκακ ανπαίμ καυ, αξ πμφιε ηδξ Μέιθζδαξ ή ηδξ Δθζμφπμθδξ, υπμο ζενείξ ήζακ ηα ιονιήβηζα ηαζ ανπζενέαξ μ Ήθζμξ. ιςξ ηχνα εοιάιαζ ηζ άθθδ ιζα πανάλεκδ ζοκάκηδζδ, ηδκ μπμία ηχνα ανπίγς κα ηαηακμχ, ζοκάκηδζδ υπζ ιε θίδζ, αθθά εα ημθιμφζα κα πς ιε ημ πκεφια ηςκ θζδζχκ. οκέαδ πενίπμο πνζκ έκα ιήκα, βζα ηδκ αηνίαεζα ζοκέαδ πνζκ έκα ζεθδκζαηυ ιήκα, ζημ ζπίηζ ηδξ βζαβζάξ, ζημ πςνζυ. Βηεί ζηδκ πυνηα ημο ζπζηζμφ, ημκηά ζηδ θάιπα, δ μπμία έιεκε υθδ ηδ κφπηα ακαιιέκδ, ιαγεφμκηακ πμθθέξ κοπημπεηαθμφδεξ δ ηάεε ιζα ημοξ ηζ έκα βναιιαηυζδιμ, πάκς ζημ βνάιια ημο ηυζιμο, πμο ζηέθκεηαζ απυ ημκ ηυζιμ πνμξ ημκ ηυζιμ δ ηάεε ιζα ημοξ ηζ έκα αζαθίμ ακμζπηυ, έκα ιζηνμζημπζηυ αζαθίμ. Βηεί, πμο ιε ημκ ιεβεεοκηζηυ θαηυ απμθάιαακα, βζα κα ιδκ πς δζάααγα υπςξ μ Σνεθυξ ηδξ ηνάπμοθαξ ημο Σανυ, εηεί πμο απμθάιαακα ηζξ ελαίζζεξ γςβναθζέξ (βναθέξ πάκς ζε γςκηακά υκηα), ηα ιάηζα εηείκμο ημο ηονίμο ιε ηνυιαλακ, ιε βμήηεοζακ, ι εκεμοζίαζακ, ηαζ ηζ πανάλεκμ, ακ ηαζ ηα έαθεπα πνχηδ θμνά -εζνςκεία ιαγί ηζ αοζηδνυηδηα- ιμο ήζακ βκςζηά, πμθφ βκςζηά, υιςξ απυ πμφ; πυηε; πχξ; ηάεδηα ηζ έβναρα ζε ζηίπμοξ αοηυ πμο ζοκέααζκε, αοηυ πμο έαθεπα: Μηα λπρηνπεηαινχδα πνχ θηαζε εθεί ηε λχρηα ηξαβεγκέλε απφ ην θσο. 8

(Κ εζχραζε κνλάρα ηελ απγή ζαλ είδε πσο ην θσο είλαη παληνχ.) Κη έκεηλ εθεί ζηνλ ηνίρν ζαλ νηθφζεκν, πιάη ζηελ πφξηα. κσο ν θχξηνο απηφο πνπ παξηζηάλεη ην νηθφζεκν πνηνο είλαη; Φίδηα ή θέξαηα ηα θξχδηα ηνπ. Κ νη δπν ιεπθέο κνξθέο ζηα δχν άθξα ηεο λεθέιεο λα θξαηνχλ ηνπο δίζθνπο ησλ καηηψλ. Μάηηα γλσζηά, πνιχ γλσζηά, ζπλαληεκέλα πξψηε θνξά ζε πνηα δηάζηαζε ρακέλε; Σν γέλη ηνπ, ην ζηφκα ηνπ, ε έθθξαζε, ην χθνο. Πξίγθηπαο ησλ θηδηψλ; Μάζθα ή πξφζσπν; Ώξράγγεινο πνηνπ άζηξνπ θαη πνηνπ ηάγκαηνο; «Ο άκαλ μο ημ ιακηείμκ έζηζ ημ εκ Αεθθμίξ μφηε θέβεζ μφηε ηνφπηεζ αθθά ζδιαίκεζ». Ώπυ ηαζνυ πίζηεοα πςξ μζ πεηαθμφδεξ είκαζ ηα αζαθία ημο Ώπυθθςκα ηαζ πςξ ηα θίδζα είκαζ μζ θοβενέξ ζαύηεξ ημο Ώπυθθςκα. Έπεηε δεζ θίδζ κα ηοκδβά πεηαθμφδα; Ώπυ ηδ ιζα ημ πζμ ακάθαθνμ μκ, ίδζα δ πάνδ, ίδζα δ ροπή, ηζ απυ ηδκ άθθδ, ημ πζμ αανφ, ημ πζμ πευκζμ, ίδζμξ μ εάκαημξ. Δ πεηαθμφδα ηαζ ημ θίδζ. Κζ αοηά ηα ακηίεεηα υκηα κα αθθδθμακηζπνμζςπεφμκηαζ ηαζ ημ ζδιακηζηυηενμ κα ηαοηίγμκηαζ ηάπμηε. Πάκς ζε ιζα πεηαθμφδα κα αθέπεζξ ημ πνυζςπμ ημο πνίβηζπα ηςκ θζδζχκ. Καζ ζ έκα ημοθμονζαζιέκμ θίδζ, κα αθέπεζ δ βζαβζά, έκα ζιήκμξ απυ πεηαθμφδεξ. «Πχξ ήηακ ημ θίδζ βζαβζά;» νχηδζα. «Σζ κα ηακε; Ώοηυ παζδάηζ ιμο ιε παναιυκεοε. Μζα ιένα ήηακ ημοθμονζαζιέκμ πάκς ζ έκα δειάηζ λενά πμνηάνζα. Μμο θάκδηε ζιήκμξ απυ πανδαθέξ πεηαθμφδεξ, ιαφνεξ πεηαθμφδεξ πμο έπμοκ πάκς ημοξ πμνημηαθζέξ ηαζ άζπνεξ αμφθεξ. Κμζηάγς ηαθφηενα, ήηακ θίδζ. Σμ ζημοκηχ ιε ηδ ιαβημφνα ιμο ηαζ ηζκάπηδηε ζακ πμθφπνςιμ ημονέθζ. Πέηαλε παζδί ιμο ζα κα πε θηενά, ηζ θές ζα κα πε θηενά, είπε θηενά ηαζ θές ζα κα πε βζαηί δε εα ιε πζζηέρεηε. Πέηαλε πνμξ ηδ νειαηζά». Καζ ιζακ άθθδ ιένα έκαξ άθθμξ νχηδζε ηδ βζαβζά: «Σζ θίδζ ήηακε βζαβζά;» «Ίδζμξ μ ζαηακάξ. Βίπε έκα ιεβάθμ ηεθάθζ ηαζ πθάζ ζ αοηυ ημ ιεβάθμ ηεθάθζ είπε δομ άθθα ιζηνά ηεθάθζα. Καζ ήηακ ιαθθζανυ. Κ είπε ηαζ πυδζα». Ώθθά δ αδενθή ιμο έθεβε βζα ιζακ άθθδ εηδμπή ηδξ βζαβζάξ. Σμ θίδζ ήηακ «ιαφνμ ιε ηίηνζκα δαπηοθίδζα πάκς ημο ηαζ ζηα ιάηζα ακάιεζα είπε ιζα πάκηνα». ηακ άημοζα ηαζ ηδκ ηέηανηδ αοηή εηδμπή, ζηέθηδηα πςξ ημ δδθδηήνζμ ημο θζδζμφ έπεζ κανηςηζηέξ μοζίεξ πμο πνμηαθμφκ παναζζεήζεζξ. Σδ ιζα θμνά μπζά, ηδκ άθθδ έκα ζιήκμξ απυ πεηαθμφδεξ, ηδκ άθθδ ιε ηνία ηεθάθζα, ηδκ ηέηανηδ ιαφνμ ιε ηίηνζκα δαπηοθίδζα. ίβμονα δ βζαβζά είπε παναζζεήζεζξ. * Μένα ηδ ιένα ηαθοηένεοε δ βζαβζά. Έηζζ λεεάννεοε μ ηαεέκαξ ηαζ δζδβυηακ υζα ημ ηαναβιέκμ απυ ημ θμαενυ βεβμκυξ αζοκείδδημ έθενκε ζηδκ επζθάκεζα. Αε εα ηαηαβνάρς υθα ημφηα. ιςξ αλίγεζ κα ακαθένς ημ υκεζνμ πμο είδε δ ηυνδ ηήξ βζαβζάξ θίβμ πνζκ απυ ημ ζοιαάκ. Βίδε θέεζ πςξ πήβε βζα κενυ ζηδκ πδβή, ημκηά ζημ ζπίηζ ηήξ βζαβζάξ. Νενυ δε ανήηε. Βίπε ζηενέρεζ. ηάαεζ ηυηε ιε ηα πένζα κα ανεζ κενυ. Κζ ακηίξ βζα κενυ πεηζέηαζ έκα ιαφνμ θίδζ. Ώοηή ηυηε πήνε έκα λφθμ ηαζ ημ πηφπδζε. Μυθζξ ημ πηφπδζε, ημ θίδζ ελαθακίζηδηε ζηδ εέζδ ημο έκα ηυηηζκμ ράνζ ζπανηανμφζε. Καζ δ ενιδκεία εηείκςκ πμο λένμοκ απυ αοηά: Σμ ιαφνμ θίδζ ήηακ ημ ηαηυ πμο εα ζοκέααζκε. Πμο ιπυνεζε ηαζ πηφπδζε ημ θίδζ ήηακ πμο εα βθφηςκε δ βζαβζά. Σμ 9

ράνζ ζήιαζκε θαπηάνα, ηδ θαπηάνα ηδξ εοβαηέναξ υηακ έιαεε ημ κέμ. Σμ ηυηηζκμ πνχια ημο ρανζμφ ζήιαζκε πςξ αοηή δ θαπηάνα εα ενπυηακ ζφκημια. Κάηζ άθθμ πμο πνυζελα ηζξ ιένεξ αοηέξ ημο κμζμημιείμο, ήηακ δ ζοιπενζθμνά υζςκ ιε αάνδζεξ λεκοπημφζακ ημκηά ζηδ βζαβζά. Ξεκοπημφζακ, αθθά δεκ παναπμκζμφκηακ βζα ημφναζδ. Ώκηίεεηα, είπακ ηέθζ. Άκηεπακ ηχνα πνάβιαηα πμο άθθμηε, αθθμφ ηαζ βζα άθθμοξ ζημπμφξ δε εα άκηεπακ. Κζ αοηυ βζαηί έκμζςεακ υηζ πναβιαηζηά πνμζθένμοκ. Σα μοζζαζηζηά πνάβιαηα, δ δδιζμονβζηή πνμζθμνά, πνμηαθμφκ πδιζηή αθθαβή ζημκ ακενχπζκμ μνβακζζιυ. Ξεκφπηζ θμζπυκ, αθθά, ηέθζ, εβνήβμνζδ, θεζημονβία ηςκ άθθμηε ημζιζζιέκςκ ηέκηνςκ, ηςκ άθθμηε ημζιζζιέκςκ δοκάιεςκ ηζ αζζεδιάηςκ. Γζαηί άναβε ζημοξ πμθέιμοξ ελαθακίγμκηαζ ηα ροπμθμβζηά πνμαθήιαηα; Γζαηί μ πυθειμξ βοικχκεζ ημκ άκενςπμ απ υθα ηα πενζηηά, η επμοζζχδδ πνάβιαηα, ιε ηα μπμία ημκ θυνηςζε δ απθδζηία ηζ αθήκεζ ζημκ άκενςπμ ιυκμ ηα πνςηανπζηά, ηα μοζζαζηζηά, πνμξ ηα μπμία δ πδιεία ημο μνβακζζιμφ ακηζδνά εεηζηά. Δ εζνήκδ ηαζ δ ζζβμονζά, ελαπνεζχκμοκ ημοξ ακενχπμοξ. ε ηαζνμφξ πμθέιμο ζε ιζα ηάιανδ πςνμφκ δεηαπέκηε άκενςπμζ η είκ εοπανζζηδιέκμζ. ε ηαζνμφξ εζνήκδξ έκαξ μθυηθδνμξ πφνβμξ ηαζ δεκ ανηεί ζ έκακ άκενςπμ. * Πήβα ζημ πςνζυ, ζημ ζπίηζ ηδξ βζαβζάξ. Δ Ώνβονχ ηαζ μ Γζάκκδξ, μζ βείημκεξ, ιμο δζδβήεδηακ πμο έθεζπε ημ αοημηίκδηυ ημοξ -ημ είπε πάνεζ μ βζμξ ημοξ βζα ιζα αυθηα ιε ηδκ αννααςκζαζηζηζά ημο- υηακ έθηαζε δ βζαβζά κα γδηήζεζ αμήεεζα. Συηε αοημί πνμζπάεδζακ κ ακμίλμοκ ηδκ πθδβή ηαζ κα νμοθήλμοκ ημ αίια. Δ ίδζα δ βζαβζά είπε δέζεζ ημ πυδζ ηδξ ιε ημ ιακηήθζ ηδξ. Βκ ηέθεζ ήνεε μ βζμξ ημοξ ηαζ ηνέπμκηαξ υζμ βνδβμνυηενα ιπμνμφζακ, ημνκάνμκηαξ ζοκεπχξ, πήβαζκακ ηδ βζαβζά ζημ κμζμημιείμ. Ήηακ ρφπναζιδ ηαζ ήζοπδ. Μέπνζ ηα ιζζά ημο δνυιμο ημφξ έθεβε ζζημνίεξ, αηυια ηαζ ηαθαιπμφνζα. ιςξ απ ηα ιζζά ημο δνυιμο η φζηενα άνπζζε κα ηνέιεζ, ημοξ ιζθμφζε βζα ιμφδζαζια ζημ ζηυια, βζα ηνοάδα ζηα άηνα ηαζ βζα πυκμ πμθφ. Σμ πυδζ ηδξ άνπζζε κα ιεθακζάγεζ ηαζ κα πνήγεηαζ. Συηε άνπζζακ ηζ αοημί κα θμαμφκηαζ πςξ δ βζαβζά εα ηεθεζχζεζ πνμημφ κα θηάζμοκ ζημοξ βζαηνμφξ. ηακ ηδκ έθενακ ζημ κμζμημιείμ («κα ιδ ιζθάιε βζα ηδκ άεθζα ακμνβακςζζά ζημ κμζμημιείμ»), ζπεδυκ είπε πέζεζ ζε ηχια. Βιεημί. Καθά πμο έηακε ειεημφξ. Έαβαγε ημ δδθδηήνζμ. «Κάπμηε, επζηέθμοξ -δ βοκαίηα πέεαζκε ηζ αοημί ιαξ γδημφζακ ηα πανηζά ηδξ, μζ αθζθυηζιμζ-, ηδξ έδςζακ ηνεαάηζ, ηδξ έηαιακ έκεζδ ηαζ ηδκ έααθακ ζημκ μνυ». Ο Γζάκκδξ ηαζ δ Ώνβονχ ιαξ πνυζθενακ ηανπμφγζ ηαζ ηαθέ. Σα ημιιάηζα ημο ηανπμογζμφ έιμζαγακ γχα ή ηεθάθζα γχςκ ηαζ μζ ιαφνμζ ημοξ ζπυνμζ έιμζαγακ ιάηζα. Έηζζ ηαεχξ ιε ημ πδνμφκζ έαβαγα ημοξ ιαφνμοξ ζπυνμοξ απυ ηα ημιιάηζα ημο ηανπμογζμφ, δ ζηέρδ ιμο πήβαζκε ζε ααζακζζηήνζα γχςκ ηζ ακενχπςκ, ζ αζπιαθχημοξ πμο μζ κζηδηέξ ημφξ έαβαγακ ηα ιάηζα. Καζ ημφηα υθα ηα ζηεθηυιμοκ αααζάκζζηα, ι εοπανίζηδζδ, βζαηί ανζζηυιαζηακ πμθφ ιαηνζά απυ αζπιαθςζίεξ ηαζ ααζακζζηέξ ηζ απμθαιαάκαιε ημ υβδμμ εαφια ημο ηυζιμο: ημ ηανπμφγζ. Κανπμφγζ, ι αοηή ημο ηδκ ηυζμ ηαζνζαπηή μκμιαζία ημο ηανπμφ ηαζ ημο γζ, πμο ηδ θεξ ηζ αημφξ ημκ ήπμ ημο ηανπμφ κ ακμίβεζ ηνίγμκηαξ. Σμ ηανπμφγζ υηακ ημο αάγεζξ ημ ιαπαίνζ, δεκ πενζιέκεζ ακοπυιμκμ κα δείλεζ ηδκ μιμνθζά ημο, ακμίβεζ ιε ηνα ηνα ηαζ ιε ηνζλίιαηα. Θαννείξ πςξ δ θαπηάνα ημο κα θαβςεεί είκαζ ιεβαθφηενδ ηζ απυ ηείκδ ηδ θαπηάνα ζμο κα ημ θαξ. Κζ εηείκμ ημ αίκζβια πμο έθηζαζε μ θαυξ βζα ημ ηανπμφγζ; Πξάζηλν ην κνλαζηήξη θφθθηλεο νη θάκαξεο 10

καχξνη νη θαιφγεξνη. Χ αοηή δ ιαβζηή, δ αλεπέναζηδ μιμνθζά πμο έπμοκ ηα αζκίβιαηα, ηα θασηά παναιφεζα, ηα δδιμηζηά ηναβμφδζα ηαζ ηα λυνηζα. Καζ πμφ πήβακ υθμζ αοημί μζ οπένμπμζ δδιζμονβμί ημοξ; Οζ πενζζηάζεζξ ημοξ ηνάηδζακ ακχκοιμοξ ή ιήπςξ ηαηάθααακ πςξ δ ακςκοιία είκαζ ηζ αοηή έκα είδμξ κδζηείαξ, έκα είδμξ απαναίηδηδξ πθδνςιήξ, βζα κα ζμο δμεεί δ ιεβάθδ μιμνθζά απυ ηα ιοζηζηά ηδξ γςήξ; Βηεί ημκηά ιέζα ζημ ιπαλέ ημο Γζάκκδ ηαζ ηδξ Ώνβονχξ ήηακ ημ ημηημνάηζ ηδξ βζαβζάξ, ημ ηαρί ιε ημοξ ζπυνμοξ ημο ηαθαιπμηζμφ ηαζ ηδκ ιαφνδ ηάθηζα ηδξ βζαβζάξ ηδκ ηνφπζα απυ ημ δάβηςια ημο θζδζμφ. ΐθέπμκηαξ ηδκ μιμνθζά ημο ιζηνμφ πεηεζκμφ ζηέθηδηα πςξ ημ θίδζ ίζςξ γήθερε πμο είπε δ βζαβζά ημ ημηημνάηζ ζοκηνμθζά ηαζ ημ αβαπμφζε πμο ηάζγε ημ πεηεζκανάηζ ζπυνμοξ ηαθαιπμηζμφ ιέζα ζ έκα ηαρί. Ίζςξ θμζπυκ απυ γήθεζα δάβηςζε ημ θίδζ ηδ βζαβζά. Ίζςξ υιςξ ηαζ βζα αζέαεζα. Δ βζαβζά ηα ηεθεοηαία πνυκζα πήβαζκε ζοπκά ζηδκ εηηθδζία, πνάβια πμο ζδιαίκεζ υηζ ίζςξ παναιέθδζε ηζξ πευκζεξ εευηδηεξ. Κζ αηυια δ βζαβζά έθηζαπκε ηήπμ. ιςξ δεκ έαθεπε ηα άβνζα γχα ζακ θίθμοξ, ζακ ζοβηάημζημοξ ζημ ζπίηζ-ζφιπακ, αθθά ζακ επενμφξ. ηυηςκε ηζξ πεθχκεξ ι έκα ζηαθζζηήνζ ακ ηζξ έανζζηε ιέζα ζημκ ηήπμ. Ώθθά μζ πεθχκεξ δεκ ήλενακ πςξ μ ηήπμξ είπε ζδζμηηήηδ. Νυιζγακ αηυια υηζ γμοκ ζημκ πανάδεζζμ υπμο υθα είκαζ ημζκά. Σμ θίδζ υιςξ δεκ ιπυνεζε κα πςκέρεζ αοηή ηδκ ζδζμπμίδζδ ημζκχκ ηυπςκ. Σδκ έααθε ζημ ιάηζ ηδ βζαβζά. Θέθδζε ίζςξ κα πναβιαημπμζήζεζ ηζξ θνζπηέξ ηαηάνεξ ηάπμζαξ πεθχκαξ ηδκ χνα πμο ιε ζοκηνζιιέκμ ημκ ρδθζδςηυ ηδξ ευθμ ροπμνναβμφζε. Παναθφθαλε θμζπυκ ημ θίδζ ηαζ ηζιχνδζε ηδ βζαβζά, εη ιένμοξ υθδξ ηδξ παναδείζζαξ ημζκςκίαξ ηδκ μπμία πνυδςζε μ άκενςπμξ. Ίζςξ. Σέθεζςζακ ηα ημιιάηζα ημο ηανπμογζμφ. Δ ιζηνή Ώνζάδκδ έπζαζε ημ πζάημ ιε ηα δομ ηδξ πένζα, ημ έθενε ζηα πείθδ ηδξ ηαζ ήπζε ημκ ηυηηζκμ βθοηυ ποιυ. Σέθεζςζε ηζ μ ηαθέξ ιμο. Υάνδηα βζα θίβμ ηδκ ημζπμβναθία πμο άθδζε μ ηαθέξ ζηα ηοηθζηά θεοηά ημζπχιαηα ημο θθοηγακζμφ. Έπνεπε κα θφβμοιε. Δ Πακαβζχηα, ηυνδ ημο Γζάκκδ ηαζ ηδξ Ώνβονχξ, πήβε ηαζ έθοζε ημ ημηημνάηζ. Σμ έπζαζα εβχ ημ ημηημνάηζ απυ ηα πυδζα. Άκμζλε ηα θηενά ημο. Κμίηαγε δ ιζηνή ιμο Ώνζάδκδ. Με ημ κα πένζ ηναημφζα ημ ημηημνάηζ ηαζ ιε η άθθμ ημφ έπζαζα ηα θηενά ηαζ ημο ηα έηθεζζα. Κναημφζα εβχ ημ ημηημνάηζ. Δ ιζηνή Ώνζάδκδ πήνε ημ ηαρί πμο είπε ιέζα ημ ηαθαιπυηζ ηαζ ηδ ιαφνδ ηάθηζα ηδ δαβηςιέκδ απυ ημ θίδζ. Πνμπςνμφζαιε. Μπνμζηά εβχ ηναηχκηαξ ημ ημηηυνζ ηαζ πίζς δ Ώνζάδκδ ηναηχκηαξ ημ ηαράηζ πμο είπε ιέζα ημ ηαθαιπυηζ ηαζ ηδ ιαφνδ δαβηςιέκδ ηάθηζα ηδξ βζαβζάξ. Κζ εκχ ααδίγαιε έηζζ ζημ ιμκμπάηζ βζα ημ ζπίηζ ηδξ βζαβζάξ, ζοκεζδδημπμίδζα λαθκζηά υηζ υθα ημφηα ήζακ πανάλεκα. Κναηχκηαξ ζηα πένζα ιαξ αοηά ηα ιοζηήνζα, βειάηα ζοιαμθζζιυ πνάβιαηα, ηάκαιε ηζ; Βίπαιε ιπεζ πςνίξ κα λένμοιε, ζε ιζα ιαβζηή, άβκςζηδ ή απθχξ θδζιμκδιέκδ, πακάνπαζα ηεθεηή; Πμζα πνάλδ ιαβζηή αημθμοεμφζαιε; Καζ πμζαξ θαηνείαξ ή ενδζηείαξ είιαζηακ ηδκ χνα εηείκδ ζενείξ; Ώ, ζηέθηδηα, ημ θίδζ ηα μνβάκςζε υθα ημφηα. Καζ είκαζ μ ανπζενέαξ αοηήξ ηδξ ηεθεημονβίαξ. Έκμζςεα άθθςζηε κα ιαξ παναημθμοεεί. Ώυναημ, ηνοιιέκμ ζημ άδοηυ ημο, απμθάιαακε, αοηή ηδκ ηεθεηή πμο είπε ιε ηάεε θεπημιένεζα ζηδκμεεηήζεζ. Γζαηί πςνίξ ημ θίδζ, πμηέ δε εα βίκμκηακ υζα βίκμκηακ αηνζαχξ υπςξ ηχνα βίκμκηαζ. Θα ιπμνμφζα κα ηναηχ έκα ημηημνάηζ, αθθά υπζ αηνζαχξ αοηή ηδκ χνα, ζ αοηυ αηνζαχξ ημ ιμκμπάηζ. Θα ιπμνμφζα κα ηναηχ έκα ημηημνάηζ, αοηή ηδκ χνα, ζ αοηυ ημ ιμκμπάηζ, αθθά δ Ώνζάδκδ εα έθεζπε ή εα ήηακ δίπθα ιμο ιε άδεζα πένζα ηζ υπζ πίζς ιμο ηναηχκηαξ έκα ηαρί. Θα ιπμνμφζε κα ιαζηακ έηζζ υπςξ ηχνα είιαζηε, ια εα έθεζπε μπςζδήπμηε δ ιαφνδ ηάθηζα ηδξ βζαβζάξ. Κ δ ηάθηζα ηδξ βζαβζάξ ιεξ ζημ ηαρί ήηακ δ κφπηα. Κ μζ ζπυνμζ ημο ηαθαιπμηζμφ ήζακ ηα άζηνα. Κζ μ πεηεζκυξ ήηακ 11

μ Ήθζμξ. Καζ δεκ ήηακ δζυθμο ηοπαίμ πμο εβχ μ άκδναξ, ημ ανζεκζηυ ζημζπείμ, πήβαζκα ιπνμζηά, ηναηχκηαξ ημκ δθζαηυ πεηεζκυ, ηζ αημθμοεμφζε δ Ώνζάδκδ, ημ εδθοηυ ζημζπείμ, ηναηχκηαξ ηδ κφπηα ιε η άζηνα. Σχνα ηαηαθάααζκα. Σμ θίδζ ανπζενέαξ ιεξ ζημ άδοημ παναημθμοεμφζε ηδκ ηεθεηή. Σίπμηε δεκ ήηακ ηοπαίμ. Καζ ημ δάβηςια πάκς ζηδ θηένκα ηδξ βζαβζάξ δεκ ήηακ ηοπαίμ. Αεκ ήηακ ηοπαίμ πμο μζ βναθέξ θέκε «αοηυ εα ζμο ηεκηήζεζ ηδ θηένκα ηζ εζφ εα ημο ζοκηνίρεζξ ηδκ ηεθαθή». Δ θηένκα, είηε ζημ ηάης ηαιπφθμ ιένμξ ηδξ, είηε ζημ πάκς ιένμξ ηδξ ιε ηζξ μνζγυκηζεξ γανςιαηζέξ, ζα βναιιέξ ζε ηεηνάδζμ, ήηακ μ πζμ ηαηάθθδθμξ ηυπμξ βζα κα οπμβνάρεζ ημ θίδζ αοηή ημο ηδκ απυθαζδ, αοηυ ημο ημ ζπέδζμ. ιςξ βζαηί δ βζαβζά δεκ ημο ζοκέηνζρε ηδκ ηεθαθή; Μήπςξ ηαζ δ βζαβζά εκ βκχζεζ ηδξ ήηακ ζημ ζπέδζμ; Ή ιήπςξ ιυκμ εκ αβκμία ηδξ; Αεκ λένς. ιςξ ημ πζμ πζεακυ, ήηακ πςξ ημ θίδζ δάβηςζε ηδ βζαβζά απυ γήθεζα, απυ θευκμ. Σμ θίδζ γήθερε ηδκ παναδείζζα ζπέζδ ηδξ βζαβζάξ ιε ημκ πεηεζκυ ηαζ εέθδζε κα αβάθεζ απυ ηδ ιέζδ ηδ βζαβζά, βζα κα ηαηαθάαεζ ημ ανπζεναηζηυ αλίςια πμο εκ αβκμία ηδξ ηάηεπε δ βζαβζά. Γζαηί δ βζαβζά πςνίξ κα ημ λένεζ, ήηακ δ δέζπμζκα, δ δδιζμονβυξ, εκυξ ιαβζημφ ιζηνυημζιμο, υπμο μ πεηεζκυξ ήηακ ήθζμξ ηαζ μζ ζπυνμζ ημο ηαθαιπμηζμφ ήζακ άζηνα, ηζ υθα αοηά ζ έκα ιπαλέ, ζε ιζακ αοθή, υπςξ ζημκ πνχημ ιαξ ηυζιμ, πνζκ πςνζζημφκ ηα πνάβιαηα, πνζκ απμιαηνοκεμφκ ηαζ πέζεζ δ θήεδ ακάιεζά ημοξ. Σμ θίδζ παναημθμοεμφζε απυ ημ άδοημ, εημφηδ, ηδ δζηή ημο ηεθεηή. Καζ παναημθμοεμφζε ιε ηα ίδζα εηείκα ιάηζα πμο είπα δεζ πάκς ζ εηείκδ ηδ κοπημπεηαθμφδα, δ μπμία έβζκε, βζα έκα ιυκμ πνςζκυ, μζηυζδιμ ζημ ζπίηζ ηδξ βζαβζάξ. Σμ θίδζ ημίηαγε ιε ηα ίδζα εηείκα ιάηζα πμο πνζκ έκα ιήκα ιε ημίηαγακ ιέζ απ ημ πνυζςπμ εηείκμο ημο ηονίμο, πμο δζηαζμθμβδιέκα απμηάθεζα πνίβηζπα ηςκ θζδζχκ. Καζ είπακ υθα απυ ηυηε ζπεδζαζηεί. Καζ ημ βναθηυ ιμο αοηυ; Μήπςξ υθα έβζκακ ιυκμ ηαζ ιυκμ βζα κα βναθημφκ αοηά εδχ; Μήπςξ δ ιαηαζμδμλία ή ηαζ δ ζμθία ημο θζδζμφ, είπε ςξ ζηυπμ ηδξ, ιυκμ ηαζ ιυκμ ημφημ ημ βναθηυ; Γζαηί ηχνα, κα ηχνα, ζοκεζδδημπμζχ, πςξ υζα βνάθς εδχ, δεκ είκαζ πανά ιυκμ δ πνμζπάεεζα κα ενιδκεφζς, ημ ζδευβναιια πμο έβναρε πάκς ζηδ θηένκα ηδξ βζαβζάξ ημ θίδζ, αοηυξ μ θοβενυξ πεθχνζμξ ημκδοθμθυνμξ, ηάπμζμο ανπάββεθμο, ή ηαζ ημο ίδζμο ημο Θακάημο. * Ίζςξ ζηδ θνάζδ αοηή ηνφαεηαζ δ «ιαβζηή» ζοκηαβή βζα ημ ζζμδφκαιμ ιε ημ θανιάηζ ημο θζδζμφ, θανιάηζ ημο ένςηα, αθμφ ζημκ ηυζιμ ηςκ ζοιαυθςκ, πνάβιαηζ, μ θαθθυξ είκαζ θίδζ ηαζ ημ αζδμίμκ είκαζ ζηυια θζδζμφ. Καζ αέααζα, ηίπμηε δεκ είκαζ ηυζμ απμηεθεζιαηζηυ εκάκηζα ζημ θανιαηενυ αζδμίμ ηαζ ζημκ θανιαηενυ θαθθυ, υζμ δ ηαπεία ακηζηαηάζηαζή ημοξ ι άθθμ αζδμίμ ή ιε άθθμ θαθθυ. εκ. Γξάθηεθε ηνλ Ώχγνπζην ηνπ 1992, δεκνζηεχηεθε ζηηο ΏΝΕΥΝΒΤΒΕ ην 1993 θαη ζηελ «Οδφ Παλφο» ην 1994. 12

ΤΝΑΝΣΖΖ ΜΔ ΣΖΝ ΣΤΦΛΖ ΓΟΤΡΟΤΝΑ (Ο ζημνπζυξ) Εμφθζμξ ημο 92. ηδκ Σέιπθα, ζηδ νάπδ πμο είκαζ ζακ έκα ιαηνφ ιαδένζ, ζα ιζα ζακίδα, ζα ιζα ηάαθα. ημ μνμπέδζμ αοηυ, υπμο ημ πενζαυθζ ιαξ απυ εθζέξ ηαζ ηθήιαηα, απθαδζέξ, ιμονζέξ ηζ υθα ηα είδδ ηςκ μπςνμθυνςκ δέκηνςκ ηαζ ηςκ ακεμθυνςκ θοηχκ. Ββχ πμηίγς ηζξ κήπζεξ εθζέξ. Σα ηνία παζδζά, μ πφνμξ, δ Αήιδηνα ηαζ δ Ώνζάδκδ, παίγμοκ ζημκ ζςνυ απυ άιιμ πμο πνζκ ηαζνυ άδεζαζ εηεί ημ ακαηνεπυιεκμ, βζα κα ηάκεζ μ αδενθυξ ιμο απμεήηδ. Παίγμοκ εκεμοζζαζιέκα ηα παζδζά. Δ άιιμξ είκαζ εφημθδ φθδ, εοπάνζζηδ. Ώθθά ζημ αάεμξ ηδξ ηναηάεζ δνμζζά ηζ εηεί ηαηαθεφβμοκ ζημνπζμί. «Να θςκάλς ζηα παζδζά κα ζηαιαηήζμοκ ημ παζπκίδζ εηεί» ζηέθημιαζ. «Ώθθά παίγμοκ ηυζμ εκεμοζζαζιέκα. Ώξ η αθήζς θίβμ αηυια». Συηε αημφς ηναοβέξ, έκα ηθάια δοκαηυ. Καηάθααα. Σνέπς. ημ αοημηίκδημ ηδκ Ώνζάδκδ ηζ μθμηαπχξ βζα ηδκ πυθδ. ημ «Εππμηνάηεζμ». Έκεζδ. «Αεκ είκαζ ηίπμηε». Φεφβμοιε, βζα επζζηνμθή. «Αεκ είκαζ ηίπμηε. Κάπμζμ αζήιακημ έκημιμ». Ο πυκμξ ηδξ Ώνζάδκδξ θαίκεηαζ πςξ έπεζ ηαηαπνατκεεί.. ιςξ δεκ ηάκμοιε ηνία πζθζυιεηνα απυ ηδκ ηθζκζηή ηαζ δ Ώνζάδκδ ανπίγεζ θςκέξ ηαζ ηθάιαηα. Πμκάεζ πμθφ αζοκήεζζηα. Γονίγμοιε πίζς. Πάθζ ζηδκ ηθζκζηή. «Θα καζ ζημνπζυξ ή ιανιάβηα». Δ Ώνζάδκδ νεηάγεζ. Ο πυκμξ ένπεηαζ πενζμδζηά. Κάεε πέκηε θεπηά. Κναηάεζ έκα θεπηυ. Βίκαζ ακοπυθμνμξ. Δ Ώνζάδκδ ζηίγεζ ηα νμφπα ηδξ, ηνααάεζ ηα ιαθθζά ηδξ, παναηαθεί κα ηάκμοιε ηάηζ. Οζ βζαηνμί ανκμφκηαζ κα δχζμοκ άθθμ παοζίπμκμ. «Αεκ επζηνέπεηαζ δοκαηυ παοζίπμκμ ζ έκα παζδί». Θα οπμθένεζ μπηχ χνεξ. Σμ πμθφ δέηα. Βίιαζ δζανηχξ εηεί, πνμζπαεχκηαξ, ηάεε θμνά πμο ηάκεζ ημκ ηφηθμ ημο μ πυκμξ, κα ημκ ηαηαπναΰκς θίβμ, ιε πάδζα, ιε θυβζα, ιε ημονάβζμ, ιε ημ «εα πενάζεζ υζμ ηζ ακ πμκεί ηχνα, εα πενάζεζ ημφηθα ιμο, εα πενάζεζ αβάπδ ιμο, υθα πενκμφκ». Δ Ώνζάδκδ παναηαθεί κα γδηήζς αμήεεζα απυ ημοξ βζαηνμφξ. Να ηάις ηάηζ. Να γδηήζς αμήεεζα απυ ημοξ εεμφξ. Ώπυ ηδκ Πακαβία. Ώπυ ηδκ Ώεδκά. Ώπυ υθμοξ. «Πεξ ημοξ ιπαιπά ιμο πυζμ πμκχ, αμήεδζέ ιε». κηςξ, γδηχ αμήεεζα απυ ηδκ Πακαβία. Σίπμηε. Γδηχ αμήεεζα απυ υθμοξ ημοξ αβίμοξ ηαζ ημοξ εεμφξ. Σίπμηε. Κζ εκχ δεκ ηαπκίγς. Κζ εκχ ιζα νμοθδλζά ιμφ θένκεζ καοηία, αοηυ ημ ανάδο μ μνβακζζιυξ ιμο εέθεζ ημ βζαηνζηυ ημο. Σεθεζχκς έκα παηέημ. Παίνκς άθθμ. Καζ ανίζης ημ ηζζβάνμ αμδευ. Καπκίγς ζηδ αενάκηα, υηακ παίνκεζ βζα θίβμ ηδ εέζδ ιμο ηάπμζμξ άθθμξ. Αεκ είκαζ ημ ηζζβάνμ κα ημ ηαπκίγμοιε ζοκεπχξ, ηάεε ιένα, πάκηα. Βίκαζ θάνιαημ. Σμ αθέπς απυρε. Με αμδεά. Σμ έπεζ ακάβηδ μ μνβακζζιυξ ιμο ηαζ δζυθμο δεκ ιε πεζνάγεζ. Ώπεκακηίαξ, ιε αμδεά. Φάνιαηα είκαζ υθα, αθθά μζ άκενςπμζ ηα έηαιακ ζοκήεεζα. Σμ ηζζβάνμ, ημ παζίξ, αηυια ηαζ ηδκ δνςίκδ. Ώπυ θάνιαηα πμο είκαζ ηα έηαιακ ζοκήεεζα ηαζ ηαηαζηνμθή ημοξ. Οζ άκενςπμζ δεκ είκαζ ζηακμί κα ηναηδεμφκ ζηα υνζα. Αεκ ζοιααδίγμοκ ιε ημκ λοκυ θυβμ. Βίκαζ πεπηςηυηεξ. Σνααμφκ μ ηαεέκαξ ημ δζηυ ημο δνυιμ. Ώοηά ζηέθημιαζ, αζηναπζαία, ιέζα ζηδκ αβςκία ιμο, ζημκ πυκμ ιμο. Καζ ιέιθμιαζ ηδκ ημοθαιάνα ηςκ εεχκ, ή ηδκ ακοπανλία ημοξ. «Σχνα ζαξ πνεζάζηδηα», θές, «ηχνα Πακαβία, ηχνα Ώεδκά, ηχνα Υνζζηέ, ηχνα Ώπυθθςκα, ηχνα. Ώθθά ηίπμηε. Σίπμηε. Ένδιε άκενςπε. Ένδιε άκενςπε». Έηζζ, ιέζα ζε ηέημζεξ ζηέρεζξ, πνμζπαεχκηαξ κα αμδεήζς ιε θυβζα ηαζ πάδζα ηδκ Ώνζάδκδ, ηαπκίγμκηαξ, πενκχ ηζξ ηέζζενεξ χνεξ αθυημο ζοκέαδ ημ βεβμκυξ. Σμ απυαναδμ, πενίπμο ζηζξ μπηχ, λεηίκδζε δ πενζπέηεζα. Καζ είκαζ ηχνα δχδεηα, δχδεηα πεναζιέκεξ. Κ είκαζ αοηή ηδκ χνα πμο εοιάιαζ -ελακηθδιέκμξ ηζ απεθπζζιέκμξ, εκχ ηίπμηε δεκ δζοπάγεζ ηδκ Ώνζάδκδ, ζ έκα δζάιεζμ ημο 13

επακενπυιεκμο πενζμδζημφ πυκμο- εοιάιαζ (ια πχξ ημ λέπαζα;), εοιάιαζ πμο μ παηέναξ ιμο ήλενε έκα λυνηζ βζα ημ ζημνπζυ. Έκα λυνηζ. Κζ εβχ ημ έιαεα, υπζ βζα κα ημ πνδζζιμπμζήζς, αθθά βζαηί ιε βμήηεοε δ πμζδηζηή ημο αηιυζθαζνα. Κζ αθμφ δεκ ημ έιαεα βζα πνήζδ, αθθά ιυκμ βζ απυθαοζδ, βζα ηδ ιαβζηή, δαζιμκζηή ημο αηιυζθαζνα, δεκ εκδζαθένεδηα βζα ημ μπμζμδήπμηε ηεθεημονβζηυ. Πάκηα έηζζ. Σνάπμοθεξ ημο Σανυ, ιαβζηά ακηζηείιεκα, πμηέ ηεθεημονβζηή πνήζδ, ιυκμ αζζεδηζηή απυθαοζδ ηαζ απμζοιαμθζζιυξ, ιυκμ πκεοιαηζηή πνήζδ. Πμηέ απμηνοθζζιμφξ ηαζ ιαβείεξ. Δ ιαβεία βζα ιέκα δεκ είκαζ δ ιαβζηή πνήζδ ηςκ ιαβζηχκ ακηζηεζιέκςκ, αθθά δ φπανλή ημοξ, ημ κυδια ημοξ, αοηυ πμο ιεηαθένμοκ. Θεςνμφζα πάκηα ηζξ ιαβζηέξ εθανιμβέξ δνυιμ ηοθθυ ηαζ ηαηχηενμ, πμο μζ άκενςπμζ ημκ αημθμοεμφκ υηακ πζα πάζμοκ ημκ άθθμ δνυιμ, ηςκ ζοιαυθςκ ηαζ ηδξ ηαηαβναιιέκδξ ζμθίαξ. Καζ δεκ εοιάιαζ ημ λυνηζ αοηυ ιέζα ζηδκ ηαναπή ιμο. Ώθθ υιςξ ηζ πενίενβμ, δ ίδζα δ ηαναπή πμο ι ειπμδίγεζ κα ημ εοιδεχ, αοηή ιμο θένκεζ απμζπάζιαηα απυ ημ λυνηζ, έηζζ πςνίξ κα ζηέθημιαζ. Να δφμ ζηίπμζ: ην δξφκν πνπ επήγαηλα ζηξαβή γνπξνχλ απήληεζα. Ώθθά αοηυ δεκ είκαζ δ ανπή... «Μδ ζε κμζάγεζ. Θοιήζμο υ,ηζ εοιάζαζ, αξ είκαζ ιέζδ ή ηέθμξ ηαζ εα ένεεζ ηαζ δ ανπή, εα ένεμοκ ηαζ ηα οπυθμζπα», θές ζημκ εαοηυ ιμο ζπεδυκ δοκαηά. Ώθθά δ Ώνζάδκδ πεηζέηαζ, ηζκάγεηαζ, μονθζάγεζ, παναηαθεί. Πενζιέκς κα πενάζεζ δ ηνίζδ. οιιεηέπς ζηδκ ηνίζδ. «Ώοηυξ μ άββεθμξ, αοηυξ μ άββεθμξ, ηανθςιέκμξ απυ έκα ζημηεζκυ γχμ... Να, κα, ηδξ πενκάεζ ηζ αοηή δ επίεεζδ. Να εοιδεχ ημ λυνηζ, κα πνμζπαεήζς»: Κάη ζηνλ αγξαπηδφθακπν, ηξία θαξδάξηα θξέκνληαλ ην λα κέιη, η άιιν γάια η άιιν κε ην θαξκάθη ηνπ ζθνξπηνχ. Σξψσ κέιη, πίλσ γάια θαη ρχλσ ην θαξκάθη ηνπ ζθνξπηνχ. Λμζπυκ, λένς ημ ηέθμξ. Μα πχξ ανπίγεζ; Πχξ ανπίγεζ; Πήξα βφηδη θαη δακάιη θαη θαπξί θαη δακαιίηζη. Πάσ λα ζπείξσ ην θνπθθί κνπ, ην ξεβίζη κνπ θαη η αγξηνξέβηζφ κνπ. ην δξφκν πνπ επήγαηλα ζηξαβή γνπξνχλ απήληεζα. Πεηάρηεθε ζθνξπηφο θακαξάηνο, θακαξνηξαρειάηνο. ην δεμί κε θέληξσζε, ην δεξβί κε πφλεζε. Κάη ζηνλ αγξαπηδφθακπν, ηξία θαξδάξηα θξέκνληαλ. Σν λα κέιη, η άιιν γάια, ην ηξίην κε θαξκάθη ηνπ ζθνξπηνχ. Σξψσ κέιη, πίλσ γάια θαη ρχλσ ην θαξκάθη ηνπ ζθνξπηνχ. 14

Να ημ θμζπυκ, υθμ. Αεκ έπς λεπάζεζ ηακέκα ζηίπμ. Ώθθά ηζ ηάκς ηχνα; Αεκ λένς πυζεξ θμνέξ θέκε ημ λυνηζ ηαζ ηζ ηεθεημονβζηά ηάκμοκ υηακ ημ θέκε. Αεκ λένς ηδκ εθανιμβή ημο. Σζ κα ηάκς; Σζ κα ηάκς; «Θα ζηαονχζς ημ ηεκηνςιέκμ ζδιείμ ηνεζξ θμνέξ. Καζ εα πς ημ λυνηζ ηνεζξ θμνέξ. Ίζςξ αοηή δ εθανιμβή, πμο ηδ εοιάιαζ ζ άθθα λυνηζα, κα έπεζ ηζ εδχ ηδ εέζδ ηδξ». Λμζπυκ, δ Ώνζάδκδ λακαπεηζέηαζ, ιε πυκμοξ ηαζ ηθάιαηα ηαζ θςκέξ ηαζ παναηάθζα. ηακ δζοπάγεζ, ζηαονχκς ιε ημ δελί ιμο πένζ ημ ηυηηζκμ ζδιαδάηζ πθάζ ζημκ αζηνάβαθμ ηαζ θές ημ λυνηζ μθυηθδνμ, ηνεζξ θμνέξ: Πήξα βφδη θαη δακάιη...... θαη ρχλσ ην θαξκάθη ηνπ ζθνξπηνχ. Σνεζξ θμνέξ. ε θίβμ δ Ώνζάδκδ πεηάπηδηε λακά, ιέζ απυ ημκ φπκμ πμο ηδκ πήνε βζα θίβμ. Έηθαρε. Μα, ηζ ήηακ αοηυ; Σμφηδ ηδ θμνά έηθαρε θζβυηενμ, πμθφ θζβυηενμ. Καζ ζακ λακαήνεε μ πυκμξ, πάθζ έηθαρε, ια θζβυηενμ. Σζ ζοιααίκεζ; «Μδκ είζαζ αθάηαξ», θές ζημκ εαοηυ ιμο. «Μδκ είζαζ βζα ηίπμηε ζίβμονμξ υηακ δεκ είζαζ βζα ηίπμηε ζίβμονμξ. Κθείκμοκ πέκηε χνεξ. Βίκαζ θοζζηυ κα πεζ ανπίζεζ δ ηάιρδ ημο πυκμο. ηζξ μπηχ χνεξ θέκε πςξ ζοκένπεζαζ βζα ηα ηαθά, ζηζξ δχδεηα δεκ έπεζξ ηίπμηε». Ώθθά δ αθθαβή αοηή, πμο έβζκε υηακ εβχ είπα ημ λυνηζ, ήηακ ιεβάθδ, πμθφ ιεβάθδ. «Καζ βζαηί υπζ; Μπμνεί ιεβάθδ κα ζμο θάκδηε». Κζ απυ ηδκ άθθδ, είκαζ αθήεεζα πςξ δ Ώνζάδκδ, πμηέ λακά, ζηζξ επυιεκεξ πενζμδζηέξ ηνίζεζξ πυκμο, ιέπνζ ηζξ μπηχ ημ πνςί, δεκ θχκαλε ηαζ δεκ έηθαρε, ιε ημκ ηνυπμ πμο θχκαγε ηζ έηθαζβε πνζκ απυ ημ λυνηζ. Ώθθά εβχ δεκ είιαζ ηυζμ εφπζζημξ. Άθθςζηε, δεκ ηδξ πέναζε εκηεθχξ. «Αε εα πνεπε κα ηδξ πενάζεζ εκηεθχξ; Κζ αιέζςξ;» Βνπυιαζηε ζημ πςνζυ. Αζδβμφιαζ ημ πενζζηαηζηυ ζηδκ Ώνβονχ. «Ώπ Γζάκκδ ιμο» θέεζ. «Έπνεπε κα αάθεζξ πάκς ζημ ηεκηνςιέκμ ιένμξ θίβμ γμοιί απυ αβναπζδζά. Να ηδξ δχζεζξ θίβμ ιέθζ ηαζ θίβμ βάθα κα θάεζ. Αεκ λένς... Σμ λυνηζ απυ ιυκμ ημο πςνίξ αοηά... Αεκ λένς... Ββχ... Ήηακ ιζηνυξ μ Φςηάηδξ ιμο. Ρέηαγε ημ παζδί απ ημκ πυκμ. Ώπεθπζζία. Καζ ηυηε ημο αάγς πάκς ζημ ηεκηνςιέκμ ιένμξ, υπςξ ήλενα, θίβμ αβναπζδυγμοιμ, ηαζ θές ηαζ ημ λυνηζ. Ώιέζςξ θάνςζε ημ παζδί. Με ημ ιαπαίνζ. Θάια ζμο θές». «Αεκ ηα λενα εβχ αοηά Ώνβονχ» ηδξ είπα. ΥΟΛΕΟ: Ξακάθενα ζημ κμο ιμο ανβυηενα, ημ λυνηζ αοηυ πμο πάκηα ιε βμήηεοε. Δ αηιυζθαζνά ημο ιμο ήηακ βκςζηή. ιςξ πυηε ηδ βκχνζζα; ε παναιφεζα; ε ενφθμοξ; ηδκ πςνίξ ανπή, απένακηδ παζδζηή δθζηία; Ο ηυπμξ ημοθάπζζημκ ιμο ήηακ βκςζηυξ. Ο δνυιμξ υπμο ααδίγεζ μ αβνυηδξ ιε ηα γχα ηαζ ημοξ ζπυνμοξ. Ο αβναπζδυηαιπμξ. ηζξ ημζθάδεξ αοηέξ ηδξ Ώζηςθίαξ ήηακ μ αβναπζδυηαιπμξ. Γκςζηά υθα. ηακ πνςηάημοζα ημ λυνηζ, αιέζςξ ημ ημπίμ ήηακ έημζιμ. ΐέααζα, ηάηζ, ηάηζ απυ αοηή ηδκ αηιυζθαζνα λακαανήηα υηακ πνςηακηίηνοζα ημκ ηίηθμ «Beelzebub s tales to his grandson». Λμζπυκ, ηζ ζοιααίκεζ εδχ; Σζ είκαζ ημ λυνηζ; Σζ είκαζ ημ μνζζιέκμ αοηυ λυνηζ; Μαβζηέξ θέλεζξ; Εαηνζηή ζοκηαβή; Μήπςξ ηάπμηε έηαιακ πμίδια ηαζ παναιφεζ ηδ ζοκηαβή, εκχ ημ βζαηνζηυ ανίζηεηαζ υπζ ζηδ δφκαιδ ηςκ θέλεςκ, αθθά ζ αοηά πμο μκμιαηίγμοκ μζ θέλεζξ; Μήπςξ ημ βζαηνζηυ ανίζηεηαζ ιυκμ ζημ αβναπζδυγμοιμ, ζημ ιέθζ ηαζ ζημ βάθα; Καθά. Σμ ιέθζ ηαζ ημ βάθα, απυ πακάνπαζμοξ ηαζνμφξ ιέπνζ ζήιενα, ζοιαμθίγμοκ ηδ βθφηακζδ, ηδκ ηαηαπνάοκζδ, ηδκ εοθμνία, ηδκ εοηοπία, ηδκ ίαζδ. Καζ ημ αβναπζδυγμοιμ; Μήπςξ αοηυ ημ αβηαεςηυ δέκηνμ πμο ημ αβηάεζ ημο πμκάεζ ζα ζημνπζμφ ηεκηνί, ιήπςξ ημ αρφ ζηοθυ γμοιί αοημφ ημο δέκηνμο είκαζ θάνιαημ; Μήπςξ ιε ηδκ αράδα ημο ηαζ 15

ηζξ άθθεξ ημο μοζίεξ ιμοδζάγεζ ημ πμκειέκμ ιένμξ ηζ επδνεάγεζ ηα κεφνα πάκς ζηα μπμία ηαλζδεφεζ ηοηθζηά μ πυκμξ; Ίζςξ. Ώθθά βζαηί, αοηή δ εζζαβςβή; Γζαηί δ ακαθμνά, υπζ ιυκμ ζε αυηακα ηαζ ηνμθέξ ημο αβναπζδυηαιπμο, αθθά ηαζ ζε γχα πμο ζοκμδεφμοκ ημκ άκενςπμ ηαζ ζε ζπυνμοξ πμο ημοααθά ιαγί ημο μ άκενςπμξ; Γζαηί ηα μνζζιέκα αοηά γχα; Σζ είκαζ ημ αυζδζ, ημ δαιάθζ, ημ ηαπνί, ημ δαιαθίηζ ή δαιαθίηζζ; Γζαηί μζ μνζζιέκμζ αοημί ζπυνμζ; Σζ είκαζ ημ ημοηηί, ημ νεαίεζ ηαζ η αβνζμνέαζεμ; Καζ βζαηί, εκχ υθα πάκε ιζα πανά, ζα κα πέθηεζ ιζα αμοαή ιαφνδ αζηναπή ιε ημ ζοκαπάκηδια ηδξ ζηνααήξ βμονμφκαξ; Μα καζ. Καθά ακ πνμζέλεζξ υθα ημφηα ηα υκηα, ηαθά ακ λένεζξ ηδ βδηεοηζηή παναιοεέκζα ημοξ οπυζηαζδ, εα παναηδνήζεζξ υηζ ημ ηαεέκα ημοξ, απμηεθεί ηζ εκα ιέθμξ ημο ζημνπζμφ. Καζ πνάβιαηζ, ημ ημοηηί, απμηεθεί ημ ηφνζμ ιένμξ ημο ζημνπζμφ, ημ ηονίςξ ζχια ημο. Σα ηέναηα ημο αμδζμφ ηαζ ημο δαιαθζμφ, είκαζ ηα ηέναηα, μζ δαβηάκεξ ημο ζημνπζμφ. Καζ ημ εδηάνζ ηςκ νεαζεζχκ ηαζ ηςκ αβνζμνεαζεζχκ, ιμζάγεζ ιε ηα πυδζα ημο ζημνπζμφ ηαζ ηονίςξ ιε ημ ηεκηνί ημο ζημνπζμφ. Ο αβνυηδξ θμζπυκ ήδδ ημοααθά ιαγί ημο ηα ιέθδ πμο απμηεθμφκ ημκ ζημνπζυ, ιε ηδ ιμνθή γχςκ ηαζ ζπυνςκ ακελάνηδηςκ ιεηαλφ ημοξ. Ο άκενςπμξ ήδδ ημοααθά ιαγί ημο ζημνπζζιέκμ ημκ ζημνπζυ, αηίκδοκμ, αθμφ ηα ιέθδ ημο ακήημοκ ζε ακελάνηδηεξ αοηυκμιεξ μκηυηδηεξ. ιςξ εα πνεζαζηεί δ άλαθκδ πανμοζία ηδξ ζηνααήξ βμονμφκαξ, ηδξ ηοθθήξ βμονμφκαξ, χζηε υθδ αοηή δ ζημνπζζιέκδ, αηίκδοκδ ηαζ αεχα ηαημπή, κα ιεηαιμνθςεεί αζηναπζαία ζε ιζακ μκηυηδηα, πμο πάκηα οπήνπε εηεί ιαγί ιε ημκ άκενςπμ, αθθά υπζ εκςιέκδ, υπζ εκζαία. Καζ βζαηί δ ζηνααή βμονμφκα; Γζαηί δ ηοθθή βμονμφκα; Σζ ζδιαίκεζ αοηή δ ζοιπαεδηζηή, μζηηνή, ζα κα είκαζ δ έζπαηδ απμηοπία, ηζ ζδιαίκεζ αοηή δ δαζιμκζηή πανμοζία; Βίκαζ ηάπαηεξ δ ηαηζά χνα; Δ ηοθθή ηφπδ; Δ ηοθθή ηφπδ ηαζ δ ηαηζά χνα ιαγί; Δ πνμζςπμπμίδζδ ηδξ ααζηακίαξ, ημο ιαηζμφ; («Σμο έννζλε πάκς ημο ηα ιάηζα ηδξ» θέκε, ι έκακ ηνυπμ πμο δεκ ζδιαίκεζ απθχξ ηδ ιαηζά, αθθά ηα ίδζα ηα ιάηζα πμο λεηυθθδζακ απυ ημ θευκμ ηαζ πηφπδζακ ημκ αεχμ, ημκ έθημκηα, δζά ηδξ βμδηείαξ ημο. Μζα βμδηεία, ηδκ μπμία αεααίςξ, δ αεςυηδηα, ηδκ επαολάκεζ.) Δ βμονμφκα θμζπυκ ιπμνεί κα ιδκ ήηακ ηοθθή ελ ανπήξ, αθθά ηοθθχεδηε, νίπκμκηαξ ηα ίδζα ηα ιάηζα ηδξ, αβαθιέκα απυ ημκ αηαηακίηδημ θευκμ, πάκς ζηδκ εοηοπζζιέκδ ζοκηνμθζά. Ή ιήπςξ ήηακ ημ ηαπνί ηδξ ζοκηνμθζάξ πμο απυ ημ θευκμ ημο ιεηαιμνθχεδηε ζε ηοθθή βμονμφκα; Αεκ είκαζ απίεακμ. Αεκ λένς ημ νυθμ πμο παίγεζ ημ ηαπνί. Μπμνεί κα είκαζ ημ ακηίδμημ πμο έπεζ ήδδ μ άκενςπμξ ιαγί ημο, απέκακηζ ζηδκ ηοθθςιέκδ ηαηία. Μπμνεί επίζδξ δ δοζηοπία ηδξ ηοθθήξ βμονμφκαξ κα ηαηάκηδζε αηαηακίηδημξ θευκμξ υηακ ακηίηνοζε ζημ πνυζςπμ ημο ηάπνμο έκακ εναζηή πμο ζθμδνά πυεδζε ηαζ πμο αοηυξ ιεξ ζηδκ ηαθμπέναζή ημο, ζ έκα κμζημηφνδ ημκηά, μφηε πμο ηδκ πνυζελε. Ώξ ζοκμρίζς: Σμ ηαηυ ημ έπμοιε πάκηα ιαγί ιαξ ζημνπζζιέκμ ζε δζάθμνεξ ιμνθέξ, ζοβηεηνζιέκεξ, μζηείεξ, εθεβπυιεκεξ, θεζημονβζηέξ ιαγί ιαξ ηαζ αηίκδοκεξ. Μέπνζ πμο ιζα οπενμπηζηή ζηέρδ, ηοθθή, πμο οπενααίκεζ ηα εθέβλζια υνζά ιαξ, ακαηνέπεζ ηδκ ηάλδ ημο ηυζιμο. Συηε επειααίκεζ ημ πνςηανπζηυ πάμξ, υπμο υθα είκαζ δοκαηά. Σα ζημνπζζιέκα ζημζπεία ζημζπεζχκμοκ ηαζ βίκμκηαζ δ δφκαιδ πμο ιαξ επζηίεεηαζ. Καζ ηζ είκαζ μ ζημνπζυξ αοηυξ; ημνπζυξ «ηαιανάημξ, ηαιανμηναπδθάημξ». Πμο εα πεζ ιε ηαιπφθεξ δοκαηέξ (δαβηάκεξ, πυδζα, μονά, ηνάπδθμ), αθθά έπμκηαξ επίζδξ, πζεακυκ, ημ δζηυ ζμο οπεναμθζηυ ηαιάνζ, πμο πνμηάθεζε ηδκ δθεηηνζηή εκένβεζα ημο θευκμο. Καζ αέααζα παν υθμ πμο μ ζημνπζυξ ηεκηνίγεζ ημ δελί δοκαηυ ιένμξ, πμκάξ ζημ ανζζηενυ ιένμξ, δδθαδή ζηδκ ηανδζά. Έηζζ, υπμο ηαζ κα ζε πηοπήζεζ ημ ηεκηνί, υκηαξ ηεκηνί, εα ανεζ ημ ηέκηνμ ζμο. Καζ κα μ αβναπζδυηαιπμξ. Συπμξ υπμο ηνέθμκηαζ μζ ιέθζζζεξ, απυ ημ πθήεμξ ηςκ θεοηχκ, πακέιμνθςκ ηζ εοςδζαζηχκ θμοθμοδζχκ ηδξ αβναπζδζάξ. Συπμξ υπμο ηνέθμκηαζ ηα αυδζα ηαζ μζ ηάπνμζ, ηνχβμκηαξ ηα κυζηζια θφθθα, ηα αρζά αβηαεςηά ηθαδζά, ημοξ ζηοθυβθοημοξ ηανπμφξ ηδξ αβναπζδζάξ. Βηεί θμζπυκ ηνία ηανδάνζα ηνέιμκηαζ. Σμ κα ιέθζ, η άθθμ βάθα, ημ ηνίημ ιε θανιάηζ ημο ζημνπζμφ. Σνςξ ημ ιέθζ, πίκεζξ ημ βάθα, ηαζ πφκεζξ ημ θανιάηζ ημο ζημνπζμφ. Σα δφμ αβαεά ηδξ γςήξ κίηδζακ ημ ηνίημ, ημ θανιάηζ ηδξ ηαηζάξ χναξ, ηδξ ηοθθςιέκδξ απυ ημ θευκμ φπανλδξ. Πάκηα εηεί ζημκ αβναπζδυηαιπμ, ημκ άβνζμ ηυπμ ηςκ αβνχκ ηαζ ηςκ αμηάκςκ, ιε ημκ δνζιφ ποιυ ηδξ άβνζαξ απζδζάξ, ιε ημ πθήεμξ απυ ηζξ άβνζεξ απζδζέξ, πμο οπήνλακ ίζςξ ηάπμηε, πνμζηζυ ηδξ ηοθθήξ βμονμφκαξ, υηακ αηυια δεκ ήηακ ηοθθή, ιυκδ ηαζ δοζηοπζζιέκδ. Πάκηα εηεί ααδίγμκηαξ, ζοκμδεουιεκμξ απυ ηα οπανπηά, ια ζημνπζζιέκα εδχ ηζ εηεί υκηα, πμο ζοκανιμθμβμφκηαζ, ηαζ βίκμκηαζ θανιαηενυξ ζημνπζυξ, υηακ μ μδμζπυνμξ, μ αβνυηδξ ημο άβνζμο ηαζ μζηείμο ζφιπακημξ, ζοκακηά ηδκ ηοθθή βμονμφκα ηδξ ηαηαζηνμθήξ. Κζ υιςξ αοηυ δεκ ζηαιαηά ημκ μδμζπυνμ, βζαηί θίβμ πζμ ηεζ, πενζιέκεζ πάκηα, πανδβμνδηζηή, δ πμθουιιαηδ κφπηα. 16

Τ.Γ. Δ ηοθθή βμονμφκα, δ ηαηζά χνα, ζοβηεκηνχκεζ ηα ζημνπζζιέκα ιέθδ ημο ηαημφ ηαζ ιμνθμπμζείηαζ ημ ηαηυ, υπςξ δ έιπκεοζδ ηαζ δ ηαθή χνα ζοβηεκηνχκμοκ ηζξ θέλεζξ ηαζ δδιζμονβμφκ ημ πενίενβμ αοηυ μκ πμο θέβεηαζ πμίδια. 17

Ο ΞΔΝΟ, ΟΗ ΦΤΛΛΟΗ ΚΑΗ ΣΟ ΜΑΥΑΗΡΗ Μεηά ημ ζμφνμοπμ, αθμφ ηαπημπμζήεδηακ υθεξ μζ ελςηενζηέξ ενβαζίεξ, ιαγεοηήηαιε βφνς απυ ηδ θςηζά. Καζ ηυηε ηάπμζμξ πηφπδζε ηδκ πυνηα. «Βιπνυξ! Πμζμξ είκαζ;» θχκαλε μ παηέναξ ιμο. Δ πυνηα άκμζλε. Έκαξ λέκμξ ζηάεδηε: «Μήπςξ ιπμνχ κα πενάζς ηδ κφπηα εδχ ζημ ζπίηζ ζαξ ιςνέ κμζημηοναίμζ;», νχηδζε. «Πχξ δεκ ιπμνείξ. Κυπζαζε ιέζα. Θα αμθεοημφιε», είπε μ παηέναξ ιμο. Μπήηε θμζπυκ μ άκενςπμξ. Καθδζπένζζε. Σμο ηάκαιε ιένμξ κα ηαείζεζ δίπθα ζημ παναβχκζ. Ώπυ πμφ είζαζ, η.η.θ. Ήηακ απυ ηδκ Σαηάνκα ηαζ πήβαζκε ζε ιζα ηυνδ ημο, πακηνειέκδ ζηα ιένδ ημο Θένιμο. Φάβαιε ηζ θάβαιε, ήπζαιε ηζ ήπζαιε ηζ εημζιαγυιαζηακ κα ημζιδεμφιε. «Έπεηε ιςνέ ρφθθμοξ;» νχηδζε ηυηεξ μ λέκμξ. «Έπμοιε θέεζ», είπε μ παηέναξ ιμο, «ιαξ έπμοκ ζαηαηέρεζ, ιαξ πέεακακ. Αε εοιάζαζ ημ ιφεμ; Σδκ ζζημνία; ηακ έααθακ ημ θίδζ ζηδ θςηζά κα ημ ηάρμοκ, ημ θίδζ είπε: «Έκκμζα ζαξ ηαζ δε εα βθοηχζεηε απυ ιέκα. Θα ζαξ εηδζηδεχ». Σμ ηαρακ ημ θίδζ, αθθά, απυ ηδ ζηάπηδ ημο θζδζμφ έβζκακ μζ ρφθθμζ. Κζ έηζζ ημ θίδζ εηδζηήεδηε ημοξ ακενχπμοξ. Με ημοξ ρφθθμοξ, πμο καζ δ ζηάπηδ ημο θζδζμφ». «Σδκ λένς ηδκ ζζημνία» είπε μ λέκμξ, «υιςξ απυρε εα ημζιδεείηε ήζοπα». ΐβάγεζ θμζπυκ έκα ιαονμιάκζημ ιαπαίνζ ηαζ ημ ιπήβεζ ακάιεζα ζηδ βςκζά ηαζ ζημ βςκυθζεμ. Κμοκχκηαξ ημ δελί ημο πένζ πάκς απ ημ ιαπαίνζ, βνάθμκηαξ ζημκ αένα ζπήιαηα, ηάηζ ιμονιμφνζζε, ηάηζ ρζεφνζζε, η φζηενα: «Άεζζηε, ημζιδεείηε ήζοπα» είπε, «απυρε δε εα πεηε ρφθθμοξ». Καζ ημζιδεήηαιε. Καζ πνάβιαηζ, υθδ ηδ κφπηα δεκ ιαξ άββζλε ρφθθμξ. Σμ πνςί, ζδηςκυιαζηε, ηζ κα ζδμφιε. Σμ ιαπαίνζ δεκ θαζκυηακ. Μζα ημοθμφπα ιαφνδ απυ ρφθθμοξ ηφθζβε ημ ιαπαίνζ. Λέεζ ηυηε μ παηέναξ ιμο ηαζ λάιςζε κ ανπάλεζ ημ ιαπαίνζ: «Σχνα ιςνέ ημοξ άηζιμοξ, ηχνα πμο καζ ιαγειέκμζ, νίλε ημοξ ζηδ θςηζά». «πζ, ιδ» έηαιε μ λέκμξ απυημια, ζπεδυκ ηνμιαβιέκμξ. «Άια ημοξ ηάις απζζηζά, δεκ ιε λακαειπζζηεφμκηαζ, δεκ ημοξ λακαιαγεφς. πζ». Καζ ημοκχκηαξ ημ δελί ημο πένζ πάκς απ ημ ιαπαίνζ, ηάηζ ιμονιμφνζζε, ηάηζ ρζεφνζζε. Καζ ηάκμκηαξ ημ πένζ ημο βνμεζά άκμζλε ηδκ παθάιδ ημο απυημια ηαζ ηίκαλε ηα δάπηοθά ημο απηζκςηά θέβμκηαξ: «Άεζζηε ζημ ηαθυ!» Κζ άνπζζε ηυηε κα θεζχκεζ δ ημοθμφπα ηαζ ημ ιαπαίνζ κα πεηάεζ ιαηνζά ζα ιαφνεξ ζπίεεξ ημοξ ρφθθμοξ, επεζδήξ άθθμζ ηαηέααζκακ ηζ άθθμζ πδδμφζακ. Μαφνζζε μ ηυπμξ βφνς, ακαδεουηακ. ηυνπζζακ βνήβμνα μζ ρφθθμζ, θάκδηε πάθζ ημ ιαπαίνζ. Συηε, έπζαζε μ λέκμξ ημ ιαπαίνζ απ ηδ θααή, ημ λέιπδλε, ημ έααθε ζημ εδηάνζ ηαζ ιεηά ημ νζλε ιέζα ζημ ζαηημφθζ ημο. ΥΟΛΕΏ: Καεχξ δζδβμφιαζ ηχνα ημ βεβμκυξ, ζηέθημιαζ ηαζ ζοκδές πνάβιαηα πμο παθζυηενα δεκ ζοκέδεα, ακανςηζέιαζ ηζ επζπεζνχ κα δχζς απακηήζεζξ: 1. Γζαηί ιαονμιάκζημ ιαπαίνζ; 2. Γζαηί ιπδβιέκμ ακάιεζα ζε δομ πέηνεξ; 3. Πμζμ πνάβια, ηυζμ ζδιακηζηυ βζα ημοξ ρφθθμοξ, έδςζε ζακ ακηάθθαβια μ λέκμξ, χζηε αοημί κα δεπημφκ, κα ιαγεοημφκ πάκς ζημ ιαπαίνζ ηαζ κα ιείκμοκ βζα ιζα μθυηθδνδ αναδζά κδζηζημί; Κζ αηυια, ηζ ιπμνεί κα ζδιαίκεζ δ ζθμδνή επζεοιία ημο παηένα ιμο κα ηάρεζ ημοξ ρφθθμοξ; 4. Γζαηί μ λέκμξ θέεζ πςξ ακ θενεεί ιε απζζηζά ζημοξ ρφθθμοξ αοημί δεκ εα ημκ λακαειπζζηεοημφκ βζα κα ιαγεοημφκ; Πχξ εα λένμοκ μζ άθθμζ ρφθθμζ, μζ αονζακμί ρφθθμζ, πνμξ ημοξ μπμίμοξ αοηυξ εα απεοεοκεεί, ζ έκα άθθμ ζπίηζ, πζθζυιεηνα ιαηνζά, υηζ θένεδηε ι απζζηζά, ζημοξ ζδιενζκμφξ ρφθθμοξ; 18

1. Πάκηα ημ ιαονμιάκζημ ιαπαίνζ ημ πνδζζιμπμζμφκ ζε ιαβζηέξ ηεθεηέξ. Κζ επίζδξ ημ εεςνμφκ θοθαπηυ. Κζ αηυια ημ εεςνμφκ απμηεθεζιαηζηυ, ια ηαζ δζραζιέκμ βζα αίια, βζ αοηυ θέκε πςξ ημ ιαονμιάκζημ ιαπαίνζ ζπνχπκεζ ημκ ηάημπυ ημο πνμξ ημ θυκμ. Σμ ιαονμιάκζημ ιαπαίνζ θμζπυκ θαπηανά ηδ ζάνηα ηαζ ημ εάκαημ; Σδ ζάνηα, καζ ια υπζ ηαζ ημ εάκαημ. Ο εάκαημξ είκαζ απθχξ απμηέθεζια ηδξ θαπηάναξ ημο βζα ηδ ζάνηα. Καζ πμφ άναβε μθείθεηαζ αοηή δ θαπηάνα ημο βζα ηδ ζάνηα; Ίζςξ ζηδ βφικζα ημο. Σίπμηε πζμ βοικυ απυ ηδ θαιπενή θάια εκυξ ιαπαζνζμφ. Δ θαπηάνα θμζπυκ βζα ζάνηα, μθείθεηαζ ζημ υηζ δεκ έπεζ ζάνηα. Καζ ιυκμ πςιέκμ ζηδ ζάνηα βίκεηαζ κ απμπηήζεζ ζάνηα. Έζης πνμζςνζκά. Αζρά βζα ζάνηα, αηνζαχξ βζα κα εκ-ζανηςεεί. Ώθθά δεκ οπάνπεζ ηάηζ ιέζα ζημ ζφιπακ πμο εκζανηχκεηαζ πςνίξ κα ζημηχζεζ άθθα υκηα. Κάεε γςή ζδιαίκεζ απαναζηήηςξ ημ εάκαημ ηάπμζςκ άθθςκ υκηςκ. Σμ ιαονμιάκζημ ιαπαίνζ θμζπυκ δεκ ζπνχπκεζ πνμξ ημ εάκαημ ηάπμζςκ άθθςκ υκηςκ. Σμ ιαονμιακζημ ιαπαίνζ δεκ ζπνχπκεζ πνμξ ημ θυκμ, αθθά πνμξ ηδκ, έςξ εακάημο ζηακμπμίδζδ, πμο θένκεζ δ εκζάνηςζδ. Θα πεζ ηακείξ, βζαηί ημ ιαονμιάκζημ ιαπαίνζ ηζ υπζ υθα ηα ιαπαίνζα; ίβμονα υθα ηα ιαπαίνζα. ίβμονα υθεξ μζ θάιεξ, ακελάνηδηα απυ ημ πνχια ηδξ θααήξ, δζρμφκ βζα ζάνηα. ιςξ ημο ιαονμιάκζημο ιαπαζνζμφ δ δίρα βζα ζάνηα είκαζ ιεβαθφηενδ, αηνζαχξ βζαηί ημ αδζαπέναζημ ζημηάδζ ηδξ ιαφνδξ θααήξ, απμιμκχκεζ ηδ θάια, ηάκεζ ηδ θάια πςνίξ εθπίδα δζάποζδξ, δζαζηυνπζζδξ ηαζ εηηυκςζδξ. Αε βίκεηαζ κα ιμζναζηεί δ θάια ηίπμηε ιε ημ ιαφνμ ιακίηζ. Ώκηίεεηα, πθάζ ζημ ιαφνμ δ βφικζα ηδξ βίκεηαζ πενζζζυηενμ βφικζα, ηαζ δ θάιρδ ηδξ πενζζζυηενμ δοκαηή, βζ αοηυ ηαζ πενζζζυηενμ δζραζιέκδ ηαζ πεζκαζιέκδ βζα ζάνηα. Όζηενα, δ αμοαή ηοθθυηδηα ημο ιαφνμο ιακζηζμφ, είκαζ ημ ακηίεεημ ημο ηαενέθηδ ηδξ θάιαξ. Σμ ηεναηέκζμ ζημηάδζ απυ ηδ ιζα ηζ απυ ηδκ άθθδ ημ απφειεκμ ιαβζηυ αάεμξ ημο ηαενέθηδ, δδιζμονβμφκ ιζα ζθμδνυηδηα ζημκ ηάημπμ ηαεχξ ημ έκα εοιίγεζ έκημκα ημ άθθμ, ιζα ηάζδ δζελυδμο πνμξ ηδκ πθήνδ θακένςζδ ή ημκ πθήνδ παιυ. Καζ ηαεχξ δεκ οπάνπεζ εοεεία βναιιή ιέζα ζημ ζφιπακ, δ ηάζδ παίνκεζ ηδ ιμνθή ημο ηφηθμο. Σμ ιαπαίνζ βίκεηαζ μονμαυνμξ ή πζμ ζοβηεηνζιέκα, μ ηάημπμξ βίκεηαζ αοημηηυκμξ, ζαήκμκηαξ ηδ θάιρδ ηδξ θάιαξ, απμβοικχκμκηαξ ηδ θάια αηυια ηζ απυ ηδ θάιρδ ηδξ, ηαθφπημκηαξ ημκ ηαενέθηδ ηδξ θάιαξ ιε ηδ ζάνηα ημο. 2. Σμ ιαπαίνζ ιπήβεηαζ ακάιεζα ζηζξ πέηνεξ, ίζςξ βζαηί πνμεημζιάγεηαζ κα παίλεζ ημ νυθμ ημο θζδζμφ, ηαζ ηα θίδζα, έπμοκ ςξ ηαηαθφβζμ, ημ ηεκυ πμο αθήκμοκ μζ πέηνεξ ακάιεζά ημοξ. 3. ηδ ζοιθςκία ημο λέκμο ιε ημοξ ρφθθμοξ, μ λέκμξ γήηδζε απυ ημοξ ρφθθμοξ ιζα αναδζά κδζηείαξ. Με ημ ακηάθθαβια κα ημοξ πνμζθένεζ βζα ιζα αναδζά ημ ιαπαίνζ. Αδθαδή ηα ηυηηαθα ημο θζδζμφ. ζηε κ απμηεθέζμοκ λακά ηδ ζάνηα ημο θζδζμφ ηαζ κα απμθαφζμοκ ηδκ ανπέβμκδ εκυηδηα ιέζα ζημ πθήνεξ μκ πμο ηάπμηε ήζακ. Γζαηί μζ ρφθθμζ, υπςξ ιαξ θέεζ μ ιφεμξ, είκαζ δ ζηάπηδ ημο ηαιιέκμο θζδζμφ, δ ζάνηα ημο. Καζ ημ βοικυ ιαπαίνζ, είκαζ δ ναπμημηηαθζά ημο ηαιέκμο θζδζμφ. Ο ιφεμξ ηδξ νίρδξ ημο θζδζμφ ζηδ θςηζά, ακαθένεηαζ απθά ηαζ ηοπαία απυ ημκ παηένα ιμο υιςξ ηίπμηε δεκ ακαθένεηαζ απθά ηαζ ηοπαία ιέζα ζηδκ ηεθεηή ημο ιοζηδνίμο ηδξ γςήξ ζημ μπμίμ υθμζ ζοιιεηέπμοιε. Ο παηέναξ ιμο -ηζ αοηυ είκαζ ημ πθέμκ εηπθδηηζηυ- υπζ ιυκμ ακαθένεζ ημ ιφεμ ημο θζδζμφ πμο έηαρακ ηάπμηε, αθθά, πςνίξ κα ζοκεζδδημπμζεί ηζ ααεφηενα πνάηηεζ, ηδκ άθθδ ιένα ημ πνςί, εέθεζ κα νίλεζ ημοξ ρφθθμοξ ζηδ θςηζά, ηζ επεζδή ιέζα ζηδκ ηανδζά ηαζ ζημ κμο ημο έπεζ δζαπνάλεζ αοηυ πμο ηεθζηά δεκ δζεπνάπεδ, μ παηέναξ ιμο, πςνίξ πθήνδ ζοκείδδζδ ημο ηζ ααεφηενα ζοιααίκεζ, επακαθαιαάκεζ ηδκ ανπεηοπζηή πνάλδ ηδξ νίρδξ ημο θζδζμφ ζηδ θςηζά. Βκ ηέθεζ, δεκ πνυηεζηαζ βζα επακάθδρδ. Αεκ πνυηεζηαζ βζα επακάθδρδ, ακ ακηζθδθεμφιε πςξ ηαηά αάεμξ γμφιε ιοεζηά ηαζ πςξ, υ,ηζ βίκεηαζ, βίκεηαζ βζα πνχηδ θμνά. Ώοηυ θμζπυκ είκαζ ημ ακηάθθαβια πμο δίκεζ μ λέκμξ ζημοξ ρφθθμοξ, έκα πνχηζζηα γςηζηυ βζ αοημφξ ακηάθθαβια. Θα βίκμοκ βζα ιζα αναδζά, ημ ανπέβμκμ πθήνεξ μκ πμο ήζακ, εα πανμφκ ηδκ εκυηδηα ιε ηα ηυηηαθα ημο θζδζμφ, απμηεθχκηαξ ημ θίδζ πμο ήζακ. Ο ιάβμξ δεκ εέθεζ κα ζχζεζ ηδκ ακενςπυηδηα. Μζα θμνά εέθδζε κα ημ ηάιεζ ηζ ακαβηάζηδηε κ ακαβκςνίζεζ ημ άθεανημ ηδξ φθδξ ιέζα ζηζξ ιεηαιμνθχζεζξ ηδξ. Ο ιάβμξ απθχξ εέθεζ κα αμδεήζεζ βζα ιζα αναδζά ηδκ ακενςπυηδηα πμο ημκ θζθμλέκδζε. Κζ αηυια, κα αμδεήζεζ ημοξ ρφθθμοξ ηαζ ημ ιαπαίνζ, βζα ιζα αναδζά, κα γήζμοκ ζημκ πνςηανπζηυ ημοξ εαοηυ. Ο λέκμξ ηέθμξ (ηζ ακ δεκ ημ πμφι ειείξ, ίζςξ ηακέκαξ κα ιδκ ημ πεζ) δζαηαηέπεηαζ απυ αζζεήιαηα εοζπθαπκίαξ, υπςξ ηδκ πνχηδ ηζυθαξ θμνά, υηακ ηαζβυηακ ημ θίδζ. Καηακμμφζε ημοξ ακενχπμοξ ζοκηνυθμοξ ημο, ια ηαηακμμφζε ηαζ ημκ άθθμ ημο ζφκηνμθμ, ημ θίδζ. Κ είκαζ άθθςζηε αοηυ πμο ημκ ηαηέζηδζε λέκμ, δ εοζπθαπκία ημο βζα ηα πάκηα, πμο έπεζ ηδ νίγα ηδξ ζηδ ααεεζά βκχζδ ηςκ πάκηςκ. 4. Ώθθά μ λέκμξ ιζθάεζ βζα ημοξ ρφθθμοξ, πμο εα ιπμνμφζε κα ημοξ είπε ηάρεζ μ παηέναξ ιμο, ζα κα είκαζ μζ ίδζμζ ρφθθμζ πμο εα ζοκακηήζεζ αφνζμ αθθμφ. «Ώκ ημοξ παίλς απζζηζά, δεκ ιε λακαπζζηεφμοκ». 19

ίβμονα, ημ έκα είκαζ πμθθά ηαζ ηα πμθθά είκαζ έκα. Καζ είκαζ βμδηεοηζηή αεααίςξ δ ενιδκεία πμο πνχηδ θηάκεζ ζημ κμο: Πςξ οπάνπεζ ημ εκζαίμ πκεφια ηςκ ρφθθςκ, πμο βκςζημπμζεί ζε υθμοξ ημοξ ρφθθμοξ, αοηυ πμο ζοιααίκεζ ζε ιζακ μιάδα ρφθθςκ. ιςξ δεκ εα ζηαεχ ζ αοηή ηδκ ενιδκείαοπμηαηάζηαημ εα ηδκ παναπςνήζς ζε υθμοξ εηείκμοξ πμο ηαηαθεφβμοκ ζε ιεηαθοζζηέξ, «ιαβζηέξ» ενιδκείεξ, επεζδή αδοκαημφκ κα πνμζεββίζμοκ ηδ ιαβεία πμο πενζηθείεηαζ ζ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ απθή πναβιαηζηυηδηα. Σμ εκζαίμ πκεφια πμο (ακμήηςξ) ακαγδηείηαζ ζημοξ ρφθθμοξ, εα πνέπεζ κα ακαγδηδεεί ζημκ ίδζμ ημκ ιάβμ. Οζ άθθμζ ρφθθμζ εα λένμοκ, αηνζαχξ βζαηί μ ιάβμξ εα λένεζ. Ο ιάβμξ δεκ θμαάηαζ αοηυ πμο εα βκςνίγμοκ μζ ρφθθμζ ζημ επυιεκμ ζπίηζ, βζαηί απθμφζηαηα δεκ εα ημ βκςνίγμοκ. Ο ιάβμξ θμαάηαζ αοηυ πμο εα βκςνίγεζ μ ίδζμξ. Έηζζ μ λέκμξ, βκςνίγεζ πςξ δεκ ιπμνείξ κα πενάζεζξ ζηδ δζάζηαζδ ηδξ ιαβείαξ (υπμο ιαβεφεζξ ημοξ πάκηεξ ηαζ ηα πάκηα) ακ δεκ έπεζξ ιαβέρεζ πνχηα ημκ ίδζμ ζμο ημκ εαοηυ. Καζ αέααζα γμφιε ιέζα ζε ιζα ρεοδαίζεδζδ. Σδξ μπμίαξ υιςξ δ οπμαμθή πνέπεζ κα είκαζ πθήνδξ, απυθοηδ, βζα κ απμηεθέζεζ ιζα θοηνςηζηή πναβιαηζηυηδηα. Πεξηνδηθφ ΏΚΣΔ, Άλνημε 2002 20

Ζ ΑΠΑΓΓΔΛΗΑ Να δεζξ ηζ έβζκε: Με ημ θμνηδβυ, ηάκαιε ηδ δζαδνμιή Ώβνίκζμ-Θεζζαθμκίηδ. Ο θίθμξ ιμο είπε εβηαηαθείρεζ ηδκ ζαηνζηή βζα κα ζπμοδάζεζ ζηδκμεεζία, αθθά εκ ηέθεζ ηαηέθδλε κα δμοθεφεζ ημ θμνηδβυ ημο παηένα ημο. Ώνηεηέξ θμνέξ ημκ ζοκυδεοα ηζ εβχ, ζδζαίηενα ζηδ δζαδνμιή Θεζζαθμκίηδ - Ώβνίκζμ - Θεζζαθμκίηδ. Μζα θμνά απυ ηζξ πμθθέξ, ενπυιαζηακ θμνηςιέκμζ ηαπκά απυ Ώβνίκζμ. ε δομ ιένεξ επνυηεζημ κ απαββείθς πμζήιαηά ιμο, ζημ αιθζεέαηνμ ηδξ θζθμζμθζηήξ ημο Ώνζζημηεθείμο, πνμζηαθεζιέκμξ απυ ημοξ θμζηδηέξ. Καζ ζογδημφζα ιε ημκ θίθμ ιμο πμζα πμζήιαηα εα ιπμνμφζα κα ημοξ απαββείθς, χζηε κα βίκεζ δ αναδζά θεζημονβζηή. «Ναζ», είπα, «ακ ημοξ δζάααγα εηείκα ηα πμζήιαηά ιμο πμο μκμιάγς "επζεεηζηά" ή "πμζήιαηα ηεκηήιαηα ζημ δένια ημο δζααυθμο", ηα παζδζά εα εκεμοζζαγυκημοζακ. ιςξ, αοηά ηα πμζήιαηα ακηζπνμζςπεφμοκ έκα εθάπζζημ απυ ιέκα, ιζακ απυ ηζξ δέηα ιμο υρεζξ, έκα απυ ηα δέηα ιμο πνυζςπα. Σζ βίκεηαζ ιε ηδκ άθθδ πμίδζδ; Ώοηή ηδξ ιαβείαξ ηαζ ηδξ ζμθίαξ; Πμζμξ εα ηδκ αημφζεζ αοηή; Ώοηή ηδκ ηαη ελμπήκ πμίδζδ πμζμξ εα ηδκ αημφζεζ; Μυκμ μζ ενςηεοιέκμζ, μζ εονζζηυιεκμζ ζημ εκεμοζζαζηζηυ επίπεδμ, εηεί υπμο ηακείξ είκαζ πμθουιιαημξ, βειάημξ ιάηζα, εκ εβνδβυνζεζ, ιάηζα λεημφναζηα, απυ ημκ φπκμ ιζαξ μθυηθδνδξ αζςκζυηδηαξ. Μυκμ μζ ενςηεοιέκμζ ηαζ μζ πεκεμφκηεξ αανζά». Καεχξ έθεβα αοηά ζημκ θίθμ πμο μδδβμφζε, ιμο έηακε ιζα πεζνμκμιία κα ζηαιαηήζς, θέβμκηαξ ιμο: «Βίπεξ «πεκεμφκηεξ αανζά». Άημο, άημο αοηυ ημ πενζζηαηζηυ: Καεχξ ιμο θεξ αοηά, ιμο εοιίγεζξ ημοξ βείημκέξ ιμο. Βίπε ηαεί ημ παζδί ημοξ (πέεακε, δδθαδή ημ θένακ ηάναμοκμ) ζε ιζα εηδνμιή ζημ ελςηενζηυ. Γονίγαιε θμζπυκ απυ ηδκ ηδδεία. Φηάζαιε ημκηά ζηδ βεζημκζά ιαξ. Ώπυ ηδ νειιαηζά αημοβυκημοζακ η αδδυκζα πμο ηεθαδδμφζακ. Γθοηφηαηα. Ώημφς θμζπυκ ημκ άκηνα κα θέεζ ζηδ βοκαίηα: "Άημο ηζ υιμνθα ηεθαδδμφκ η αδδυκζα, άημο, άημο, ηζ ειείξ κα είιαζηε ηυζμ θοπδιέκμζ". "Ώπ" έηαιε δ βοκαίηα. "Έπνεπε κα πάζμοιε ημ παζδί ιαξ βζα κα πνμζέλμοιε πςξ οπάνπμοκ ηζ αδδυκζα ζ αοηυ ημκ ηυζιμ;" Ναζ. Ώοηυ πμο άημοζεξ. Γζαηί η αδδυκζα ήζακ απυ ιένεξ εηεί, ια δεκ ηα πνυζεπακ, ή δεκ ηα πνυζεπε ημοθάπζζημκ μ άκηναξ, έκαξ άκενςπμξ πμο εεςνμφζε ηδκ μιμνθζά βεθμίμ νμιακηζζιυ η είπε ζημ κμο ημο υθδ ηδκ χνα πμθφ ζμαανά πνάβιαηα, ηζξ επζπεζνήζεζξ ημο. Βνβμθάαμξ... Σ αδδυκζα ήζακ εηεί, ια μζ άκενςπμζ άημοβακ ηζξ "δμοθεζέξ" ημοξ, ηδκ "πνμημπή" ημοξ, ημ "ζοιθένμκ" ημοξ, ημ "ιέθθμκ" ημοξ, ηζ υπζ η αδδυκζα». «Καηαπθδηηζηυ», θές ζημκ Κχζηα, ηαζ ζοκεπίγς: «Έθηαζα ζημ ζδιείμ κα ζηέθημιαζ πςξ μζ θμζηδηέξ ιαεαφνζμ, πνεζάγμκηαζ έκα ζμη, έκακ ζοκεζδδζζαηυ ζεζζιυ πμθθχκ νίπηεν, βζα κα πνμζέλμοκ ηδκ πμίδζδ ηυζμ ααεζά υζμ πνέπεζ. Δ ιειανάκδ ηδξ ιυνθςζδξ, ζηεπάγεζ υθεξ ηζξ αζζεήζεζξ ημοξ. Έπμοκ ελμζηεζςεεί ιε ηδ βθχζζα, ηδκ πνδζζιμπμζμφκ ιδπακζηά, δεκ αημφκε πζα ηζ θέεζ αοηή δ βθχζζα, αημφκε ιυκμ θέλεζξ πμο ηζξ ηαηακμμφκ, ηζ επεζδή ηζξ ηαηακμμφκ ζηακμπμζμφκηαζ, ηζ αοηή δ ζηακμπμίδζδ είκαζ δ ηνμφζηα πμο δεκ αθήκεζ ηίπμηε κα πάεζ ααεφηενα. Έκα ζμη πνεζάγμκηαζ κα ζπάζεζ αοηή δ ιειανάκδ ηαζ κα δμοκ ζα βζα πνχηδ θμνά ηαζ κ αημφζμοκ ζα βζα πνχηδ θμνά. ηέθηδηα πνάβιαηα πμο εα ζμο θακμφκ ηνεθά». «πςξ αξ πμφιε;» «Μα καζ, κα πάς θ.π. ηδ ιένα ηδξ απαββεθίαξ ι έκα ηαθάεζ, ζακ ημ ΐμφδα. Μέζα κα έπς έκα ηνζακηάθοθθμ. Ν ακέας ζηδκ έδνα, κα αβάθς ημ ηνζακηάθοθθμ απυ ημ ηαθάεζ, κα ημ ηναηήζς βζα έκα θεπηυ εηεί ιπνμζηά ημοξ, η φζηενα, πςνίξ κα ημοξ πς θέλδ, κα αάθς πάθζ ημ ηνζακηάθοθθμ ιεξ ζημ ηαθάεζ, κα πάνς ημ ηαθάεζ ηαζ κα θφβς. Ώνβά ηαζ ηεθεημονβζηά. Ώοηυ εα ήηακ έκα ζμη. Μζηνυ ιεκ, αθθά ζηακυ βζα κ ακαηνέρεζ ιέζα ημοξ ημ ζφκδεεξ. Κζ αηυια, κα ιδκ απαββείθς μφηε ηδκ δεφηενδ θμνά πμο εα δζμνβακςεεί δ απαββεθία. Συηε κα πάς ι έκακ ημοαά κενυ ηαζ ιζα 21

πεηζέηα. Να πάς ηαζ κα ημοξ πς, δεκ είζηε έημζιμζ βζα πμίδζδ. Έηζζ ημ ιυκμ πμο έπς κα ηάκς είκαζ ιζα πνάλδ. Να πενάζεζ απυ εδχ υθδ δ πνχηδ ζεζνά ηςκ ημνζηζζχκ ηαζ ηςκ αβμνζχκ, κα ηάεεηαζ έκαξ έκαξ, ιία ιία, ζ αοηή ηδκ ηανέηθα ηαζ κα ημοξ πθέκς ηα πυδζα». «Θαοιάζζμ», είπε μ Κχζηαξ. «Να πθέκεζξ ηα πυδζα ημοξ. Να πθέκεζξ ηα πυδζα ιζαξ βοκαίηαξ. Μέπνζ πμφ αθήεεζα; Πυζμ ρδθά; Σμ ανίζης άπεζνα ενςηζηυ. Να γίλεη γηα ξπάθηα θαη θαζξέθηεο απφ η άζπξα πφδηα ηεο πηνηφ... πςξ θέεζ ηζ μ Λυνηα. οκάια δε, εα είκαζ πνάβιαηζ έκα ζμη. οθθμβίγμιαζ πςξ δίπςξ κα ημ εέθεζξ, δίπςξ κα ημ εέθμοιε, πδβαίκμοιε ζε πνυζςπα ανπεηοπζηά. Ώκάθενεξ πνμδβμοιέκςξ ημκ ΐμφδα. Καζ ηχνα δ πνάλδ αοηή ιε ημ πθφζζιμ ηςκ πμδζχκ ιμφ εοιίγεζ ημ Υνζζηυ...» «Νμιίγς υηζ μ Υνζζηυξ, απυ ιζακ άπμρδ, ηαηέθοβε ζηδκ πνάλδ αοηή, αηνζαχξ βζα κα ημοξ ζμηάνεζ, βζα κα παζπηεί ιπνμζηά ημοξ ιζα πνάλδ, απνυζιεκδ, ηαπεζκή, θεζημονβζηή, ζενή, άηνςξ ενςηζηή ηαζ πμζδηζηή». «Πχξ εα ημ ακηζιεηςπίζμοκ αοηυ άναβε;» «Θα θφβμοκ ίζςξ μζ πενζζζυηενμζ», είπα. «Ίζςξ μζ πζμ μιαδμπμζδιέκμζ, μζ "πμθζηζημπμζδιέκμζ". Πάκηςξ ηζ αοημί πμο εα θφβμοκ ηζ αοημί πμο εα ιείκμοκ εα πάεμοκ ιέζα ημοξ ακαπμδμβονίζιαηα. Σδκ ηνίηδ θμνά εα είκαζ έημζιμζ κ αημφζμοκ ημ ΒΑΒΜΕΚΟ». «Έηζζ θές ηζ εβχ». «Ο Δνάηθεζημξ πμηέ δεκ ημοξ δζάααζε ημ αζαθίμ ημο. Σμοξ έηακε υιςξ δζάθμνα ηέημζα. Ώοημί ημο γδημφζακ αμήεεζα βζα ζδιακηζηά πνάβιαηα ηζ αοηυξ ζοκέπζγε κα παίγεζ ιε ηα παζδζά ή κα ημοξ δείπκεζ ηδ θςηζά πςνίξ κα ημοξ ιζθάεζ. ηδκ αβμνά, υηακ ημο γήηδζακ κα ημοξ πεζ ηδ βκχιδ ημο βζα ημ πχξ εα βθοηχζμοκ απυ ημκ επενπυιεκμ θζιυ, αοηυξ ζδηχεδηε ηζ έηνςβε απυ ιζα ημφπα ηνζεανάθεονμ πςνίξ κα ημοξ θέεζ ηίπμηε». «Καηαθαααίκς», ιμο θέεζ μ θίθμξ ιμο, «κμζχεεζξ ηδκ πμίδζδ ςξ πνάλδ ηζ ςξ ηέημζα εέθεζξ κα ηδκ πάνμοκ ηζ υπζ ςξ εφημθδ θακηαζίςζδ». «Ώηνζαχξ. Δ πμίδζδ δεκ ιζθάεζ βζα πνάβιαηα θακηαζηζηά αθθά πναβιαηζηά, ι έκακ ηνυπμ υιςξ πμο αοηά θακενχκμοκ υθδ ημοξ ηδκ ηνοιιέκδ ηαζ λεπαζιέκδ μιμνθζά ή ηναβζηυηδηα, υθμ ημ θςξ ηαζ ημ ζημηάδζ ημοξ. ηακ μ Μπαζυ θέεζ Ξχπλεζε πεηαινχδα, είλ αξγά θη έρνπκε κίιηα γηα λα θάλνπκε νη δπν καο, ιαξ ιζθά βζα ηάηζ πμο έβζκε, ιαξ θέεζ ηάηζ πμο πνάβιαηζ είπε ζηδκ πεηαθμφδα. Σμ είπε πνάβιαηζ αοηυ ζηδκ πεηαθμφδα. Πχξ ημ λένς; Ώπυ ιέκα. Ββχ ιζθχ ιε ηζξ πεηαθμφδεξ. Μζθχ ιε κεηνμφξ, ιε γςκηακμφξ, ιε υκηα, ιε πνάβιαηα, ηαζ ιεηά ηαηαβνάθς ηδκ ζοκμιζθία ιαξ...» Κζ εκχ θέβαιε αοηά, πάκς πμο είπε ζμονμοπχζεζ ηαθά, θηάζαιε ζ έκα παναπμηάιζμ ηαθεκείμ, ακάιεζα Γζάκκεκα ηαζ Καηάνα. Μυθζξ πενάζαιε ηδ βέθονα ηαζ είδα ημ θςηζζιέκμ ηαθεκείμ βειάημ ηυζιμ, είπα ζημκ θίθμ ιμο: «Πυζμ εα ήεεθα κα ημοξ δζααάζς δομ πμζήιαηα ιμο». «Καζ βζαηί κα ιδκ ημ ηάκεζξ;» θέεζ μ θίθμξ ιμο. «Μα αοημί ηχνα παίγμοκ πανηζά ή αθέπμοκ ηδθευναζδ, ειέκα εα παναημθμοεήζμοκ;» «Βημζιάζμο εζφ», ιμο θέεζ, «ηαζ εα δεζξ ακ εα ζε παναημθμοεήζμοκ ή υπζ». Πήνα εβχ ημ αζαθίμ ηαζ δζάθελα δομ πμζήιαηα. Βίδα ημ θίθμ ιμο κα ζηαιαηά ημ αοημηίκδημ, κα παίνκεζ έκα πζζηυθζ, κα ημ αάγεζ ζηδκ ηζέπδ 22