Η οικονοµία στη Βραχυχρόνια Περίοδο

Η οικονοµία στη Βραχυχρόνια Περίοδο Οι βραχυχρόνιες διακυµάνσεις στο προϊόν και στην απασχόληση καλούνται επιχειρηµατικός κύκλος (business cycle). Μέχρι τώρα αναπτύξαµε θεωρίες για να µελετήσουµε πως η οικονοµία συµπεριφέρεται στην µακροχρόνια περίοδο. Αυτές οι θεωρίες βασίζονταν στην κλασική διχοτόµηση (classical dichotomy), την ιδιότητα εκείνη δηλαδή σύµφωνα µε την οποία οι πραγµατικές µεταβλητές, όπως το προϊόν και η απασχόληση, δεν επηρεάζονται από ονοµαστικές µεταβλητές, όπως η προσφορά χρήµατος και το επίπεδο τιµών. Αν και, το κλασικό υπόδειγµα συνεισφέρει στην κατανόηση των µακροχρονίων τάσεων, οι περισσότεροι οικονοµολόγοι συµφωνούν ότι αυτές οι θεωρίες δεν µπορούν να εξηγήσουν τις βραχυχρόνιες διακυµάνσεις στο προϊόν και στην απασχόληση. Στα πλάισια αυτά λοιπόν, θα προσπαθήσουµε να εξηγήσουµε αυτές τις βραχυχρόνιες διακυµάνσεις. 1

Η Κλασική Μακροοικονοµική Θεωρία περιγράφει καλά τι συµβαίνει στην µακροχρόνια περίοδο αλλά όχι στη βραχυχρόνια. Γιατί; Η βραχυχρόνια και µακροχρόνια περίοδο διαφέρουν ως προς τον τρόπο µε τον οποίο µεταχειρίζονται τις τιµές. Στην µακροχρόνια περίοδο οι τιµές είναι πλήρως ευέλικτες και µπορούν να ανταποκριθούν σε µεταβολές στην προσφορά ή στην ζήτηση. Στην βραχυχρόνια περίοδο, πολλές τιµές είναι «άκαµπτες» (sticky) σε κάποιο προκαθορισµένο επίπεδο. Επειδή οι τιµές συµπεριφέρονται διαφορετικά στη βραχυχρόνια περίοδο σε σχέση µε την µακροχρόνια, οι οικονοµικές πολιτικές έχουν διαφορετικές επιπτώσεις. 2

P LRAS SRAS AD 3

Η Συνολική ζήτηση (AD) είναι η σχέση που συνδέει την ποσότητα του προϊόντος που ζητείται σε µια οικονοµία συνολικά µε το γενικό επίπεδο τιµών. Υποδηλώνει την ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που οι άνθρωποι επιθυµούν να αγοράσουν σε ένα δεδοµένο επίπεδο τιµών. Υπενθυµίζεται ότι σύµφωνα µε την Ποσοτική Θεωρία του Χρήµατος (MV=P), όπου M είναι η προσφορά χρήµατος, V είναι η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος, P είναι το επίπεδο τιµών και είναι το µέγεθος του προϊόντος, γίνεται η όχι και τόσο ρεαλιστική υπόθεση (αλλά πολύ βολική), ότι η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος είναι σταθερή µέσα στο χρόνο. Επίσης, υπενθυµίζεται ότι η ποσοτική εξίσωση µπορεί να γραφτεί σε όρους προσφοράς και ζήτησης πραγµατικών χρηµατικών διαθεσίµων: M/P = (M/P) d = k, όπου k = 1/V είναι µία παράµετρος που προσδιορίζει πόσο χρήµα θέλουν οι άνθρωποι να παρακρατούν για κάθε µία νοµισµατική µονάδα του εισοδήµατος τους. Η εξίσωση αυτή υποδηλώνει ότι η προσφορά πραγµατικών χρηµατικών διαθεσίµων ισούται µε τη ζήτηση και ότι η ζήτηση είναι ανάλογη του προϊόντος. 4

Ηκαµπύλη Συναθροιστικής Ζήτησης (AD) δείχνει τη σχέση µεταξύ του γενικού επιπέδου τιµών P και της ποσότητας των αγαθών και υπηρεσιών που ζητούνται. Σχεδιάζεται για µία δεδοµένη ποσότητα της προσφοράς χρήµατος M. Η καµπύλη συναθροιστικής ζήτησης έχει κατερχόµενη κλίση: όσο µεγαλύτερο το επίπεδο τιµών P, τόσο χαµηλότερο το επίπεδο των πραγµατικών χρηµατικών διαθεσίµων M/P, και συνεπώς τόσο χαµηλότερη η ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που ζητείται. Καθώς το επίπεδο τιµών µειώνεται κινούµαστε προς τα κάτω κατά µήκος της καµπύλης AD. Κάθε µεταβολή στο M ή στο V θα µετακινούσε την καµπύλη AD. Price level Προϊόν () Υπενθυµίζεται ότι η ζήτηση για πραγµατικό προϊόν µεταβάλλεται αντίστροφα µε το επίπεδο τιµών. = MV/ P 5

Σκεφτείτε την προσφορά και ζήτηση για πραγµατικά χρηµατικά διαθέσιµα. Εάν το προϊόν είναι υψηλό, οι άνθρωποι πραγµατοποιούν περισσότερες συναλλαγές και άρα χρειάζονται περισσότερα πραγµατικά χρηµατικά διαθέσιµα. Για µια δεδοµένη ποσότητα προσφοράς χρήµατος M, υψηλότερα πραγµατικά χρηµατικά διαθέσιµα υπονοούν ένα χαµηλότερο επίπεδο τιµών. Αντίθετα, εάν το επίπεδο τιµών είναι χαµηλότερο, τα πραγµατικά χρηµατικά διαθέσιµα είναι υψηλότερα. Με τη σειρά τους τα υψηλότερα πραγµατικά χρηµατικά διαθέσιµα επιτρέπουν µεγαλύτερο όγκο συναλλαγών, που µε τη σειρά του σηµαίνει ότι µεγαλύτερη ποσότητα προϊόντος ζητείται. 6

Επίπεδο Τιµών Μια Μια µείωση στην στην προσφορά χρήµατος M µειώνει την την ονοµαστική αξία αξία του του προϊόντος P. P. Για Για δεδοµένο επίπεδο τιµών P, P, το το προϊόν είναι είναι χαµηλότερο. Έτσι, µια µια µείωση στην στην προσφορά χρήµατος µετακινεί την την καµπύλη AD ADστη θέση θέσηad'. Προϊόν () AD AD' 7

Επίπεδο Τιµών Μια Μια αύξηση στην στην προσφορά χρήµατος M αυξάνει την την ονοµαστική αξία αξία του του Προϊόντος P. P. Για Για δεδοµένο επίπεδο τιµών P, P, το το προϊόν είναι είναι υψηλότερο. Έτσι, µια µια αύξηση στην στην προσφορά χρήµατος µετακινεί την την καµπύλη AD ADαπό απόad ADστην στηνad'. Προϊόν () AD' AD 8

Η Συναθροιστική Προσφορά (AS) είναι η σχέση που συνδέει την ποσότητα των αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρεται και το επίπεδο τιµών. Επειδή οι επιχειρήσεις που προσφέρουν αγαθά και υπηρεσίες έχουν ευέλικτες τιµές στην µακροχρόνια περίοδο αλλά άκαµπτες τιµές στη βραχυχρόνια περίοδο, η σχέση της συναθροιστικής προσφοράς εξαρτάται από τον χρονικό ορίζοντα. Υπάρχουν δύο διαφορετικές καµπύλες συναθροιστικής προσφοράς: η µακροχρόνια καµπύλη (LRAS) και η βραχυχρόνια καµπύλη (SRAS). Επιπροσθέτως, πρέπει να συζητηθεί πως γίνεται η µετάβαση από τη βραχυχρόνια στην µακροχρόνια περίοδο. 9

Επειδή το κλασικό υπόδειγµα περιγράφει πως η οικονοµία συµπεριφέρεται στην µακροχρόνια περίοδο, µπορούµε να εξάγουµε από αυτό την µακροχρόνια καµπύλη συναθροιστικής προσφοράς. Υπενθυµίζεται ότι η ποσότητα του προϊόντος που παράγεται εξαρτάται α πο τις σταθερές ποσότητες κεφαλαίου και εργασίας καθώς και τη διαθέσιµη τεχνολογία. = F(K,L) = Σύµφωνα µε το κλασικό υπόδειγµα, το προϊόν δεν εξαρτάται από το επίπεδο τιµών. 10

Ας υποθέσουµε ότι το επίπεδο πλήρους απασχόλησης, n*, αντιστοιχεί σε έναν πραγµατικό µισθό W/P 0. Τώρα, ας δούµε πως οι εργαζόµενοι θα αποκριθούν όταν υπάρχει µια ξαφνική άνοδος του επιπέδου τιµών. Σε αυτόν τον χαµηλότερο πραγµατικό µισθό, οι εργαζόµενοι θα µειώσουν τις ώρες εργασίας. n s Real Wage, W/P W/P 0 Αλλά, την ίδια στιγµή οι εργοδότες αυξάνουν τη ζήτηση τους για εργασία. W/2P 0 n n * n Hours Worked n d Τι θα συµβεί στη συνέχεια; 11

Έτσι, η αγορά εργασίας βρίσκεται σε «ανισορροπία» αφού η ποσότητα εργασίας που ζητείται υπερβαίνει την αντίστοιχη που προσφέρεται. Τώρα θα δούµε πως οι «ευέλικτοι µισθοί» θα επιτρέψουν στην αγορά εργασίας να επιστρέψει στην ισορροπία, στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης, n*. W/P n s 2W/ W/2P 0 W/2P 0 n n * n n d 12

Ο µηχανισµός που περιγράφηκε µόλις θα µας δώσει τη δυνατότητα να κατασκευάσουµε την µακροχρόνια καµπύλη συναθροιστικής προσφοράς. P Η κάθετη γραµµή υποδηλώνει ότι ότι µεταβολές στο στο επίπεδο τιµών δεν δεν θα θα έχουν µόνιµες επιπτώσεις στο στο επίπεδο απασχόλησης. =F (K,L) 13

P Η κάθετη καµπύλη συναθροιστικής προσφοράς ικανοποιεί την ιδιότητα της κλασικής διχοτόµησης, αφού το επίπεδο παραγωγής είναι ανεξάρτητο της προσφοράς χρήµατος. Το µακροχρόνιο επίπεδο παραγωγής,, καλείται το επίπεδο παραγωγής πλήρους απασχόλησης ή φυσιολογικό ποσοστό προϊόντος. Είναι το επίπεδο παραγωγής στο οποίο οι πόροι της οικονοµίας απασχολούνται πλήρως, ή πιο ρεαλιστικά, στο οποίο η ανεργία είναι στο φυσιολογικό ποσοστό της. Μια Μια µείωση της της προσφοράς χρήµατος µετακινεί τη τη συνολική ζήτησης κάτω κάτω από από τη τη θέση θέση AD ADστη θέση θέση AD'. AD'. Αφού η καµπύλη AS AS είναι είναι κάθετη στην στην µακροχρόνια περίοδο, η µείωση στην στην AD AD επηρεάζει το το επίπεδο τιµών αλλά αλλά όχι όχιτο το επίπεδο παραγωγής. 14

Υπενθυµίζεται ότι η κάθετη καµπύλη LRAS έκανε την υπόθεση ότι µεταβολές στο επίπεδο τιµών δεν έχουν µόνιµη επίπτωση στο (εξαιτίας της διαδικασίας εκκαθάρισης των αγορών). Αυτό είναι το υπόδειγµα µελέτης της µακροχρόνιας περιόδου. Αλλά χρειαζόµαστε µια θεωρία για τη βραχυχρόνια περίοδο, την οποία θα ορίσουµε ως το χρονικό εκείνο διάστηµα στο οποίο οι αγορές δεν «καθαρίζουν» πλήρως. P P 0 LRAS A C B = F (K,L) SRAS AD AD Μια απλή αλλά χρήσιµη πρώτη προσέγγιση είναι να υποθέσουµε ότι στη βραχυχρόνια περίοδο οι τιµές είναι πλήρως άκαµπτες. Καθώς η ΑD µετακινείται στη θέση AD πάµε στοσηµείο B πάνω στη βραχυχρόνια καµπύλη συναθροιστικής προσφοράς (SRAS). Έπειτα στην µακροχρόνια περίοδο, µετακινούµαστε από το B στο C. 15

P LRAS SRAS AD = F (K,L) Στην µακροχρόνια περίοδο, η οικονοµία βρίσκεται στο σηµείο τοµής της µακροχρόνιας καµπύλης συναθροιστικής προσφοράς και της καµπύλης συναθροιστικής ζήτησης. Επειδή οι τιµές έχουν προσαρµοστεί σε αυτό το επίπεδο και η βραχυχρόνια καµπύλη συναθροιστικής προσφοράς τέµνει το σηµείο αυτό. 16

P LRAS B A C SRAS AD AD' Ηοικονοµία ξεκινάει στην µακροχρόνια περίοδο από το σηµείο Α. µια µείωση στη συναθροιστική ζήτηση, πιθανότατα προκληθείσα από µια µείωση της προσφοράς χρήµατος M, µετακινεί την οικονοµία από το σηµείο A στο σηµείο B, όπου το προϊόν είναι κάτω από το φυσιολογικό ποσοστό. Καθώς οι τιµές µειώνονται, η οικονοµία βγαίνει από την ύφεση και κινείται από το σηµείο B στο σηµείο C. 17

Οι εξωγενείς µεταβολές στην AS ή στην AD καλούνται shocks. Ένα shock το οποίο επηρεάζει την AS καλείται supply shock. Ένα shock το οποίο επηρεάζει την AD καλείται demand shock. Στόχος του υποδείγµατος AD-AS είναι να διευκολύνει την κατανόηση του πως τα διάφορα shocks προκαλούν οικονοµικές διακυµάνσεις. Οι οικονοµολόγοι χρησιµοποιούν τον όρο σταθεροποιητική πολιτική (stabilization policy) για να αναφερθούν σε εκείνα τα µέτρα πολιτικής που στόχο έχουν να µειώσουν τις συνέπειες από διακυµάνσεις που λαµβάνουν χώρα στη βραχυχρόνια περίοδο. Η σταθεροποιητική πολιτική επιδιώκει να σµικρύνει τον επιχειρηµατικό κύκλος διατηρώντας το προϊόν και την απασχόληση όσο το δυνατόν κοντύτερα γίνεται στα φυσιολογικά τους επίπεδα. 18

P LRAS C B SRAS AD' AD Ηοικονοµία ξεκινάει στην µακροχρόνια ισορροπία στο σηµείο Α. Μια αύξηση στην AD εξαιτίας µιας αύξησης στην ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος, µετακινεί την οικονοµία από το σηµείο Α στο σηµείο B, όπου το προϊόν είναι πάνω από το φυσιολογικό του ποσοστό. Καθώς οι τιµές ανεβαίνουν, το προϊόν σταδιακά επιστρέφει στο φυσιολογικό του ποσοστό και η οικονοµία µετακινείται από το σηµείο B στο σηµείο C. 19

P LRAS B A SRAS' SRAS AD' AD Ένα αρνητικό shock στην προσφορά προκαλεί αύξηση τους κόστους παραγωγής και των τιµών. Εάν η AD παραµείνει σταθερή η οικονοµία µετακινείται από το σηµείο A στο σηµείο B, προκαλώντας στασιµοπληθωρισµό ένα συνδυασµό δηλαδή αυξανόµενων τιµών και µειωνόµενου προϊόντος. Τελικά καθώς οι τιµές πέφτουν η οικονοµία επιστρέφει στο φυσιολογικό ποσοστό στο σηµείο Α. 20

P LRAS B SRAS' SRAS AD' AD Προκειµένου να αντιδράσει σε ένα αρνητικό shock στην προσφορά, η Κεντρική Τράπεζα µπορεί να αυξήσει την AD προκειµένου να εµποδίσει την µείωση του προϊόντος. Η οικονοµία µετακινείται από το σηµείο A στο σηµείο B. Το κόστος αυτής της πολιτικής είναι ένα µόνιµα υψηλότερο επίπεδο τιµών. 21