ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Πολυράβα Σουλτάνα 1 1 Πολιτικός Μηχανικός MSc, Συγκοινωνιολόγος, Δημος Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης Καραολή & Δημητρίου 1, Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης, 56430, Email: ptania@pavlosmelas.gr Περίληψη Η Ελλάδα παρουσιάζει σταθερά υψηλό δείκτη ατυχημάτων ανάμεσα στις χώρες της ΕE. Η κυκλοφοριακή διαπαιδαγώγηση μπορεί να επηρεάσει το επίπεδο της οδικής ασφάλειας καθώς επηρεάζει το χρήστη των οδών, συμβάλλοντας στην εδραίωση σωστών στάσεων και συμπεριφορών και στη διαμόρφωση μιας συλλογικής νοοτροπίας μετακινουμένων. Στο Δήμο Παύλου Μελά θεωρήθηκε ως προτεραιότητα η κυκλοφοριακή αγωγή των μαθητών, οι οποίοι καθημερινά πραγματοποιούν τις μετακινήσεις τους προς τα σχολεία τους και τώρα διαμορφώνουν την κυκλοφοριακή τους συμπεριφορά. Ξεκίνησε μια προσπάθεια προώθησης της κυκλοφοριακής αγωγής και των αρχών βιώσιμης αστικής κινητικότητας σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά με την πραγματοποίηση του προγράμματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΩΣΤΑ, ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Στα πλαίσια της δράσης πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις, αναλύσεις, βιωματικά παιχνίδια, στα οποία οι πάνω από 2700 μικροί μαθητές ήρθαν σε επαφή με τους βασικούς κανόνες κυκλοφορίας και με τις επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης του ΙΧ. Παράλληλα πραγματοποιήθηκαν δράσεις ενημέρωσης- ευαισθητοποίησης γονέων και δράσεις στα πλαίσια του ετήσιου φεστιβάλ παιδείας του Δήμου. Λέξεις κλειδιά: κυκλοφοριακή αγωγή, παιδεία οδικής ασφάλειας, ευαισθητοποίηση γονέων, χρήστης οδού, μαθητές, δράσεις ενημέρωσης,βιώσιμη κινητικότητα,τοπική Αυτοδιοίκηση. TRAFFIC EDUCATION INTERVENTION IN PAVLOS MELAS MUNICIPALITY LOCAL AUTHORITY S PARTICIPATION IN ROAD SAFETY EDUCATION Polyrava Soultana 1 1 Civil Engineer MSc Transportation Engineer, Municipality of Pavlos Melas Thessaloniki Karaoli & Demetriou St., 56430 Stavroupoli, Greece, Email: ptania@pavlosmelas.gr Abstract Greece has consistently high accident rates among EU. Traffic education can affect the level of road as it affects the road user, by helping to reinforce the correct attitudes and behaviors and devising a collective mindset of commuters. In the Municipality of Pavlos Melas considered as priority the traffic education of students, who make their daily journeys to their schools and are beginning to shape their traffic behavior. This initiated an effort to promote road safety and principles for sustainable urban mobility in kindergartens and primary schools by implementing the traffic education programme "TRAVEL RIGHT, TRAVEL WITH SAFETY". Under the action presentations, analyzes, experiential activities and games took place, in which over 2700 young students came into contact with the basic traffic rules and the effects of excessive use of the private car. Also there were initiated actions of awareness for parents and actions in the annual festival of Education of the Municipality. Keywords: traffic education, road safety education, road safety awareness, road user, young students, awareness actions, sustainable mobility, Local Authority.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα οδικά τροχαία ατυχήματα αποτελούν μια κρυφή επιδημία για τη δημόσια υγεία σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), με τεράστιο κοινωνικο οικονομικό κόστος. Κάθε χρόνο στα τροχαία ατυχήματα σκοτώνονται τουλάχιστον 1,3 εκατ. άνθρωποι, ενώ 50 εκατ. τραυματίζονται, θνησιμότητα μεγαλύτερη επιδημιών όπως η μαλάρια. Κάθε χρόνο 260.000 παιδιά πεθαίνουν στους δρόμους και 1 εκατ. τραυματίζονται σοβαρά, συχνά μένοντας ανάπηρα, ενώ έως το 2015 τα τροχαία ατυχήματα θα αποτελούν την πρώτη αιτία πρόωρου θανάτου ή αναπηρίας παιδιών άνω των 5 ετών (Peden et al., 2004). Ατυχήματα όπου εμπλέκονται πεζοί ή ποδηλάτες είναι από τις πρώτες αιτίες θανάτου ή τραυματισμού παιδιών σε διάφορες χώρες (Albert et al., 2009; Ducheyne et al., 2013). Η Ελλάδα με 1093 νεκρούς το 2011 παρουσιάζει έναν από τους υψηλότερους δείκτες ατυχημάτων ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) (Jost et al., 2012). Η «οδική ανασφάλεια» διαχρονικά στη χώρα μας οφείλεται στη μη εφαρμογή μακροπρόθεσμων, συντονισμένων και ολοκληρωμένων δράσεων από την πολιτεία. Προσπάθειες ξεκίνησαν με το 1 ο Στρατηγικό Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας 2001-2005 και ακολούθως με το 2 ο Στρατηγικό Σχέδιο 2006-2010 για την επίτευξη του ευρωπαϊκού στόχου (μείωση του αριθμού των νεκρών από τροχαία ατυχήματα κατά 50% έως το 2010, με έτος σύγκρισης το 2000) (Κανελλαΐδης κ.α., 2005), με αποτέλεσμα όμως τις μικρότερες βελτιώσεις στην ΕΕ (Jost et al., 2011). Με το 3 ο Στρατηγικό Σχέδιο 2011-2020 έχει καθοριστεί ο ποσοτικός στόχος οι νεκροί το 2020 να είναι λιγότεροι από 640 (Κανελλαΐδης κ.α., 2012; ΕΜΠ, 2011). Από την ανάλυση των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για τα τροχαία ατυχήματα προκύπτει ότι μειώνεται συνεχώς ο αριθμός ατυχημάτων, νεκρών και τραυματιών (σχήμα 1), εν μέρει όμως εξαιτίας και της οικονομικής κρίσης. Η παραπάνω μείωση δε γίνεται εμφανής στους οδηγούς και επιβάτες δικύκλων, καθώς πολλοί οδηγοί ΙΧ στράφηκαν στα δίκυκλα ως φθηνότερο μέσο μετακίνησης, με μόνο το 75% των οδηγών και το 46% των επιβατών δικύκλου να φορά κράνος (Jost et al., 2012). Σχήμα 1: Εξέλιξη του αριθμού ατυχημάτων, νεκρών, τραυματιών στην Ελλάδα 2000-2012. Από παλαιότερη ανάλυση ατυχημάτων (Παπαδάτος κ.α., 2005) το 50% των παιδιών 0-14 ετών που ενεπλάκησαν σε τροχαίο ατύχημα τραυματίστηκαν ως πεζοί. Το 20% των παθόντων παιδιών προσχολικής ηλικίας κάθονταν στο μπροστινό κάθισμα και το 70% δεν έκανε χρήση παιδικού καθίσματος. Το 10% των παθόντων παιδιών 5-14 ετών ήταν ποδηλάτες, ενώ σχεδόν κανένα δε φορούσε κράνος. 7 στους 10 παθόντες νέους 15-24 ετών τραυματίστηκαν ως χρήστες δικύκλων, η πλειοψηφία των οποίων είναι οδηγοί (60%).
Καθώς οι στατιστικές των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας συνεχίζουν να μην είναι πολύ αισιόδοξες και αποδεικνύουν τη μη τηρηση του ΚΟΚ, η ανάπτυξη «Παιδείας Οδικής Ασφάλειας» αποτελεί θεμελιώδη σκοπό του 3ου Στρατηγικού Σχεδίου Οδικής Ασφάλειας (Κανελλαΐδης κ.α., 2012; ΕΜΠ, 2011). Στη δομή του η Εκπαίδευση Οδικής Ασφάλειας έχει φορέα προώθησης το Υπουργείο Παιδείας, οι Δήμοι όμως συμμετέχουν ενεργά με τη λειτουργία των Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής (ΠΚΑ) και με δράσεις ενημέρωσης ευαισθητοποίησης. Για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας στο Δήμο Παύλου Μελά είναι σημαντική η προαγωγή της κυκλοφοριακής αγωγής, ιδίως στους μικρούς μαθητές, οι οποίοι καθημερινά πραγματοποιούν τις μετακινήσεις τους προς και από το σχολείο. Έτσι, ξεκίνησε στα δημοτικά και νηπιαγωγεία η πραγματοποίηση του προγράμματος κυκλοφοριακής αγωγής «ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΩΣΤΑ, ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ», στο οποίο εντάχθηκε και η προαγωγή της βιώσιμης κινητικότητας. Μετά την πραγματοποίηση του προγράμματος για μία σχολική χρονιά οι δράσεις του άρχισαν να διευρύνονται σε περισσότερα σχολεία αλλά και σε γονείς μαθητών. 2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Διεθνώς δεν είναι αποδεκτό να σημειώνονται θάνατοι και τραυματισμοί σε οδικά τροχαία ατυχήματα και έχουν εφαρμοστεί πολλά μέτρα για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, με την εκπαίδευση και τις εκστρατείες ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης να έχουν αξιολογηθεί ως προς την αποτελεσματικότητά τους (Κανελλαΐδης κ.α., 2012). Έχει αναδειχθεί σε έρευνα (Albert et al., 2009) ότι εκπαίδευση μιας ώρας μπορεί να επιφέρει σταθερές βελτιώσεις στη γνώση των παιδιών για την οδική ασφάλεια και στη συμπεριφορά τους κατά τη διάσχιση των οδών. Η «Παιδεία Οδικής Ασφάλειας» θεωρείται η βάση για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας και πραγματοποιούνται οργανωμένες και συστηματικές δράσεις για την προαγωγή της. Ενδεικτικά αναφέρεται η εκστρατεία THINK στη Μεγάλη Βρετανία (http://think.direct.gov.uk) που παρέχει πληροφορίες για την οδική ασφάλεια για όλους τους χρήστες των οδών, με σκοπό την προώθηση ορθής νοοτροπίας και συμπεριφοράς για την επίτευξη της μείωσης των τροχαίων ατυχημάτων και των θυμάτων από αυτά. Ταυτόχρονα, πραγματοποιούνται δράσεις για ασφαλή μετακίνηση στα σχολεία (DfT, UK 2003), μελέτες για την οδική ασφάλεια σε σχέση με τα παιδιά (DfT, UK 2003) κ.α. Συστηματικές δράσεις στην Αυστραλία (www.ors.wa.gov.au/towards-zero.aspx) με προγράμματα εκπαίδευσης οδικής ασφάλειας, ενώ πολλές χώρες περιλαμβάνουν την κυκλοφοριακή αγωγή στα στρατηγικά τους σχέδια (CANADA S ROAD SAFETY STRATEGY 2015: RETHINK ROAD SAFETY www.roadsafetystrategy.ca). Επίσης σε διάφορες χώρες έχουν πραγματοποιηθεί εκπαιδευτικά προγράμματα για τη χρήση του ποδηλάτου (Master on your bike στο Βέλγιο, Bikeability στη Μεγάλη Βρετανία, Cycle Skills for School Kid s στη Νέα Ζηλανδία, Cycle for Health στις ΗΠΑ κ.α.) και σε μελέτη αποτίμησης ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για τη χρήση ποδηλάτου (Ducheyne et al., 2013) βρέθηκε ότι βελτιώνονται οι δεξιότητες των παιδιών για την ασφαλή χρήση ποδηλάτου. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες με υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας η κυκλοφοριακή αγωγή εντάσσεται στα σχολικά προγράμματα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης άμεσα με ύπαρξη μαθήματος κυκλοφοριακής αγωγής (Ιρλανδία), ή έμμεσα με προσθήκη και διάχυση θεματικών ενοτήτων κυκλοφοριακής αγωγής και οδικής ασφάλειας σε μαθήματα όπως τα μαθηματικά, η φυσική, η μελέτη περιβάλλοντος, η γεωγραφία, η γλώσσα, η θεατρική αγωγή κ.α. (Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία), ενώ σε άλλες χώρες (Βέλγιο, Πορτογαλία, Ολλανδία) υλοποιούνται δράσεις εξωσχολικού χαρακτήρα (Ταξιλτάρης κ.α., 2005). Οι χώρες με αποτελεσματικότητα στην οδική ασφάλεια εκπαιδεύουν τα παιδιά στο σχολείο, σε πραγματικές συνθήκες στο δρόμο, σε ΠΚΑ, παρέχουν ενημερωτικό υλικό για μαθητές και γονείς, ενώ σε κάποιες (Νορβηγία, Αυστραλία) εκπαιδεύουν και τους παιδαγωγούς (Christie
et al., 2004). Τέλος, σε πολλές χώρες στην κυκλοφοριακή αγωγή συμμετέχουν και οι γονείς, όπως π.χ. με το Traffic club στη Μεγάλη Βρετανία, ώστε να βοηθηθούν να διδάξουν στα παιδιά τους πως θα μετακινούνται με ασφάλεια είτε ως πεζοί είτε ως επιβάτες. Στη χώρα μας η διαπαιδαγώγηση των χρηστών του οδικού δικτύου, γενικά αντιμετωπιζόταν ως αποσπασματική δράση. Οι Έλληνες διδάσκονται μέρος του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) μόνο μέσα από την εκπαίδευση των υποψηφίων οδηγών για την απόκτηση διπλώματος οδήγησης. Το 1999, μετά την ολοκλήρωση ερευνητικού έργου (Μίντσης κ.α., 1998) ξεκίνησε το πρόγραμμα του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών (ΥΜΕ) με αντικείμενο την κατασκευή και λειτουργία ΠΚΑ με φορείς υλοποίησης τους Δήμους. Με τη λειτουργία των ΠΚΑ αναπτύσσονται δραστηριότητες για τη διάπλαση σωστών συμπεριφορών από τους μαθητές ως πεζοί, επιβάτες και ως οδηγοί στο μέλλον, μέσα από μια συστηματική διαδικασία όπου συνδυάζει θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση (Μίντσης κ.α., 1998). Δημιουργήθηκαν δε 2 οδηγοί εκπαίδευσης για την επεξήγηση του τρόπου διεξαγωγής του μαθήματος (Μίντσης κ.α., 2002). Στον ΚΟΚ αναφέρεται (άρθρο 12 παρ. 10) ότι με ΚΥΑ λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε το μάθημα της οδικής κυκλοφορίας να διδάσκεται στα σχολεία σε όλες τις βαθμίδες. Η 1 η ΥΑ για την κυκλοφοριακή αγωγή στα σχολεία εκδόθηκε το 2002 (ΥΑ 90230/Γ2/2002) (Θεοδοσέλη κ.α., 2012) με την οποία αποφασίστηκαν δράσεις όπως η επιμόρφωση εκπαιδευτικών, η καθιέρωση υποχρεωτικών επισκέψεων σε ΠΚΑ κ.α. Το 2005 ορίζεται η κυκλοφοριακή αγωγή ως μία καινοτόμος δραστηριότητα που εντάσσεται υποχρεωτικά στα προγράμματα της ευέλικτης ζώνης, στο πλαίσιο της τυπικής σχολικής εκπαίδευσης. Επιπλέον, το ΥΜΕ δημιούργησε εγχειρίδια σχεδόν για όλες τις τάξεις Γυμνασίου Λυκείου, ενώ φορείς συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα για την ασφαλή μετακίνηση (π.χ. Bambini, Connect κ.α.). 3. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ «ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΩΣΤΑ, ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ» 3.1. Εισαγωγή Στο Δήμο Παύλου Μελά δεν υπάρχει ΠΚΑ, παρόλο που ο πρώην Δήμος Σταυρούπολης (νυν Δημοτική Κοινότητα) είχε ενταχθεί στο πρόγραμμα του ΥΜΕ. Τα σχολεία του Δήμου μας προσπαθούν να επισκεφτούν ΠΚΑ γειτονικών ή πιο μακρινών Δήμων ή κάποιο ιδιωτικό. Τίθεται δε ζήτημα ισότητας ευκαιριών μάθησης, μεταξύ παιδιών που έχουν στην περιοχή τους ΠΚΑ και αυτών που δεν έχουν, ενώ υπάρχει και δυσκολία μεταφοράς των παιδιών στο ΠΚΑ ακόμη και μέσα στον ίδιο Δήμο. Δημιουργήθηκε η ιδέα του σχεδιασμού μιας δράσης για νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία του Δήμου μας για την προώθηση της κυκλοφοριακής αγωγής στους μικρούς μαθητές, οι οποίοι καθημερινά πραγματοποιούν τις μετακινήσεις τους προς και από το σχολείο, αλλά είναι και σε τέτοια ηλικία όπου διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους ως προς τις μετακινήσεις, συμβάλλοντας έτσι στο στόχο της βελτίωσης της οδικής ασφάλειας. Τα παιδιά αποτελούν τον πληθυσμό με το μεγαλύτερο ρίσκο για συμμετοχή σε τροχαίο ατύχημα ως πεζοί, ειδικά σε αστικό περιβάλλον, καθώς δεν μπορούν να αποτιμήσουν τις κυκλοφοριακές συνθήκες, δεν αναγνωρίσουν τους κινδύνους του οδικού δικτύου (π.χ. ορατότητα) και παρουσιάζουν παρορμητική συμπεριφορά και έλλειψη κρίσης λόγω ηλικίας (Rosenbloom et al., 2008; Albert et al., 2009). Επίσης, σύμφωνα με τον Κορδολαίμη (2010) η επίδειξη προσοχής στις οδούς από τους χρήστες (άρα και η κατανόηση των συνθηκών κυκλοφορίας) είναι μια ικανότητα επίκτητη που απαιτεί συντονισμένη και πλήρη εκπαίδευση. Επιλέχθηκαν τα νηπιαγωγεία καθώς από την ηλικία των 5 ετών αρχίζει και αυξάνεται η συχνότητα των τροχαίων ατυχημάτων (Albert et al., 2009) και οι Γ Τάξεις δημοτικού καθώς η κυκλοφοριακή αγωγή είναι υποχρεωτική στην Ευέλικτη Ζώνη (Κορδολαίμης, 2010). Μετά από σχετικό αίτημα στο Υπουγείο Παιδείας (ΣΕΠΕΔ Τμήμα Β,
Περιβαλλοντικής Αγωγής & Αγωγής Υείας), εγκρίθηκε η πραγματοποίηση του προγράμματος κυκλοφοριακής αγωγής «ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΩΣΤΑ, ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ». Την πρώτη χρονιά πραγματοποίησής του (2012-2013) δήλωσαν συμμετοχή 15 νηπιαγωγεία και 13 δημοτικά σχολεία (σε σύνολο 42 και 29 αντίστοιχα), με αποτέλεσμα να παρακολουθήσουν τη δράση 1070 μαθητές. Το πρόγραμμα έτυχε θετικής ανταπόκρισης τόσο από τους παιδαγωγούς όσο και από τους μικρούς μαθητές, οι οποίοι συμμετείχαν ενεργά, με κέφι και ζωντάνια σε όλες τις επιμέρους ενότητες. Τη δεύτερη χρονιά (2013-2014) δήλωσαν συμμετοχή 44 σχολεία (24 νηπιαγωγεία και 20 δημοτικά σχολεία) με τον αριθμό των μαθητών να ανέρχεται στους 1680. 3.2. Σχεδιασμός Προγράμματος Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τόσο θεωρητικές ενότητες, οι οποίες όμως πραγματοποιούνται με όσο το δυνατό ενεργητικές και συμμετοχικές τεχνικές, όσο και βιωματικές δράσεις (Δεδούλη 2001; Φυσάκη κ.α., 2007; Εμμανουηλίδου, 2012; Ζευκιλής, 1994), έτσι ώστε να επιτευχθεί η ενεργητική συμμετοχή των παιδιών και η όσο το δυνατό καλύτερη και αποτελεσματικότερη αντίληψη των κανόνων του ΚΟΚ, με ταυτόχρονη απόκτηση των κατάλληλων γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων. Οι άνθρωποι μαθαίνουν περισσότερα αν συμμετέχουν και υπάρχει τρόπος διαδραστικότητας μεταξύ των εμπλεκομένων κατά την εκπαίδευση, ενώ παράλληλα η εκπαίδευση βελτιώνεται με την παροχή ενός ενεργοποιού και ευχάριστου υλικού (Giannini et al., 2013). Τέλος, σύμφωνα με τον DEWEY μαθαίνει και ενσωματώνει στη ζωή του και στο χαρακτήρα του κάποιος μόνο ότι δέχεται με τη ψυχή του και μέσα από πράξεις, από εξάσκηση (learning by doing). Σύμφωνα με έρευνα (Albert et al., 2009) δεν είναι το ίδιο αποδοτικές και αποτελεσματικές όλες οι μέθοδοι εκπαίδευσης, όμως τα παιδιά τα οποία διδάχθηκαν κάτι μέσα από παιχνίδι παρουσίασαν βελτίωση σε θέματα νοοτροπίας και συμπεριφοράς, βελτίωση η οποία είχε και διάρκεια. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν και βιντεο, τα οποία τα παιδιά καταλαβαίνουν και θυμούνται καλύτερα από τα κείμενα (Giannini et al., 2013). Η δράση πραγματοποιείται στο χώρο του σχολείου και δεν απαιτούνται μεταφορές μαθητών. Προσαρμόστηκε στο χώρο που διαθέτει το κάθε σχολείο (στα νηπιαγωγεία ο χώρος είναι αρκετά μικρότερος), στην ηλικία (Kitamura, 2014) και τον αριθμό των μαθητών, ενώ διαρκεί 5-6 διδακτικές ώρες, με την ενεργή συμμετοχή μαθητών και εκπαιδευτικών. Σκοπός του προγράμματος είναι οι μαθητές να αποκτήσουν γνώσεις και να κατακτήσουν βιωματικά δεξιότητες κυκλοφοριακής αγωγής, να ενσωματώσουν σωστές στάσεις και συμπεριφορές στο προσωπικό σύστημα αξιών τους, σε αυτή την ηλικία της διαμόρφωσης προτύπων και αξιών και σωστής νοοτροπίας μετακινουμένου, συμβάλλοντας στην επίτευξη του μεγαλύτερου στόχου της οδικής ασφάλειας. Έχει αποτιμηθεί ότι προγράμματα κυκλοφοριακής αγωγής και ευαισθητοποίησης στα σχολεία βελτιώνουν τις γνώσεις, τις στάσεις και τις συμπεριφορές των μαθητών (Zampetti et al., 2013). Μετά την ολοκλήρωση τους προγράμματος οι μαθητές να είναι σε θέση (στόχοι): Να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν τους βασικότερους κανόνες του ΚΟΚ, την ορθή χρήση των μέσων προστασίας για κάθε ηλικία και όχημα. Να αναπτύξουν την ικανότητα ανάγνωσης του οδικού δικτύου και των δομικών στοιχείων του, να γνωρίζουν τους βασικούς κανόνες διάσχισης των οδών, να διακρίνουν τα είδη των πινακίδων σήμανσης και τη σημασία αυτών, τους ρόλους των σηματοδοτών, των τροχονόμων και σχολικών τροχονόμων. Να γνωρίζουν τις βασικές αιτίες για τα τροχαία ατυχήματα να επιλέγουν σωστές συμπεριφορές ως πεζοί, επιβάτες και οδηγοί. Να γνωρίζουν τα αποτελέσματα της υπέρμετρης χρήσης των ΙΧ και να πραγματοποιούν τις μετακινήσεις τους βάσει των αρχών της βιώσιμης κινητικότητας με ενημέρωσή τους για τα πλεονεκτήματα της μετακίνησης πεζή, με ποδήλατο ή με τις δημόσιες συγκοινωνίες. Να
υιοθετήσουν συλλογική συμπεριφορά και νοοτροπία μετακίνησης και σεβασμού του δημόσιου χώρου. Να υιοθετήσουν της υπομονή, την ευγένεια και το σεβασμό στο δρόμο και να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα προσβασιμότητας για τα ΑμεΑ και τα εμποδιζόμενα άτομα. Να αναπτύξουν την ικανότητα αποφυγής δημιουργίας κινδύνων για αυτά αλλά και για άλλους χρήστες των οδών. Να ενθαρρυνθούν να μεταφέρουν τις γνώσεις που κατέκτησαν και τις συμπεριφορές που υιοθέτησαν στα μέλη του οικείου τους περιβάλλοντος (γονείς, κηδεμόνες κ.α.) και να αλλάξουν λανθασμένες και επικίνδυνες στάσεις - αξίες που απέκτησαν παλαιότερα. 3.3. Υλοποίηση Προγράμματος Η υλοποίηση του προγράμματος περιέχει 4 ενότητες: ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Παρουσίαση με προβολή εποπτικού υλικού για το ποιοι κυκλοφορούν στο οδικό δίκτυο, τη σημασία των κανόνων (οι κανόνες δε μας δεσμεύουν, μας προστατεύουν) και τρόπου αναγνώρισης σημάτων με το σχήμα και το χρώμα. Ιδιαίτερη μνεία για το βανδαλισμό των πινακίδων και για το σεβασμό του δημόσιου χώρου. Παρουσίαση των βασικών κανόνων του ΚΟΚ για την ασφαλή μετακίνηση ως επιβάτες, οδηγοί, πεζοί και τη χρήση της ζώνης ασφαλείας (χρήση συνθημάτων ζωής «θέλω να σε πείσω, ζώνη μπρος και ζώνη πίσω», «Δεν πιάνεις το τιμόνι αν δεν βάλλουν όλοι ζώνη», «η ζώνη σε δένει με τη ζωή» κ.α) και του παιδικού καθίσματος. Παρουσίαση σωστών και λανθασμένων συμπεριφορών ως επιβάτες ΙΧ και λεωφορείων. Επίδειξη χρήσης του κράνους δικύλου και ποδηλάτου και παρουσίαση βασικών κανόνων για τη χρήση των δικύκλων και των ποδηλάτων για μετακινήσεις στο οδικό δίκτυο. Παρουσίαση των βασικών κανόνων για την κίνηση των πεζών, για τη διάσχιση των οδών (κανόνας της παλάμης), τις διαβάσεις πεζών και το ρόλο τους. Ιδιαίτερη μνεία για την προσβασιμότητα για τα εμποδιζόμενα άτομα. Επίδειξηπροσομοίωση του τρόπου λειτουργίας φωτεινών σηματοδοτών πεζών και οχημάτων με τη χρήση χειροτεχνιών και με αναπαράσταση από μαθητές. Επίδειξη του ρόλου του σχολικού τροχονόμου από μαθητές. Παρουσίαση των κύριων παραβατικών συμπεριφορών που οδηγούν σε τροχαία ατυχήματα με την προτροπή να μην αποδέχονται τέτοιες συμπεριφορές από τους ενήλικες (κινητό τηλέφωνο, αλκοόλ, ταχύτητα, παράνομη προσπέραση, επιθετική συμπεριφορά). Παρουσίαση διαφήμισης για τη χρήση της ζώνης ασφαλείας. Παρουσίαση βίντεο για τη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Παρουσίαση των επιπτώσεων της υπέρμετρης χρήσης του ΙΧ και των αρχών της βιώσιμης κινητικότητας (με το τραγούδι «Το τέρας της κυκλοφορίας» του Γ.Χατζηπιερή). Οι μαθητές μαθαίνουν ότι η ενεργή βιώσιμη μετακίνηση κάνει καλό στην υγεία μας, μειώνει την ατμοσφαιρική ρύπανση, τις κυκλοφοριακές συμφορήσεις και το θόρυβο αναβαθμίζοντας την ποιότητα του περιβάλλοντος και προτρέπονται να πηγαίνουν πεζοί στο σχολείο τους και γενικά να επιλέγουν ενεργό τρόπο μετακίνησης. Η προώθηση της ενεργής βιώσιμης μετακίνησης φέρει και την κοινωνική υποχρέωση της προστασίας των ευάλλωτων χρηστών που προωθούνται προς την ενεργή μετακίνηση και η οδική ασφάλεια θέτει ένα όριο στην αύξηση αυτών των τρόπων μετακίνησης (Mader et al., 2014). Είναι αναγκαία η εκπαίδευση των παιδιών τόσο για την ασφαλή χρήση του ποδηλάτου για την προώθηση της χρήσης του αλλά και για την πρόληψη τραυματισμών, με τη σωστή χρήση του κράνους που αποτελεί κρίσιμο παράγοντα της ασφάλειας του ποδηλάτη και μειώνει το ρίσκο τραυματισμού στο κεφάλι κατά 85% στις πτώσεις (Hooshmand et al., 2014) και την επίδειξη σωστής συμπεριφοράς. Παρουσίαση βίντεο διαφήμισης για την «εξυπνότερη» μετακίνηση με δημόσιες συγκοινωνίες. Συζήτηση μέσω ερωτήσεων και ανάπτυξης ιστοριών και βιωμάτων των μαθητών των παιδαγωγών και του εμψυχωτή. ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Επιτραπέζιο παιχνίδι (σχήμα 2). Αντιστοίχιση λεκτικής ερμηνείας με το αντίστοιχο σήμα, έτσι ώστε να εμπεδωθεί ακόμη περισσότερο ο διαχωρισμός των σημάτων
σε σχέση με το σχήμα και το χρώμα και η σημασία τους. Δραματοποίηση. Προτείνονται ημιτελείς μικρές ιστοριούλες οι οποίες αφορούν συμπεριφορά κατά τη μετακίνησή μας. Ζητάμε από τους μαθητές να πουν τι θα έκαναν οι ήρωες στη συνέχεια και αν θα έπρεπε να αντιδράσουν έτσι. Μπορούν να πούν τι θα έκαναν αυτοί αν ήταν στην θέση τους και να δικαιολογήσουν την αντίδρασή τους. Μπορούν να δώσουν τίτλο στην ιστορία τους, να τη ζωγραφίσουν όπως αυτά το φαντάζονται ή να τη δραματοποιήσουν. Αλφαβητάρι κυκλοφοριακής αγωγής. Καταγράφονται λέξεις που έχουν σχέση με την κυκλοφορία, κυκλοφοριακή αγωγή, μετακίνηση και αρχίζουν από όλα τα γράμματα της αλφαβήτας. Ζωγραφική. Τα παιδιά ζωγραφίσουν τις δικές τους πινακίδες, οι οποίες μπορεί να είναι και φανταστικές. Ζωγραφίζουν τη γειτονιά τους αν δεν υπήρχαν αυτοκίνητα και τους κανόνες συνετής κυκλοφορίας. ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Αναπαράσταση γειτονιάς και του οδικού δικτύου της (σχήμα 2). Δημιουργία στο χώρο εκδηλώσεων (ανάλογα με το χώρο του κάθε σχολείου) μιας γειτονιάς με χαρτοταινία στο πάτωμα με τα πεζοδρόμια, τους δρόμους, τις διαβάσεις πεζών, τις λωρίδες κυκλοφορίας, μία κυκλική πλατεία, νησίδα, πινακίδες που δηλώνουν τον τρόπο λειτουργίας του οδικού δικτύου για οδηγούς και πεζούς. Επεξήγηση των δομικών στοιχείων του οδικού δικτύου της γειτονιάς και των κανόνων της παντομίμας. Χωρισμός ομάδων και μοίρασμα ρόλων. «Είμαι πεζός» για τη κίνηση των πεζών στα πεζοδρόμια και τη διάσχιση των οδών με τον κανόνα της παλάμης. «Είμαι οδηγός» οχήματος και κινούμαι στο οδόστρωμα σύμφωνα με τον ΚΟΚ. Τηρώ κανόνες σήμανσης και κανόνες συμπεριφοράς (προτεραιότητα στους πεζούς στη διάβαση, τηρώ τα όρια ταχύτητας, είμαι ευγενής στο δρόμο, δε χρησιμοποιώ την κόρνα κ.α.). Ταυτόχρονη ύπαρξη ρόλων «πεζών» και «οδηγών» για την αναγνώριση της αλληλεπίδρασης τους. Οι οδηγοί και οι πεζοί οι οποίοι κάνουν συνεχώς «λάθη» λαμβάνουν πρόστιμα (κομμάτι χαρτοταινίας) από τον Τροχονόμο-εμψυχωτή και στα 3 πρόστιμα χάνουν τη δυνατότητα κυκλοφορίας για κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνειδητοποιήσουν τις λανθασμένες συμπεριφορές τους αλλά και να γνωρίσουν το point system. Οι ρόλοι των φωτεινών σηματοδοτών με τη χρήση χειροτεχνιών ή χρωματιστών πετσετών. Ο ρόλος σχολικού τροχονόμου σε συγκεκριμένη διάβαση πεζών. Προσομοίωση χρήσης του ΙΧ από μια οικογένεια (σχήμα 2). Χρήση 5 καρεκλών με κορδέλες οι οποίες παριστάνουν το εσωτερικό του αυτοκινήτου και τις ζώνες ασφαλείας. Ανάλυση βασικών κανόνων επιβίβασης αποβίβασης, θέσης των παιδιών και συμπεριφοράς οδηγού και επιβατών. Οι μαθητές αναλαμβάνουν ρόλους γονέων και παιδιών, διασχίζουν το δρόμο με τον κανόνα της παλάμης, οι γονείς επιβιβάζουν τα παιδιά τους από το πεζοδρόμιο και τους βάζουν ζώνες ασφαλείας. Στη συνέχεια επιβιβάζονται οι γονείς, φορούν τη ζώνη και ακούγεται το σύνθημα «δεν πιάνεις το τιμόνι αν δεν κάνει κλικ η ζώνη» για να ξεκινήσει το ταξίδι. Στη «διαδρομή» πάλι με τη χρήση της παντομίμας ο οδηγός αλλά και οι επιβάτες συναντούν σημάνσεις, σιδηροδρομικές γραμμές με τρένα, φωτεινούς σηματοδότες, χτυπάει το κινητό τηλέφωνο. Στο τέλος της «διαδρομής» οι γονείς αποβιβάσουν τα παιδιά τους από το πεζοδρόμιο. Μετά την επιβράβευση των μαθητών με ένα χειροκρότημα συζητούμε τα λάθη αλλά και τις σωστές ενέργειες της οικογένειας. Επίλογος Επιβράβευση. Αφού ευχαριστήσουμε τους μαθητές για τη συμμετοχή τους, υπενθυμίσουμε θέματα που αφορούν στη χρήση ζώνης ασφαλείαςκράνους, στην ταχύτητα, στη διάσχιση των οδών και στην ευγενική συμπεριφορά, στην επιλογή της ενεργής βιώσιμης μετακίνησης και τους επιβραβεύουμε με τη χορήγηση αναμνηστικού διπλώματος συμμετοχής. ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ:Χειροτεχνίες (φανάρια, κανόνας παλάμης, δίπλωμα, κ.α.)/ζωγραφική πινακίδων, γειτονιάς/αλφαβητάρι/ Δραματοποίηση ιστοριών/διαδρομές και καταγραφή σήμανσης και προβλημάτων για την κίνηση των πεζών και των οχημάτων/παραμύθια/πληροφορική (Κυκλοφορώ με ασφάλεια Α και Β) /Point system γονέων ή μαθητών (πόντοι ποινής για κάθε λανθασμένη συμπεριφορά τους)/αυτοκόλλητα για τη μετάβαση με τα πόδια στο σχολείο/μηνύματα ζωής/τραγούδια
και εικονογράφησή τους/ θεατρικά κ.α. Το υλικό των ενοτήτων του προγράμματος διαρκώς εμπλουτίζεται τόσο από υλικό από διάφορα εγχειρίδια, παραμύθια, υλικό από το διαδίκτυο αλλά και ιδέες που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του προγράμματος κυκλοφοριακής αγωγής. Σχήμα 2: Βιωματικά παιχνίδια στο πρόγραμμα «Κυκλοφόρησε σωστά, Κυκλοφόρησε με ασφάλεια» 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Στο τέλος του προγράμματος δόθηκαν ερωτηματολόγια για τους γονείς με ερωτήσεις μετακινήσεων, συμπεριφοράς των οδηγών και χρησιμότητας της κυκλοφοριακής αγωγής. Η επεξεργασία των στοιχείων των ερωτηματολογίων κατέληξε στα παρακάτω: Οι περισσότεροι γονείς δήλωσαν ότι μετακινούνται προς το κέντρο της Θεσσαλονίκης με αστικό λεωφορείο (61%), στη συνέχεια με ΙΧ (34,33%), με μοτοσυκλέτα το 3,33%, ενώ για την μετακίνηση με σκοπό την εργασία οι περισσότεροι χρησιμοποιοιούν το ΙΧ (67,34%), ακολουθεί το αστικό λεωφορείο με 16,53%, η μετακίνηση πεζή με 9,27% και η μοτοσυκλέτα με 5,65%. Πάντως η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (94%) είναι αρκετά ως καθόλου ευχαριστημένοι από την υφιστάμενη εξυπηρέτηση των δημοσίων συγκοινωνιών με τα συχνότερα δρομολόγια, τη δημιουργία νέων λεωφορειακών γραμμών και την απομάκρυνση της παράνομης στάθμευσης τις σημαντικότερες προτάσεις για αντιστροφή του κλίματος. Τα περισσότερα παιδιά προσεγγίζουν τα σχολικά συγκροτήματα πεζή συνοδεία γονέα (49,35%), ενώ το 29,65%
μεταφέρονται με ΙΧ. Σημαντικό είναι το ποσοστό των παιδιών που πηγαίνουν στο σχολείο πεζή μόνοι τους ή με παρέα άλλων μαθητών (σύνολο 16,80%), που σημαίνει ότι τα παιδιά για να είναι ασφαλή κατά τη μετακίνησή τους προς και από το σχολειο θα πρέπει να έχουν μάθει τους βασικούς κανόνες μετακίνησης πεζή. Η πλειοψηφία των γονέων (62,43%) πιστεύει ότι η διαδρομή για το σχολείο είναι από αρκετά έως πολύ επικίνδυνη, με πιο σημαντικό παράγοντα επικινδυνότητας την έλλειψη ελεύθερων πεζοδρομίων, στη συνέχεια την κακή συμπεριφορά των οδηγών, την υπερβολική ταχύτητα των οχημάτων, την υπερβολική κίνηση οχημάτων και ακολουθεί η έλλειψη διαβάσεων κ.α.. Θεωρούνται σημαντικοί λόγοι που άπτονται της νοοτροπίας μετακίνησης της επιθετικής οδήγησης, η οποία μπορεί να αλλάξει με την κυκλοφοριακή αγωγή. Το 77,59% θεωρεί ότι η μετακίνηση πεζή στην πόλη είναι λίγο εώς καθόλου εύκολη, με πιο σημαντικούς παράγοντες δυσκολίας την έλλειψη ελεύθερων πεζοδρομίων, την υπερβολική ταχύτητα οχημάτων, την παράνομη στάθμευση, την κακή συμπεριφορά των οδηγών και την υπερβολική κίνηση στην περιοχή τους. Οι πιο σημαντικές προτάσεις είναι η δημιουργία άνετων προσβάσιμων πεζοδρομίων, η κατασκευή χώρων στάθμευσης εκτός οδού, η καλύτερη εκπαίδευση οδηγών, η καλύτερη αστυνόμευση και η υποχρεωτική κυκλοφοριακή αγωγή σε όλους. Το 94,10% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι δεν είναι εύκολο και ασφαλές να μετακινείται κάποιος στην πόλη με ποδήλατο, με τα πιο σημαντικά αίτια να είναι η έλλειψη ποδηλατόδρομων και η έλλειψη σεβασμού προς του ποδηλάτες. Για την καταπολέμηση της μεγάλης κυκλοφορίας οχημάτων και της υψηλής ταχύτητας μπροστά στα σχολεία ως πιο σημαντική παρέμβαση επιλέγεται η δραστηριοποίηση σχολικού τροχονόμου, ενός πετυχημένου θεσμού όσον αφορά στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας γύρω από τα σχολεία, ενώ ακολουθεί η κατασκευή υβώσεων, η τοποθέτηση περισσότερων προειδοποιητικών πινακίδων και η κυκλοφοριακή αγωγή. Η πλειοψηφία των γονέων (87,36%) πιστεύει ότι οι οδηγοί δεν παραχωρούν προτεραιότητα στους πεζούς στις διαβάσεις και αυτό συμβαίνει λόγω έλλειψης κυκλοφοριακής αγωγής, έλλειψης σεβασμού προς τους πεζούς και στη συνέχεια λόγω της βιασύνης, δηλαδή των γρήγορων ρυθμών δραστηριοποίησης όλων μας. Οι περισσότεροι (42,60%) πιστεύουν ότι για την επίτευξη σωστής κυκλοφοριακής συμπεριφοράς συμβάλλουν περισσότερο το σχολείο και οι δράσεις κυκλοφοριακής αγωγής και ακολουθούν η συμπεριφορά των γονέων (31,27%) και η αστυνόμευση και τα πρόστιμα της Τροχαίας (26,13%). Είναι φανερό ότι οι γονείς θα πρέπει να ενημερωθούν περισσότερο για το ρόλο τους σε θέματα οδικής ασφάλειας. Το 92,02% συζητά θέματα κυκλοφοριακής αγωγής με τα παιδιά τους, κάτι που καθιστά σημαντική και την κυκλοφοριακή αγωγή των γονέων ώστε να μεταδώσουν σωστές γνώσεις, αξίες και πρότυπα στα παιδιά τους. Επίσης, πιστεύουν ότι θα πρέπει να ενταχθεί η κυκλοφοριακή αγωγή πιο δυναμικά στο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου. Πάντως οι ίδιοι από τα προγράμματα κυκλοφοριακής αγωγής στα παιδιά τους νιώθουν οι περισσότεροι να επηρεάζονται από αρκετά έως πάρα πολύ. 5. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΟΝΕΩΝ Η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Παύλου Μελά πραγματοποιεί κάθε χρόνο τη δράση των Ομάδων Συμβουλευτικής Γονέων (Σχολή Γονέων) στο πλαίσιο των οποίων οι γονείς ενημερώνονται και εκπαιδεύονται σε διάφορα θέματα. Στη Σχολή Γονέων εντάχθηκε και η ενότητα της κυκλοφοριακής αγωγής, έτσι ώστε η δράση μας να εισχωρήσει και στην ομάδα των γονέων, των οποίων η κυκλοφοριακή συμπεριφορά πολλές φορές αναιρεί όλα όσα μαθαίνει το παιδί στο σχολείο. Η ενημέρωση ευαισθητοποίηση γονέων συμβάλλει : Στην απόκτηση γνώσεων και διαμόρφωση ορθής οδικής συμπεριφοράς, αναγνώριση της αξίας της ανθρώπινης ζωής, την οποία πρέπει με τη συμπεριφορά μας να προστατεύουμε.
Στην προφύλαξη των παιδιών από την αναπαραγωγή επικίνδυνων αντιλήψεων, νοοτροπίας, στερεοτύπων και λανθασμένης οδικής συμπεριφοράς ώστε να αποφεύγονται συγχύσεις στους μαθητές όταν η εκπαίδευσή τους έρχεται σε αντίθεση με τις «αντιλήψεις» της οικογένειας (Σωτηράκου κ.α., 2005). Ο γονιός αποτελεί πρότυπο για τα παιδιά και είναι ο «πρώτος δάσκαλος» που τους μαθαίνει διάφορα πράγματα από τη γέννησή τους, οπότε η κυκλοφοριακή αγωγή θα τους δώσει τα εφόδια για σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους σε θέματα οδικής ασφάλειας. Έτσι, όπως οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά τους να μη βάζουν τα χέρια τους σε πρίζες ή να μη βάζουν μικροαντικείμενα στο στόμα, όπως τους μαθαίνουν τα χρώματα και τα σχήματα, θα πρέπει να τους μαθαίνουν και ότι οι πεζοί περπατούν στο πεζοδρόμιο, τον τρόπο διάσχισης των οδών από όταν αρχίσουν να περπατούν, ότι στο αυτοκίνητο τα παιδιά κάθονται πίσω και σε καρεκλάκι από όταν γεννιόνται κ.α.. Για να τα μάθουν σωστά στα παιδιά τους θα πρέπει να ενημερωθούν από διάφορες πηγές. Παράλληλα με τη συμπεριφορά τους, σιωπηλά περνούν στα παιδιά τους πρότυπα και συμπεριφορές. Αν ο γονιός δε φορά ζώνη ασφαλείας, ακόμη και να λέει στο παιδί του ότι αυτό πρέπει να φοράει ζώνη ασφαλείας, μπορεί άραγε να το πείσει; Ποια θα είναι η αντιμετώπιση των πεζών από το παιδί μας, τον μελλοντικό οδηγό, αν αυτό μας έχει δει άπειρες φορές να μην παραχωρούμε προτεραιότητα στους πεζούς, να παρκάρουμε πάνω σε πεζοδρόμια και μπροστά σε ράμπες ΑμεΑ ή να περνάμε με κόκκινο την ώρα που κάποιοι πεζοί διασχίζουν το δρόμο; Ο γονιός παίζει τον κεντρικό ρόλο στη διδασκαλία της σωστής κυκλοφοριακής συμπεριφοράς (Rosenbloom et al., 2007). Παρόλα αυτά πολλοί γονείς με τη συμπεριφορά τους μειώνουν την επίδραση διαφόρων θετικών παραγόντων της λειτουργίας του οδικού δικτύου, όπως για παράδειγμα οι επενεργούμενοι φωτεινοί σηματοδότες ή οι σχολικοί τροχονόμοι, αφού δεν τους χρησιμοποιούν σωστά ώστε να διδάξουν στα παιδιά τους τη σωστή συμπεριφορά και αυτή στη συνέχεια να υιοθετηθεί από τα παιδιά. Σε έρευνα (Rosenbloom et al., 2007) παρατηρήθηκε ότι οι γονείς δε χρησιμοποίησαν καταστάσεις στο δρόμο (διάσχιση οδού) για την εκπαίδευση των παιδιών τους, παρόλο που ρόλος των γονιών είναι να δίνουν έμφαση στην αποφυγή της αυτόματης συνήθειας και της αυτόματης συμπεριφοράς και να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν κρίση για το πως κυκλοφορούν είτε όταν συνοδεύονται από ενήλικα είτε όχι. Είτε οι γονείς χρειάζονται περισσότερη ενημέρωση και πληροφόρηση είτε δε γνωρίζουν την ανάγκη να έχουν έναν πιο ενεργό ρόλο στην κυκλοφοριακή αγωγή των παιδιών τους έρευνα σε γονείς αποκάλυψε το ότι οι γονείς βλέπουν θετικά την παροχή ενημέρωσης (Zeedyk et al., 1997). Η επιρροή των γονιών είναι δυναμική και πρέπει να τη χρησιμοποιήσουμε θετικά. Με την κυκλοφοριακή αγωγή των γονιων διαμορφώνουν ορθή οδική συμπεριφορά, αναγνωρίζουν την αξία της ανθρώπινης ζωής, αντιλαμβάνονται τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας, τη συλλογικότητα και τα περιβαλλοντικά οφέλη της αλλαγής του τρόπου αντίληψης τους. Στα πλαίσια της δράσης πραγματοποιήθηκε εισήγηση-παρουσίαση με τη χρήση εποπτικών μέσων και βίντεο και την ενεργή συμμετοχή τους για το ρόλο των γονέων ώς προτύπων και εκπαιδευτών, για την αναγκαιότητα της κυκλοφοριακής αγωγής όλων, για την αντίληψη των βασικών κανόνων του ΚΟΚ για την ασφαλή μετακίνηση των ίδιων αλλά και των παιδιών τους, για τη χρήση των μέσων προστασίας, για την απόσπαση προσοχής, την υπερβολική ταχύτητα, τη χρήση ουσιών, την κούραση και την υπνηλία και την επίδραση αυτών στα τροχαία ατυχήματα, για τη σωστή συμπεριφορά κατά τη μετακίνηση πεζή, τη σωστή συμπεριφορά μας ως επιβάτες (ΙΧ και λεωφορείων) και τη βιώσιμη αστική κινητικότητα. Στο τέλος της Σχολής Γονέων δόθηκε στους γονείς ένα ενημερωτικό εγχειρίδιο. Επιπλέον, διαμορφώθηκε δράση κυκλοφοριακής αγωγής και βιώσιμης αστικής κινητικότητας στα πλαίσια του Ετήσιου Φεστιβάλ Παιδείας του Δήμου, με παρουσίαση στο κοινό του προγράμματος «ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΩΣΤΑ, ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ», με έκθεση οδικής ασφάλειας και βιώσιμης κινητικότητας, τόσο στο χώρο εκθέσεων όσο και στα 2 θέατρα όπου πραγματοποιούνταν οι υπόλοιπες εκδηλώσεις των διαφόρων σχολείων του