4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24) International Trademark Association INTA; www.inta.org/ European Commission: DG ENTR, DG TRADE, DG TAXUD, DG MARKT, DG EMPL. Confederation of National Associations of Tanners and Dressers of the European Community (COTANCE), www. euroleather.com European Furniture Manufacturers Federation (UEA), www.ueanet.com Centro Tecnologico das Industrias Textil e do Vestuario de Portugal (CITEVE), www.citeve.pt European Furniture Industries Confederation EFIC, www.efic.eu/ European Federation of Building and Woodworkers EFBWW, www.ifbww.org European Trade Union Federation : Textiles, Clothing, Leather and Shoes - ETUF:TCL, www.etuf-tcl.org International Council of Tanners, www.tannerscouncilict.org Leather Good Associations of France, Italy and Spain (based on gentleman s agreement ELGA) European Furniture Retailers Association FENA, www.fena-furniture.com/fena National Institute for Textile and Leather (I.N.C.D.T.P.), Bucharest, www.certex.ro Union de Fabricant, www.unifab.com ApiServizi Varese Srl, www.api.varese.it Industrial Association Varna ORIGINAL BUFF S.L., www.buff.es VLISCO, www.vlisco.com Centro Tecnológico do Calçado de Portugal CTCP, www.ctcp.pt UEAPME, www.ueapme.com WIPO, www.wipo.int Dr. Roya Ghafele independent expert Vilma Misiukoniene independent expert Pete Kercher independent expert Rodrigo Rodriquez independent expert Αθήνα, Απρίλιος 2010 Οδηγός για την βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης 1) 2) 3) Διανοητική Ιδιοκτησία, Ένα επαγγελματικό εργαλείο για τις ΜΜΕ Συμβουλευτική Επιτροπή για την παραγωγή του Οδηγού Ευχαριστίες: Διανοητική Ιδιοκτησία, Ένα επαγγελματικό εργαλείο για τις ΜΜΕ Οδηγός για την βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης Το πρόγραμμα IP Awareness and Enforcement: Modular Based Actions for SMEs (IPeuropAware) χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα CIP, Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η Κοινοπραξία του προγράμματος IPeuropAware, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάτω από το Πρόγραμμα Πλαίσιο Ανταγωνιστικότητας και Καινοτομίας CIP, και το οποίο διαχειρίζεται ο Εκτελεστικός Οργανισμός για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία (EACI ) έχει ετοιμάσει Οδηγούς για τα Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) στους τομείς: α) της κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης, β) της υπόδησης γ) των δερματίνων ειδών δ) του επίπλου, στις παρακάτω χώρες: Γαλλία, Γερμανία, Δημοκρατία της Βουλγαρίας, Δημοκρατία της Τσεχίας, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία ΑΠΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΡΗΤΡΑ Ο οδηγός αυτός είναι σχεδιασμένος να χρησιμοποιηθεί ως πηγή γενικής αναφοράς και πληροφόρησης. Δεν μπορεί να θεωρηθεί ως νομικά δεσμευτικός ή να αντικαταστήσει καθ οιονδήποτε τρόπο οποιαδήποτε ρυθμιστικά έγγραφα. Οι θέσεις όσων συνεισέφεραν δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα αυτές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Οι συνεισφέροντες στον Οδηγό: 1. Institut National de la Propriété Industrielle (INPI F), France 2. Hungarian Patent Office (HPO), Hungary 3. Italian Patent and Trademark Office (UIBM), Italy 4. German Patent and Trade Mark Office (DPMA), Germany, 5. The United Kingdom Intellectual Property Office (UKIPO), United Kingdom, 6. Patent Office of the Republic of Bulgaria (BPO), Bulgaria, 7. Instituto Nacional da Propiedade Industrial (INPI P), Portugal, 8. Industrial Property Office of the Czech Republic (UPV), Czech Republic, 9. Patent Office of the Republic of Poland (UPRP), Poland, 10. Hellenic Industrial Property Organisation (OBI), Greece, 11. Oficina Española de Patentes y Marcas (OEPM), Spain, 12. State Office for Inventions and Trademarks (OSIM), Romania, 13. Fundació Privada CETEMMSA (CETEMMSA), Spain Fanny Breuil 14. European Apparel and Textile Confederation (EURATEX), Belgium - Stéphanie Le Berre 15. University of Alicante (UA), Spain Dr. Agnieszka Turynska 16. Confederation of National Associations of Tanners and Dressers of the European Community (COTANCE) - Gustavo Gonzalez-Quijano 17. European Furniture Manufacturers Federation (UEA) - Bart De Turck, Pavlos Kimtsaris 18. Centro Tecnologico das Industrias Textil e do Vestuario de Portugal (CITEVE) - Célia Rodriguez 19. Dr. Roya Ghafele independent expert 20. Vilma Misiukoniene independent expert Ο οδηγός αυτός και τα περιεχόμενά του προστατεύονται από την νομοθεσία περί Διανοητικής Ιδιοκτησίας και ειδικά από τον νόμο περί Πνευματικών Δικαιωμάτων. Ο Οδηγός και οι παρεχόμενες σ αυτόν πληροφορίες διατίθενται χωρίς χρέωση για την πληροφόρηση του κοινού και μόνο. Αναπαραγωγή και διάθεση σε οποιαδήποτε μορφή και μέσο (συμπεριλαμβανομένου και του διαδικτύου) επιτρέπεται, εκτός αν πρόκειται για εμπορικούς σκοπούς, με την προϋπόθεση ότι αναγνωρίζεται η πηγή αναφέροντας: το πρόγραμμα IPeuropAware την διεύθυνση της ιστοσελίδας www.innnovaccess.eu όπου μπορούν να βρεθούν οι οδηγοί σε ηλεκτρονική μορφή το παρακάτω υπόμνημα: Αυτός ο Οδηγός έχει δημιουργηθεί στα πλαίσια του προγράμματος IP Awareness and Enforcement: Modular Based Actions for SMEs (IPeuropAware), το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα CIP, Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το οποίο διαχειρίζεται η EACI. το γεγονός ότι το έντυπο και η πληροφορία παρέχονται χωρίς χρέωση από το πρόγραμμα IPeuropAware. Παρ όλα αυτά απαιτείται προγενέστερη άδεια από τους κατόχους των Πνευματικών Δικαιωμάτων για οποιαδήποτε προσαρμογή ή μετάφραση των εντύπων ή των πληροφοριών. Εάν ενδιαφέρεστε παρακαλούμε επικοινωνήστε με το ipeuropaware@ua.es.
Περιεχόμενα Διανοητική Ιδιοκτησία, Ένα επαγγελματικό εργαλείο για τις ΜΜΕ 3 Οδηγός για την βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης 7 Τι χρειάζεται να γνωρίζετε για τα δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας 15 Δημιουργήστε αξία με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας σας 17 Βήμα 1: Διαπίστωσε εάν τα αγαθά/δημιουργίες σου είναι πραγματικά νέα 19 Βήμα 2: Εκτίμησε το επίπεδο κινδύνου για κάθε καινοτόμο άυλο αγαθό/αγορά/επιχείρηση 21 Βήμα 3: Κέρδισε χρήματα και δημιούργησε αξία χρησιμοποιώντας την πνευματική και βιομηχανική ιδιοκτησία 24 Βήμα 4: Προετοίμασε την στρατηγική διανοητικής (πνευματικής και βιομηχανικής) ιδιοκτησίας 29 Πληροφορίες ανά χώρα 31 Δημοκρατία της Βουλγαρίας 39 Δημοκρατία της Τσεχίας 44 Γαλλία 53 Γερμανία 60 Ελλάδα 66 Ουγγαρία 75 Ιταλία 83 Λιθουανία 91 Πολωνία 99 Πορτογαλία 109 Ρουμανία 116 Ισπανία 125 Ηνωμένο Βασίλειο 133 Πρόσθετες πληροφορίες 135 Κίνα 142 Ινδία 148 Ρωσία 157 Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής 163 Ευρώπη 171 Διεθνείς Πληροφορίες 176 Παραδείγματα ανά τομέα
Διανοητική Ιδιοκτησία, Ένα επαγγελματικό εργαλείο για τις ΜΜΕ Οδηγός για την βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης
5 Οδηγός για την βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης Τα ρούχα είναι το δεύτερό μας δέρμα. Μας κρατούν ζεστούς και μας προστατεύουν. Τα ρούχα μας μαρτυρούν ποιοι είμαστε, την ηλικία μας, το γένος, την ιδιότητα, την κοινωνική θέση, την κουλτούρα, τη θρησκεία, την πολιτική θέση, την ιδιότητα μέλους κάποιας ομάδας, το προσωπικό γούστο. Επιπλέον, τα υφάσματα έχουν και πολλές άλλες εφαρμογές. Χρησιμοποιούμε υφάσματα παντού: στο σπίτι, στα μέσα μεταφοράς, στα κτήρια, παντού. Δεν υπάρχουν πραγματικά υποκατάστατα για τα υφάσματα ούτε στα ρούχα αλλά ούτε και στον χώρο της εσωτερικής διακόσμησης. Και το πιο σημαντικό είναι ότι πολλά υλικά, όπως τα μέταλλα και το πλαστικό, θα αντικατασταθούν από υλικά βασισμένα στο ύφασμα, με εφαρμογή στην ηλεκτρονική, στον ιατρικό εξοπλισμό, στην ενέργεια, στην κατασκευή, στην αυτοκινητοβιομηχανία, στη ναυπήγηση, στην αεροναυτική, στον μηχανικό εξοπλισμό, στα έπιπλα, στην προσωπική προστασία και πιθανότατα σε άλλους νέους, απροσδόκητους τομείς τα επόμενα χρόνια. Αυτά τα νέα υφασμάτινα προϊόντα για καινοτόμες τεχνικές εφαρμογές, όπως επίσης και κάποια ανερχόμενα έξυπνα ή νοήμονα υφάσματα με πολλαπλές λειτουργικές ιδιότητες, αναμένεται να έχουν υψηλά ποσοστά ανάπτυξης και μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία από τα παραδοσιακά υφάσματα. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει μια μακρόχρονη παράδοση κυριαρχίας στην καινοτομία, τη μόδα και τη δημιουργικότητα. Παρά τον αυξανόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό και την μετεγκατάσταση των βιομηχανιών σε χώρες με χαμηλούς μισθούς, η βιομηχανία υφασμάτων συνεχίζει να είναι μια από τις πιο ισχυρές στην Ευρώπη, με ετήσιο τζίρο πάνω από 210 δισεκατομμύρια ευρώ, και με συνολικό εργατικό δυναμικό 2,3 εκατομμυρίων ανθρώπων. Έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο, όντας πρώτη στις εξαγωγές υφασμάτων και τρίτη στις εξαγωγές ρούχων. Είσαι και εσύ ένα μέρος αυτής της επιτυχίας: 170.000 εταιρίες στην διευρυμένη ΕΕ, από τις οποίες το 96% είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως η δική σου, καλύπτουν ένα εντυπωσιακό βιομηχανικό τοπίο, και παράγουν αναρίθμητα διαφορετικά καταναλωτικά και βιομηχανικά προϊόντα. Οι καινοτομίες στον χώρο του υφάσματος, η δημιουργικότητα και η μόδα προσφέρουν ευκαιρίες. Και η Ευρώπη είναι καλά προετοιμασμένη ώστε να τις τονώσει με έναν μεγάλο βαθμό επιτυχίας, χάρη στα οικονομικά, τεχνολογικά, ανθρώπινα και γνωστικά προσόντα της. Δεν είναι περίεργο ότι πολλοί ανταγωνιστές, στην προσπάθειά τους να συναγωνιστούν την Ευρώπη, προσπαθούν να ακολουθήσουν τον εύκολο δρόμο και πέφτουν στην παγίδα της πειρατείας και την αντιγραφής. Οι καινοτομίες, τεχνολογικές και μη, αποτελούν στην Ευρώπη την βάση της διανοητικής ιδιοκτησίας αυτού του τομέα. Είναι ένα αγαθό, πιθανότατα το πιο πολύτιμο, που ανήκει στους ανθρώπους, στις εταιρίες και στους φορείς που αντιπροσωπεύουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία υφασμάτων και ένδυσης. Στις μέρες μας δεν αντιγράφονται μόνο είδη πολυτελείας από μεγάλες εταιρίες. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συχνά πέφτουν θύματα πειρατείας. Είναι οι πιο ευάλωτες αλλά ταυτόχρονα είναι η καρδιά της βιομηχανίας στην Ευρώπη! Και δεν βοηθάει καθόλου το γεγονός ότι κάποιες από αυτές δεν γνωρίζουν για παράδειγμα ποιά από τα αγαθά τους πληρούν τις προϋποθέσεις προστασίας ή ότι έχουν την δυνατότητα να αναλάβουν δράση ενάντια στην πειρατεία των αυθεντικών τους σχεδίων ακόμα και αν αυτά δεν έχουν καταχωρηθεί. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες επιχειρήσεις που έχουν αναπτύξει την απαραίτητη γνώση ώστε να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία που παρέχουν τα δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Ας αναρωτηθούμε σχετικά με κάποια στρατηγικά ζητήματα: Ποιά αγαθά διαφοροποιούν την επιχείρησή μας από τους ανταγωνιστές της; Ποια από αυτά τα αγαθά μπορούν να προστατευτούν και με ποιον τρόπο (π.χ. εμπορικό σήμα, σχέδια και υποδείγματα, μοντέλα,
6 Διανοητική Ιδιοκτησία, Ένα επαγγελματικό εργαλείο για τις ΜΜΕ μάρκες προϊόντων, συσκευασίες, βιομηχανικές και επιχειρηματικές πρακτικές); Αξίζει να καταχωρήσει κανείς σχέδια όταν αυτά έχουν τόσο σύντομη εμπορική αξία; Πώς μπορεί κανείς να προστατευτεί από την αντιγραφή στις Διεθνείς Εκθέσεις ή από τους ίδιους τους συνεργάτες του; Σε ποιές ενέργειες μπορούμε να προβούμε σε συγκεκριμένες χώρες όταν έχουμε πέσει θύματα αντιγραφής; Πόσα χρήματα θα πρέπει να ξοδέψουμε για προστασία; Για να αναλάβουμε δράση; Πώς μπορούμε να κερδίσουμε χρήματα, χάρη στην προστασία των αγαθών μας; Η διαχείριση της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα. Τα τεράστιας αξίας υφάσματα και ρούχα μπορούν να αποκτήσουν ακόμα μεγαλύτερη αξία και να κάνουν την επιχείρησή σου μοναδική - έναν ηγέτη σε αυτόν τον τομέα. Συνεπώς, η προστασία της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας πρέπει να αποτελεί ένα ενεργό κομμάτι της επιχειρηματικής σου στρατηγικής. Αυτός ο οδηγός λειτουργεί σαν ένα χρήσιμο εργαλείο για την εφαρμογή αυτής της στρατηγικής στην εταιρία σου.
Τι χρειάζεται να γνωρίζετε για τα δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας
9 Τι χρειάζεται να γνωρίζετε για τα δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας Διαβάζοντας αυτόν τον οδηγό, οι περισσότεροι από εσάς ίσως να αμφισβητήσετε ότι η επιτυχία της επιχείρησής σας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το σχέδιο των προϊόντων σας, από την κρίσιμη ερώτηση εάν η εικόνα του προϊόντος, είτε πρόκειται για υποδήματα, για έναν καναπέ, μια τσάντα είτε ένα φανταχτερό φόρεμα, προσαρμόζεται στο γούστο του καταναλωτή. Άλλα σημαντικά στοιχεία μπορεί να είναι η καταξίωση στην αγορά, όπως επίσης η ενδεχόμενη τεχνολογία που εφαρμόζεται για την επεξεργασία και τον εξοπλισμό των προϊόντων. Εν τούτοις, ενώ ζητήματα όπως το σχέδιο, το σήμα ή η χρήση της πιο πρόσφατης τεχνολογίας μοιάζουν να είναι προφανή ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για τους περισσότερους που εργάζονται στην βιομηχανία, οι ειδήμονες στον χώρο δεν φαίνεται να κάνουν την σύνδεση μεταξύ αυτών των επιχειρηματικών αγαθών και των «δικαιωμάτων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας». Για αυτό το λόγο θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε πώς διάφορες μορφές πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας μπορούν να παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην δραστηριότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οπότε, ποιές μορφές γνωστικών αγαθών περιλαμβάνει η έννοια της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας; Η πνευματική και βιομηχανική ιδιοκτησία περιλαμβάνει: 1. Βιομηχανικό απόρρητο 2. Δικαιώματα δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα 3. Βιομηχανική ιδιοκτησία Σχέδια και υποδείγματα Εμπορικά σήματα Διπλώματα ευρεσιτεχνίας και υποδείγματα χρησιμότητας Τα δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας είναι εθνικά δικαιώματα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χώρα διατηρεί το δικαίωμα να ορίζει την πνευματική ιδιοκτησία σύμφωνα με τους νόμους της. Ως εκ τούτου, εφόσον η επιχείρησή σου εστιάζει ιδιαίτερα στον διεθνή χώρο, θα πρέπει να γνωρίζεις τους σχετικούς νόμους και εφαρμογές στις χώρες στις οποίες προτίθεσαι να αναπτύξεις τις δραστηριότητές σου. Για να το κάνεις αυτό, μπορείς να συμβουλευτείς ειδικά ενημερωτικά έντυπα αυτού του οδηγού, για κάθε χώρα. 1 Εμπορικό μυστικό και προστασία ενάντια στον αθέμιτο ανταγωνισμό Τι σημαίνει το καθένα από αυτά; Η έννοια του εμπορικού μυστικού είναι ο θεμέλιος λίθος στην «προστασία ενάντια στον αθέμιτο ανταγωνισμό». Μόνο επιλεγμένες ομάδες εργαζομένων επιτρέπεται να γνωρίζουν εμπορικά μυστικά, και αυτοί που τα γνωρίζουν είναι δεσμευμένοι να κρατούν τις ευαίσθητες εμπορικές πληροφορίες μυστικές με συμβατικές διευθετήσεις. Εμπορικές πληροφορίες μπορούν να χαρακτηριστούν ευαίσθητες εφόσον σχετίζονται με συγκεκριμένες κατασκευαστικές και βιομηχανικές μεθόδους ή εάν αφορούν εμπορικούς στόχους, όπως μεθόδους πωλήσεων, προφίλ καταναλωτών, διαφήμιση, στρατηγικές, λίστες προμηθευτών και πελατών και κατασκευαστικές μεθόδους. Συνεπώς ο όρος «εμπορικό μυστικό» σημαίνει εμπιστευτικές επαγγελματικές πληροφορίες τις οποίες γνωρίζει ένας συγκεκριμένος κύκλος ανθρώπων, και που δεν πρέπει να διαρρεύσουν εκτός της εταιρίας. Τα παρακάτω είναι κάποια παραδείγματα εμπορικών μυστικών: 1. Η λίστα πελατών 2. Η συγκεκριμένη μέθοδος παραγωγής ενός προϊόντος 3. Η συγκεκριμένη μέθοδος επεξεργασίας των υλικών κατά τη διαδικασία παραγωγής ενός προϊόντος Κατά κύριο λόγο, οποιαδήποτε επιχειρησιακή διαδικασία ή στοιχείο που παρέχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά και που δεν θέλεις να γνωρίζουν οι ανταγωνιστές σου αποτελεί βιομηχανικό απόρρητο. Συνεπώς, εάν κάποιος ανακαλύψει την αποκλειστική επιχειρησιακή σου γνώση κατασκοπεύοντας τη επιχείρησή σου, μπορείς να δραστηριοποιηθείς εναντίον του καθώς χρησιμοποιεί πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού.
10 Διανοητική Ιδιοκτησία, Ένα επαγγελματικό εργαλείο για τις ΜΜΕ Τα εμπορικά μυστικά είναι πολύ εύκολο να διατηρηθούν εφόσον φροντίζεις να κρατάς τις πληροφορίες μυστικές. Δεν είναι ανάγκη να καταθέσεις έγγραφα προστασίας σε κάποιο γραφείο διανοητικής ιδιοκτησίας. Ως εκ τούτου, είναι πραγματικά σημαντικό να υπάρχουν ρήτρες για το εμπορικό μυστικό στα συμβόλαια που προσφέρεις στο προσωπικό σου. Διαφορετικά, κινδυνεύεις να χάσεις το εμπορικό μυστικό. Για αυτούς τους λόγους, το εμπορικό μυστικό είναι μια πολύ ευαίσθητη μορφή προστασίας πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Επιπλέον, πολλές επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, συχνά παραλείπουν να φροντίζουν τις απαραίτητες συμβατικές διευθετήσεις με τους επαγγελματικούς τους συνεργάτες και υπαλλήλους ώστε να προστατεύσουν το εμπορικό μυστικό. Επίσης μπορείς να υποστηρίξεις ότι υπάρχει παραβίαση του εμπορικού μυστικού μόνο εφόσον μπορείς να τεκμηριώσεις ότι έχεις αναλάβεις δράση για να προστατέψεις τις αποκλειστικές επιχειρηματικές σου πληροφορίες. Έχοντας αυτό υπ όψιν σου, σε κάποιες περιπτώσεις θα πρέπει να σκεφτείς να προστατέψεις απόρρητες επιχειρησιακές πληροφορίες μέσω άλλων δικαιωμάτων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Αυτά τα δικαιώματα είναι πολύ πιο ισχυρά και παρέχουν πιο σίγουρη προστασία. 2 Δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα Τα «δικαιώματα δημιουργού» παίζουν πρωταρχικό ρόλο στις βιομηχανίες υφασμάτων και ρούχων, δέρματος, επίπλων και υποδημάτων καθώς είναι δωρεάν, εύκολα και γρήγορα στη απόκτησή τους και δεν απαιτούν διατυπώσεις (αυτόματο δικαίωμα). Ένα έργο θεωρείται προστατευμένο από τα δικαιώματα δημιουργού από την στιγμή της δημιουργίας του. Αυτή η προστασία μπορεί για παράδειγμα να καλύπτει συγγραφικά έργα, εφημερίδες, προγράμματα υπολογιστών, βάσεις δεδομένων, καλλιτεχνικά έργα (σχέδια, πίνακες, σχήματα και χρώματα), αρχιτεκτονικά έργα και διαφημίσεις, χάρτες και τεχνικά σχέδια. Πρέπει κανείς να είναι σε θέση να αποδείξει μια συγκεκριμένη ημερομηνία δημιουργίας καθώς και την αυθεντικότητα ή την καινοτομία της δημιουργίας του. Οι δημιουργοί αυθεντικών έργων που προστατεύονται από τα δικαιώματα δημιουργού έχουν το αποκλειστικό δικαίωμα να χρησιμοποιούν ή να εξουσιοδοτούν άλλους να χρησιμοποιούν το έργο τους, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Ο δημιουργός ενός έργου μπορεί να απαγορεύει ή να εξουσιοδοτεί: την αναπαραγωγή σε διάφορες μορφές, όπως έντυπες δημοσιεύσεις, την αρχική διανομή στο κοινό μέσω πώλησης ή άλλων μέσων μεταβίβασης ιδιοκτησίας σε υλική μορφή, την ενοικίαση αντιτύπων στο κοινό, την μετάφραση σε άλλες γλώσσες ή διασκευή. Πολλά έργα προστατευμένα από τα δικαιώματα δημιουργού προϋποθέτουν μαζική διανομή, επικοινωνιακή και οικονομική επένδυση για την διάδοσή τους. Ως εκ τούτου, οι δημιουργοί συχνά εκχωρούν τα δικαιώματα των έργων τους στα άτομα ή τις εταιρίες που είναι πιο ικανά να φέρουν τα έργα στην αγορά με αντάλλαγμα χρηματικές αμοιβές. Αυτές οι αμοιβές γίνονται συχνά με βάση τη τρέχουσα χρήση του έργου και είναι γνωστά ως δικαιώματα συμμετοχής. Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας συνήθως περιορίζεται σε 50 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού (70 χρόνια στην Ευρώπη), αν και η νομοθεσία πολλών χωρών ορίζει διαφορετική διάρκεια για αυτό το δικαίωμα 1. Συχνά τα δικαιώματα δημιουργού τα κατέχει η εταιρία και όχι ο αυθεντικός δημιουργός του έργου. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι ο κάτοχος αυτών των δικαιωμάτων μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Στην Ευρώπη 2, ο δημιουργός μπορεί πάντα να αρνηθεί οποιαδήποτε χρήση της δημιουργίας του που μπορεί να κηλιδώσει τη φήμη του (τα επονομαζόμενα ηθικά δικαιώματα). Επίσης, ο κάτοχος οφείλει να αναγνωρίσει το όνομα του δημιουργού. Τα δικαιώματα του δημιουργού σε πολλές χώρες προστατεύονται από τα «ηθικά δικαιώματα». Η έννοια του ηθικού δικαιώματος είναι ιδιαίτερα σημαντική στην περίπτωση που ο αυθεντικός δημιουργός δεν είναι ο κύριος των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Για παράδειγμα, συνήθως ο δημιουργός παραχωρεί τα δικαιώματα στον εκδοτικό οίκο. Παρόλα αυτά, διατηρεί για πάντα τα ηθικά δικαιώματα. Αυτό σημαίνει ότι η ονομαστική αναγνώριση θα πρέπει πάντα να αποδίδεται στον δημιουργό, και ότι ο εκδότης δεν μπορεί να χρησιμοποιεί το έργο ανάρμοστα, με τρόπο που μπορεί να δυσφημίσει τον δημιουργό. Τα οικονομικά δικαιώματα περιλαμβάνουν το δικαίωμα στην εργασία, στην ελεύθερη επιλογή επαγγέλματος και σε σωστές και δίκαιες εργασιακές συνθήκες. Το δικαίωμα στην απεργία, το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση, και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Για αυτόν τον λόγο, θα πρέπει να θεωρούνται μία σημαντική μορφή ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα οικονομικά δικαιώματα προϋποθέτουν την ύπαρξη κρατών για να αναλάβουν δράση και να προστατέψουν αυτά τα δικαιώματα των πολιτών τους. 1. Για τα όρια σε διαφορετικές χώρες συμβουλευτείτε τα αντίστοιχα ενημερωτικά έντυπα. 2. Αυτό είναι διαφορετικό στις Η.Π.Α.
Τι χρειάζεται να γνωρίζετε για τα δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας 11 Η έννοια των «συγγενικών δικαιωμάτων» σχετίζεται με τις τέχνες του θεάματος, τους παραγωγούς ηχογραφήσεων (για παράδειγμα ηχογραφήσεις σε κασέτες και ψηφιακούς δίσκους), τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς και τα προγράμματά τους. Ανάλογα με το νόμο της κάθε χώρας, τα συγγενικά δικαιώματα μπορεί να είναι πιο περιοριστικά από τα δικαιώματα του δημιουργού 3. Όπως και άλλες μορφές διανοητικής ιδιοκτησίας, τα δικαιώματα δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα είναι οικονομικά. Μπορούν να γίνουν αντικείμενο εμπορίου ή να πωληθούν όπως κάθε δικαίωμα ιδιοκτησίας 4. Πρέπει κανείς να έχει στο μυαλό του ότι, από την στιγμή που στην Ευρώπη δεν υπάρχει εναρμόνιση όσον αφορά αυτό το δικαίωμα, εάν το έργο κάποιου δημιουργού είναι προστατευμένο από την νομοθεσία που αφορά τα πνευματικά δικαιώματα σε μία χώρα (για παράδειγμα στη δική του), αυτό δεν σημαίνει ότι είναι δυνατή η προστασία και σε κάποια άλλη (λόγω διαφοράς στις προϋποθέσεις προστασίας). Για παράδειγμα στην Γερμανία δεν μπορεί κάποιος να προστατεύσει ένα τρισδιάστατο σχέδιο (ένα φόρεμα, υποδήματα ή μια καρέκλα) με τα δικαιώματα του δημιουργού. 3 Δικαιώματα Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας Βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα Τα δικαιώματα σχεδίου ή υποδείγματος προστατεύουν ανεξάρτητες δημιουργίες σχεδίων, οι οποίες είναι νέες ή πρωτότυπες και έχουν ανεξάρτητο χαρακτήρα. Για να μπορεί να προστατευτεί από αυτό το δικαίωμα, ένα σχέδιο ή υπόδειγμα δεν πρέπει να υπαγορεύεται από την τεχνική ή χρηστική του διάσταση. Τα δικαιώματα σχεδίου ή υποδείγματος μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε βιομηχανικά σχέδια, πρότυπα και υποδείγματα χρησιμότητας. Τα σχέδια ή υποδείγματα, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να προστατευθούν και από τα δικαιώματα του δημιουργού. Το σχέδιο ή υπόδειγμα μπορεί να εμφανίζει τρισδιάστατα χαρακτηριστικά, όπως μια μορφή ή επιφάνεια ενός αντικειμένου, ή δισδιάστατα χαρακτηριστικά, όπως προσχέδια, γραμμές ή χρώμα. Η διάρκεια της προστασίας σχεδίων ή υποδειγμάτων εξαρτάται από την αντίστοιχη εθνική νομοθεσία και αν είναι εναρμονισμένη. Στην ΕΕ για παράδειγμα το χρονικό όριο 3. www.wipo.int/copyright/en/ 4. Πρόσφατα, η φωτογράφος Annie Leibovitz ασφάλισε τα δικαιώματα των φωτογραφιών της σε μία συμφωνία με μία τράπεζα επενδύσεων με έδρα στη Νέα Υόρκη, η οποία της επέτρεψε να κερδίσει ένα σημαντικό χρηματικό ποσό, μόνο βάσει των πνευματικών της δικαιωμάτων! για ένα σχέδιο ή υπόδειγμα είναι 25 χρόνια συνολικά, ανανεώσιμο κάθε 5 χρόνια. Παρά το γεγονός ότι η διεθνής νομοθεσία προβλέπει κυρίως αμυντικές ενέργειες στα πλαίσια του εμπορικού σχεδίου, αυτά τα δικαιώματα προσφέρουν ένα μεγάλο εύρος επαγγελματικών δυνατοτήτων. Τα σχέδια ή υποδείγματα μπορούν να γίνουν αντικείμενο άδειας εκμετάλλευσης, πώλησης ή άλλου είδους εμπορίου. Επίσης, στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, αξίζει τον κόπο να παρατηρήσει κανείς ότι η εξωτερική ανάθεση παραγωγής σε χώρες με χαμηλό κόστος δεν θα ήταν εφικτή χωρίς τα δικαιώματα βιομηχανικού σχεδίου. Χωρίς αυτά, οποιοσδήποτε εμπλεκόμενος στην διαδικασία παραγωγής θα μπορούσε νόμιμα να αντιγράψει τα σχέδια ή υποδείγματα. Τα σχέδια ή υποδείγματα προστατεύουν μόνο την εμφάνιση, ενώ τα υποδείγματα χρησιμότητας προστατεύουν τη χρηστικότητα. Στην πράξη, η ίδια φόρμα μπορεί να προστατευτεί τόσο ως υπόδειγμα χρησιμότητας όσο και ως σχέδιο ή υπόδειγμα. Το υπόδειγμα χρησιμότητας προστατεύει το τεχνικό μέρος του προϊόντος, ενώ το σχέδιο ή υπόδειγμα το σχήμα και την εμφάνισή του. Είναι απαραίτητο να υποβάλλει κανείς αίτηση προστασίας σχεδίου ή υποδείγματος για την σωστή κατηγορία, που εξαρτάται από το αν η κατάθεση γίνεται σε τοπικό, περιφερειακό, ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο. Είναι σημαντικό να εξασφαλίζει κανείς προστασία στο πεδίο που είναι συναφές με την επιχείρησή του διότι μπορεί να κινηθεί νομικά μόνο εφόσον κάποιος παραβιάσει τα δικαιώματά του σε αυτήν τη συγκεκριμένη κατηγορία. Αυτές οι κατηγορίες αφορούν τα αγαθά και τις υπηρεσίες για τις οποίες καταχωρούνται τα σχέδια ή υποδείγματα. Το πιο κοινό σύστημα σε διεθνές επίπεδο είναι το σύστημα ταξινόμησης Λοκάρνο για δικαιώματα σχεδίων και υποδειγμάτων, το οποίο περιέχει 32 κατηγορίες και 233 υποκατηγορίες. Το σύστημα ταξινόμησης σχεδίων ή υποδειγμάτων επιτρέπει τη συστηματοποίηση των σχετικών πληροφοριών. Εφόσον τα σχέδια ή υποδείγματα έχουν καταχωρηθεί για μια συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων ή υπηρεσιών, είναι ευκολότερο να τα εντοπίσει κανείς σε βάσεις δεδομένων. Ένα προστατευμένο σχέδιο ή υπόδειγμα μπορεί επίσης να προστατευτεί με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά μόνο εφόσον πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις: να έχει δημιουργικό χαρακτήρα και καλλιτεχνική αξία. Αυτό αποτελεί εξαίρεση από τον γενικό κανόνα για το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας που δεν απαιτεί ένα έργο να έχει συγκεκριμένη καλλιτεχνική αξία. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα του πρωταρχικού ρόλου που παίζουν τα σχέδια ή υποδείγματα στις βιομηχανίες
12 Διανοητική Ιδιοκτησία, Ένα επαγγελματικό εργαλείο για τις ΜΜΕ υφασμάτων, δέρματος, υποδημάτων και επίπλων: η επιχείρηση «Sorelle» που σχεδιάζει και παράγει υποδήματα και εξαρτήματα (ζώνες, τσάντες, κτλ) προστατεύει τα σχέδια υποδημάτων κυρίως στην Ελλάδα. Κάποια στιγμή, ένας γνωστός ανταγωνιστής αποφάσισε να αντιγράψει διάφορα μοντέλα, να τα παράγει στην Κίνα και να τα εισάγει στην Ελλάδα. Επειδή αυτό το γεγονός προκάλεσε την απώλεια του ενός τρίτου του ετήσιου τζίρου της «Sorelle», η τελευταία αποφάσισε να εγείρει αγωγή κατά του πιθανού παραβάτη, η οποία επέφερε το κλείσιμο πολλών καταστημάτων και το τέλος της εμπορευματοποίησης των πειρατικών προϊόντων. Χωρίς κανενός είδους προστασία στην Ελλάδα, η «Sorelle» θα είχε χάσει σίγουρα όλο το μερίδιο αγοράς της. Χωρίς την κατάλληλη προστασία βιομηχανικής ιδιοκτησίας, η επιτυχία πολλών επιχειρήσεων μόδας και σχεδίου θα είχε παρεμποδιστεί σημαντικά. Εμπορικά σήματα Εμπορικό σήμα μπορεί να είναι οποιοδήποτε σύμβολο λειτουργεί ως σήμα για ένα συγκεκριμένο προϊόν ή υπηρεσία. Βοηθάει τους καταναλωτές να αναγνωρίζουν και να αγοράζουν προϊόντα ή υπηρεσίες τα οποία λόγω της φύσης και της ποιότητάς τους, που υποδηλώνεται από το μοναδικό εμπορικό σήμα, ικανοποιούν τις ανάγκες τους. Το σύμβολο μπορεί να είναι μία συγκεκριμένη λέξη, όπως ένα όνομα, γράμματα, αριθμοί, στοιχεία καλλιτεχνικού ύφους, συγκεκριμένα χρώματα, ή επίσης ένας συνδυασμός των διαφόρων αυτών στοιχείων. Ουσιαστικά, πρέπει να είναι ένα σύμβολο που να διαφοροποιεί οπτικά ένα προϊόν ή υπηρεσία από άλλα ομοειδή. Είναι απαραίτητο να υποβάλλει κανείς αίτηση προστασίας εμπορικού σήματος για την κατάλληλη κατηγορία, που εξαρτάται από το αν η κατάθεση γίνεται σε εθνικό, περιφερειακό, ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο. Είναι σημαντικό να εξασφαλίζει κανείς προστασία στην κατηγορία που είναι συναφής με την επιχείρησή του διότι, συνήθως, μπορεί να κινηθεί νομικά μόνο εφόσον κάποιος παραβιάζει τα δικαιώματά του σε αυτή την συγκεκριμένη κατηγορία. Για παράδειγμα, εάν έχεις υποβάλλει αίτηση προστασίας για την κλάση 25 (ενδύματα) και όχι για την κλάση 18 (τσάντες) ή 14 (λουριά ρολογιών) και κάποιος χρησιμοποιεί την μάρκα του προϊόντος σου σε μία τσάντα, δεν έχεις πολλές δυνατότητες να διεκδικήσεις τα δικαιώματα σου. Αυτές οι κλάσεις αφορούν στα αγαθά και υπηρεσίες για την οποίες καταχωρείται ένα εμπορικό σήμα. Το πιο κοινό σύστημα ταξινόμησης σε διεθνές επίπεδο είναι το σύστημα ταξινόμησης για εμπορικά σήματα της Νίκαιας, που περιέχει 34 κατηγορίες για αγαθά και 11 για υπηρεσίες. Το σύστημα ταξινόμησης εμπορικών σημάτων επιτρέπει τη συστηματοποίηση των πληροφοριών σχετικών με εμπορικά σήματα. Εφόσον τα σήματα έχουν δηλωθεί για ένα επιλεγμένο σύνολο αγαθών και υπηρεσιών, είναι ευκολότερο να τα αναγνωρίσει κανείς σε βάσεις δεδομένων. Τα εμπορικά σήματα μπορεί να είναι ατομικά ή συλλογικά και αυτό εξαρτάται από την κυριότητα των δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Τα συλλογικά εμπορικά σήματα ανήκουν συνήθως σε συλλόγους ή συνεταιρισμούς προς όφελος των μελών τους και προσδιορίζουν ένα συγκεκριμένο προϊόν και τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά του, όπως συμβαίνει με το «Leathermark». Κάποιες χώρες παρέχουν επίσης προστασία για τα σήματα πιστοποίησης, τα οποία παρέχονται με βάση τη συμμόρφωση με καθορισμένα κριτήρια ποιότητας και χαρακτηριστικά. Τα σήματα πιστοποίησης είναι διαφορετικά από τα συλλογικά εμπορικά σήματα με την έννοια ότι δεν ανήκουν απαραίτητα σε έναν σύλλογο ή όμιλο αλλά μπορούν να εγκριθούν εφόσον μια εταιρία πληροί τα καθορισμένα κριτήρια. Μία σημαντική προϋπόθεση για τα σήματα πιστοποίησης είναι ότι ο φορέας που αιτείται την καταγραφή πρέπει να θεωρείται «αρμόδιος προς πιστοποίηση» των εν λόγω προϊόντων. Τα σήματα πιστοποίησης μπορούν να χρησιμοποιούνται μαζί με το ατομικό εμπορικό σήμα του παραγωγού ενός συγκεκριμένου προϊόντος. Για παράδειγμα το Woolmark είναι ένα εμπορικό σήμα που κατέχει η αυστραλιανή επιχείρηση Woolmark, η οποία έχει επίσης την αρμοδιότητα να εκχωρεί άδειες χρήσης του σήματος, εφόσον οι προϋποθέσεις πληρούνται. Δεν είναι απλώς ένα λογότυπο που υποδηλώνει ότι περιέχεται μαλλί, αλλά ένα άρτιο κομμάτι του μεγαλύτερου συμβόλου εγγύησης ποιότητας ίνας στον κόσμο. Ωστόσο, ιδίως στην περίπτωση ατομικών εμπορικών σημάτων, το σύμβολο δεν πρέπει να συνίσταται σε κοινή ονομασία. Για παράδειγμα, η καταχώρηση του εμπορικού σήματος «polo» για μπλούζες τύπου πόλο δεν θα γινόταν δεκτή. Η καταχώρηση του εμπορικού σήματος «polo» για ένα άρωμα θα ήταν δυνατή διότι δεν είναι η κοινή ή περιγραφική ονομασία ενός αρώματος. Ένα εμπορικό σήμα προστατεύει τον κάτοχο της μάρκας εξασφαλίζοντάς του το αποκλειστικό δικαίωμα να το χρησιμοποιεί για να διαθέτει στην αγορά προϊόντα ή υπηρεσίες, ή να εξουσιοδοτεί τη χρήση του σε άλλους «κατόπιν αμοιβής». Ένα εμπορικό σήμα μπορεί να ανανεώνεται επ αόριστον κατόπιν πληρωμής επιπρόσθετων τελών.
Τι χρειάζεται να γνωρίζετε για τα δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας 13 Υπάρχουν 4 επίπεδα προστασίας εμπορικών σημάτων: Εθνικό (μέσω του Εθνικού Γραφείου κατοχύρωσης Εμπορικών Σημάτων) Περιφερειακό (π.χ. μέσω του Γραφείου σημάτων της Μπενελούξ) Ευρωπαϊκό (μέσω του Γραφείου Εναρμόνισης στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς) Διεθνές (μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας) Τα εμπορικά σήματα αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για την κοινοποίηση της αξίας ενός προϊόντος ή υπηρεσίας στην αγορά. Η προστασία εμπορικού σήματος είναι ο θεμέλιος λίθος για μια ποικιλία από στρατηγικές που βασίζονται στην διαφοροποίηση των προϊόντων και την κατάτμηση της αγοράς. Είναι ιδιαίτερα σημαντικές στον χειρισμό του ανταγωνισμού, με την δημιουργία ζήτησης από πλευράς των καταναλωτών και την εξασφάλιση μεριδίου αγοράς. Με αυτά τα στοιχεία, είναι ξεκάθαρο ότι τα εμπορικά σήματα είναι εξαιρετικής σημασίας για μια βιομηχανία. Σε πολλές περιπτώσεις για παράδειγμα, είναι το εμπορικό σήμα αυτό που καθορίζει ποιό προϊόν θα αγοράσει ένας καταναλωτής. Σύμφωνα με τα παραπάνω, τα συλλογικά εμπορικά σήματα είναι αρκετά αποτελεσματικά στην από κοινού συναλλακτική δραστηριότητα για τα προϊόντα ενός συνόλου εταιριών ή ενός βιομηχανικού τομέα. Με την συγκέντρωση προσπαθειών και μέσων κάτω από ένα συλλογικό εμπορικό σήμα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συχνά ξεπερνούν τη δυσκολία του να κάνουν τους καταναλωτές να αναγνωρίζουν τις προσωπικές τους μάρκες. Το «vero cuoio» και το «vera pelle», δύο συλλογικά εμπορικά σήματα που κατέχει ή UNIC (Ιταλική Ένωση Εμπορίου Δέρματος), αποτέλεσαν την βάση για μια μεγάλων διαστάσεων κατάσχεση πειρατικών δερμάτινων προϊόντων από τις ιταλικές αρχές που έφερε το όνομα «επιχείρηση τοξικά παπούτσια» και πραγματοποιήθηκε το 2008. 1,7 εκατομμύρια δερμάτινα προϊόντα αξίας 20 εκατομμυρίων ευρώ κατασχέθηκαν σε αποθήκες στην Τοσκάνης, Λάτσιο και Καλάμπρια, καθαρίζοντας την αγορά από παράνομα αγαθά που αποδείχθηκαν επικίνδυνα για τους καταναλωτές. Όσοι έχουν άδειες εκμετάλλευσης αυτών των εμπορικών σημάτων πρέπει να πληρούν αυστηρές προδιαγραφές ποιότητας. Διπλώματα ευρεσιτεχνίας και υποδείγματα χρησιμότητας Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας αποτελούν δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας που εξασφαλίζουν την κυριότητα μιας εφεύρεσης. Για να πληροί τις προϋποθέσεις προστασίας διπλώματος ευρεσιτεχνίας, μια εφεύρεση πρέπει να πληροί κριτήρια καινοτομίας, εφευρετικότητας και βαθμού βιομηχανικής εφαρμογής. Αυτό σημαίνει ότι ένα άνθρωπος του επαγγέλματος θα διαπιστώσει ότι μια αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας συνεισφέρει στο τρέχον στάδιο έρευνας, είναι πρωτότυπη και έχει κάποιου είδους εμπορική εφαρμογή. Ως εκ τούτου, βασικά επιστημονικά πορίσματα δεν είναι δεκτικά προστασίας μέσω διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Συνήθως, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας προστατεύονται για 20 χρόνια, αλλά αυτό εξαρτάται από την νομοθεσία κάθε κράτους. Υπάρχουν συγκεκριμένες συνθήκες κάτω από τις οποίες ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή υπόδειγμα χρησιμότητας μπορεί να μη χορηγηθεί, και ειδικότερα στις ακόλουθες περιπτώσεις. Ανακαλύψεις, επιστημονικές θεωρίες και μαθηματικές μέθοδοι, Αισθητικές δημιουργίες, Σχήματα, κανόνες και μέθοδοι για την τέλεση πνευματικών ενεργειών, για παιχνίδια ή για την ανάπτυξη επιχειρησιακών δραστηριοτήτων, όπως επίσης και για προγράμματα πληροφορικής, Παρουσιάσεις πληροφοριών (π.χ. πίνακες, φόρμες, τυπογραφικές διευθετήσεις), Κατασκευές και μέθοδοι αντίθετες με τους φυσικούς νόμους, Εφευρέσεις βιομηχανικής εκμετάλλευσης που θα ερχόταν σε σύγκρουση με την δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. Ένα υπόδειγμα χρησιμότητας είναι παρεμφερές με ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Εντούτοις, τα κριτήρια για την επίτευξη αυτού του είδους προστασίας είναι λιγότερο αυστηρά, ιδιαίτερα αυτά σε ό,τι αφορά το «εφευρετικό βήμα ή το μη προφανές». Τα υποδείγματα χρησιμότητας παρέχονται μόνο σε μερικές χώρες, και προσφέρουν προστασία μόνο για 7 έως 10 χρόνια, ανάλογα με τη νομοθεσία κάθε κράτους (για εθνικές ιδιαιτερότητες απευθυνθείτε στα σχετικά ενημερωτικά έντυπα). Η έρευνα ως προς την προγενέστερη τεχνική είναι λιγότερο αυστηρή και για αυτό τα υποδείγματα χρησιμότητας χορηγούνται συνήθως σε διάστημα 6 μηνών. Φαίνεται να ταιριάζουν ιδιαίτερα σε εταιρίες των οποίων οι εφευρέσεις εξελίσσονται διαρκώς 5. Μολονότι λοιπόν ο πυρήνας δραστηριότητας της βιομηχανίας υφασμάτων, δέρματος, υποδημάτων και επίπλων δεν βασίζεται σε διπλώματα ευρεσιτεχνίας αλλά περισσότερο σε δικαιώματα σχεδίων και υποδειγμάτων, εμπορικών σημάτων και πνευματικής ιδιοκτησίας, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας χρησιμοποιούνται και σε αυτούς τους τομείς, ειδικά στον χώρο των τεχνικών υφασμάτων. 5. WIPO: Τι είναι ένα υπόδειγμα χρησιμότητας; http://www. wipo.int/sme/en/ip_business/utility_models/utility_models. htm