ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΦΑΣΗ 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 0.1.1 Γενικά για τον Οδηγό...5 0.1.2 ΣΔΙΤ και Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ»...5 0.1.3 Γενικά Χαρακτηριστικά των Έργων Ύδρευσης...7 0.1.4 Η υλοποίηση ενός έργου Ύδρευσης μέσω ΣΔΙΤ...8 0.1.5 Ο Προγραμματισμός ενός έργου ΣΔΙΤ...11 2. ΦΑΣΗ Α, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ... 15 Κεφάλαιο Α.1, Οριοθέτηση Αντικειμένου Το Πλαίσιο του Έργου (ΟΑΠΕ)...16 Α.1.0 Σκοπός του κεφαλαίου...16 Α.1.1 Αντικείμενο του έργου...17 Α.1.2 Κύριοι στόχοι του έργου- Περιορισμοί και Παραδοχές...18 Α.1.3 Ενδιαφερόμενοι Φορείς...20 Α.1.4 Γενική Μεθοδολογική Προσέγγιση και Πηγές Πληροφοριών...22 Α.1.5 Δομή Παρουσίασης του ΟΑΠΕ ΤΔΕ- ΟΑΠΕ...23 Α.1.6 Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης...23 Κεφάλαιο Α.2, Προετοιμασία του Τεχνικού Δελτίου Έργου...31 Α.2.0 Γενικά...31 Α.2.1 Αποτύπωση της Παρούσας Κατάστασης...32 Α.2.2 Ανάλυση Αναγκών - Προβλέψεις...37 Α.2.3 Επισκόπηση Κοινωνικών και Οικονομικών Δεδομένων...40 Α.2.4 Συγκριτική Ανάλυση και Προσέγγιση SWOT...42 Α.2.5 Τεχνικό Δελτίο Έργου (ΤΔΕ)...45 Α.2.6 Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης...45 3. ΦΑΣΗ Β, ΑΝΑΛΥΣΗ και ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ... 64 Κεφάλαιο Β.1, Η εκτίμηση του βασικού σχεδίου υλοποίησης του έργου, του επενδυτικού και λειτουργικού κόστους...65 Β.1.1. Γενικά...65 Β.1.2 Προσδιορισμός του λειτουργικού και επενδυτικού σχεδίου υλοποίησης του έργου... 66 Β.1.2.1 ΣΔΙΤ και Πιθανές Μορφές Συνεργασίας στην Ύδρευση...66 Β.1.2.2 Το επενδυτικό και λειτουργικό σχέδιο υλοποίησης του έργου...68 Β.1.3 Οι παράγοντες κόστους και το κόστος επένδυσης και παγίων στοιχείων....76 Β.1.4 Οι αναμενόμενες λειτουργικές και άλλες εισροές...79 Β.1.5 Τα αναμενόμενα λειτουργικά έξοδα...87 Κεφάλαιο Β.2, Η Ανάλυση Επιχειρησιακών Σχεδίων και Σεναρίων και Μελέτη Βιωσιμότητας....91 Β.2.1 Οι χρηματοοικονομικές, τεχνικές και επιχειρηματικές υποθέσεις και παραδοχές ανά λειτουργικό σενάριο....92 Β.2.2 Οι Χρηματοοικονομικές Προβλέψεις για κάθε σενάριο και η ανάλυση ευαισθησίας.... 94 Β.2.3 Η εκτίμηση του οφέλους του Δήμου ανά σενάριο...99 Κεφάλαιο Β.3, Ο Προσδιορισμός, Επιμερισμός και Διαχείριση Κινδύνων...100 Κεφάλαιο Β.4, Η Συγκριτική Ανάλυση και η επιλογή του Πλαισίου της Σύμπραξης...105 Κεφάλαιο Β.5, Το Επιλεχθέν Σχέδιο και ο Προγραμματισμός Ενεργειών....112 Β.5.1 Γενικά...112 Β.5.2 Παρουσίαση Προτεινόμενου Επιχειρηματικού Σχεδίου...112 TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 1
4. ΦΑΣΗ Γ, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ... 116 Κεφάλαιο Γ. 1. Οι δράσεις εξέλιξης των Διαγωνιστικών Διαδικασιών...117 Γ.1.1. Γενικές συστάσεις επί του νομικού πλαισίου για τις ΣΔΙΤ...117 Γ.1.2 Εξέλιξη των Διαδικασιών μέσω της ΕΓ ΣΔΙΤ...117 Γ.1.3 Συνήθεις Διαγωνιστικές Διαδικασίες ΣΔΙΤ...118 Γ.1.4 Στάδια και Άξονες Πρόσκλησης Ενδιαφέροντος σύμφωνα με τον ν.3389/2005...122 Κεφάλαιο Γ.2. Δράσεις Επικοινωνίας και Ενημέρωσης του Εξωτερικού Περιβάλλοντος...136 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 140 TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 2
ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Α2, Γεωγραφική-Χωρική ανάλυση Δήμου...32 Πίνακας Α3, Παρουσίαση Διοικητικών Υποδομών και επισκόπηση Βασικών Γενικών Υποδομών...32 Πίνακας Α4, Παρουσίαση Διοικητικών δομών που σχετίζονται με την Ύδρευση..33 Πίνακας Α5, Δημογραφικά στοιχεία...33 Πίνακας Α6, Εξελίξεις -Οικονομική διάρθρωση κατά κλάδους **...34 Πίνακας Α7, Εξελίξεις Διάρθρωση Απασχόλησης κατά κλάδους *...34 Πίνακας Α8, Τεχνικές Υποδομές και Δυνατότητες...35 Πίνακας Α9, Εξέλιξη Ποσοτικών δεδομένων Ύδρευσης ***...38 Πίνακας Α10, Ανάγκες επέκτασης/προσθήκης/αντικατάστασης σωληνώσεων...39 Πίνακας Α11, Έλλειμμα ύδρευσης και άρδευσης όγκου νερού στον Δήμο και τους οικισμούς...39 Πίνακας Α12, Επισκόπηση Σύγκρισης Σεναρίων...40 Πίνακας Α13, Εκτίμηση Ανάληψης και Επιμερισμού Κινδύνων*...42 Πίνακας Α14, Στοιχεία SWOT...43 Πίνακας Α15, Τεχνικό Δελτίο Έργου...47 Πίνακας Β1 Επενδυτικό και Λειτουργικό Σχέδιο...69 Πίνακας Β2 Κεφαλαιουχικές Δαπάνες Έργου Ύδρευσης ***...77 Πίνακας Β3 Εκτιμώμενες Εισροές Έργου Ύδρευσης ***...81 Πίνακας Β4 Εκτιμώμενες Εκροές Έργου Ύδρευσης ***...88 Πίνακας Β5 Παρουσίαση Εναλλακτικών Σεναρίων...93 Πίνακας Β6 Επενδυτικό Πρόγραμμα Κεφαλαιουχικά θέματα...95 Πίνακας Β7 Επενδυτικό Πρόγραμμα Κεφαλαιουχικά θέματα Δόσεις Τοκοχρεωλυτικού Δανείου...95 Πίνακας Β8 Λειτουργικές Εισροές...96 Πίνακας Β9 Λειτουργικά Έξοδα και Κόστη...96 Πίνακας Β10 Προβλεπόμενα Αποτελέσματα Εκμετάλλευσης...96 Πίνακας Β11 Προβλεπόμενοι Ισολογισμοί...96 Πίνακας Β12 Προβλεπόμενες Ταμειακές Ροές...97 Πίνακας Β13 Δείκτες Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης...98 Πίνακας Β14 Ανάλυση Ευαισθησίας...98 Πίνακας Β15 : Σημαντικοί κίνδυνοι για το έργο...102 Πίνακας Β16 : Προτεινόμενη κατανομή κινδύνων...103 TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 3
...103 Πίνακας Β17, Στοιχεία SWOT...106 Πίνακας Β18, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση. Κεφαλαιουχικές Δαπάνες...108 Πίνακας Β19, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση αποτελεσμάτων Εκμετάλλευσης...108 Πίνακας Β20, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση. ΚΠΑ...108 Πίνακας Β21, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση. ΕΣΑ...108 Πίνακας Β22, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση. Άμεσα Κοινωνικά Οφέλη. Ποιοτικά- Ποσοτικά κριτήρια...109 Πίνακας Β23, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση. Έμμεσα Κοινωνικά Οφέλη. 109 Πίνακας Β24, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση, οφέλη πλαισίου συνεργασίας...109 Πίνακας Β25, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση, οφέλη πλαισίου συνεργασίας...110 Πίνακας Β26, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση, πολυκριτηριακή προσέγγιση...110 Πίνακας Β27, Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση. Συγκεντρωτική βαθμολογία σεναρίων...111 TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 4
1. ΦΑΣΗ 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 0.1.1 Γενικά για τον Οδηγό Το εγχειρίδιο αυτό στοχεύει στην παροχή ενός πλαισίου οδηγιών και εργαλείων προς τους ΟΤΑ και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο, για τον σχεδιασμό, προετοιμασία και επιλογή σχήματος συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού φορέα, στο τομέα της Ύδρευσης. Ο Οδηγός απευθύνεται τόσο σε μη ειδικούς, σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο όσο και στους εξειδικευμένους συνεργάτες των, με σκοπό την δημιουργία ενός πρακτικού εργαλείου υλοποίησης και επικοινωνίας και υποστήριξης της απόφασης σε πολιτικό και τεχνικό επίπεδο, για την υλοποίηση ενός έργου με την μορφή της συνεργασίας Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τον ν.3389/2005. Βασική επιδίωξη είναι η κατάλληλη προετοιμασία για την ολοκλήρωση της προσυμβατικής διαδικασίας και την προσέλκυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος. Το παρόν έργο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ και συμπληρώνεται από τις οδηγίες και εκδόσεις της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ του ΥΠΟΙΟ. Η ανάγκη του προέκυψε, από την μεγάλη ανταπόκριση των Δήμων για το σχεδιασμό έργων ΣΔΙΤ, μετά από την πρόσκληση και χρηματοδότηση του ΥΠΕΣΔΔΑ για σχετικά έργα και ενέργειες και επιδιώκει την σωστή προετοιμασία των Δήμων και των τοπικών κοινωνιών για βιώσιμα έργα αυτής της μορφής χρηματοδότησης. 0.1.2 ΣΔΙΤ και Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» Σήμερα οι πολίτες απαιτούν από τους Οργανισμούς Τοπικής αυτοδιοίκησης ουσιαστικότερο ρόλο προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των αναγκών της Τοπικής κοινωνίας. Ένας σύγχρονος ΟΤΑ δεν πρέπει να δραστηριοποιείται μόνο στους γνωστούς παραδοσιακούς τομείς, αλλά και σε νέους τομείς όπως η οικονομική ανάπτυξη και η απασχόληση στη περιοχή τους, η προστασία του περιβάλλοντος, η βελτίωση των υποδομών,η αναβάθμιση ποιότητας ζωής,η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των πολιτών σε τομείς όπως η Παραγωγή και Εξοικονόμηση Ενέργειας. Είναι όμως προφανές ότι για να ανταποκριθεί στο νέο αυτό ρόλο που επιβάλλει η κοινωνία χρειάζονται πρόσθετοι πόροι που δεν μπορούν κατά κανόνα να καλυφθούν μόνο από τις Εθνικές και Κοινοτικές επιχορηγήσεις και τα έσοδα του προϋπολογισμού των Δήμων. Προκύπτει επομένως η ανάγκη προσφυγής σε άλλες πηγές χρηματοδότησης όπως είναι οι συμπράξεις ιδιωτικού-δημοσίου τομέα Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ. νόμος 3389/05) είναι μορφές συνεργασίας των Δημοσίων Φορέων μέσα στους οποίους περιλαμβάνεται και η Τοπική Αυτοδιοίκηση με επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα, που αποσκοπούν στον σχεδιασμό, στην κατασκευή, στη χρηματοδότηση και διαχείριση δημόσιων έργων υποδομής και στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών, αλλά και στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Τα οφέλη που προκύπτουν για τους ΟΤΑ είναι σημαντικά και αναφέρονται στη συνέχεια: Η Τοπική Αυτοδιοίκηση εξασφαλίζει την πρόσβασή της σε ένα φάσμα ειδικοτήτων του ιδιωτικού τομέα που της επιτρέπει να παρέχει αποτελεσματικότερες και λιγότερο δαπανηρές υπηρεσίες. (την έγκαιρη και αποτελεσματική ολοκλήρωση των προγραμματισμένων έργων,τον έλεγχο και TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 5
το περιορισμό του κόστους τους, την αποτελεσματική εποπτεία της εκτέλεσης των έργων) Ο ιδιωτικός τομέας αναλαμβάνει μία σειρά από κινδύνους, τους οποίους στο πλαίσιο μιας παραδοσιακής δημόσιας σύμβασης θα τους ανελάμβανε ο δημόσιος τομέας. H αποφυγή της επιβάρυνσης του δημοτικού χρέους και κατά συνέπεια των δημοτών. H μετάγγιση της εμπειρίας και της τεχνογνωσίας των ιδιωτικών φορέων στο Δημόσιο με την ταυτόχρονη αξιοποίηση των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων των δημόσιων φορέων. H βελτίωση της ποιότητας υλοποίησης και η μεταγενέστερη διαχείριση των έργων Το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» προέβλεψε τις χρηματοδοτήσεις Δήμων ώστε, αυτοί, να προετοιμαστούν έγκαιρα στον τομέα αυτό. Κάθε υποπρόγραμμα του έχει ειδικό μέτρο για το σκοπό αυτό. Υποστηρίζει κάθε Δήμο με χρηματοδότηση της προσυμβατικής διαδικασίας (πρόσληψης συμβούλων) για την ωρίμανση και την ολοκλήρωση κάθε πρότασης που αρχικά φαίνεται βιώσιμη. Η υποστήριξη από το Πρόγραμμα «Θησέας» των συμπράξεων μεταξύ των Ο.Τ.Α. και του Ιδιωτικού τομέα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Οι κατηγορίες των έργων αναφέρονται στη συνέχεια: ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΑΣΤΕΡ ΠΛΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΥΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ ΓΙΑ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΧΩΡΩΝ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΩΝ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΕΚΘΕΣΙΑΚΩΝ, ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ & ΘΕΜΑΤΙΚΏΝ ΠΑΡΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ, ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΣ- ΟΡΕΙΝΟΣ, ΘΕΡΙΝΟΣ, ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ, ΚΛΠ) ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΧΩΡΩΝ ΕΛΛΙΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΚΑΦΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΥΔΡΕΥΣΗ- ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ-ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΣΤΙΚΗ-ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΑΝΑΠΛΑΣΗ & ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΤΑ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ-ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ & ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 6
0.1.3 Γενικά Χαρακτηριστικά των Έργων Ύδρευσης Σύμφωνα με την τελευταία (2006) ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και τα καθημερινά αιτήματα των δήμων για τη βελτίωση των δικτύων των, προκύπτει πώς αν και η χώρα έχει κάνει μεγάλη προσπάθεια σε θέματα ύδρευσης, πλησιάζοντας του Ευρωπαϊκούς Μέσους όρους, παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται, συνοπτικά για την Ύδρευση, με: 1. Την παλαιότητα ή/ και την ακαταλληλότητα των δικτύων και τις συνεχείς διαρροές και σπατάλη υδάτινων πόρων. 2. Την καθυστερημένη δημιουργία δικτύων σε νέες περιοχές που εντάσσονται στα σχέδια πόλης με αποτέλεσμα την αναποτελεσματική τροφοδοσία. 3. Την έλλειψη συντήρησης των αγωγών των δικτύων ή την αποσπασματική αντικατάσταση των. 4. Την αναποτελεσματική υγειονομική προστασία των δικτύων και τους ελλιπείς ελέγχους της ποιότητας των νερών 5. Την προετοιμασία για την εκτιμώμενη μελλοντική έλλειψη πόρων λόγω λειψυδρίας και της κατασκευής συμπληρωματικών υποδομών εξασφάλισης υδάτων όπως αφαλατώσεις, λιμνοδεξαμενές, φράγματα κλπ. 6. Την έλλειψη καταναλωτικής και περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των καταναλωτών για την χρήση των υδάτινων πόρων. 7. Τον περιορισμό των υδάτινων πόρων, των διαθέσιμων πηγών και της ποιότητας των. 8. Της ανάγκης, στο άμεσο μέλλον, αναζήτησης συμπληρωματικών πηγών και πιθανής διαδημοτικής συνεργασίας για την κοινή χρήση πηγών. 9. Την, σε πολλές περιπτώσεις, αναποτελεσματική λειτουργία των ΔΕΥΑ ή των φορέων διαχείρισης των θεμάτων ύδρευσης. 10. Τις πολιτικές χαμηλότερης του κόστους χρέωσης των παρεχομένων υπηρεσιών ύδρευσης. 11. Την έλλειψη πόρων των Δήμων και προς τους Δήμους, ώστε να αντιμετωπίσουν ορθολογικότερα τα θέματα ασφαλούς και απρόσκοπτης ύδρευσης. Εύλογα προκύπτει από τα παραπάνω, ότι οι ρυθμοί χρηματοδότησης των έργων αυτής της μορφής συνεχίζουν να υστερούν σε σχέση με τις απαιτήσεις της αγοράς. Επιπλέον οι χρηματοδοτήσεις μέσω των ΚΠΣ των λοιπών ευρωπαϊκών πόρων, συνεχώς μειώνονται, με την σταδιακή απένταξη περιφερειών από τον στόχο 1, με αποτέλεσμα να αναζητούνται πόροι για το σύνολο των κατηγοριών των έργων αυτής της μορφής δηλαδή νέες επεκτάσεις, υδραγωγεία, συντηρήσεις, αντικαταστάσεις, εκμετάλλευση νέων πηγών κλπ. σε ένα κρίσιμο τομέα λόγω των κλιματολογικών αλλαγών και της λειψυδρίας. Με δεδομένες τις περιορισμένες δυνατότητες των Δημοσίων Πόρων (ΠΔΕ), αλλά και των ιδίων πόρων των Δήμων, η υστέρηση των χρηματοδοτικών εργαλείων και πόρων θα συνεχίσει να υφίσταται, ενώ συνδυαζόμενη με τα προβλήματα λειψυδρίας θα γίνεται όλο και περισσότερη πιεστική. Συνεπώς οι δυνατότητες χρηματοδότησης έργων Συστημάτων Ύδρευσης, από επενδυτικά κεφάλαια της ιδιωτικής αγοράς, πρέπει να εξεταστούν σοβαρά και να αποτελέσουν πιθανώς ένα νέο πεδίο εξεύρεσης υγιών χρηματοδοτικών πόρων αλλά και επιτάχυνσης της τοπικής ανάπτυξης. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 7
0.1.4 Η υλοποίηση ενός έργου Ύδρευσης μέσω ΣΔΙΤ Η βασική επιχειρηματολογία για την υλοποίηση έργων μέσω ΣΔΙΤ είναι η μερική αδυναμία δημόσιας χρηματοδότησης έργων αυτής της μορφής, τουλάχιστον σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε Δήμου, και η αξιοποίηση διαθέσιμων πόρων της αγοράς. Παράλληλα όμως, η αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και πολιτικών ιδιωτικού τομέα, όσον αφορά τη διοίκηση και τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, αξιοποιεί ή/και απελευθερώνει σημαντικούς πόρους, οι οποίοι μπορούν να υποστηρίξουν συμπληρωματικά, το μεγάλο εύρος έργων υποδομής που καλείται να υλοποιήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Συνεπώς για τη βιώσιμη αλλά και αποτελεσματική υλοποίηση και λειτουργία έργων αυτής της μορφής, τόσο όσον αφορά τη βιωσιμότητά τους ως επένδυση όσο και την ικανοποίηση του καταναλωτή, θα πρέπει να εξεταστούν όλοι οι παράγοντες σε τεχνικό, θεσμικό και οικονομικό επίπεδο, στη βάση των αρχών της αειφορίας και των συνεπαγόμενων καταναλωτικών συμπεριφορών όπως π.χ. της αρχής ότι «ο καταναλώνων ή ο ρυπαίνων πληρώνει» και της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι κύριες φάσεις υλοποίησης ενός έργου ύδρευσης με την μορφή ΣΔΙΤ είναι: 1. Οι προπαρασκευαστικές ενέργειες για την προετοιμασία της διερεύνησης της βιωσιμότητας ενός έργου ΣΔΙΤ. 2. Ο Επιχειρησιακός Σχεδιασμός και η Οικονομική Ανάλυση, από όπου προκύπτει και η απόφαση για την υλοποίηση ή όχι ενός έργου μέσω ΣΔΙΤ και ο τύπος της σύμπραξης όπως και το θεσμικό πλαίσιο. 3. Η προετοιμασία της προσέλκυσης επενδυτών και της διενέργειας της πρόσκλησης ενδιαφέροντος και επιλογής σχήματος συνεργασίας. 4. Η Λειτουργία και η Επίβλεψη της πορείας Υλοποίησης του Έργου 5. Ο Έλεγχος και οι διαδικασίες ανάδρασης για τη διαφοροποίηση και επανεξέταση των όρων υλοποίησης του έργου κλπ, δεδομένου όταν αποτελεί ένα ανοικτό σύστημα, με στόχο πάντα τη βιώσιμη και αποτελεσματική λειτουργία. Οι τρεις πρώτες φάσεις ανήκουν στη λεγόμενη «προσυμβατική διαδικασία» και καταλήγουν στην επιλογή αναδόχου σχήματος ΣΔΙΤ, ενώ οι δυο επόμενες στη φάση «λειτουργίας του έργου». Η οργάνωση ενός έργου ΣΔΙΤ, ακολουθεί τρεις παράλληλες γραμμές διαδικασιών, που είναι, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα: 1. Οι πέντε κύριες φάσεις υλοποίησης, που αναφέρθηκαν παραπάνω 2. Οι Υποστηριχτικές διαδικασίες και δομές 3. Οι Ρυθμιστικές διαδικασίες και δομές. Οι πέντε κύριες φάσεις, αποτελούν τον κορμό διαδικασιών και ενεργειών για την υλοποίηση και λειτουργία του έργου, TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 8
Οι Υποστηριχτικές διαδικασίες και δομές, αφορούν τις απαραίτητες ενέργειες και μηχανισμούς για την απρόσκοπτη συνεργασία και επικοινωνία των ενδιαφερομένων μερών για την ομαλή υλοποίηση του έργου, ενώ Οι Ρυθμιστικές διαδικασίες και δομές, αφορούν την ενσωμάτωση ενεργειών και δράσεων αλλά και ευέλικτων δομών για την ομαλή λειτουργία του συστήματος και τις απαραίτητες αναπροσαρμογές του, όπως και του θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου, για την επιτυχή τήρηση του συμφωνηθέντος πλαισίου κανόνων. Οι ανωτέρω διαδικασίες συνοδεύονται από παράγοντες κλειδιά (key factors), οι οποίοι εφαρμόζονται σε κάθε στάδιο υλοποίησης του κύκλου ζωής του έργου, από την αρχική προετοιμασία και λήψη της απόφασης υλοποίησης, που αποτελεί αντικείμενο του παρόντος έργου έως την τελική ολοκλήρωση του κύκλου του. Ο παρών οδηγός αναφέρεται στις τρεις πρώτες κύριες φάσεις υλοποίησης. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 9
Σχέδιο 1. Οργάνωση ενός έργου ΣΔΙΤ- ΥΔΡΕΥΣΗΣ- Κατευθυντήριες οδηγίες υλοποίησης Διαδικασίες Υποστήριξης Δομή και μηχανισμοί των Εμπλεκόμενων- Ενδιαφερόμενων φορέων Διαχείριση Επικοινωνίας Διεργασίες ανάπτυξης δεξιοτήτων (capacity building) Κύριες διαδικασίες Προετοιμασία σύμβασης Τήρηση σύμβασης ΦΑΣΗ Α Προετοιμασία > ΦΑΣΗ Β Σχεδιασμός > ΦΑΣΗ Γ Διαγωνισμός > Λειτουργία & παρακολούθησ η > Ανανέωση Ανάλυση: Κοινωνική, τεχνική, οικονομική, περιβαλλοντική ΟΑΠΕ Ανάγκες, στόχοι, εμπόδια ΤΔΕ Master Plan Οικονομικός σχεδιασμός Σενάρια Επενδύσεις, τιμολόγηση Βιωσιμότητα ΣΔΙΤ ναι/όχι, είδος ΣΔΙΤ Σχεδιασμός διαδικασιών Διαγωνισμού Υποβολή προσφοράς, αξιολόγηση, διαπραγματεύσεις Κατακύρωση σύμβασης Λειτουργία, συντήρηση Παρακολούθηση Επέκταση, κατασκευή Λύση διαφωνιών Ανανέωση σύμβασης Επαναδιαπραγμ α-τεύσεις Διαιτησία Ρυθμιστική διαδικασία Διαδικασίες παρατήρησης και αναπροσαρμογών στο θεσμικό πλαίσιο Λειτουργία και συνεργασία με τον ρυθμιστικό φορέα Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Proactive Διαχείριση κινδύνων Διαφάνεια Αξιοπιστία (Accountability) Εστίαση στον καταναλωτή Συμπράξεις με ισορροπία δυνάμεων Προσανατολισμός αποτελεσμάτων Κοινά κίνητρα Προστασία υδάτινων πόρων Πρόνοιες ασφαλούς λειτουργίας Χρηση χρηματοδοτικών μέσων TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 10
0.1.5 Ο Προγραμματισμός ενός έργου ΣΔΙΤ Στο ανώτερο πολιτικό επίπεδο του Δήμου, έχει προκύψει η ανάγκη να αντιμετωπιστεί το θέμα του Συστήματος Ύδρευσης ή μέρους του ή η παροχή Υπηρεσιών Ύδρευσης. Το αντικείμενο του έργου είναι προσδιορισμένο σε πολύ γενικές γραμμές ενώ η πληροφόρηση επί των διατιθεμένων πηγών και πόρων, συνήθως καταλήγουν σε αδυναμία συνολικής χρηματοδότησης της κατασκευής του Έργου, μέσω Δημοσίων Επενδύσεων ή/και χρηματοδοτήσεις από τα Κοινοτικά Πλαίσια. Συνεπώς αποφασίζεται η Διερεύνηση της Υλοποίησης του Έργου μέσω ΣΔΙΤ, η οποία ακολουθεί τα παρακάτω στάδια: 1. Απόφαση επί της αρχής για την Προετοιμασία για την Διερεύνηση των δυνατοτήτων υλοποίησης του έργου μέσω ΣΔΙΤ (Φάση 0). a. Για την απόφαση επί της αρχής απαιτείται η απόφαση σε πολιτικό επίπεδο και στο ανώτερο συλλογικό όργανο (π.χ. Δημοτικό Συμβούλιο). Η απόφαση αναφέρεται στον προσδιορισμό του προβλήματος και στην διερεύνηση υλοποίησης του έργου μέσω ΣΔΙΤ, προβλέποντας ενδιάμεσες αποφάσεις με την υλοποίηση κάθε σταδίου του έργου, εφ όσον κριθεί ότι προκύπτουν ενδείξεις επιτυχούς υλοποίησης του έργου με ιδιωτική χρηματοδότηση. b. Στο στάδιο αυτό απαιτείται εισήγηση από το αρμόδιο τμήμα στο Δημοτικό Συμβούλιο για έκδοση απόφασης διερεύνησης και σύσταση Ομάδας Επεξεργασίας Έργου (ΟΕΕ) από την Δημαρχιακή Επιτροπή. c. Στη φάση εμπλέκονται η Δημοτική Αρχή και οι παρατάξεις μειοψηφίας, οι υπηρεσίες του Δήμου και ιδιαίτερα η ΔΕΥΑ, εφ όσον υφίσταται και κοινωνικοί φορείς. Στην περίπτωση λειτουργίας ΔΕΥΑ ακολουθούνται και οι σχετικές εσωτερικές διαδικασίες. d. Παραδοτέο της ενέργειας αυτής είναι οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου και των αρμοδίων οργάνων. e. Σημαντική Δομή αποτελεί η ομάδα επεξεργασίας έργου (ΟΕΕ) στην οποία απαιτείται η συνεργασία αρμόδιου πολιτικού προσώπου π.χ. (Αντιδημάρχου), με υπηρεσιακά στελέχη και ανάλογα το επίπεδο τεχνογνωσίας του Δήμου, ειδικό σύμβουλο με εμπειρία σε θέματα στα οποία εντοπίζονται ελλείψεις τεχνογνωσίας από τον Δήμο. Η ΟΕΕ συνιστάται να διατηρηθεί καθ όλη την διάρκεια υλοποίησης των τριών πρώτων φάσεων του έργου, σε συνεργασία με τους κατά φάση επιλεγέντες ειδικούς συμβούλους- εταιρείες για την καλύτερη συνέχεια στην αντίληψη του έργου αλλά και την υποστήριξη της επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους φορείς. f. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης αυτής της ενέργειας εκτιμάται 15 ημέρες. 2. Φάση Α, Προετοιμασία. Το πλαίσιο του Έργου και προετοιμασία του Τεχνικού Δελτίου Έργου a. Οι εργασίες της ΟΕΕ, στοχεύουν στον στην Οριοθέτηση Αντικειμένου και Πλαισίου του Έργου (ΟΑΠΕ), σε μορφή Τεχνικού Δελτίου ΤΔΕ-ΟΑΠΕ, το οποίο περιλαμβάνει προσεγγίσεις για: TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 11
Το Αντικείμενο του έργου Τους Κύριους στόχους του έργου- Περιορισμοί και παραδοχές Την Γενική μεθοδολογική προσέγγιση- Πηγές πληροφοριών Τους Ενδιαφερόμενους Φορείς Μετά την σύνταξη του ΤΔΕ- ΟΑΠΕ, η ΟΕΕ, διερευνά, σε επίπεδο επισκόπησης, b. Την Υφιστάμενη κατάσταση (Αποτύπωση Παρούσας Κατάστασης) Την Ανάλυση Αναγκών με Εκτιμήσεις και Προβλέψεις Την Επισκόπηση Οικονομικών- Κοινωνικών Δεδομένων και Την αρχική Συγκριτική Ανάλυση και Προσέγγιση SWOT Τον Προσδιορισμό του προϋπολογισμού και των πηγών χρηματοδότησης στην περίπτωση συνέχισης του έργου στην επόμενη φάση Β. c. Παραδοτέο της ενέργειας αυτής είναι το Τεχνικό Δελτίου Έργου, με ενδιάμεσο παραδοτέο το ΤΔΕ- ΟΑΠΕ, το οποίο αποτελεί και το πρώτο βασικό έγγραφο για την επικοινωνιακή πολιτική. d. Στην ενέργεια αυτή εμπλέκονται η ΟΕΕ, η Πολιτική ηγεσία του Δήμου, η ΔΕΥΑ (αν υπάρχει) και οι υπηρεσίες του Δήμου, κοινωνικοί φορείς e. Με απόφαση του Δημάρχου και της Δημαρχιακής Επιτροπής, εισάγεται το ΤΔΕ του έργου, στο Δημοτικό Συμβούλιο για απόφαση συνέχισης του έργου στην Φάση Β του Σχεδιασμού, η οποία αποτελεί και την έναρξη της προσυμβατικής διαδικασίας (δεύτερη απόφαση). f. Σε περίπτωση θετικής απόφασης, προσδιορίζεται η πηγή χρηματοδότησης της προσυμβατικής διαδικασίας (ίδιοι ή άλλοι πόροι). Στη δεύτερη περίπτωση, το ΤΔΕ υποβάλλεται ως απαραίτητο έγγραφο για τη λήψη συμπληρωματικής χρηματοδότησης. g. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της φάσης αυτής, μέχρι την έκδοση της απόφασης του ΔΣ, είναι 45 ημέρες 3. Φάση Β, Σχεδιασμός, Επιχειρηματικό Σχέδιο, Επιλογή Επικρατέστερου Σεναρίου και Πλαισίου Σύμπραξης a. Ως έναρξη της Φάσης Β, θεωρούνται οι ενέργειες επιλογής συμβούλου. Οι σχετικές αποφάσεις Δημοτικού Συμβουλίου θεωρούνται ενδιάμεσες διαδικασίες. b. Η ανάδοχος συμβουλευτική εταιρεία, σε συνεργασία με την ΟΕΕ, αποτελούν την Ομάδα Σχεδιασμού του Έργου (ΟΣΕ), η οποία θα εκπονήσει το σύνολο των χρηματοοικονομικών μελετών που θα οδηγήσουν στην επιλογή του επικρατέστερου σεναρίου και του πλαισίου σύμπραξης. Η ΟΣΕ θα προχωρήσει στις ενέργειες για Την εκτίμηση του βασικού σχεδίου, του επενδυτικού και λειτουργικού κόστους. Την Ανάλυση Επιχειρησιακών Σχεδίων και Σεναρίων και την Μελέτη Βιωσιμότητας. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 12
Τον Προσδιορισμό, Επιμερισμός και Διαχείριση Κινδύνων. Τη Συγκριτική Ανάλυση και η επιλογή του Πλαισίου της Σύμπραξης c. Παραδοτέο της ενέργειας αυτής είναι το Master Plan και το Επιχειρηματικό Σχέδιο του Έργου, το οποίο αποτελεί βασικό έγγραφο επικοινωνιακής πολιτικής και διερεύνησης του επενδυτικού ενδιαφέροντος αλλά και το βασικό έγγραφο για την υποβολή αιτήματος στην ΕΓΣΔΙΤ για την ένταξη του έργου στο σχετικό κατάλογο έργων ΣΔΙΤ ή την υλοποίηση του έργου μέσω άλλων διαδικασιών. d. Στην ενέργεια αυτή εμπλέκονται η ΟΣΕ, η Πολιτική ηγεσία του Δήμου, η ΔΕΥΑ (αν υπάρχει) και οι υπηρεσίες του Δήμου, κοινωνικοί φορείς και ενδιαφερόμενοι επενδυτές. e. Με απόφαση του Δημάρχου και της Δημαρχιακής Επιτροπής, εισάγεται το ΤΔΕ του έργου, στο Δημοτικό Συμβούλιο για απόφαση υποβολής του αιτήματος στην ΕΓΣΔΙΤ και της συνέχισης του έργου στην Φάση Γ του Διαγωνισμού για την επιλογή Αναδόχου (τρίτη απόφαση). f. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της φάσης αυτής, μέχρι την έκδοση της απόφασης του ΔΣ, είναι 90 ημέρες, από την υπογραφή της σύμβασης με τον Σύμβουλο και 180 ημέρες συνολικά. Φάση Γ, Διαγωνισμός για την επιλογή Αναδόχου Ιδιώτη Επενδυτή Η φάση αυτή ξεφεύγει από το πλαίσιο του παρόντος οδηγού, δεδομένης της πολυπλοκότητας των αποφάσεων και των υπηρεσιών που εμπλέκονται. Στον παρόντα παρουσιάζεται επισκόπηση των σχετικών διαδικασιών και παρουσιάζονται βασικά κεφάλαια και άξονες των προκηρύξεων. Η φάση αυτή αρχίζει με την υποβολή του αιτήματος στην ΕΓΣΔΙΤ ή την απόφαση υλοποίησης της μέσω άλλης διαδικασίας π.χ. ν.1418/1983. Περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια: a. Σχεδιασμό των Διαδικασιών και Εγγράφων (Τεύχη Πρόσκλησης Ενδιαφέροντος) του Διαγωνισμού, με πρόβλεψη πιθανών ενδιάμεσων σταδίων επιλογής. b. Επικοινωνιακή Προβολή για την προσέλκυση επενδυτών c. Διαδικασίες Ενδιάμεσων Αξιολογήσεων και Διαπραγματεύσεων και Τελικής Αξιολόγησης Επιλογής Αναδόχου. d. Διαπραγμάτευση με τον τελικό Ανάδοχο e. Προετοιμασία Σύμβασης και Υπογραφή της. f. Παραδοτέα της ενέργειας αυτής είναι τα τεύχη προκήρυξης, το σχέδιο επικοινωνιακής πολιτικής, η τελική αξιολόγηση και η σύμβαση με τον τελικό ανάδοχο. g. Στην ενέργεια αυτή εμπλέκονται η ΟΣΕ, η Πολιτική ηγεσία του Δήμου, η ΔΕΥΑ (αν υπάρχει) και οι υπηρεσίες του Δήμου, κοινωνικοί φορείς και οι συμμετέχοντες επενδυτές. h. Με απόφαση του Δημάρχου και της Δημαρχιακής Επιτροπής, εισάγεται η απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής για το αποτέλεσμα του Διαγωνισμού και για την επιλογή Αναδόχου (τέταρτη απόφαση, στην ουσία δέσμη αποφάσεων για διενέργεια κλπ). TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 13
i. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της φάσης αυτής, μέχρι την έκδοση της απόφασης του ΔΣ, μπορεί να είναι 6 έως 18 μήνες, ενώ περίπου 3 μήνες υπολογίζεται το διάστημα που απαιτείται από την ΕΓΣΔΙΤ για την έγκριση και υποβολή της αρχικής πρότασης στην ΔΕΣΔΙΤ. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 14
2. ΦΑΣΗ Α, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Κεφάλαιο Α.1, Οριοθέτηση Αντικειμένου Το Πλαίσιο του Έργου (ΟΑΠΕ) 1. Οριοθέτηση του αντικείμενο του έργου 2. Κύριοι στόχοι του έργου- Περιορισμοί και παραδοχές 3. Γενική μεθοδολογική προσέγγιση- Πηγές πληροφοριών 4. Ενδιαφερόμενοι Φορείς 5. Δομή παρουσίασης του Παραδοτέου -Πλαισίου Έργου 6. Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Κεφάλαιο Α.2, Προετοιμασία του Τεχνικού Δελτίου Έργου 1. Αποτύπωση της Παρούσας Κατάστασης 2. Ανάλυση Αναγκών- Προβλέψεις 3. Επισκόπηση Οικονομικών- Κοινωνικών Δεδομένων 4. Συγκριτική Ανάλυση και Προσέγγιση SWOT 5. Τεχνικό Δελτίο Έργου 6. Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 15
Κεφάλαιο Α.1, Οριοθέτηση Αντικειμένου Το Πλαίσιο του Έργου (ΟΑΠΕ) 1. Αντικείμενο του έργου 2. Κύριοι στόχοι του έργου- Περιορισμοί και παραδοχές 3. Γενική μεθοδολογική προσέγγιση- Πηγές πληροφοριών 4. Ενδιαφερόμενοι Φορείς 5. Δομή παρουσίασης του Παραδοτέου 6. Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Α.1.0 Σκοπός του κεφαλαίου Σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι να προσδιοριστούν, με συνοπτικό και σαφή τρόπο, τα βασικά στοιχεία του συγκεκριμένου έργου ώστε να δημιουργηθεί κοινή αντίληψη σε όλους τους ενδιαφερόμενους, η οποία θα αποτελέσει και τη βάση σχεδιασμού, επεξεργασιών, κατανόησης των δεδομένων, διαλόγου και λήψης αποφάσεων, από τα αρχικά στάδια επεξεργασίας. Η φάση αυτή άρχεται με την απόφαση για την διερεύνηση υλοποίησης του έργου μέσω ΣΔΙΤ, προτείνεται σε επίπεδο Δημοτικού Συμβουλίου, και στη συνέχεια, με συνεργασία υπηρεσιακών στελεχών ή/και συμβούλων (ομάδα επεξεργασίας) και το εξουσιοδοτημένο πολιτικό πρόσωπο (π.χ. Αντιδήμαρχος) που αποτελούν την ομάδα επεξεργασίας έργου(οεε), καταρτίζεται το Τεχνικό Δελτίο Πλαισίου Έργου (ΤΔΕ- ΟΑΠΕ). TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 16
Α.1.1 Αντικείμενο του έργου Η Οριοθέτηση του Αντικειμένου (το Πλαίσιο του Έργου- ΟΑΠΕ), αποτελεί το κρίσιμο εργαλείο για την προετοιμασία και το σχεδιασμό του έργου που θα ασχοληθεί η ΣΔΙΤ. Με βάση το πλαίσιο του έργου, μπορεί να εξελιχθεί η διαδικασία για την εκπόνηση των μελετών βιωσιμότητας και της οικονομικής ανάλυσης αλλά και του διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη και των υπολοίπων διαδικασιών, αφού: Θα έχουν, σε αρχικό επίπεδο, καθοριστεί το αντικείμενο και τα παραδοτέα του έργου, τα οποία πρέπει να καταλήγουν σε ποσοτικά και μετρήσιμα στοιχεία. Με την κατανόηση των βασικών στοιχείων και στόχων, μπορούν να προωθηθούν οι διαδικασίες διαλόγου και η συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών που είναι οι ΟΤΑ, οι πολίτες χρήστες, οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές, το κράτος κλπ. Διευκολύνεται ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του έργου και οι απαραίτητες προσυμβατικές ενέργειες. Δημιουργείται σταδιακά κατανοητή αντίληψη και βάση, για τη συνεχή αξιολόγηση του έργου και την αναπροσαρμογή του, με πιθανές διορθωτικές παρεμβάσεις στο στάδιο υλοποίησης. Στην ενότητα αυτή, θα πρέπει με σαφή τρόπο να αναφέρεται το θέμα και οι υπό διερεύνηση παράμετροι. Αναλυτικότερα πρέπει να παρατίθενται με σαφή τρόπο εποπτικά στοιχεία για τις παρακάτω ενότητες: 1. Αναφορά στην περιοχή εφαρμογής π.χ. Όλος ο Δήμος Δήμος.., Δημοτικό Διαμέρισμα Διαδημοτική Συνεργασία κλπ 2. Κύριοι Στόχοι του Έργου με αναφορά σε Παραδοχές και Περιορισμούς που προσδιορίζουν τους στόχους 3. Πρόβλημα προς επίλυση π.χ. Επέκταση- Συντήρηση- Αντικατάσταση Δικτύου Σύστημα Τροφοδοσίας Υδάτων, Υδατοδεξαμενές, Φράγματα, Κατασκευή Υδραγωγείου, Αντλητικά Συγκροτήματα, Εγκαταστάσεις Αφαλάτωσης. Μικτές χρήσεις προμήθειας υδάτων και παραγωγής ενέργειας Αξιοποίηση πηγών και πώληση bulk σε διαδημοτική συμφωνία- συνεργασία Συνδυασμός των ανωτέρω 4. Λόγος Διερεύνησης υλοποίησης μέσω ΣΔΙΤ π.χ. Έλλειψη αναγκαίων πόρων Μερική έλλειψη πόρων Πιεστικές ανάγκες και έλλειψη άμεσης χρηματοδότησης για άμεση υλοποίηση Έλλειψη τεχνογνωσίας και αδυναμία κάλυψης λειτουργικών δαπανών TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 17
Ύπαρξη υποδομών που υπολειτουργούν λόγω έλλειψης κεφαλαίων, προσωπικού, αδυναμίας αποδοτικού management κλπ 5. Αρχή που διερευνά το θέμα και διαδικασίες πουν ακολουθήθηκαν για την αρχική διερεύνηση π.χ. Δήμος, Απόφαση Δημαρχιακής Επιτροπής ή Δημοτικού Συμβουλίου ΔΕΥΑ Διαδημοτική Συνεργασία, Αποφάσεις Δημοτικών Συμβουλίων Άλλο σχήμα 6. Φορείς που έχουν ενδιαφέρον ή εμπλέκονται στο έργο, με αναφορά αρχικών σκέψεων π.χ. Δήμος Επενδυτές Πολίτες- Χρήστες Ιδιοκτήτες πηγών ή κέντρων αφαλάτωσης Ιδιοκτήτες υπό απαλλοτρίωση περιοχών κλπ όπως αναλύονται στα επόμενα. Α.1.2 Κύριοι στόχοι του έργου- Περιορισμοί και Παραδοχές Στην ενότητα αυτή γίνεται σαφής και συνοπτική αναφορά στους στόχους του έργου, με αρχικό προσδιορισμό των περιορισμών και των πιθανών παραδοχών που λαμβάνονται υπ όψη. Τα στοιχεία αυτά είναι καθοριστικά για τη συνέχιση της διαδικασίας προετοιμασίας και σχεδιασμού του έργου αλλά και της διαδικασίας πρόσκλησης ενδιαφέροντος και επιλογής αναδόχου. Ο στόχος του έργου πρέπει να είναι σαφής και κατανοητός από το αρχικό στάδιο. Μπορεί στην εξέλιξη ενός έργου να επιλεγούν διαδικασίες που θα καταλήξουν σε ενδιάμεσα έργα ή συνεργασίες, πρέπει όμως να είναι κατανοητό πώς λειτουργούν συμπληρωματικά και αθροιστικά στον τελικό στόχο. Ο προσδιορισμός ενός πραγματικού στόχου πρέπει να προκύπτει λαμβάνοντας υπ όψη συγκεκριμένες παραδοχές αλλά και περιορισμούς τοπικού ή υπερτοπικού χαρακτήρα, σε όλους τους τομείς όπως δημογραφικό, τεχνικό, θεσμικό, χρηματοοικονομικό κλπ, που συνήθως γνωρίζουν ή αντιλαμβάνονται οι τοπικοί ενδιαφερόμενοι φορείς, στο πρώιμο αυτό σημείο της ανάλυσης. Οι στόχοι ενός έργου ύδρευσης είναι συνήθεις και θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν στην πρόταση «μόνιμη εξασφάλιση νερού καλής ποιότητας για όλους τους κατοίκους και τις χρήσεις». Όμως για την επιτυχία του έργου καλό είναι να προσδιορίζονται, σε αρχικό επίπεδο, ποσοτικά, ποιοτικά, χρονικά και να κατηγοριοποιούνται σε διαθέσιμους πόρους (φυσικούς, υπηρεσιών κλπ), ενέργειες και παραδοτέα. Παράδειγμα προσδιορισμού στόχων: Ο Δήμος Α, είναι ορεινός/ νησιωτικός/ πεδινός, με 30.000 κατοίκους, αλλά αντιμετωπίζει προβλήματα παλαιού δικτύου/ νέων αναγκών λόγω επέκτασης της πόλης/ εποχικής λειψυδρίας και τροφοδοσίας/ ποιότητας του νερού. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 18
Στόχος της Δημοτικής Αρχής είναι a. η επαρκής τροφοδοσία περίπου 15.000 καταναλωτών (ποσοτικός προσδιορισμός) b. με ποιότητα υδάτων σύμφωνα με τις οδηγίες των σχετικών Οργανισμών Υγείας, χωρίς διακοπές, σε επαρκή πίεση (ποιοτικός προσδιορισμός) c. μέχρι το τέλος της επόμενης τριετίας (χρονικός προσδιορισμός) Στην συνέχεια οι στόχοι κανονικοποιούνται και εξειδικεύονται με την υιοθέτηση παραδοχών και περιορισμών, οδηγώντας σε λεπτομερέστερη αποσαφήνιση του ΟΑΠΕ. Δίνονται σχετικά παραδείγματα: Παραδοχές. Για να πραγματοποιηθεί ο ανωτέρω στόχος απαιτούνται ορισμένες παραδοχές, που πρέπει να προσδιοριστούν με ευθύνη του αρχικά επιλεγέντος φορέα υλοποίησης (π.χ. Δήμος) και της ομάδας σχεδιασμού, όπως παρακάτω: 1. Παραδοχές Παραδοτέων Τα παραδοτέα απαιτείται να είναι ποσοτικά προσδιορισμένα ώστε να υποστηρίξουν τον χρηματοοικονομικό και τεχνικό σχεδιασμό. Παραδοτέα μπορούν να είναι: a. Πλήρως ανακατασκευασμένο δίκτυο ύδρευσης 50km ή b. Πλήρες σύστημα υδροδότησης, υδραγωγείου και δίκτυο ύδρευσης ή c. Αναβαθμισμένο σύστημα λειτουργίας και συντήρησης όλου του δικτύου ύδρευσης ή διάφοροι συνδυασμοί των παραπάνω 2. Παραδοχές Ενεργειών, Οι παραδοχές επί των απαραίτητων ενεργειών αναφέρονται στο πώς το έργο θα υλοποιηθεί μέσω συγκεκριμένων ενεργειών ή συνδυασμό αυτών. Ως παραδοχές για τις απαραίτητες ενέργειες μπορεί να είναι: a. Η επίλυση των καθεστώτων ιδιοκτησίας των χρησιμοποιούμενων εκτάσεων. b. Η συνδυασμένη πιθανή ενσωμάτωση υφιστάμενων δικτύων, πηγών ή εγκαταστάσεων. c. Η υλοποίηση κατασκευαστικών δραστηριοτήτων συντήρησης ή εκτέλεσης έργων που ήδη εκτελούνται από άλλες πηγές χρηματοδότησης π.χ. Ταμείο Συνοχής, ΠΕΠ, ΘΗΣΕΑΣ κλπ. d. Οι συνδυασμένες χρήσεις με συστήματα άρδευσης ή υβριδικά ενεργειακά συστήματα. e. Η προετοιμασία του συστήματος Λειτουργίας και Συντήρησης (Ο&Μ). f. Η προετοιμασία του πλαισίου Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού και η ενσωμάτωση υφιστάμενων ή νέων δομών και συνδυασμοί των παραπάνω. 3. Οι Παραδοχές επί των Πηγών και Πόρων, Οι παραδοχές επί των πηγών και πόρων αναφέρονται στις διαθέσιμες ή απαιτούμενες πηγές και πόρους, σε επίπεδο φυσικής ή χρηματοοικονομικής TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 19
υπόστασης ή υπηρεσίας, ώστε να παραχθούν τα παραδοτέα. Ως παραδοχές για τις διαθέσιμες ή απαιτούμενες πηγές και πόρους μπορεί να είναι: a. Συνολική απαίτηση ή έλλειψη ποσότητας νερού, σε αρχική εκτίμηση. Χρήσιμο είναι να υπάρχουν τα σημερινά διαθέσιμα. b. Μήκος δικτύου ύδρευσης, νέου, παλαιού υπό συντήρηση, υπό αντικατάσταση. Χρήσιμη είναι η αρχική εκτίμηση κόστους και η υφιστάμενη κατάσταση. c. Διαθέσιμη γη και κόστος κτήσης (αρχικές εκτιμήσεις) d. Αρχικές εκτιμήσεις κόστους λειτουργίας και άλλων υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένων των συμβουλευτικών. e. Αρχικές εκτιμήσεις για τη λειτουργία και τις δυνατότητες του υπάρχοντος συστήματος Λειτουργίας και Συντήρησης και του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού και πόρων. f. Εκτιμήσεις για την ποιότητα των νερών, την απόσταση των πηγών, το καθεστώς ιδιοκτησίας/ εκμετάλλευσης κλπ Περιορισμοί. Οι περιορισμοί αποτελούν καθοριστικά δεδομένα που είτε υποστηρίζουν την εξέλιξη της διαδικασίας, αν είναι συγκεκριμένα τεχνικά στοιχεία, ώστε να μην ακολουθηθεί δαιδαλώδης διερεύνηση, είτε δεν μπορεί να ξεπεράσει η ανάλυση και προσδιορίζουν την εξέλιξη και βιωσιμότητα του έργου, όπως παρακάτω: 1. Έντονη αντιπαράθεση για την υλοποίηση του έργου, που οδηγεί σε μη σταθερό πολιτικό περιβάλλον, μέσω της αδυναμίας λήψης απόφασης και εξουσιοδοτικών πράξεων. 2. Αδιευκρίνιστο καθεστώς ιδιοκτησίας και χρήσης των πηγών των υδάτων 3. Μη προσδιορισμένη ρύπανση του υδατίνου ορίζοντα 4. Έλλειψη γης ή αμφίβολο πλαίσιο διαδικασιών απαλλοτριώσεων. 5. Υφιστάμενη λειτουργία δομών διαχείρισης των υδάτινων πόρων και της λειτουργίας και συντήρησης των δικτύων διανομής. 6. Συγκεκριμένες επιλογές για τα επίπεδα χρεώσεων και σχετικές μακροχρόνιες δεσμεύσεις. 7. Υφιστάμενες συμφωνίες κοινής διαχείρισης υδάτων με ανταγωνιστικές χρήσεις, πολλές φορές μη ελεγχόμενες όπως αρδεύσεις κλπ. 8. Χρονικές καθυστερήσεις ή ματαιώσεις συμπληρωματικών εκτελούμενων έργων από άλλες πηγές χρηματοδότησης. 9. Προσδιορισμένο θεσμικό περιβάλλον για τον τρόπο είσπραξης των εσόδων και συνδυασμοί των παραπάνω Α.1.3 Ενδιαφερόμενοι Φορείς Ως ενδιαφερόμενοι φορείς προσδιορίζονται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς με το έργο που μπορεί να είναι: Η πολιτική εκπροσώπηση, σε επίπεδο αρχής υλοποίησης, η οποία καλείται να αποφασίσει, σχεδιάσει ή/και συμμετάσχει στην σχεδίαση, να υλοποιήσει το έργο και να ζήσει με τα αποτελέσματα του, αξιοποιώντας μια νέα πηγή συμπληρωματικής χρηματοδότησης μέσω των ΣΔΙΤ TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 20