COMPUTERS, SOFTWARE / HARDWARE Λ. Βεϊκου 62 & Φαρρϊν 4 Γαλάτςι Τ.Κ. 11147 Τθλ: 210-2136815 / 2138228 Fax: 210-2136816 Email: info@info-world.gr web: www.info-world.gr Δθμόςια Διαβοφλευςθ αναφορικά με τθν Τροποποίθςθ και Κωδικοποίθςθ τθσ Απόφαςθσ τθσ ΕΕΤΤ ΑΠ. 480/017/13-05-2008 «Κακοριςμόσ των δεικτϊν ποιότθτασ των παρεχόμενων προσ το κοινό υπθρεςιϊν θλεκτρονικϊν επικοινωνιϊν και προςδιοριςμόσ του περιεχομζνου και τθσ μορφισ των προσ δθμοςίευςθ πλθροφοριϊν κακϊσ και του τρόπου και χρόνου δθμοςίευςισ τουσ από τουσ παρόχουσ υπθρεςιϊν θλεκτρονικϊν επικοινωνιϊν».
Προσ: ΕΕΤΤ Λ. Κθφιςίασ 60 151 25 Μαροφςι Αρ. Σελίδων: 6 Ημερομθνία: 12 Μαΐου 2011 Αξιότιμθ Επιτροπι, Με αφορμι τθ Δθμόςια Διαβοφλευςθ αναφορικά με τθν Τροποποίθςθ και Κωδικοποίθςθ τθσ Απόφαςθσ τθσ ΕΕΤΤ ΑΠ. 480/017/13-05-2008 «Κακοριςμόσ των δεικτϊν ποιότθτασ των παρεχόμενων προσ το κοινό υπθρεςιϊν θλεκτρονικϊν επικοινωνιϊν και προςδιοριςμόσ του περιεχομζνου και τθσ μορφισ των προσ δθμοςίευςθ πλθροφοριϊν κακϊσ και του τρόπου και χρόνου δθμοςίευςισ τουσ από τουσ παρόχουσ υπθρεςιϊν θλεκτρονικϊν επικοινωνιϊν», κα κζλαμε να κατακζςουμε τισ απόψεισ μασ. Προτείνονται κάποιεσ διευκρινιςεισ και κάποιοι επιπλζον δείκτεσ που πιςτεφουμε ότι κα βοθκιςουν τουσ τελικοφσ χριςτεσ να κατανοιςουν καλφτερα τθν ποιότθτα των υπθρεςιϊν που τουσ προςφζρονται. Για οποιαδιποτε διευκρίνθςθ είμαςτε ςτθ διάκεςι ςασ, Με εκτίμθςθ, Καψοφλθσ Ζκτορασ
Διευκρινίςεισ 1. Παράρτθμα Β, 3.Α. Λογιςμικό PC Δοκιμισ (ςελ. 79): Υπάρχον κείμενο: «Λειτουργικό ςφςτθμα και τιμζσ παραμζτρων TCP: Όπωσ περιγράφονται ςτο ETSI EG 202 057-4 v1.2.1 (Annex B)» Πρόταςθ: Το προτεινόμενο ανωτζρω λειτουργικό ςφςτθμα είναι Windows XP SP1. Στα χαρακτθριςτικά τθσ διάταξθσ δοκιμϊν μεταφοράσ αρχείων υπάρχει θ απαίτθςθ το λειτουργικό του server να είναι βαςιςμζνο ςε linux kernel 2.6.37 (ι νεότερθ ζκδοςθ). Επίςθσ, ςυςτινεται server και client να ζχουν το ίδιο λειτουργικό. Θα προτείναμε να γίνει ςαφισ κακοριςμόσ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ για το PC δοκιμισ και πιο ςυγκεκριμζνα προτείνεται το λειτουργικό ςφςτθμα να είναι βαςιςμζνο ςε linux (Ubuntu Desktop 11.04 ι νεότερθ ζκδοςθ). Επιπρόςκετεσ μετριςεισ Σχετικά με τουσ δείκτεσ ποιότθτασ Στακερϊν Ευρυηωνικϊν υπθρεςιϊν προτείνονται τα ακόλουκα. Μζτρθςθ Ποιότθτασ Video on Demand (VMOS): Βάςθ τθσ αυξανόμενθσ δθμοτικότθτασ των ιςτοςελίδων που παρζχουν video on demand (π.χ YouTube), κρίνεται απαραίτθτοσ ο οριςμόσ ενόσ δείκτθ ποιότθτασ τθσ προςφερόμενθσ από τουσ τθλεπικοινωνιακοφσ παρόχουσ υπθρεςίασ video streaming. Είναι χαρακτθριςτικό ότι ο πιο δθμοφιλισ ιςτοχϊροσ που προςφζρει video on demand δζχεται πάνω από δφο (2) διςεκατομμφρια επιςκζψεισ κάκε μζρα. Επιπρόςκετα, οι υπθρεςίεσ streamed ι buffered διαςκζδαςθσ πραγματικοφ χρόνου (audio ι video) αποτελοφν, ςφμφωνα με τθ sandvine (www.sandvine.com) το 43% τθσ ςυνολικισ κίνθςθσ ςτο διαδίκτυο. Γίνεται λοιπόν εμφανζσ ότι το video on demand αποτελεί αναπόςπαςτο κομμάτι ςτθν κακθμερινότθτα του μζςου χριςτθ του διαδικτφου και ζνασ δείκτθσ ποιότθτασ κα μποροφςε να βοθκιςει τουσ καταναλωτζσ ςτθ ςφγκριςθ τθσ ςυγκεκριμζνθσ υπθρεςίασ που προςφζρεται από τουσ διάφορουσ τθλεπικοινωνιακοφσ παρόχουσ. Τα εργαλεία αξιολόγθςθσ τθσ ποιότθτασ video με βάςθ τισ μετριςεισ τθσ ποιότθτασ του δικτφου, όπωσ θ απϊλεια πακζτων (packet loss), το MDI (media delivery index) και το PSNR (peak signal-to-noise ratio), δεν είναι αντιπροςωπευτικά τθσ ποιότθτασ που αντιλαμβάνεται ο χριςτθσ λόγω τθσ μθ-γραμμικισ ςυμπεριφοράσ του ανκρϊπινου οπτικοφ και ακουςτικοφ ςυςτιματοσ. Επομζνωσ, για να είναι ακριβισ θ αξιολόγθςθ τθσ εμπειρίασ του χριςτθ όταν παρακολουκεί ζνα video, οι ιδιότθτεσ του ανκρϊπινου οπτικοφ και ακουςτικοφ ςυςτιματοσ πρζπει να λθφκοφν υπόψθ. Ο δείκτθσ Video Mean Opinion Score (VMOS) μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ϊςτε να εξακριβωκεί θ ποιότθτα που αντιλαμβάνεται ο τελικόσ χριςτθσ και να προςφζρει ακριβι απεικόνιςθ τθσ εμπειρίασ του χριςτθ (end user experience). Αντίςτοιχα, για τθ μζτρθςθ τθσ ποιότθτασ του ιχου που ςυνοδεφει ζνα video μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ο δείκτθσ Audio Mean Opinion Score (AMOS).
Για τθ μζτρθςθ του δείκτθ ποιότθτασ video on demand κα απαιτείται θ ςφνδεςθ ςε μία προκακοριςμζνθ πθγι video stream (π.χ YouTube) και θ ανάλυςθ τθσ ποιότθτασ του λαμβανόμενου video. Με τθ χριςθ ςυγκεκριμζνων αλγορίκμων για τθν ανάλυςθ του λθφκζντοσ περιεχομζνου κα υπολογίηεται το Video MOS. Το λαμβανόμενο video προτείνεται να είναι κωδικοποιθμζνο με βάςθ το H.263-ITU, Η.264, MPEG-4 standard. Η χριςθ video αναφοράσ για τον υπολογιςμό του VMOS δεν κρίνεται απαραίτθτθ. Οι αλγόρικμοι ανάλυςθσ που κα χρθςιμοποιθκοφν προτείνεται να είναι ςφμφωνοι με τθν περιγραφι του ITU-R Recommendation BT.500-11 ( Methodology for the subjective assessment of the quality of television pictures, International Telecommunication Union, Geneva, Switzerland ). Τα προτεινόμενα χαρακτθριςτικά τθσ μετρθτικισ διάταξθσ ποιότθτασ υπθρεςιϊν Video on Demand περιλαμβάνουν αποκλειςτικι ςυςκευι, θ οποία προςομοιϊνει τθ ςυςκευι του τελικοφ χριςτθ και είναι ςυνδεδεμζνθ με διάταξθ Διαμόρφωςθσ/ Αποδιαμόρφωςθσ Δρομολόγθςθσ (Modem - Router) μζςω κάρτασ δικτφου τουλάχιςτον Fast Ethernet κακϊσ και μζςα ςυλλογισ όλων των δεδομζνων μζτρθςθσ που ςχετίηονται με τισ μετριςεισ ςε ζνα γεωγραφικό ςθμείο. Η διαδικαςία πρόςβαςθσ ςτισ πλθροφορίεσ μζτρθςθσ εξαςφαλίηει ότι οι πλθροφορίεσ που ζχουν καταγραφεί είναι αξιοποιιςιμεσ. Σχετικά με τουσ δείκτεσ ποιότθτασ υπθρεςιϊν Συςτθμάτων Κινθτϊν Επικοινωνιϊν προτείνονται οι ακόλουκεσ ςτατικζσ μετριςεισ. Η χριςθ του κινθτοφ τθλεφϊνου για αποςτολι/ λιψθ email ζχει παρουςιάςει ςθμαντικι αφξθςθ τα τελευταία χρόνια (http://www.sepe.gr/files/pdf/sepenews/sepenews35/opa.pdf). Συνεπϊσ, προτείνεται θ μζτρθςθ δεικτϊν ποιότθτασ των υπθρεςιϊν e-mail. Πιο ςυγκεκριμζνα, προτείνονται οι παρακάτω δείκτεσ ποιότθτασ: Ποςοςτό αποτυχίασ αποςτολισ email: Προτείνεται θ υιοκζτθςθ δείκτθ ποιότθτασ που να εκφράηει το ποςοςτό των αποτυχθμζνων προςπακειϊν αποςτολισ email. Η μζτρθςθ κα περιλαμβάνει τθν αποςτολι ενόσ email από ζνα τερματικό χρθςιμοποιϊντασ το SMTP πρωτόκολλο και τθ λιψθ του από ζνα άλλο χρθςιμοποιϊντασ POP3 ι IMAP πρωτόκολλο. Ωσ αποτυχθμζνθ προςπάκεια κεωρείται θ αδυναμία αποςτολισ email ςε ζναν ζγκυρο λογαριαςμό θλεκτρονικοφ ταχυδρομείου μζςα ςε ζνα προκακοριςμζνο χρονικό διάςτθμα. Το χρονικό διάςτθμα δε κα πρζπει να υπερβαίνει τα λίγα λεπτά, αλλιϊσ θ υπθρεςία είναι προβλθματικι. Διάρκεια παράδοςθσ email (end to end duration): Προτείνεται θ υιοκζτθςθ ενόσ δείκτθ ποιότθτασ που να εκφράηει το χρόνο που χρειάηεται ζνα email για να φκάςει ςτθν θλεκτρονικι διεφκυνςθ παράδοςθσ από τθ ςτιγμι που αποςτζλλεται. Η μζτρθςθ κα περιλαμβάνει τθν αποςτολι ενόσ email από ζνα τερματικό χρθςιμοποιϊντασ το SMTP πρωτόκολλο και τθ λιψθ του από ζνα άλλο χρθςιμοποιϊντασ POP3 ι IMAP πρωτόκολλο. Ο ςυγκεκριμζνοσ δείκτθσ ποιότθτασ κα μετρά το χρόνο από τθ ςτιγμι που ξεκινά θ αποςτολι του email μζχρι το τζλοσ τθσ λιψθσ του. Ζτςι, κα μετράτε αντιπροςωπευτικά ο χρόνοσ που περιμζνουν οι τελικοί χριςτεσ για τθν ανταλλαγι θλεκτρονικϊν μθνυμάτων. Επιπλζον, με τθν ανοδικι πορεία τθσ κινθτισ ευρυηωνικότθτασ, παρατθρείται μια αυξθτικι τάςθ ςτθ χρθςιμοποίθςθ υπθρεςιϊν άμεςθσ ανταλλαγισ μθνυμάτων (instant messaging), με
τουσ τθλεπικοινωνιακοφσ παρόχουσ να προωκοφν ςυνεχϊσ εμπορικά πακζτα των ςυγκεκριμζνων υπθρεςιϊν. Για τθ μζτρθςθ τθσ ποιότθτασ των υπθρεςιϊν instant messaging προτείνονται οι παρακάτω δείκτεσ. Ποςοςτό αποτυχίασ ςφνδεςθσ (login failure rate): Προτείνεται θ υιοκζτθςθ ενόσ δείκτθ ποιότθτασ που να εκφράηει το ποςοςτό των αποτυχθμζνων προςπακειϊν ςφνδεςθσ ςτθν υπθρεςία ανταλλαγισ άμεςων μθνυμάτων. Ωσ υπθρεςία ανταλλαγισ άμεςων μθνυμάτων προτείνεται να χρθςιμοποιείται MSN Live Messenger ςφμφωνα με το πρωτόκολλο MSNP8, εφόςον είναι θ ευρφτερα χρθςιμοποιοφμενθ υπθρεςία από τουσ καταναλωτζσ. Ωσ αποτυχθμζνθ προςπάκεια κεωρείται θ αδυναμία ςφνδεςθσ με ζναν υπάρχον λογαριαςμό μζςα ςε ζνα προκακοριςμζνο χρονικό διάςτθμα. Ποςοςτό αποτυχίασ παράδοςθσ/ λιψθσ μθνυμάτων: Προτείνεται θ υιοκζτθςθ ενόσ δείκτθ ποιότθτασ που να εκφράηει το ποςοςτό αποτυχίασ παραλαβισ/ λιψθσ άμεςων μθνυμάτων. Ωσ αποτυχθμζνθ παράδοςθ/ λιψθ κεωρείται θ αδυναμία παραλαβισ ενόσ άμεςου μθνφματοσ από τον τελικό χριςτθ μζςα ςε ζνα προκακοριςμζνο χρονικό διάςτθμα. Με τθν εξζλιξθ των κινθτϊν τθλεφϊνων και τθν κακιζρωςθ των «ζξυπνων» ςυςκευϊν (smartphones) με τα ςυνεχϊσ βελτιοφμενα χαρακτθριςτικά ςε οκόνθ και επεξεργαςτικι ιςχφ, θ αναπαραγωγι video ςτα κινθτά τθλζφωνα γίνεται όλο και πιο ποιοτικι. Ζτςι, λαμβάνοντασ υπόψθ τθν αναβάκμιςθ των τθλεπικοινωνιακϊν δικτφων ςε νζεσ τεχνολογίεσ (LTE) και τισ αυξθμζνεσ ταχφτθτεσ mobile broadband που αυτζσ προςφζρουν, οι υπθρεςίεσ video streaming ςτθν κινθτι τθλεφωνία προβλζπεται να κερδίηουν όλο και περιςςότερουσ καταναλωτζσ. Κατά ςυνζπεια, προτείνεται θ προςκικθ ενόσ δείκτθ ποιότθτασ των υπθρεςιϊν video on demand, ανάλογου με τον δείκτθ ποιότθτασ που προτείνεται για τισ Στακερζσ ευρυηωνικζσ υπθρεςίεσ (Μζτρθςθ Ποιότθτασ Video on Demand - VMOS). Τα προτεινόμενα χαρακτθριςτικά τθσ μετρθτικισ διάταξθσ ποιότθτασ υπθρεςιϊν Email, Instant Messaging και Video on Demand περιλαμβάνουν αποκλειςτικι ςυςκευι, θ οποία προςομοιϊνει τθ ςυςκευι του τελικοφ χριςτθ και είναι ςυνδεδεμζνθ με εςωτερικι/ εξωτερικι κεραία λιψθσ. Επιπλζον, απαιτοφνται μζςα ςυλλογισ όλων των δεδομζνων μζτρθςθσ που ςχετίηονται με τισ μετριςεισ ςε ζνα γεωγραφικό ςθμείο. Η διαδικαςία πρόςβαςθσ ςτισ πλθροφορίεσ μζτρθςθσ εξαςφαλίηει ότι οι πλθροφορίεσ που ζχουν καταγραφεί είναι αξιοποιιςιμεσ. Η μετρθτικι διάταξθ, ανάλογα με τθν υπθρεςία που εξετάηεται, περιλαμβάνει και το ανάλογο λογιςμικό. Παρουςίαςθ Δεικτϊν Ποιότθτασ Λαμβάνοντασ υπόψθ τισ ανάγκεσ του καταναλωτι και με ςκοπό τα αποτελζςματα να γίνουν πιο εφκολα ςυγκρίςιμα και να αποκτιςουν μεγαλφτερθ αξία γι αυτόν, προτείνεται θ βελτίωςθ του τρόπου παρουςίαςθσ των δεικτϊν ποιότθτασ. Προσ το παρόν, τα αποτελζςματα για κάκε πάροχο και κάκε δείκτθ ποιότθτασ είναι ςυγκεντρωμζνα ςε αρχεία PDF ι EXCEL, τα οποία ο καταναλωτισ απαιτείται να κατεβάςει ςτον υπολογιςτι του, εφόςον επικυμεί να ςυγκρίνει ςυνολικά τισ προςφερόμενεσ υπθρεςίεσ.
Για τθ διευκόλυνςθ του καταναλωτι, προτείνεται θ διακεςιμότθτα των αποτελεςμάτων ςε HTML μορφι κακϊσ και θ γραφικι αναπαράςταςι τουσ, ζτςι ϊςτε να είναι πιο εφκολα ςυγκρίςιμεσ οι τιμζσ. Επίςθσ, προτείνεται να είναι διακζςιμεσ γραφικζσ παραςτάςεισ με τισ διαχρονικζσ τάςεισ των τιμϊν για τθν δεδομζνθ περίοδο μετριςεων, ϊςτε να παρζχεται ςτον καταναλωτι μια πιο αντιπροςωπευτικι εικόνα όλθσ τθσ διάρκειασ των μετριςεων.