Από το 1975 στο Μαρούσι ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2005 - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ - 21/5/2005 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΑΣΤΕΡΙΑ - ΓΚΙΟΚΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΚΟΥΓΚΟΥ Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ Α. Με αφορµή την επίσκεψη του συγγραφέα σε ένα αγγλικό κολέγιο επισηµαίνεται η συµβολή του ελληνικού αθλητικού ιδεώδους στην παιδεία. Χρησιµοποιώντας ως παράδειγµα το οµαδικό άθληµα του γκολφ, τονίζεται η αρµονική ανάπτυξη σώµατος και πνεύµατος των αθλητών, ως έκφραση του ελληνικού µέτρου, στοιχείο που απουσιάζει από τη φιλοσοφία της Ανατολής. Καταλήγοντας υπογραµµίζεται η συµπόρευση του αθλητισµού και της ανθρωπιστικής παιδείας ως βάση για την ανάπτυξη του οµαδικού πνεύµατος. Το στοιχείο αυτό µπορεί να οδηγήσει σε «νίκες» σε επίπεδο ατοµικό, κοινωνικό, εθνικό. Β1. Ο αθλητισµός συµβάλλει στην αρµονική και σύµµετρη ανάπτυξη του σώµατος και της ψυχής του ατόµου. Βελτιώνει την υγεία του αθλούµενου, καθώς δηµιουργεί ευεξία. Του χαρίζει ζωντάνια και αυξάνει τη φυσική αντοχή του. Επιπλέον, η µεγάλη σηµασία του αθλητισµού για το άτοµο έγκειται στο γεγονός ότι καλλιεργεί ηθικές αξίες και πανανθρώπινα ιδανικά, εξευγενίζει τα συναισθήµατά του. Του µαθαίνει ν αγωνίζεται για ένα σκοπό, ν αντιµετωπίζει τη «νίκη», σε ατοµικό - οµαδικό και εθνικό επίπεδο, µε µετριοφροσύνη και την ήττα µε αξιοπρέπεια. Το αθλητικό ιδεώδες στηρίζεται στην προετοιµασία του ατόµου για τον «πόλεµο» της ζωής είτε στο πεδίο της κοινωνίας είτε στα πεδία των µαχών. Β2. Θεµατική περίοδος: «Τα οµαδικά παιχνίδια υπηρετούν. γενική ενέργεια» Σχόλια: «Να µη νιώθεις πως είσαι Πανεπιστήµιο, πόλη, έθνος» Κατακλείδα: «Έτσι από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι. κορυφές της ενέργειας» Β3. πραγµατοποιούν : υλοποιούν, πραγµατώνουν ευλύγιστα : εύκαµπτα, ευκίνητα ακαλλιέργητη : απαίδευτη αφιλόκερδες : ανιδιοτελείς γυµνάζεις : εξασκείς, αθλείς EKΠΑΙ ΕΥΣΗ: Με Οράµατα και Πράξεις για την Παιδεία -1-
Από το 1975 στο Μαρούσι ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ Β4. αριστοκρατία < άριστος + κράτος τεχνοκρατικός, κρατικοποιώ σχοινοβατικούς < σχοινί + βαίνω παραβατικός, υπέρβαση ισορροπία < ίσος + ρέπω αµφίρροπος, αντίρροπος λεµβοδροµίες < λέµβος + δρόµος παράδροµος, ιππόδροµος συνηθίζουν < συν + ήθος ανήθικος, αήθης Γ. Αξιότιµοι ακροατές, Στα πλαίσια αυτής της εκδήλωσης που οργανώνει το πολιτιστικό κέντρο του δήµου µας θα ήθελα να αναφερθώ στη σηµασία και την αδιαφιλονίκητη προσφορά του οµαδικού παιχνιδιού, ειδικά σε µια εποχή που ο υδροκεφαλισµός των αστικών κέντρων µειώνει από τη µια τη διάθεση και το χρόνο για άθληση και από την άλλη περιορίζει σταδιακά τις δυνατότητες ενασχόλησης µε αυτό. ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΜΑ ΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙ ΙΟΥ Ψυχικός τοµέας Συµβάλλει στη ψυχολογική ισορροπία: αποφορτίζει από την ένταση αξιοποιώντας δηµιουργικά τον ελεύθερο χρόνο εκτονώνει το περίσσιο φορτίο ενέργειας χαρίζει ψυχική δύναµη, κέφι, ζωντάνια και ανανεώνει εσωτερικά τον αθλούµενο ικανοποιεί την ανάγκη για διάκριση προλαµβάνει την εµφάνιση ψυχολογικών προβληµάτων, τη ροπή σε ναρκωτικές ουσίες και σε φαινόµενα κοινωνικής παθογένειας, αίτια των οποίων αποτελεί ο σύγχρονος µοναχικός και πιεστικός τρόπος ζωής των µεγαλουπόλεων παρέχει υγιή πρότυπα και αποµακρύνει από τον υλοκρατικό και ευδαιµονιστικό τρόπο ζωής EKΠΑΙ ΕΥΣΗ: Με Οράµατα και Πράξεις για την Παιδεία -2-
Από το 1975 στο Μαρούσι ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ Σωµατική διαµόρφωση Επιδρά θετικά στη βιολογική διάσταση του ατόµου: ανάπτυξη σωµατικών δυνάµεων βελτιώνει την υγεία του, αναζωογονεί το σώµα του και προκαλεί ευεξία και χαρά συντελεί στην οξυγόνωση του εγκεφάλου, καθώς το νευρικό σύστηµα λειτουργεί καλύτερα και το άτοµο νιώθει ζωντάνια και ενεργητικότητα, στοιχεία απαραίτητα για δράση αυξάνει τη φυσική αντοχή του µπορεί να λειτουργήσει αποτελεσµατικά στην πρόληψη ή θεραπεία προβληµάτων υγείας που προκαλούνται από την παχυσαρκία και το κάπνισµα Κοινωνικοποίηση Ο οµαδικός αθλητισµός καλλιεργεί την κοινωνικότητα: αναπτύσσει τις κοινωνικές αρετές όπως η συνεργασία, συλλογικότητα, συνέπεια περιστέλλει τον ατοµικισµό και τον υπέρµετρο εγωισµό καλλιεργεί το οµαδικό πνεύµα ο νέος µαθαίνει να αγωνίζεται για ένα σκοπό, να αντιµετωπίζει τη νίκη µε µετριοφροσύνη και την ήττα µε αξιοπρέπεια, στοιχεία που προάγουν το σεβασµό στον αθλητή ο νέος µαθαίνει το σεβασµό σε κανόνες συντελεί στην επικοινωνία συντελεί στη διαµόρφωση φιλικών δεσµών συµβάλλει στη διαµόρφωση πολυσχιδούς προσωπικότητας µε ποικίλα ενδιαφέροντα ως αντίδοτο στο τεχνοκρατικό πνεύµα της εποχής Οι µαθητές, λοιπόν, στις σύγχρονες µεγαλουπόλεις έχουν ανάγκη από χώρους οµαδικής ψυχαγωγίας και άθλησης γι αυτό και η πολιτεία οφείλει, αλλά και ο δήµος µας συγκεκριµένα, να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, καλλιεργώντας το ενδιαφέρον των παιδιών στα πλαίσια της παιδείας, δίνοντας κίνητρα και προβάλλοντας τα κατάλληλα πρότυπα µε τη βοήθεια των Μ.Μ.Ε. Ευχαριστώ για τη προσοχή σας EKΠΑΙ ΕΥΣΗ: Με Οράµατα και Πράξεις για την Παιδεία -3-
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ Περίληψη ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2005 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 24/05/2005 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ: ΓΚΙΟΚΑ ΕΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΩΤΑ ΚΟΣΚΙΝΑ ΒΙΟΛΕΤΤΑ Στο απόσπασµα που δίνεται ο λογοτέχνης περιγράφει και σχολιάζει ταξιδιωτικές του αναµνήσεις. Αφορµή στέκεται µια περιήγησή του σε πόλη της Μ. Βρετανίας και, συγκεκριµένα, όπου βρίσκεται το φηµισµένο Κολέγιο του Ήτον, που υπήρξε σπουδαίο µορφωτικό κέντρο. Σ αυτό ακµάζουν οι αξίες του ελληνικού πολιτισµού και µαζί η οµαδική άθληση. Ο στοχαστής σαγηνεύεται από την άσκηση του σώµατος που γίνεται το θεµέλιο για την οικοδόµηση των πνευµατικών αρετών. Έτσι, καταλήγει ο στοχαστής, αναδεικνύεται το γνήσιο πνεύµα του κλασσικού ελληνικού ιδεώδους το οµαδικό παιχνίδι υποτάσσει την ατοµική στην κοινωνική συνείδηση και σφυρηλατεί την ανθρώπινη ψυχή που ακµαία πια προβαίνει στην υλοποίηση υψηλών στόχων. Β.1. Η ενασχόληση µε τον κόσµο του αθλητισµού οπλίζει τον κάθε άνθρωπο µε δύο πολύτιµα συστατικά: την αναζωογόνηση του σώµατος αλλά και την σφυρηλάτηση της ψυχής. Τα συστατικά αυτά στοιχεία δεν αποτελούν παρά το υλικό για την ύπαρξη αλλά και τη συνεπόµενη υλοποίηση υψηλών στόχων. Η άθληση γεµίζει τον άνθρωπο µε υγεία, σφριγηλότητα, σωµατική ρώµη, ευεξία που ωστόσο δε στατικοποιείται µονάχα στον έξω κόσµο. Παρεισφρύει και δυναµικά κινητοποιεί τις αόρατες ιδιαίτερα όµως σηµαντικές δυνάµεις της ψυχής: την επιµονή, την υποµονή, την πίστη στην οµαδική διάθεση, τη θέληση για τη κατάκτηση τελικά του στόχου. Απότοκο αυτού η µεταµόρφωση της ψυχής σε ορµητήριο απ όπου και κινητοποιήθηκε και ο µεγάλος στρατηγός Ουέλιγκτον που έµεινε στην ιστορία ως ο θριαµβευτής του Βατερλό. Ένας θριαµβευτής και µια νίκη που σίγουρα δεν ήρθε τυχαία αλλά που άρτια προετοιµάστηκε µέσα στα τεραίν του Ήτον και στην οµαδική συµµετοχή σε αθλητικές ενασχολήσεις. Έτσι, οι πολύτιµες αρετές της καλλιεργηµένης ψυχής φιγουράρουν ως σπουδαία προνόµια σε όσους αναζητούν και τελικά επιτυγχάνουν να κατακτήσουν υψηλές παρυφές της ζωής. Β.2. οµικά στοιχεία: Θεµατική πρόταση: «Τα οµαδικά παιχνίδια σκοπό» Λεπτοµέρειες: «σε συνηθίζουν έθνος» Κατακλείδα: «Έτσι ενέργειας» EKΠΑΙ ΕΥΣΗ: Με Οράµατα και Πράξεις για την Παιδεία -4-
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ Β.3. πραγµατοποιούν υλοποιούν ευλύγιστα ευέλικτα ακαλλιέργητη ακατέργαστη αφιλόκερδες ανιδιοτελείς γυµνάζεις ακονίζεις Β.4. αριστοκρατία δηµοκρατία σκοινοβατικούς ακροβατικούς ισορροπία ανισορροπία, οµόρροπος λεµβοδροµίες αρµατοδροµίες συνηθίζουν ανηθικότητα «Αγαπητοί µου συµπολίτες, / Κυρίες και κύριοι, ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ως εκπρόσωπος της µαθητικής νεολαίας των σχολείων της περιοχής µας, θα ήθελα αρχικά να εκφράσω τη συλλογική βούληση και συνάµα το αίτηµα της οµάδας µας για τη διεύρυνση των χώρων άθλησης της πόλης µας. Το κέντρο πολιτισµού του δήµου µας είναι, κατά τη γνώµη µου, ο πιο ενδεδειγµένος χώρος για παρόµοιες συγκεντρώσεις ώστε να ευαισθητοποιούµαστε όλοι µας, µικροί και µεγάλοι γύρω από ζωτικά θέµατα που αναβαθµίζουν την ποιότητα ζωής µας» Κεντρικά σηµεία προβληµατισµού που ακολουθούν στο κυρίως θέµα της οµιλίας: Η σηµασία του οµαδικού παιχνιδιού: α. στην ψυχική διαµόρφωση του νέου: προσφέρει εκτόνωση από τους ασφυκτικούς ρυθµούς της καθηµερινότητας, γεµίζει την ψυχή µε ευδιαθεσία, ευεξία, αισιοδοξία θωρακίζει τον εσωτερικό του κόσµο µε ισχυρή βούληση, επιµονή, αυτοπειθαρχία δαµάζει τον ατοµοκεντρισµό, χαλιναγωγεί την υπεροψία εξοικειώνει το νέο µε την οριοθέτηση υψηλών στόχων και τον µαθαίνει να αγωνίζεται για την υλοποίησή τους τροφοδοτεί την ψυχή µε την πίστη στο «ωραίο», το «µεγάλο», το «αληθινό» κάνοντάς την άτρωτη από το µικρόβιο του υλοζωισµού, της ευµάρειας, της φιλαργυρίας διδάσκει την αξία του ανυστερόβουλου αγώνα που γίνεται για τη δόξα, την τιµή και τη διάκριση και καταξιώνει την ουσία του γνήσιου αθλητισµού. («να αγωνίζεσαι όχι σα µισθοφόρος αλλά σαν λεύτερος πολεµιστής» Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ) EKΠΑΙ ΕΥΣΗ: Με Οράµατα και Πράξεις για την Παιδεία -5-
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ β. στη σωµατική διαµόρφωση του νέου: χαρίζει ευλυγισία, τονώνει το µυϊκό σύστηµα, ισχυροποιεί τη φυσική αντοχή τροφοδοτεί το σώµα µε ενέργεια, πολύτιµο καύσιµο για την εκτέλεση ποικίλων έργων σκληραγωγεί κάνει το σώµα πιο ανθεκτικό σε καταπονήσεις και σε συνθήκες που απαιτούν ισχυρές σωµατικές αντιστάσεις θεµελιώνει τη σωµατική υγεία αντίδοτο στις ανθυγιεινές συνθήκες ζωής του σηµερινού νέου (ραστώνη, αδράνεια, ακατάλληλη διατροφή) γ. στη µελλοντική κοινωνικοποίηση του νέου: καλλιεργεί κοινωνικές αρετές και αξίες όπως η φιλία, ο αλληλοσεβασµός, η ανεκτικότητα χαλυβδώνει την πίστη του νέου στην αναγκαιότητα της ευγενούς άµιλλας («µη φθονετε τος πρωτεύουσιν λλ µιλλσθε») αντίβαρο στον στυγνό και αθέµιτο ανταγωνισµό, που η δοµή της σύγχρονης κοινωνίας γεννά. εµφυτεύει σταδιακά στην οµάδα την αρχή της αξιοκρατίας, το πνεύµα δικαιοσύνης και ισοτιµίας, κυρίαρχων συστατικών κάθε υγιούς δηµοκρατικής πολιτείας. Έτσι ο νέος µαθαίνει να σέβεται την ελευθερία του άλλου και να πειθαρχεί στα όριά της. ασκεί τους νέους στο πνεύµα της ειρηνικής συνύπαρξης και αποκηρύσσει τις κοινωνικές προκαταλήψεις και το ρατσισµό που υπονοµεύουν και απαξιώνουν την υπόσταση του αθλητή. Κατά συνέπεια, το οµαδικό παιχνίδι είναι είδος όχι µόνο σωµατικής αλλά και ηθικής άθλησης που προλειάνει το έδαφος για την οµαλή είσοδο και ένταξη του εφήβου στον απλόχωρο στίβο της ζωής. ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΩΝΗΣΗ Κινητοποίηση του ακροατηρίου µε σκοπό να ληφθούν πρωτοβουλίες από το φορέα της τοπικής αυτοδιοίκησης προκειµένου οι χώροι άθλησης ως «πνεύµονας νεανικής ορµής και δραστηριότητας» να διευρυνθούν «Καταλήγοντας, αντί συµπερασµατικής θέσης και ευχής θα επιθυµούσα να εκφράσω την πεποίθηση ότι µε την ενθάρρυνση και ώθηση των εφήβων στα τεραίν και τους χώρους άθλησης η κοινωνία αποκοµίζει πολλαπλά ωφέλη αφού έτσι δηµιουργεί τα αντισώµατα για να καταπολεµήσει καυτά προβλήµατα της εποχής, όπως η ροπή των νέων σε «ιδεολογίες χωρίς όραµα», στο λευκό θάνατο, στη µαζοποίηση Καιρός λοιπόν να συµπράξουµε για την υλοποίηση ενός τέτοιου στόχου. Σας ευχαριστώ.» EKΠΑΙ ΕΥΣΗ: Με Οράµατα και Πράξεις για την Παιδεία -6-