Υ Λ Η B Γυμνασίου (προσχέδιο)

Υ Λ Η B Γυμνασίου (προσχέδιο) ΗΧΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΛΩΔΙΑ ΑΡΜΟΝΙΑ ΜΟΡΦΗ ΥΦΟΣ (ΣΤΥΛ) ΥΦΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ - ΟΡΓΑΝΟΓΝΩΣΙΑ ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑ 1

Ευχαριστίες σε όλους όσους εργάστηκαν για το προσχέδιο αυτό Πρόγραμμα Ύλης της Β τάξης Γυμνασίου μαζί με την κ. Μάρω Σκορδή, ΕΜΕ Μουσικής, που είχε τη γενική επιμέλεια. Άντρη Χατζηγεωργίου, Σύμβουλος Μουσικής Ευγενία Σολομωνίδου, Καθηγήτρια Μουσικής Χρύσανθος Χαραλάμπους, Καθηγητής Μουσικής Μάριος Ιωάννου, Καθηγητής Μουσικής 2

ΗΧΟΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΗΧΟΥ Χροιά, Ύψος, Ένταση, Διάρκεια (βλέπετε ΜΟΥΣΙΚΗ κεφάλαιο 1) Ο πειραματισμός με παιγνίδια φωνητικά και με όργανα, καθώς, και κατασκευές αυτοσχέδιων οργάνων, μπορεί να συνεισφέρουν στην εμβάθυνση της κατανόησης των ιδιοτήτων του ήχου. Σημεία Δυναμικής Marcato, mp, mf, pf Ρυθμική Αγωγή Allegretto Morendo Lento Poco a poco Rubato Subito Tempo primo EΚΦΡΑΣΗ και ΙΤΑΛΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Τρόποι Εκτέλεσης Σημεία έκφρασης Da capo al fine Con pedale Una corda A capella tenuto Dolce Cantabile Animato Grazioso Espressivo Παραδείγματα Ακροάσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις πιο πάνω ιδιότητες του ήχου και έννοιες. Ντεμπυσύ Κ.: La Mer Χέντελ Γκ. Φρ.: Watermusic Προκόφιεφ Σ.: Ο Πέτρος και ο Λύκος Στραβίνσκυ Ι.: Το Πουλί της Φωτιάς. Shoenberg A.: Pierrot Lunaire, αρ. 18 Υποχρεωτικά: Βιβάλντι Α.: Οι Τέσσερις Εποχές L. van Beethoven: Συμφωνία αρ. 6 Βizet: Όπερα Carmen Bach: Ορχηστρική Σουίτα αρ. 2 σε Σι ελάσσονα, BWV 1067. 3

ΡΥΘΜΟΣ (βλέπε Ρυθμικές Έννοιες, ΜΟΥΣΙΚΗ I, κεφάλαιο 2, σελ.33-35 Η Θεωρία της Μουσικής μές απ τη Μελωδία Α Τόμος, Β Τόμος). ΡΥΘΜΙΚΟ ΜΟΤΙΒΟ ΡΥΘΜΙΚΟ ΣΧΗΜΑ (Ρυθμικά σχήματα που να περιλαμβάνουν τις πιο κάτω αξίες) ΡΥΘΜΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ Όγδοο παρεστιγμένο με δεκατο έκτο, Όγδοο με δυο δέκατα έκτα, Δυο δέκατα έκτα με όγδοο Τρίηχο ογδόων ΠΑΥΣΕΙΣ Oγδόου, δεκάτου έκτου Τετάρτου παρεστιγμένου Ογδόου παρεστιγμένου Μισού παρεστιγμένου ΣΥΓΚΟΠΗ, ΑΝΤΙΧΡΟΝΙΣΜΟΣ Παραδείγματα Ακροάσεων και Τραγουδιών Jazz για το Λύκειο, μέρος Α σελ. 14-15. ΜΕΤΡΑ ΑΠΛΑ ΜΕΤΡΑ Διμερή Μέτρα Τριμερή Μέτρα Τετραμερή Μέτρα. ΜΟΥΣΙΚΗ Ι σελ. 30 ΜΙΚΤΑ ΜΕΤΡΑ 5/8, 9/8, 9/4 ΜΟΥΣΙΚΗ Ι V κεφάλαιο ΣΥΝΘΕΤΑ ΜΕΤΡΑ 6/8, 9/8 ΠΟΛΥΜΕΤΡΑ ΠΟΛΥΡΥΘΜΟΙ Το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να διδαχθεί πρακτικά, βάση τους διαφορετικούς τονισμούς, μέσα από δραστηριότητες αυτοσχεδιασμού και παιγνιδιού. Το παιγνίδι με τα ρυθμικά και μελωδικά ονόματα των παιδιών προσφέρεται άριστα γι αυτή την περίπτωση. Αυτό είναι ένα κεφάλαιο που τα παιδιά πάντα απολαμβάνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό. ΜΟΥΣΙΚΗ Ι σελ. 37-39 (Υλικό από τα σεμινάρια: Xoσέ Γκοντίνο, Δρ Κwami, M. Barley, Urban Strawberry Lunch) Παραδείγματα Ακροάσεων Μπορούν να χρησιμοποιηθούν έργα ή τραγούδια κυπριακής και ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, αφρικάνικης μουσικής ή άλλων χωρών (ΜΟΥΣΙΚΗ Ι σελ. 38 39). 4

Όγδοο με δύο δέκατα έκτα Παπαθανασίου: Conquest of paradise from the movie 1492 Ροσσίνι: Finale από την Εισαγωγή στην όπερα William Tell Μπαχ: Badinerie Μότσαρτ: 1 η κίνηση της Συμφωνίας αρ. 40 Βιβάλντι Α.: Άνοιξη Α μέρος Allegro από τις τέσσερις εποχές Όγδοο παρεστιγμένο με δέκατο έκτο Μancini: Pink Panther Βizet: Habanera και οι Ταυρομάχοι από την όπερα Carmen Mozart: Non piu andrai farfallone amoroso από την όπερα Οι Γάμοι του Φίγκαρο Μπετόβεν: Μινουέτο στη Σολ μείζονα Βέρντι: La donna e mobile άρια από την όπερα Rigoletto Δυο δέκατα έκτα με όγδοο Μπαχ: Πολωνέζα από το Anna Magdalena Notebook (δες Στοιχεία Θεωρίας της Μουσικής μεσ από τη μελωδία, τόμος Α σελ. 105) Dvorak A.: θέμα Α από τη 2 η κίνηση της Συμφωνίας αρ. 9 (παλαιότερα 5) σε Μι ελάσσονα, op. 95, «Του Νέου Κόσμου». Στοιχεία Θεωρίας της Μουσικής μεσ από τη μελωδία, τόμος Α σελ. 118) Μικτά μέτρα 5/8 Χατζιδάκι: ορχηστρικά σε μέτρο 5/8 Θεοδωράκη: Οι χαρταετοί (μέτρο 5/8) Κυπριακό Παραδοσιακό: Η Αροδαφνούσα Θεοδωράκης Μ.: Συμφωνία αρ. 3, τρίτο μέρος Καλομοίρης Μ.: Συμφωνία της Λεβεντιάς, τέταρτη κίνηση, Νικητήρια. Κόπλαντ Α.: Cow boy από το μπαλέτο Billy the kid, σκηνή Α, Θέμα Γ Μικτά μέτρα 9/8 Χατζιδάκι: ορχηστρικά σε μέτρο 9/8 Λοίζου: Το ζειμπέκικο της Ευδοκίας (μέτρο 9/8) Κυπριακοί χοροί 5

Σύνθετα μέτρα 6/8 Μέντελσον Φ.: Κοντσέρτο για βιολί σε Μι Ελάσσονα, op.64, 2 η κίνηση Μπετόβεν: 3 η κίνηση από το Κοντσέρτο για βιολί στη Ρε μείζονα, op. 61 Μπετόβεν: Θέμα Α από την 5 η κίνηση από τη Συμφωνία αρ. 6 σε Φα μείζονα, opus 68, «Ποιμενική». Οφενμπαχ: Βαρκαρόλα από την όπερα «Ιστορίες του Χόφμαν» (δες Στοιχεία Θεωρίας της Μουσικής μεσ από τη μελωδία, τόμος Β σελ. 112) Σύνθετα μέτρα 9/8 Wagner: The Ride of the Valkyries from the opera The Valkyries from the cycle of operas The Ring Εναλλαγή μέτρου Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί Κυπριακοί χοροί και τραγούδια Τενίδη Β.: Αντικριστός χορός, από την Ελληνική Σουίτα Παύση ογδόου Μότσαρτ: 1 η κίνηση από τη Μικρή Νυχτερινή Μουσική Τρίηχο ογδόων Σούμπερτ: Erlkonig Bach: Jesu, Joy of Man s Desiring (6η κίνηση από την Καντάτα αρ. 147) Παπαθανασίου: Chariots of Fire 6

ΜΕΛΩΔΙΑ (βλέπε ΜΟΥΣΙΚΗ Ι, κεφάλαιο 3, σελ. 45) ΜΕΛΩΔΙΚΟ ΜΟΤΙΒΟ ΜΕΛΩΔΙΚΟ ΣΧΗΜΑ (βλέπε ΜΟΥΣΙΚΗ Ι σελ. 49-52) Κίνηση μελωδίας, μελωδικό σχήμα, μελωδική αλυσίδα, αρπισμός. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΕΛΟΣ (βλέπετε ως βιβλία αναφοράς για τον καθηγητή της Μουσικής: ΜΟΥΣΙΚΗ Ι σελ. 71 Βιβλίο της Α τάξης Γυμνασίου του ΟΕΔΒ «Εισαγωγή στη Μουσική», 2002 ΚΑΣΣΙΑΝΟΥ, Κ. «Η Θεία Λειτουργία και άλλοι εκλεκτοί Ύμνοι» ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Χρύση Χαραλάμπους, καθηγητή της Μουσικής) Σημείωση: Το κεφάλαιο αυτό να διδαχθεί μόνο από τους καθηγητές της Μουσικής που γνωρίζουν το θέμα. ΜΕΛΩΔΙΚΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ 4 ης, 6 ης, 7 ης Να διδαχθούν μόνο ως απλά διαστήματα. (βλέπετε ΜΟΥΣΙΚΗ Ι, σελ. 133-136 και «Η Θεωρία της Μουσικής μές απ τη Μελωδία» Β Τόμος Διαστήματα ) Παραδείγματα Ακροάσεων: Μπρίττεν: Θέμα Α από το έργο Οδηγός των Νέων στην Ορχήστρα (6 ης ) Φαίδρου Καβαλλάρη: Νοσταλγία (4 ης ) Σούμαν: θέμα Α από την 3 η κίνηση από το Κουαρτέτο για πιάνο και έγχορδα σε μι ύφεση, έργο 47 (7 ης ) Παπαθανασίου: Chariots of Fire Κ Λ Ι Μ Α Κ Ε Σ ΜΕΙΖΟΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΡΕ, ΛΑ, ΣIb (βλέπετε ΜΟΥΣΙΚΗ I σελ. 100-103) Ακροάσεις: Μπαχ: Musette, και Εμβατήριο από Anna Magdalena Notebook (Ρε μείζονα) Bizet: Toreadors από την όπερα Carmen (Λα μείζονα) Chopin: Polonaise in A major, Op. 40 no. 1: The Military Polonaise ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΜΙ, ΡΕ (βλέπετε ΜΟΥΣΙΚΗ I σελ. 111-113) Ακροάσεις: Παπαθανασίου: Light and shadow από τη μουσική για την κινηματογραφική ταινία 1492 (Ρε ελάσσονα) Πλάγιος Δεύτερος 7

ΑΡΜΟΝΙΑ (βλέπετε ΜΟΥΣΙΚΗ Ι, Κεφάλαιο 4) Ακροάσεις: Shoenberg A.: Pierrot Lunaire, αρ. 18 (Τρίφωνος Κανόνας) ΣΥΜΦΩΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΩΝΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ (Τα σύμφωνα και τα διάφωνα διαστήματα δεν θα διδαχθούν θεωρητικά, αλλά μόνο μέσα από την πράξη. Δηλαδή, οι μαθητές, θα χρησιμοποιούν αυτά τα διαστήματα στις δραστηριότητές τους, χωρίς να γίνει ειδικό μάθημα που να εξηγεί τί είναι, και ποια είναι αυτά). Descant βλέπε Μουσική Ι σελ. 122 ΣΥΝΗΧΗΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΟΚΤΑΒΕΣ ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ Χρήση των δευτερεύουσων συγχορδιών μιας κλίμακας, και η Δεσπόζουσα μεθ εβδόμης ( ΙΙ, V7, VI ) σε συνοδείες τραγουδιών και απλές ενορχηστρώσεις. ΠΤΩΣΕΙΣ Πλάγια, Διακεκομμένη 8

ΜΟΡΦΗ Σουϊτα, Θέμα και παραλλαγές, Φαντασία, Βαρκαρόλα (βλέπετε ΜΟΥΣΙΚΗ ΙΙ Σελ. 8, 120, 127. Ακροάσεις: Θέμα και Παραλλαγές Tchaikovsky P.I.: Ορχηστρική Σουίτα αρ. 3 σε Σολ Μείζονα, έργ. 55 τελευταίο μέρος. Beethoven L.V.: 2 η κίνηση από 7 η Συμφωνία σε Λα Μείζονα, Οp. 92 Bach: Ορχηστρική σουίτα αρ. 2 σε Σι ελάσσονα, BWV 1067 ΥΦΟΣ (ΣΤΥΛ) Σύγκριση ρομαντικού έργου με έργο άλλης εποχής, ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά: ρυθμός, μελωδία, χροιά, αρμονία. Σύγκριση της εκτέλεσης ρομαντικού έργου με μια εκτέλεση σύγχρονης προσέγγισης. Σύγκριση διαφόρων εκτελέσεων του ενός έργου. Σύγκριση έργων διαφόρων ειδών μουσικής, παραδοσιακής, Jazz, πειραματικής, κ.ά. Κατά τη σύγκριση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να συζητούνται οι έννοιες: Μελωδία, Ρυθμός, Αρμονία, Ενορχήστρωση. Ακροάσεις: Βιβάλντι Α.: Οι Τέσσερις Εποχές Βizet: Όπερα Carmen Bach: Ορχηστρική σουίτα αρ. 2 σε Σι ελάσσονα, BWV 1067. ΥΦΗ Ομοφωνία Ετεροφωνία Παραδείγματα Ακροάσεων: Ντεμπυσύ Κ.: La Mer Χέντελ Γκ. Φρ.: Watermusic Προκόφιεφ Σ.: Ο Πέτρος και ο Λύκος Στραβίνσκυ Ι.: Το Πουλί της Φωτιάς. Shoenberg A.: Pierrot Lunaire, αρ. 18 Berio L.: Sequenzas Lutoslavsky: Venitian Games 9

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ - ΟΡΓΑΝΟΓΝΩΣΙΑ Όργανα Συμφωνικής Ορχήστρας. Παραδοσιακά όργανα ελληνικής και κυπριακής παραδοσιακής μουσικής. Κατασκευή αυτοσχέδιων οργάνων. (Χρήση Μουσικής Τεχνολογίας, Η.Υ. και Λογισμικού Μουσικής, Midi, Synthesizer). Παραδείγματα Ακροάσεων: Μπρίττεν: Θέμα Α από το έργο Οδηγός των Νέων στην Ορχήστρα Musical Instruments, μουσικό πρόγραμμα Ελληνικά Παραδοσιακά όργανα, μουσικό πρόγραμμα Musical (Fuseau) ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑ Δεξιότητες Ανάγνωσης και Γραφής Φθογγοσήμων (πάνω και κάτω από το πεντάγραμμο με βοηθητικές γραμμές Να έρθουν σε επαφή με το κλειδί του Φα) ΠΑΥΣΕΙΣ Οι παύσεις της Β τάξης βλέπε ρυθμό. Oγδόου, δεκάτου έκτου Τετάρτου παρεστιγμένου Ογδόου παρεστιγμένου Μισού παρεστιγμένου Προσωπική Σημειογραφία Γραφική Σημειογραφία Μοντέρνα Σημειογραφία (βλέπετε ΜΟΥΣΙΚΗ Ι σελ. 7, 12-17) Βυζαντινή Σημειογραφία (βλέπετε ως βιβλία αναφοράς για τον καθηγητή της Μουσικής: ΚΑΣΣΙΑΝΟΥ, Κ. «Η Θεία Λειτουργία και άλλοι εκλεκτοί Ύμνοι» Από τα παλιά βιβλία της Α Β και Γ τάξης Γυμνασίου ΟΕΔΒ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Χρύση Χαραλάμπους, καθηγητή της Μουσικής) 10

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤHΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (βλέπετε ως βιβλία αναφοράς για τον καθηγητή της Μουσικής: ΚΑΣΣΙΑΝΟΥ, Κ. «Η Θεία Λειτουργία και άλλοι εκλεκτοί Ύμνοι» Από τα παλιά βιβλία της Α Β και Γ τάξης Γυμνασίου ΟΕΔΒ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Χρύση Χαραλάμπους, καθηγητή της Μουσικής) Σημείωση: Το κεφάλαιο αυτό να διδαχθεί μόνο από τους καθηγητές της Μουσικής που γνωρίζουν το θέμα. Χαρακτήρες Ποσότητας Φθορά Συνδυασμός συμβόλων όπως ολίγον και κέντημα, Πεταστή Κέντημα (Το κέντημα δεν μπαίνει μόνο του) Κλάσμα Ελαφρόν Υψηλή Χαρακτήρες Χρόνου Τραγούδια: Εισηγήσεις για Ακροάσεις Από το βιβλίο της Α τάξης Γυμνασίου του ΟΕΔΒ «Εισαγωγή στη Μουσική», 2002 Του Γάμου (σελ. 195) Βυζαντινά Κάλαντα (σελ. 198) Τροπάρια Ύμνοι Χριστουγέννων Ύμνοι Βλέπε Κασσιανός Κεφ. I Πληροφορίες: Από τα παλιά βιβλία της Α Β και Γ τάξης Γυμνασίου ΟΕΔΒ Από το βιβλίο του Κασσιανού 11