ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος
ΥΠΝΟΣ αναζωογόνηση του οργανισμού επηρεάζει την καθημερινή λειτουργικότητα επηρεάζει τη σωματική και διανοητική υγεία
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ τακτική, επαναλαμβανόμενη, αναστρέψιμη φυσιολογική διαδικασία περιοδική κατάσταση ηρεμίας στερεότυπη στάση προσωρινή μεταβολή της συνείδησης μείωση της μυϊκής δραστηριότητας- ελάχιστη κίνηση μείωση του μεταβολισμού ελάττωση της ανταπόκρισης στα ερεθίσματα
ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΥΠΝΟ συνδυάζεται με αλλαγές που αφορούν την αναπνοή την καρδιακή λειτουργία το μυϊκό τόνο τηθερμοκρασία την έκκριση ορμονών την αρτηριακή πίεση
ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ Ύπνος NREM (χωρίς ταχείες οφθαλμικές κινήσεις) 4 στάδια 75-80% της νύχτας Ύπνος REM (ταχείεςοφθαλμικέςκινήσεις)
ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ NREM Διάρκεια των 4 σταδίων περίπου 90-100 min ΣΤΑΔΙΟ 1: μεταβατική φάση από την εγρήγορση στον ύπνο, ελαφρύς ύπνος, μείωσητουμυϊκούτόνου, 4-5% του κύκλου του ύπνου ΣΤΑΔΙΟ 2: επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού και του ρυθμού της αναπνοής, πτώση της θερμοκρασίας, 45-55% του κύκλου του ύπνου ΣΤΑΔΙΟ 3: βαθύς ύπνος, έναρξη βραδέων κυμάτων δ (υψηλού δυναμικού, χαμηλής συχνότητας), 4-6% του κύκλου του ύπνου ΣΤΑΔΙΟ 4: πολύ βαθύς ύπνος, ρυθμική αναπνοή, περιορισμένη μυϊκή δραστηριότητα, βραδέα κύματα δ, 12-15% του κύκλου του ύπνου
ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΥΠΝΟ NREM μείωση του καρδιακού ρυθμού μείωση της καρδιακής παροχής πτώση της αρτηριακής πίεσης μείωση της θερμοκρασίας αργή, σταθερή αναπνοή ακίνητοι ή αργές εκκρεμοειδής κινήσεις των οφθαλμών κόρες σε μύση
ΥΠΝΟΣ REM Διάρκεια περίπου 20-25 min ΣΤΑΔΙΟ 5: ταχείες οφθαλμικές κινήσεις, εμφάνιση κυμάτων χαμηλών δυναμικών γρήγορης συχνότητας, μυϊκή χαλάρωση, αύξηση του καρδιακού ρυθμού, γρήγορες και αβαθής αναπνοές, εμφάνιση ονείρων
ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΥΠΝΟ REM αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της καρδιακής παροχής αύξηση της αρτηριακής πίεσης άνοδος της θερμοκρασίας αύξηση του ρυθμού της αναπνοής αύξηση της ιστικής κατανάλωσης οξυγόνου αύξησητηςροήςαίματοςστοφλοιότουεγκεφάλου αύξηση της δραστηριότητας των νευρώνων ταχείες εκκρεμοειδής κινήσεις των οφθαλμών μείωση του μυϊκού τόνου
Ένας πλήρης νυχτερινός ύπνος αποτελείται από 3-5 διαδοχικούς κύκλους ύπνου NREM-REM (110-125 min) Με την πάροδο της νύκτας η διάρκεια του ύπνου REM μεγαλώνει ενώ ο βαθύς ύπνος μειώνεται και ο άνθρωπος κοιμάται πιο ελαφριά Με την πάροδο της ηλικίας παρατηρείται μικρή μείωση του ύπνου REM ενώ το στάδιο 4 του ύπνου NREM μειώνεται προοδευτικά μέχρι πλήρους εξάλειψης (στους ηλικιωμένους συχνές αφυπνίσεις μετά την έλευση του ύπνου).
Στάδια 3-4
Εναλλαγή ύπνου/εγρήγορσης: Εσωτερικός βηματοδότης υποθαλάμου (κιρκαδιανή διαδικασία) προσαρμογή στις περιβαλλοντικές συνθήκες
ΥΠΝΟΣ ΚΑΙ ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ περίοδος νευροενδοκρινικής δραστηριότητας συσχέτιση έκκρισης υποθάλαμο-υποφυσιακών ορμονών με τον κύκλο ύπνου-εγρήγορση κιρκαδιανός ρυθμός ορμονών ACTH-κορτιζόλη Αυξητική ορμόνη TSH, Prl, FSH, LH, ADH Μελατονίνη Εκκριτική αιχμή στο τελευταίο τρίτο της νύχτας Η έκκρισή της σχετίζεται με τον ύπνο βραδέων κυμάτων Μέγιστη έκκριση τη νύχτα Εκκρίνεται μόνο τη νύχτα
ΑΝΑΓΚΕΣ ΥΠΝΟΥ Αυτοί που κοιμούνται λίγο ~6 ώρες Αυτοί που κοιμούνται πολύ ~9 ώρες ( REM) Οι ανάγκες του ύπνου αυξάνονται σε : σωματική εργασία, άσκηση, ασθένεια, εγκυμοσύνη, ψυχικό stress, πνευματική εργασία (Το stress αυξάνει τις περιόδους REM)
ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ..τουλάχιστον 7 ώρες ύπνου έχουν θετική επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα θετική επίδραση στο μεταβολισμό της γλυκόζης θετική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα θετική επίδραση στην επίλυση των προβλημάτων θετική επίδραση στη μάθηση και στη λειτουργία της μνήμης
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ 1 στους 3 ενήλικες έχει διαταραχές του ύπνου οι διαταραχές του ύπνου έχουν επιπτώσεις : στη μνήμη στη μάθηση τη κοινωνική συμπεριφορά το καρδιαγγειακό σύστημα το ανοσοποιητικό σύστημα το νευρικό σύστημα
Ο ΥΠΝΟΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ τον περασμένο αιώνα οι άνθρωποι κοιμόντουσαν περίπου 1½ περισσότερο καθημερινά παρατηρείται έλλειμμα στη σημερινή εποχή μειωμένη εγρήγορση > 30% την επόμενη ημέρα διπλασιασμός κινδύνου ατυχήματος
επεισόδια, τραύματα) ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥ δυσυπνίες (αυπνία, ναρκοληψία, υπερυπνία) παραϋπνίες (φαινόμενα που παρεμβάλλονται απροσδόκητα στον ύπνο π.χ υπνοβασία, διαταραχή νυχτερινών τρόμων, διαταραχή εφιαλτών, βρουξισμός, υπνολαλία) διαταραχές του ύπνου σχετιζόμενες με ιατρικά προβλήματα (ψυχικά, νευρολογικά) άλλες διαταραχές (λοιμώξεις, νεοπλάσματα, αγγειακά
ΑΙΤΙΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ Ψυχολογικοί παράγοντες Συνθήκες ύπνου Ηλικία (νεογνό ηλικιωμένοι) Σύγχρονος τρόπος ζωής Εργασία σε βάρδιες Ψυχιατρικά νοσήματα
ΑΥΠΝΙΑ δυσκολία στην έναρξη του ύπνου δυσκολία στη συντήρηση του ύπνου έλλειψη αναζωογονητικού ύπνου πρωτοπαθής δευτεροπαθής σε οργανικά νοσήματα του καρδιαγγειακού, αναπνευστικού, πεπτικού, νευρικού, ενδοκρινολογικού συστήματος και ψυχιατρικά νοσήματα
ΑΥΠΝΙΑ 14% του πληθυσμού εμφανίζει χρόνια αϋπνία 30-50% των ενηλίκων παρουσιάζουν αϋπνία κάποια στιγμή στη ζωή τους αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης: καρδιαγγειακών νοσημάτων σακχαρώδη διαβήτη κατάθλιψης (40 φορές περισσότερο)