Θεωρία Προσχολικής Αγωγής ή Εκπαίδευσης Συνοπτική Παρουσίαση των παραδόσεων

Θεωρία Προσχολικής Αγωγής ή Εκπαίδευσης Συνοπτική Παρουσίαση των παραδόσεων όµνα Κακανά dkakana@uth.gr 1

Προτεινόµενα βιβλία: Ιωάννης Ε. ΠυργιωτάκηΕισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήµη,, Πεδίο, 2011 Γεώργιος Κιτσαράς Προσχολική Παιδαγωγική 2

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Ετυµολογία του όρου: Παιδί +άγω, καθοδήγηση & εποπτεία του παιδιού για να φτάσει σε ένα σκοπό. Κατ επέκταση η επιστήµη που πραγµατεύεται τους σκοπούς, τις αρχές & τις µεθόδους της αγωγής. ιεθνικότητα του όρου: Pedagogie, Pedagogy, κ.ά. Αυτονοµία Παιδαγωγικής Επιστήµης: Η Παιδαγωγική Επιστήµη ως ανθρωπιστική επιστήµη έχει έντονο κοινωνικό χαρακτήρα λόγω του παράγοντα της υποκειµενικότητας και διαφορετικότητας του αναπτυσσόµενου ατόµου. Ως εκ τούτου: Α)Οι αρχές και τα πορίσµατά της στερούνται γενικού κύρους, Β) ανείζεται τα πορίσµατα άλλων επιστηµών (π.χ. Ψυχολογία, Κοινωνιολογία, Βιολογία, κ.ά). Τα παραπάνω κατά το παρελθόν οδήγησαν αρκετούς επιστήµονες να αρνούνται την αυτονοµία της Παιδαγωγικής, ως επιστήµης. 3

Αντικείµενο & σκοπός της Παιδαγωγικής Επιστήµης: Η Παιδαγωγική Επιστήµη έχει ως αντικείµενο τη µελέτη και τον προσδιορισµό των παραγόντων που επηρεάζουν το νέο άτοµο, που βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη υπό το πρίσµα των επιδράσεων των διαδικασιών της αγωγής και της µάθησης. Προϋποθέσεις πραγµάτωσης του σκοπού της Παιδαγωγικής: Η ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας του παιδιού (ανάγκες, κλίσεις, ενδιαφέροντα) Η πολύπλευρη γνώση του παιδιού (έµφυτες καταβολές, γνωστικές ικανότητες και δεξιότητες) Η σηµαντικότητα του ευρύτερου κοινωνικοπολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος στη συµπεριφορά του νέου ατόµου. Η αναγκαιότητα παροχής δυνατοτήτων µάθησης και εκπαίδευσης στο νέο άτοµο µε τρόπο συστηµατικό και οργανωµένο (εκπαίδευση). Ζητούµενο: Η πολύπλευρη µελέτη της παιδαγωγικής διαδικασίας. 4

ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥΣ ΚΛΑ ΟΥΣ Επιστήµες της Αγωγής Επιστηµονικοί κλάδοι Ψυχολογία Κοινωνιολογία Εθνολογία Οικονοµία Φιλοσοφία Ιστορία Παιδαγωγική Επιστήµη Παιδαγωγική Ψυχολογία Κοινωνιολογία της Εκπ/ης Εθνολογία της Εκπ/ης Σχολική δηµογραφία Οικονοµία της Εκπ/ης Φιλοσοφία της Παιδείας και εκπαιδευτικός σχεδιασµός Ιστορία Της Εκπ/ης 5

ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΛΑ ΟΙ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Τον 18ο αι. από τη «µητέρα» Φιλοσοφία προέκυψαν οι διάφορες επιστήµες µεταξύ των οποίων και η Παιδαγωγική Επιστήµη. Θεωρητική Παιδαγωγική Γενική Παιδαγωγική Ιστορία της Εκπαίδευσης Συγκριτική Παιδαγωγική ιδακτική Μεθοδολογία (Γενική και Ειδική) Εφαρµοσµένη Παιδαγωγική Προσχολική Παιδαγωγική Σχολική Παιδαγωγική Επαγγελµατική Παιδαγωγική Παιδαγωγική Ενηλίκων Ειδική Παιδαγωγική- Αγωγή Κοινωνική Παιδαγωγική 6

Προσχολική Παιδαγωγική Προσχολική Αγωγή Προσχολική Εκπαίδευση 7

ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ / ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ / ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Η Προσχολική Παιδαγωγική είναι επιµέρους κλάδος της Παιδαγωγικής Επιστήµης και έχει ως αντικείµενο τη µελέτη της Aγωγής & Εκπαίδευσης των παιδιών, πριν από την είσοδό τους στο δηµοτικό σχολείο. Προσχολική Αγωγή - Προσχολική Εκπαίδευση Στην Ελλάδα καθιερώθηκε ο όρος Προσχολική Αγωγή το 1985, όπου χρησιµοποιήθηκε ως ταυτόσηµος του νηπιαγωγείου (Ν.1566/85, αρθ.3) αλλά και αργότερα µε το Π..486/1989 (ΦΕΚ 202/26-9-89 ΑΠ Προσχολικής Αγωγής) όπου αναφέρεται αποκλειστικά στα νηπιαγωγεία Πιο πριν τα διάφορα νοµοθετήµατα αναφέρουν για ρύθµιση θεµάτων του «νηπιαγωγείου» 8

Προσχολική Αγωγή - Προσχολική Εκπαίδευση Στη διεθνή ορολογία Preschool Education, Éducation Préscolaire, Vorschulische Erziehung= υποδηλώνει τις παιδαγωγικές & διδακτικές ενέργειες & κοινωνική φροντίδα που παρέχεται στα νήπια (µετά 3-4 έτη) που φοιτούν σε νηπιαγωγεία & παιδικούς σταθµούς για να υποβοηθήσουν τη ψυχολογική, κοινωνική, συναισθηµατική, γλωσσική, γνωστική, κινητική & αισθητική Όµως δεν ανταποκρίνεται στο περιεχόµενό του και ακυρώνει επί του πεδίου την έννοια του νηπιαγωγείου ως σχολείου (Κιτσαράς, 2001). Ως εκ τούτου, χρήση του όρου Προσχολική Εκπαίδευση από αρκετούς συγγραφείς (βλ. Χρυσαφίδης, Κουτσουβάνου, Τάφα, Κακανά, Ντολιοπούλου, κ.ά.). ιεθνώς επικράτησε πλέον Early Childhood Education 9

Έµφαση στην προσχολική αγωγή & εκπαίδευση, από τη δεκαετία 80, γιατί (Ξωχέλλης, 1981): Αλλαγές στην έρευνα της εξελικτικής ψυχολογίας µε µετατόπιση του κέντρου βάρους στις εξωγενείς, κυρίως κοινωνικές επιδράσεις Κλονίστηκε το δόγµα της κληρονοµικής & σταθερής ευφυΐας Τεκµηριώθηκε η σηµασία των διαπροσωπικών σχέσεων για την οµαλή ανάπτυξη του παιδιού Συνειδητοποιήθηκε ο αντισταθµιστικός ρόλος της προσχολικής αγωγής & εκπαίδευσης Τέλος, αλλαγές στο κοινωνικοοικονοµικό περιβάλλον, ανάπτυξη της εργασίας της γυναίκας, ωράρια εργασίας, κατάργηση πολυµελούς οικογένειας, κλπ Η Προσχολική Αγωγή & Εκπαίδευση αναφέρεται στην αγωγή που ασκείται στο παιδί σε όλο το χρονικό διάστηµα πριν την εισαγωγή του στο ηµοτικό Σχολείο 10

Τύποι ιδρυµάτων Προσχολικής Αγωγής Ιδρύµατα Προσχολικής Αγωγής- Ιδρύµατα προνοιακού χαρακτήρα: Βρεφική ηλικία: (από γέννηση 3 ετών): Βρεφικοί/νηπιακοί & παιδικοί σταθµοί. Νηπιακή ηλικία: (3 ετών-6 ετών): Κέντρα ηµιουργικής Απασχόλησης Παιδιών. Σκοπός: Πρώτιστα φύλαξη & φροντίδα (διατροφή, προστασία, ) κοινωνικοποίηση & ψυχαγωγία. Προγράµµατα-Ωράριο: Προγράµµατα απασχόλησης. Μεγάλη χρονική διάρκεια. Φορέας Ιδρύµατος: Κρατικός=Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλειας & Πρόνοιας) ή Ιδιωτικός= Υπουργείο Εσωτερικών 11

Τύποι ιδρυµάτων Προσχολικής Αγωγής/2 Ιδρύµατα Προσχολικής Εκπαίδευσης: Νηπιακή ηλικία(3-6 ετών, προνήπια& νήπια): Νηπιαγωγεία. Σκοπός: Αγωγή& εκπαίδευση ανήκουν στο ΥΠΑΙΘ Ωράριο: Κλασικά Νηπιαγωγεία, Μικρής χρονικής διάρκειας. Ίδρυση Ολοήµερων Νηπιαγωγείων. Κλασικό& Ολοήµερο. Φορέας Ιδρύµατος: Κρατικά ή ιδιωτικά Νηπιαγωγεία. ΥΠΑΙΘ Σύγχρονα Ιδρύµατα- Υποκατάστατα οικογένειας: (όχι αντικατάσταση οικογένειας): Ορφανά, παιδιά σε ανάγκη. Ιδρύµατα προστασίας, φροντίδας αλλά και αγωγής & εκπαίδευσης (Παιδικό Χωριό SOS, Το χαµόγελο του Παιδιού). Κίνδυνος µητρικής αποστέρησης(ιδρυµατισµός). Πολλαπλές έρευνες σε δίδυµα, δείχνουν ότι ακόµη και βασικά χαρακτηριστικά φυλής αλλάζουν σε διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες (κορίτσια γιαπωνέζες που µεγάλωσαν στις ΗΠΑ αυξήθηκε ύψος) Υπάρχουν µακροχρόνιες συνέπειες της ανεπαρκούς φροντίδας& της παραµέλησης βρεφών (Dawson, 2000) π.χ. µαθησιακές δυσκολίες, χαµηλή αυτοεκτίµηση, ψυχολογικά προβλήµατα,. 12

Ονοµασία Παιδαγωγικών Τµηµάτων στην Ελλάδα ΤΕΑΠΗ _ΕΚΠΑ_Αθήνα ΤΕΕΠΗ_ ΠΘ_Αλεξανδρούπολη ΠΤΠΕ_ΠΘ_Βόλος ΠΤΝ_ΠΙ_ Ιωάννινα ΤΕΠΑΕ _ΑΠΘ_Θεσσαλονίκη ΠΤΠΕ_ΠΚ_Κρήτη ΤΕΕΑΠΗ_ΠΠ_Πάτρα ΠΤΝ_Π..Μ. Φλώρινα ΤΕΠΑΕΣ_ΠΑ_Ρόδος (τµήµα επιστηµών προσχολικής αγωγής & εκπαιδευτικού σχεδιασµού) 13

Προβλήµατα ιδρυµάτων Προσχολικής Αγωγής & Εκπαίδευσης: Παραµονή νηπίων 10 ώρες σε ιδρύµατα. Όχι ποσοτικόςαλλά συχνά όχι και ποιοτικόςο χρόνος που αφιερώνουµε στα παιδιά. Προκύπτουν θέµατα σχετικά µε την κατάρτιση αλλά κυρίως µε την επαγγελµατική αναβάθµιση του προσωπικού ιδρυµάτων Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Προέρχεται κυρίως από ΤΕΙ Προσχολικής Εκπαίδευσης, ηµόσια και Ιδιωτικά ΙΕΚ(λιγότερο από ΑΕΙ). Καταλληλότητα κτηριακών εγκαταστάσεων. Κατάλληλη ηλικία για είσοδο σε ίδρυµα: από 7-15 µηνών; Συνεργασία γονέων - ιδρυµάτων. 14

Σύγχρονες έρευνες του OECD (Οργανισµός για την Εκπαίδευση & Φροντίδα των Μικρών παιδιών) ότι κριτήρια της παρεχόµενης ποιότητας αποτελούν η παρεχόµενη θεσµική υποστήριξη: Ικανοποιητική επιχορήγηση/ παιδί Μικρή αναλογία εκπαιδευτικών/ παιδιών Ικανοποιητική επιµόρφωση εκπαιδευτικών Η ανθρώπινη ανάπτυξη & µάθηση= µια πορεία συνοικοδόµησης, όπου γονείς, εκπαιδευτικοί & παιδιά έχουν ένα από κοινού ρόλο να παίξουν University of Thessaly 15

Αναγκαιότητα της Προσχολικής αγωγής: Η αποτελεσµατικότητα των επιδράσεων του κοινωνικού περιβάλλοντος στο αναπτυσσόµενο άτοµο. «Ο άνθρωπος γεννιέται» Η φύση προνοεί ώστε ο άνθρωπος να γεννηθεί καλός και επαρκής. Φυσιοκράτες: Rousseau Κληρονοµικότητα: Ενδογενείς ή γενετικοί παράγοντες Γονότυπος (DNA-δεν είναι παρατηρήσιµος) Ωρίµανση: Όρια ανάπτυξης των ικανοτήτων & δυνατοτήτων του ανθρώπου «Ο άνθρωπος γίνεται.» Το περιβάλλον είναι παντοδύναµο στην αγωγή του παιδιού. Το παιδί από τη φύση του είναι ατελές (tabula rasa) όπου θα εγγράψει το περιβάλλον. Περιβάλλον: Εξωγενείς ή περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. Watson: Βρέφη) Φαινότυπος (µέρος γονότυπου άµεσα ή έµµεσα παρατηρήσιµου) Μάθηση: Πλαίσιο ανάπτυξης ατόµου. 16

Συµπέρασµα: Με βάση τον Piaget µέσω των λειτουργιών αφοµοίωσης & συµµόρφωσης το παιδί δέχεται ερεθίσµατα που. Εποµένως, αν από νωρίς δεχτεί εµπλουτισµένα ερεθίσµατα, στις «κρίσιµες φάσεις» τότε θα προϋπάρχουν περισσότερα µοντέλα σκέψης (σχήµατα) τα οποία διευκολύνουν την πρόσληψη καινούργιων Άρα ο άνθρωπος έχει µεγάλα περιθώρια βελτίωσης και άρα πρέπει & µπορεί να εκπαιδεύεται. 17

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Αγωγή, εκπαίδευση, αγωγή & εκπαίδευση, µάθηση, διδασκαλία, µόρφωση, κοινωνικοποίηση, παιδεία. 18

Εννοιολογικός προσδιορισµός της έννοιας Αγωγής Από το ρήµα άγω: Οδηγώ, φέρω κάποιον προς ορισµένο σκοπό. Η συνθήκη: Σχέση παιδαγωγού- παιδαγωγούµενου Άρα η σχέση Π/ού - Π/ούµενου = σχέση επίδρασης του ενός στον άλλο,δηλ. του Π/ού στον Π/ούµενο, µε 2πλό σκοπό: 1. την υποβοήθηση, επίβλεψη & καθοδήγηση Π/ού προς τον Π/ούµενο προκειµένου να φτάσει σε ένα στόχο, και 2. την επικοινωνίαµεταξύ Π/ού - Π/ούµενο Η διαφοροποίηση των ρόλωντων συµµετεχόντων σε αυτήν τη σχέση χαρακτηρίζει την ίδια τη σχέση, καθώς και τις επιδράσεις δηλαδή τις συγκεκριµένες διδακτικές ενέργειες-δραστηριότητες Π/ού προς τον Π/ούµενο. Σχέση καθοδήγησης & σχέση επικοινωνίας 19

Εννοιολογικός προσδιορισµός της έννοιας Αγωγής Ο προβληµατισµός: Ποιος είναι ο παιδαγωγός; Αν είναι ο γονέας τότε µιλάµε για µη σκόπιµες & µεθοδευµένες ενέργειες, Αν είναι ο δάσκαλος για σκόπιµες και µεθοδευµένες ενέργειες. Η αγωγή όµως δεν ασκείται µόνο από γονείς & εκπ/κούς, ούτε ασκείται σε εργαστηριακές συνθήκες στο κενό. Είναι συνεπώς ένα ευρύ πλέγµα από πολύπλοκες διαπροσωπικές σχέσεις & κοινωνικές αλληλεπιδράσεις (Ξωχέλλης, 1983). 20

Σχέση Παιδαγωγού-Παιδαγωγούµενου Στην Παλιά Παιδαγωγική είναι γραµµική & µονόπλευρη µε κατεύθυνση από Π/ό προς Π/ούµενο Είναι Σχέση παιδαγωγού- αυθεντίας & µαθητήπαθητικού δέκτη Στη Νέα & Σύγχρονη Παιδαγωγική είναι αµφίδροµη & δυναµική. Συγκεκριµένα = σχέση Π/ού συνεργάτη/ συνδιαµορφωτή του παιδαγωγικού µηνύµατος & µαθητή-ενεργητικού δέκτη. 21

Αναγκαιότητα και διαχρονικότητα του φαινοµένου της αγωγής. Μορφές και φορείς αγωγής Το φαινόµενο της αγωγής διαχρονικά: Παγκόσµιο, διαχρονικό, κοινωνικό φαινόµενο αλληλεπίδρασης στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ελληνική αρχαιότητα: Παιδαγωγός (δούλος που µετέφερε το µαθητή στο σχολείο), ιδάσκαλος ή παιδοτρίβης Μορφές αγωγής: Άτυπη ή έµµεση αγωγή(µη θεσµοθετηµένη αγωγή)- Τυπική ή άµεση αγωγή(θεσµοθετηµένη αγωγή). Πχ. ένας παιδαγωγός εκτός από την παιδαγωγική του δράση ασκεί αγωγή και µε τη στάση, την παρουσία, τη συµπεριφορά και το παράδειγµά του. Επίσης, άτυπη αγωγή ασκείται στο πλαίσιο της οικογένειας, ενώ τυπική στο σχολικό περιβάλλον. Φορείς αγωγής: Οικογένεια, σχολείο και ευρύτερο κοινωνικοπολιτισµικό περιβάλλον παιδιών. Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε στην αγωγή των παιδιών. 22

Αγωγή: Συµπερασµατικά... (ευρεία έννοια) εννοούµε τις σκόπιµες ή µη, µεθοδευµένες ή µη, συνειδητές ή µη επιδράσεις του παιδαγωγού (όποιος και να είναι αυτός) συµπεριλαµβανοµένου και του κοινωνικοπολιτιστικού & φυσικού περιβάλλοντος στο παιδί και στον έφηβο, µε σκοπό την προσπάθεια διαµόρφωσης ή αλλαγής της συµπεριφοράς τους (Κιτσαράς, 2001). (στενή έννοια) τις προγραµµατισµένες, σκόπιµες & συνειδητές προσπάθειες του Π/ου µε σκοπό την προσπάθεια διαµόρφωσης ή αλλαγής της συµπεριφοράς τους Επίσης και οι επιδράσεις που ασκεί κάποιος στον εαυτό του (αυτοαγωγή) Ουσιαστικά αναφέρεται στην εξωτερική συµπεριφορά (τρόποι, ήθος, ευπρέπεια, ), ως σχέση του ατόµου µε τον κοινωνικό & ηθικό κόσµο 23

ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ: Ο όρος επιδέχεται 4 διαφορετικές ερµηνείες (Mialaret, 2007) 1. Η εκπαίδευση ως κοινωνικός θεσµός, θεσµοθετηµένη µορφή αγωγής από την πολιτεία ή άλλον επίσηµο φορέα που έχει δικές του δοµές & κανόνες λειτουργίας. Η εκπαίδευση σ αυτην την περίπτωση = συνταγµατικά & νοµοθετικά κατοχυρωµένη. Κράτος ικαίου (εκπαιδευτική νοµοθεσία). 2. Η εκπαίδευση ως σύστηµα µε συγκεκριµένες εισροές και εκροές και µε ιδιαίτερη έµφαση στην έννοια του αποτελέσµατος µιας πράξης ως τελικό προϊόν, το οποίο πρέπει συνεχώς να αναβαθµίζεται, να εξειδικεύεται, να τελειοποιείται. Για το σκοπό αυτό αναζητούνται τρόποι και θεσµοί βελτιστοποίησης ή /και εξειδίκευσης της γνώσης (βλ. κλασική/τεχνική εκπαίδευση, υψηλού επιπέδου, κ.λ.π.). 24

ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ: Ο όρος επιδέχεται 4 διαφορετικές ερµηνείες (Mialaret, 2007)/ 2 3. Η εκπαίδευση ως µακρόχρονη διαδικασία (δια βίου µάθηση, επαγγελµατική αναβάθµιση) απαραίτητη σ όλες τις ηλικίες και τις περιστάσεις ζωής και ως εκ τούτου ξεπερνά τα στενά όρια του σχολικού πλαισίου. 4. Η εκπαίδευση ως ιδεολογικοπολιτικός µοχλόςπου εκφράζει την κυρίαρχη ιδεολογία µέσα από το περιεχόµενο & τη σκοποθεσία των Προγραµµάτων Σπουδών Συνεπικουρείται &ελέγχεται από τις δεσπόζουσες σε κάθε µορφή κοινωνίας δυνάµεις (οικογένεια, εκκλησία, πολιτεία, κλπ). 25

Αγωγή & Εκπαίδευση Ενδεχόµενα συσχέτισης των 2 εννοιών (Blackledge, 2000) Αγωγή µάλλον παρά Εκπαίδευση: Υπεροχή της αγωγής έναντι της εκπαίδευσης, άρα µιλάµε για κήρυγµα & χειραγώγηση. Εκπαίδευση µάλλον παρά Αγωγή: Υπεροχή της εκπαίδευσης έναντι της αγωγής, άρα µιλάµε για τεχνοκρατικά & γνωσιοθεωρητικά µοντέλα σε βάρος των ηθικών αξιών. Εκπαίδευση & Αγωγή: Οι έννοιες βρίσκονται σε αρµονική συνύπαρξη. Οι αντιπροσωπευτικοί όροι στα αγγλικά είναι Education & Culture. 26

Μάθηση: Εννοιολογικός προσδιορισµός Μάθηση =η διαδικασία κατά την οποία το παιδί & ο έφηβος (το νέο αναπτυσσόµενο άτοµο) αναπτύσσει δραστηριότητα ώστε: να οικοδοµήσει γνώσεις, να αποκτήσει δεξιότητες, να υιοθετήσει αξίες & να διαµορφώσει στάσεις ώστε να οδηγηθεί στη σχεδόν µόνιµη αλλαγή της συµπεριφοράς του, προσαρµοζόµενος αποτελεσµατικά στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός του. 27

Ο Π/µενος δεν είναι απλός δέκτης αλλά παραγωγός Αυτή η διαδικασία ονοµάζεται Μάθηση, ως ενέργεια βασικά εκπορευόµενη από τον Π/µενο & υποβοηθούµενη από τον Π/ό Το σύνολο αυτής Παιδαγωγική ιαδικασία 28

Μάθηση: Εννοιολογικός προσδιορισµός ή Συναφείς όροι Αγωγή & Μάθηση: Οι σχέσεις αγωγής & µάθησης πολύ στενές. Νέα & Σύγχρονη Παιδαγωγική: Το φαινόµενο της αγωγής έχει δυναµικό χαρακτήρα, είναι αλληλεπίδραση µέσα από την εναλλαγή ρόλων Π/ου & Π/µενου. Άρα, ο Π/µενος είναι ενεργητικός δέκτης, ο οποίος µε τη βοήθεια του Π/γου επιδρά στο περιβάλλον µε σκοπό τη µάθηση. Είδη Μάθησης µε βάση τις Κοινωνικοπολιτισµικές θεωρίες (Vygotsky): Ζώνη επικείµενης ανάπτυξης: Η αλληλεπίδραση µε τους άλλους και η εξαιρετική σηµασία της γλώσσας καθοριστικοί παράγοντες µάθησης. 29

Παράγοντες που επηρεάζουν τη µάθηση Φυσική κατάσταση ατόµου: Επίκτητες ή εκ γενετής βλάβες. Φύλο: Για ορισµένα είδη µάθησης. Η Ωρίµανση: Βιολογικό φαινόµενο. H Μάθηση ως Ψυχολογικό φαινόµενο. Ωρίµανση & µάθηση διασφαλίζουν την ανάπτυξη του παιδιού. Η Νοηµοσύνη: Μάθηση & Νοηµοσύνη: Κλίµακες Binet-Simon, Συναισθηµατική Νοηµοσύνη (Goleman), Πολλαπλοί τύποι νοηµοσύνης (Gardner). Τα Κίνητρα-Θεωρία κινήτρων Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ: α) Βιογενή κίνητρα: Κίνητρα από φυσικές ανάγκες (δίψα, πείνα, κ.ά), Γνωστικά κίνητρα (φυσική περιέργεια, δίψα για µάθηση, κ.ά), β) Κοινωνιογενήκίνητρα: Κοινωνικά κίνητρα (κοινωνική αναγνώριση, συνεργασία, συγχρωτισµός, κοινωνικός ανταγωνισµός, κ.ά). Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ: Εξωτερικά & εσωτερικά κίνητρα. 30

Μάθηση & Γνώση: διαχρονικά ΠΑΛΙΑ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ: Στην Παλιά Παιδαγωγική αξία είχε η µετάδοση όσο το δυνατόν περισσότερων γνώσεων, δηλαδή η ηλωτική γνώση (=Τι µαθαίνω), και ενδιέφερε ως εκ τούτου ο υλικός σκοπός της διδασκαλίας. ΝΕΑ & ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ: Στη Νέα & Σύγχρονη Παιδαγωγική µεγαλύτερη αξία έχει η διαδικασία της οικοδόµησης των γνώσεων (οργάνωση, επεξεργασία & λιγότερο η πρόσκτηση των πληροφοριών), δηλαδή η ιαδικαστική γνώση (=Μαθαίνω πώς να µαθαίνω). Στην πορεία αναπτύχθηκε και η Πραγµατολογική γνώση (µάθηση πληροφοριών που αφορούν τον κόσµο, µάθηση των συνθηκών &του πλαισίου), 31

Μάθηση & σκοποί εκπαίδευσης- Προγράµµατα Σπουδών α) Υλικός σκοπός (απόκτηση γνώσεων), β) Ειδολογικός ή µορφολογικός σκοπός (ανάπτυξη δεξιοτήτων), γ) Κοινωνικός σκοπός (υιοθέτηση αξιών & στάσεων). Κοινωνικός σκοπός της διδασκαλίας: µεγάλη σηµασία η υιοθέτηση συγκεκριµένων στάσεων & αξιών (Μαθαίνω να ζω & να συνυπάρχω ειρηνικά) Όλοι οι σκοποί έχουν την ίδια µορφωτική αξία. Οι παραπάνω σκοποί περιγράφονται στα Προγράµµατα Σπουδών ( ΕΠΠΣ-ΑΠΣ, ΦΕΚ 303 & 304, 13-03-03): Γνώσεις, εξιότητες, Στάσεις, Αξίες. 32

Η διδασκαλία Εννοιολογικός προσδιορισµός της διδασκαλίας ιδασκαλία: από το ρήµα διδάσκω, δηλαδή µεταδίδω γνώσεις για κάτι µε στόχο να γίνει πρόσληψη & κατανόηση από τους µαθητές, Πρόκειται για µια σχέση επικοινωνίας και ως εκ τούτου προϋποθέτει την ύπαρξη δύο προσώπων, του διδάσκοντος & του διδασκόµενου, στο πλαίσιο της αγωγής. Με ευρεία έννοια του όρου ιδασκαλία =µεθοδευµένη, σκόπιµη & σχεδιασµένη διαδικασία, η οποία µε τη χρήση µεθόδων, στρατηγικών, τεχνικών & µέσων αποβλέπει στη µάθηση γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων, αξιών Με στενή: σύνολο µεθοδευµένων & σχεδιασµένων ενεργειών από άσκαλο για να υποβοηθήσει Μαθητή να οικειοποιηθεί γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις, αξίες 33

Άλλες παράµετροι της διδασκαλίας Μορφές διδασκαλίας: Μονολογικές & διαλογικές µορφές διδασκαλίας. ιδακτικές αρχές: Εποπτεία, Αυτενέργεια, Ενδιαφέρον, Κίνητρα για µάθηση. Παιδοκεντρικότητα, Παιγνιώδη χαρακτήρα 34

Πορεία διδασκαλίας: α) Παραδοσιακές τυποποιηµένες πορείες διδασκαλίας (Προσφορά, Επεξεργασία, Εµπέδωση), β) Σύγχρονες πορείες διδασκαλίας: Ανακαλυπτική πορεία (=Έναυσµα ενδιαφέροντος, διατύπωση υποθέσεων, συζήτηση& προβληµατισµός, έρευνα πειραµατισµός, διατύπωση+ καταγραφή συµπερασµάτων, εφαρµογές +γενίκευση, αξιολόγηση) Εποικοδοµητική (ανάδειξη αρχικών αντιλήψεων /ιδεών των µαθητών, ηµιουργία γνωστικής αποσταθεροποίησης & αναδόµηση αντιλήψεων, Εφαρµογή σε νέες καταστάσεις & ανατροφοδότηση, Αναστοχασµός πάνω στη διαδικασία µάθησης).

Η αποτελεσµατικότητα της διδασκαλίας Η διδασκαλία είναι κυρίως επιστήµη ή και τέχνη? Η δ/α δεν οδηγεί πάντα σε µάθηση? Ο Ε/κός στη δ/α θεωρείται πρωτεργάτης, κλειδί, αφού αυτός σχεδιάζει το σύστηµα των προγραµµατισµένων & σκόπιµων ενεργειών? Παράγοντες που συµβάλλουν σε αυτό είναι η γνώση του αντικειµένου, η κατάρτισή του, η διδακτική του ικανότητα, ο λόγος, η γλώσσα του σώµατος, η φυσική παρουσία, κ.ά. Σχέδιο διδασκαλίας: α) Στόχοι, β) Περιεχόµενο, γ) ιδακτικές Μέθοδοι-Μέσα- Πηγές-Βοηθήµατα, δ) Αξιολόγηση. 36

ιδασκαλία & παιδαγωγικές αντιλήψεις 1. ΠΑΛΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ: Σχέση επικοινωνίας Δ-Μ ήταν κυρίως μονόπλευρη(από Δπρος Μ) Υπάρχουν κυρίως μονολογικές μορφές διδ/ας Παραδοσιακές τυποποιημένες πορείες διδ/ας Επιπλέον, υπήρχε απαγόρευση της επικοινωνίας μεταξύ των μαθητών σχεδόνανυπαρξίαδασκαλο-μαθητικών σχέσεων πλήρης ανυπαρξία διαμαθητικών σχέσεων 37

ιδασκαλία & παιδαγωγικές αντιλήψεις 2. ΝΕΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ: σχέση επικοινωνίας -Μ =αµφίδροµη (από προς Μ και αντιστρόφως), υπάρχει δυναµική αλληλεπίδραση µεταξύ των µαθητών υναµικές δασκαλοµαθητικές & διαµαθητικές σχέσεις. Επικρατούν κυρίως διαλογικές µορφές διδ/λίας Σύγχρονες πορείες διδασκαλίας 38

Η έννοια της διδ/ας στην Προσχολική Εκπαίδευση Οι παιγνιώδεις δραστηριότητες είναι ζητούµενο ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ-ΝΗΠΙΟ: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ 1. Παιδαγωγικό ζεύγος: Π/ός & Π/μενος: αλληλεπίδραση. 2. Παιδαγωγικό τρίγωνο: Π/ός & Π/μενος & Πον + Μορφωτικό αγαθό 3. Δίκτυα επικοινωνίας στησχολική τάξη: - Συγκεντρωτικά & Αποκεντρωτικά δίκτυα αλληλεπίδρασης -Ανάλογες δασκαλομαθητικές & δασκαλοκεντρικές σχέσεις 39

Μόρφωση: ετυµολογικά, ορισµός Από το ρήµα Μορφώνω: Τέχνη: ίνω µορφή σε ένα αντικείµενο Εκπαίδευση: διαπλάθω προσωπικότητα του νέου µε σκοπό τη ψυχοσωµατική του ολότητα. ιάπλαση παιδιού Μόρφωση: Το αποτέλεσµα της αγωγής+ µάθησης & καθορίζεται από τα δυναµικά στοιχεία της προσωπικότητας (ατοµική προσπάθεια) που µένουν µετά την οικοδόµηση της γνώσης & των δεξιοτήτων & την υιοθέτηση αξιών & στάσεων Αγωγή & Μόρφωση: όχι συνώνυµες έννοιες Αγωγή= στην εξωτερική συµπεριφορά Μόρφωση στην πολυµάθεια Ο προορισµός / Η αυτοπραγµάτωση. 40

Κοινωνικοποίηση: εννοιολογικός προσδιορισµός Πρώτος που εισήγαγε τον όρο ο Durkheim το 1922. Τι; Το συµβολικό σύµπαν (γνώση επιστηµονική & καθηµερινής ζωής, ήθη έθιµα, αξίες, κανόνες, αντιλήψεις) Ποιοι; Η παρούσα γενιά στην επόµενη («σηµαντικοί ενήλικες»-νέα άτοµα) Γιατί; Ένταξη & ενσωµάτωση των ατόµων στην κοινωνία. Το δίληµµα: Κοινωνική αναπαραγωγή ή Κοινωνικός µετασχηµατισµός; 41

Πώς; Κοινωνική αλληλεπίδραση µέσα από την εκµάθηση κοινωνικών ρόλων. Θεωρίες µάθησης: α) Συµπεριφορισµός (Συντελεστική µάθηση, Skinner): Σταδιακή διαµόρφωση συµπεριφοράς- αυτοέλεγχος. Ενίσχυση β) Κοινωνικογνωστικές θεωρίες (Bandura): Παρατήρηση & µίµηση προτύπου, γ) Γνωστικές θεωρίες (Gagné): Μάθηση γνώσεων, δεξιοτήτων, αξιών & στάσεων, δ) Κοινωνικοπολιτισµικές θεωρίες (Vygotski): Μάθηση µέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση & τη συµβολή της γλώσσας. Τα (α) και (β): Καθοδήγηση-Συµµόρφωση. Τα (γ) και (δ): ιαπραγµάτευση Χειραφέτηση. 42

Πού; Οικογένεια, Σχολείο, Ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον νέων ανθρώπων Πότε; Καθοριστική η προσχολική ηλικία. Σε όλη τη ζωή του ανθρώπου.

ΠΑΙ ΕΙΑ υσκολίες στον εννοιολογικό προσδιορισµό του όρου Ρηµατικό επίθετο του Παιδεύω= (κυριολεκτικά) ασχολούµαι µε το παιδί & (µεταφορικά) =ανατρέφω, διδάσκω, κλπ Σύγχρονη Παιδαγωγική: Παιδεία=Μόρφωση (Κιτσαράς, 2001) Παιδεία= Εκπαίδευση (σκόπιµη & οργανωµένη παιδαγωγική διαδικασία) Παιδεία= Αγωγή & Μάθηση (Ξωχέλλης, 1983). Παιδεία= Εκπαίδευση & Αγωγή (σε αρµονική συνύπαρξη & όχι σε αντιπαλότητα). Τη συνύπαρξη αυτή εκφράζει ο όρος Παιδεία (Μπαµπινιώτης, 1994). 44

Η ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΙΑΧΡΟΝΙΚA Τάσεις της Παιδαγωγικής Επιστήµης 45

Η ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΙΑΧΡΟΝΙΚA Τάσεις της Παιδαγωγικής Επιστήµης Παλιά Παιδαγωγική: Από την εποχή του Πλάτωνα και του Σωκράτη µέχρι την εµφάνιση των απόψεων του J. J. Rousseau (18ος): το παιδί αντιµετωπίστηκε ως «ενήλικας σε µικρογραφία», δεν είχε διαφορετικές ανάγκες & ενδιαφέροντααπό των ενηλίκων ως εκ τούτου έπρεπε µε κάθε τρόπο (ποινές, τιµωρίες, εκφοβισµό) η συµπεριφορά του να γίνει ίδια µε αυτή του ενήλικα. Ασφυκτικός έλεγχος της συµπεριφοράς του παιδιού µε στόχο τη χειραγώγησή του. Ξεκάθαρα δασκαλοκεντρική Σκοπός της Παλιάς Παιδαγωγικής ήταν η ταχεία τροποποίηση της συµπεριφοράς του παιδιού ώστε να µοιάζει µε αυτή του ενήλικα. 46

Οι περίοδοι µεταβάσεων στη ζωή του ανθρώπου Καµία προετοιµασία για τις σηµαντικές περιόδους µεταβάσεων που αντιµετωπίζει ένας άνθρωπος στη ζωή του. Συγκεκριµένα: α) Καµία µέριµνα για την προσχολική εκπαίδευση, β) Το πέρασµα στην ενηλικίωση γινόταν αµέσως µε την βιολογική σωµατική ωρίµανση, χωρίς την κατάλληλη ψυχολογική προετοιµασία του ατόµου και τη βίωση της εφηβικής περιόδου. Αποτέλεσµα ήταν η είσοδος των αγοριών στον κόσµο των ενηλίκων να επισφραγίζεται ουσιαστικά µε την εξεύρεση εργασίας και του µε το γάµο και τη δηµιουργία οικογένειας. 47

Ιστορική Ανασκόπηση Προσχολικής Αγωγής /1 Τάση Παλιάς Παιδαγωγικής-Η Προσχολική Αγωγή από την αρχαιότητα έως το Μεσαίωνα 1. Αρχαιότητα: Ο "καλός καγαθός" πολίτης, ο µορφωµένος & ανεπτυγµένος πνευµατικά, αισθητικά, ηθικά&σωµατικά ήταν η επιδίωξη της αθηναϊκής πολιτείας. Η εκπαίδευση στην αρχαία Αθήνα ήταν ελεύθερη Υπεύθυνοι γι' αυτήν ήταν οι γονείς του παιδιού. Τα σχολεία ήταν ιδιωτικά. Υποχρεώνονταν όµως να τηρούν κάποιους κανονισµούς, που ρύθµιζαν τη λειτουργία τους. Το πνεύµα της εκπαίδευσης ήταν σύµφωνο µε τις παραδόσεις&τα ιδανικά της πόλης. 48

α) Πλάτωνας: «Νόµοι», «Πολιτεία», «Πρωταγόρας» Πρώτος τόνισε την αναγκαιότητα της ένταξης των νηπίων σε ένα ίδρυµα κατάλληλο για την φύση τους,. Ηλικία: Βρεφική & νηπιακή ηλικία -µέχρι το 7ο έτος: είσοδος του παιδιού στο σχολείο Υποστήριξε ότι η αγωγή των νηπίων θα πρέπει να αρχίζει από πολύ νωρίς, διευκρινίζοντας πως η αγωγή τους είναι η δυσκολότερη. Ο ρόλος του κράτους: Το κράτος (ευθύνη της πολιτείας) να φροντίζει για τη δηµιουργία ιδρύµατος µε πρόγραµµα κυρίως γυµναστική, µουσική, παιγνιώδεις δραστηριότητες & διδασκαλία επιλεγµένων διηγήσεων και µύθων. Παιδονόµος Συνιστά στους γονείς να µην εκπαιδεύουν τα παιδιά µε ταχύτητα αλλά ούτε και µε µαλθακότητα. Τους ζητάει να αποφεύγουν τα συναισθήµατα & τα πάθη που διαταράσσουν την ψυχική ζωή των παιδιών τους. Ακόµα τους ζητάει να φροντίζουν για την υγιή σωµατική ανάπτυξη και η µάνα (ή παραµάνα) να τα απασχολεί µε παιχνίδια. Τα τραγούδια καταπραΰνουν. Υπεύθυνα πρόσωπα: Η τροφός, οι γονείς, ο παιδαγωγός (δούλος). Ιδεώδες:Το ηρωικό, Νους υγιής εν σώµατι υγιεί. 49

β) Αριστοτέλης: «Πολιτικά», «Ηθικά Νικοµάχεια» Τις ίδιες απόψεις µε τον Πλάτωνα Ηλικία: Βρεφική και νηπιακή ηλικία (µέχρι το 7 ο έτος: Είσοδος του παιδιού στο σχολείο). Η αγωγή προετοιµάζει το παιδί που αργότερα θα αναλάβει τα καθήκοντα του πολίτη. Το βοηθάει να ευτυχίσει στην ζωή του. Το παιχνίδι είναι αναντικατάστατο µέσο για την ψυχοπνευµατική ανάπτυξη του παιδιού προσχολικής ηλικίας. Υπεύθυνα πρόσωπα: Αγωγή του παιδιού στο σπίτι, Υποστήριξε ότι δεν θα πρέπει να γίνεται από δούλους γιατί αυτό θα έχει αρνητική επίδραση. 50

Ιστορική Ανασκόπηση Προσχολικής Αγωγής/ 2 2. Ρωµαϊκή Εποχή: Πλούταρχος: Όχι τροφός και δούλοι. ιδασκαλία επιλεγµένων µύθων. 3. Βυζαντινή Εποχή: (µέχρι το 6ο έτος εισόδου του παιδιού στο σχολείο). Προτείνεται αγωγή του παιδιού στο σπίτι. Αυτή η περίοδος έχει να επιδείξει σηµαντικές µορφές που έγιναν φορείς και διδάσκαλοι αυτής της παιδείας, όπως οι Πατέρες της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Ιδεώδες: Το χριστιανικό Ιδεώδες-Τρεις Ιεράρχες. 4. Μεσαίωνας: Τίποτα ιδιαίτερο για την προσχολική.. 51

Ιστορική Ανασκόπηση Προσχολικής Αγωγής/ 3 Συµπέρασµα: «Το παιδί είναι ενήλικας σε µικρογραφία». Πρέπει άµεσα να κάνει ό,τι και ένας ενήλικας. Η πειθαρχία ασκείται µε αυστηρά παιδονοµικά µέσα (κυρίως σωµατικές ποινές, περιορισµοί της ελευθερίας των παιδιών). Χαρακτηριστικά παραδείγµατα: Το «φάσκιωµα», η βέργα, το φόβητρο του λύκου, η φυσική περιέργεια του παιδιού είναι αµαρτία 52

Οι πρώτοι φιλόσοφοι και παιδαγωγοί Αναγέννηση (Περίπου 14ος-16ος αι.): εξουσίας,τονίζουν την αναγκαιότητα προσχολικής εκπαίδευσης: Rabelais: Σάτιρα εναντίον της φεουδαρχικής & εκκλησιαστικής Montaigne: «οκίµια»: Εκπαίδευση: Η ανθρωπιστική επανάσταση στη φιλοσοφία. 17ος αι. α) Comenius:«Magna Didactica», όσο και µε το «Σχολείο Νηπίων», διαβλέπει την αξία της αγωγής στα παιδιά νηπιακής ηλικίας. Με τα πολυάριθµα συγγράµµατα του υπερασπίζεται την σηµασία της εκπαίδευσης κατά την προσχολική ηλικία. Με το βιβλίο «Σχολείο Νηπίων» δίνει οδηγίες στις µητέρες για την αγωγή των παιδιών µέχρι τα έξι χρόνια. β) J. Locke:Εµπειριστής. Το παιδί είναι «tabula rasa». Πρότεινε τη δηµιουργία των «εργατικών σχολείων». 53

Η ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΙΑΧΡΟΝΙΚA Νέα Παιδαγωγική ή Νέα Αγωγή: Από τον J. J. Rousseau (18ος αι.)-πρώτο µισό 20 ου αι. Μεγάλοι Παιδαγωγοί Rousseau(1712-1778) Pestalozzi (1746-1827) Fröebel(1782-1852) Robin (1837-1912) Ferrer (1859-1909) Steiner (1861-1925) Decroly(1871-1932) Dewey(1859-1952) Montessori(1870-1952) Makarenko(1888-1939) Ferrière(1879-1960) Αντικείµενο µελέτης και έρευνας Καθιέρωση της Παιδαγωγικής Επιστήµης (Π.Ε). Πατέρας της Π.Ε. θεωρείται ο Herbart: Πρώτη χρήση του όρου «Γενική Παιδαγωγική». Έµφαση στην προσωπικότητα του παιδιού: Ιδιαιτερότητες παιδικής ηλικίας, ανάγκες, ενδιαφέροντα, κλίσεις. Ενδιαφέρον για τη σωστή αγωγή & µάθηση µε επίκεντρο το παιδί. Στόχος η χειραφέτηση του παιδιού και όχι η χειραγώγησή του. Παιδοκεντρική 54

J.J.Rousseau (18ος αι.): Φιλόσοφος παρά παιδαγωγός Η φύση είναι αγαθή & ο άνθρωπος γεννιέται εκ φύσεως αγαθός Η κοινωνία είναι κακή και διαφθείρει τον αγαθό άνθρωπο Η ελευθερία είναι η απόλυτη πειθαρχία στους νόµους της ιδανικής πολιτείας Βασικός σκοπός της αγωγής και της διδασκαλίας, η διατήρηση της φυσικής καλοσύνης και των αρετών «Αιµίλιος»: Το παιδί δεν είναι ενήλικας σε µικρογραφία. Έχει το δικό του σώµα, τις δικές του ανάγκες, αισθήσεις, αισθήµατα. Ως µέσο διδασκαλίας στην προσχολική ηλικία είναι η φυσική αγωγή & το ελεύθερο παιγνίδι. «Όλα τα πράγµατα από τη φύση τους είναι καλά, εκφυλίζονται όµως στα χέρια του ανθρώπου». Πρότεινε οργανωµένα σχολικά ιδρύµατα από µικρή ηλικία. Ιδεώδες αγωγής: Η ατοµική ελευθερία. Συµπέρασµα:Έως τον 18 ο αι. τα παιδιά αποτελούν φτηνό εργατικό δυναµικό & βοηθητικό προσωπικό στην οικογένεια 55

Οι πρώτοι φιλόσοφοι και παιδαγωγοί /2 Τέλος 18 ου αι.-αρχές 19 ου αι: α) J. Pestalozzi:Ο παιδαγωγός της αγάπης. «Προτιµώ παιδαγωγό µε αγάπη για τα παιδιά παρά παιδαγωγό µε τυπικές γνώσεις που δεν διαµορφώνουν την ψυχή των παιδιών». Πρότεινε η προσχολική αγωγή να γίνεται στο σπίτι. Ως µέσο διδασκαλίας στην προσχολική ηλικία = η δράση & η εµπειρία. Ιδεώδες αγωγής:η ατοµική ελευθερία σε συνάρτηση µε τη συλλογική ευθύνη. Η κοινωνική δικαιοσύνη (πτωχοκοµείο Ελβετία) β) Fröebel:Ιδιαίτερη φροντίδα & προστασία των νηπίων: «Παιδικοί Κήποι» ή Kindergarten. οργανική σύνδεση Νηπιαγωγείου µε Α/βάθµια Περιέγραφε έναν τύπο διαµεσολαβητικού σχολείου ως συνδετικό κρίκο µεταξύ Νηπιαγωγείου & ηµοτικού µε στόχο τη συστηµατική προετοιµασία παιδιών µέσω ειδικών ασκήσεων. 56

Η παιδαγωγική σκέψη & οι παιδαγωγοί (τέλη 19 ου - αρχές 20 ου ) Στην Ελλάδα το 1895 το κράτος εκδηλώνει ενδιαφέρον για τα Νηπιαγωγεία µε νόµο που καθορίζει την ηλικία των παιδιών που φοιτούν στα Νηπιαγωγεία. Το 1897 ηαικατερίνη Λασκαρίδουγεννηµένη στην Βιέννη και κόρη του Μακεδόνα Κωνσταντίνου Χρηστοµάνου, ιδρύει το ιδασκαλείο& µαζί το πρώτονηπιαγωγείοστην Αθήνα µε το όνοµα «Πρότυπος Νηπιακός Κήπος». 1. ΓΕΝΙΚΑ α) Έµφαση στην προσωπικότητα του παιδιού: Ιδιαιτερότητες παιδικής ηλικίας, ανάγκες, ενδιαφέροντα, κλίσεις, β) Ενδιαφέρον για τη σωστή αγωγή & µάθησηµε επίκεντρο το παιδί Έµφασηστη σηµασία του ευρύτερου κοινωνικοπολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος, Στόχοςη αυτοµόρφωση και αυτοαγωγή του νέου ατόµου και η χειραφέτησή του και όχι η χειραγώγησή του. 57

Νέα Παιδαγωγικήή Αγωγή ΣΠΟΥ ΑΙΟΙ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΙ α) Dewey:Έµφαση στις ανάγκες και εµπειρίες του παιδιού, β) Decroly: Ολική µέθοδος, γ) Montessori: Έµφαση στην ύπαρξη πλούσιου παιδαγωγικού υλικού. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ α) Η Οικουµενική ιακήρυξη των Ανθρωπίνων ικαιωµάτων (Ο.Η.Ε, 1948). β) Η Σύµβαση για τα ικαιώµατα του Παιδιούυιοθετήθηκε οµόφωνα από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών στις 20 Νοεµβρίου του 1989. Έως σήµερα έχει επικυρωθεί από 193 χώρες. Η Ελλάδα την επικύρωσε στις 2 εκεµβρίου του 1992. γ) Η ίδρυση πολλών οργανισµών(unesco, Unicef) -η επέκταση του θεσµού του Νηπιαγωγείου. 58