µιλος ΕΤΕπ Έκθεση δραστηριοτήτων 2001
Βασικά µεγέθη του Οµίλου ΕΤΕπ Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδ σεων (σε εκατοµ. ευρώ) ραστηρι τητα το 2001 Υπογραφείσες χρηµατοδοτικές συµβάσεις Ευρωπαϊκή Ένωση Χώρες υποψήφιες προς ένταξη Χώρες εταίροι Εγκριθείσες χρηµατοδοτήσεις Ευρωπαϊκή Ένωση Χώρες υποψήφιες προς ένταξη Χώρες εταίροι Εκταµιευθέντα δάνεια Απ π ρους της Τράπεζας Απ δηµοσιονοµικο ς π ρους Αντληθέντες π ροι (µετά τις πράξεις ανταλλαγής) Σε κοινοτικά νοµίσµατα Σε µη κοινοτικά νοµίσµατα Κατάσταση της 31.12.2001 Υπ λοιπο ανείων απ π ρους της Τράπεζας Χορηγηθεισών εγγυήσεων Χορηγήσεων απ δηµοσιονοµικο ς π ρους Μακροπρ θεσµου, µεσοπρ θεσµου και βραχυπρ θεσµου δανεισµο Ίδια κεφάλαια Σ νολο ενεργητικο Καθαρά αποτελέσµατα χρήσης Αναληφθέν κεφάλαιο εκ του οποίου καταβεβληµένο 36 776 31 184 2 659 2 933 41 424 35 163 3 376 2 884 31 573 31 368 205 32 172 28 597 3 575 221 116 543 2 558 176 027 23 296 209 376 1 311 100 000 6 000 Ευρωπαϊκ Ταµείο Επενδ σεων ραστηρι τητα το 2001 Υπογραφείσες συµβάσεις Επιχειρηµατικά κεφάλαια (57 εταιρείες) Εγγυήσεις (39 πράξεις) 1 758 800 958 Κατάσταση της 31.12.2001 Χαρτοφυλάκιο πράξεων Επιχειρηµατικά κεφάλαια (153 εταιρείες) Εγγυήσεις (86 πράξεις) Αναληφθέν κεφάλαιο εκ του οποίου καταβεβληµένο Καθαρά αποτελέσµατα χρήσης συµπεριλαµβανοµένου εν ς έκτακτου αποτελέσµατος ψους 60,5 εκατοµµυρίων Αποθεµατικά και προβλέψεις 5 340 2 005 3 335 2 000 400 76 100
Περιεχ µενα Σελ. Μήνυµα του Προέδρου Πλαίσιο δραστηρι τητας και επισκ πηση του 2001 Επιχειρησιακ Πρ γραµµα 2002-2004 Η δραστηρι τητα του Οµίλου ΕΤΕπ κατ το έτος 2001 Συµβολή στην ισ ρροπη αν πτυξη της Ένωσης «Πρωτοβουλία Καινοτοµία 2000» Προστασία του περιβ λλοντος και βελτίωση της ποι τητας της ζωής Προετοιµασία των χωρών που είναι υποψήφιες προς ένταξη Συνεργασία µε τις χώρες εταίρους Ο µιλος ΕΤΕπ στην υπηρεσία των µικροµεσαίων επιχειρήσεων Χρηµατοδ τηση των διευρωπαϊκών δικτ ων Επενδ σεις για το ανθρώπινο κεφ λαιο 4 6 8 10 11 14 16 18 21 24 26 28 Ένας ενδι µεσος χρηµατοδοτικ ς φορέας πρώτου µεγέθους ραστηρι τητα στις κεφαλαιαγορές Συνεργασία µε την τραπεζική κοιν τητα Ποικιλία προσφερ µενων προϊ ντων 30 31 35 35 Εσωτερική λειτουργία του Οµίλου ΕΤΕπ Βελτίωση της λογοδοσίας µέσω της α ξησης της διαφ νειας ιοικητική δι ρθρωση της ΕΤΕπ ιευθ νουσα Επιτροπή της ΕΤΕπ ι ρθρωση των υπηρεσιών της ΕΤΕπ ι ρθρωση της διοίκησης και των υπηρεσιών του ΕΤΑΕ Εσωτερική λειτουργία του Οµίλου ΕΤΕπ Απλοποιηµένος ισολογισµ ς του Οµίλου ΕΤΕπ 36 37 40 41 42 44 45 46 Επενδυτικ σχέδια επιλέξιµα για χρηµατοδ τηση απ τον µιλο ΕΤΕπ ιευθ νσεις του Οµίλου ΕΤΕπ 47 48
Μήνυµα του Προέδρου H ΕΤΕπ δεν είναι µία τρ πεζα σαν τις άλλες δηµιουργήθηκε µε σκοπ να στηρίζει χρηµατοδοτικά τους στ χους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ιδιαιτερ τητα αυτή, τη συν ψισα στο χαρακτηρισµ «Policy driven Public Bank», δηλαδή µία δηµ σια τράπεζα η οποία, σε πλήρη αρµονία µε τα άλλα κοινοτικά ργανα και χωρίς να βαρ νει τα δηµ σια οικονοµικά, συµβάλλει στην πραγµατοποίηση επενδ σεων που υλοποιο ν τις οικονοµικές, κοινωνικές και, τελικά, πολιτικές προτεραι τητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2001, η ΕΤΕπ χορήγησε χρηµατοδοτήσεις συνολικο ψους 36,8 δισεκατοµµυρίων ευρώ, εκ των οποίων περισσ τερα απ 31 δισεκατοµµ ρια χορηγήθηκαν στο εσωτερικ της Ένωσης, και άντλησε µε δανεισµ απ τις αγορές 32,3 δισεκατοµµ ρια σε 13 νοµίσµατα. Παράλληλα, η εξειδικευµένη θυγατρική της, το Ευρωπαϊκ Ταµείο Επενδ σεων (ΕΤΑΕ), α ξησε σηµαντικά τις δραστηρι τητές της υπέρ των µικροµεσαίων επιχειρήσεων, επενδ οντας περισσ τερα απ 800 εκατοµµ ρια υπ µορφή επιχειρηµατικών κεφαλαίων και χορηγώντας εγγυήσεις συνολικο ψους άνω των 960 εκατοµµυρίων. Αλλά, πέρα απ τα ποσοτικά µεγέθη, αυτ που επιθυµώ να υπογραµµίσω είναι ο ποιοτικ ς προσανατολισµ ς αυτής της δραστηρι τητας. Περισσ τερα απ τα 2/3 των πράξεων του Οµίλου, ήτοι 22 δισεκατοµµ ρια ευρώ, συνέβαλαν στη δηµιουργία πλο του στις λιγ τερο προηγµένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή των µελλοντικών κρατών µελών της. Η δραστηρι τητα αυτή, η οποία καλ πτει λους τους τοµείς της οικονοµίας - απ τα έργα βασικής υποδοµής έως τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις - είχε σηµαντική καταλυτική επίδραση προσελκ οντας τη συµµετοχή και άλλων χρηµατοδοτικών πηγών, τ σο τραπεζικών σο και κοινοτικών, µέσω των διαρθρωτικών ταµείων της Ένωσης. Ο δε τερος στ χος µας είναι ο εκσυγχρονισµ ς της ευρωπαϊκής οικονοµίας, ώστε να µπορέσει η Ένωση, που σήµερα έχει ενδυναµωθεί χάρις στο ενιαίο ν µισµα, να διαδραµατίσει πλήρως το ρ λο που της ανήκει σε µία παγκοσµιοποιηµένη οικονοµία. Η Πρωτοβουλία Καινοτο- µία 2000 («i2i»), την οποία θέσπισε ο µιλος ΕΤΕπ σε συνέχεια των συµπερασµάτων του Ευρωπαϊκο Συµβουλίου της Λισσαβώνας το Μάρτιο 2000, υπηρετεί αυτ το σκοπ στηρίζοντας την ανάπτυξη µίας οικονοµίας βασιζ µενης στη γνώση και την καινοτοµία. Το 2001, η «i2i» σηµείωσε εξαιρετικές επιδ σεις, µε εγκρίσεις χρηµατοδοτήσεων συνολικο ψους άνω των 10,3 δισεκατοµµυρίων ευρώ, σε λα τα κράτη µέλη Ένωσης και σε επτά απ τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Συνεπώς, ο µιλος έχει διαν σει σηµαντική απ σταση προς την κατε θυνση που του ρισε το Ευρωπαϊκ Συµβο λιο, δηλαδή να επενδ σει 12 έως 15 δισεκατοµµ ρια ευρώ στο πλαίσιο της «i2i» έως το τέλος του 2003. Κατά τη διάρκεια του έτους υποστηρίξαµε χι λιγ τερα απ δώδεκα σχέδια έρευνας και ανάπτυξης µεγίστου ενδιαφέροντος για το δυναµισµ της οικονοµίας µας, ενώ παράλληλα σχεδ ν 100 000 µικροµεσαίες επιχειρήσεις ενισχ θηκαν µε διάφορους τρ πους απ την ΕΤΕπ ή απ το ΕΤΑΕ. Επιπλέον, η Τράπεζα, ανταποκριν µενη στην επιθυµία του Ευρωπαϊκο Συµβουλίου της Γάνδης, αποφάσισε πρ σφατα να εντείνει την υποστήριξή της στους τοµείς που έχουν πληγεί ιδιαίτερα απ τη συγκυριακή επιβράδυνση της οικονοµικής ανάπτυξης. Προς το σκοπ αυτ, θα χρησιµοποιήσει λη την τεχνογνωσία που διαθέτει ο µιλος στη συγκρ τηση χρηµατοδοτικών σχηµάτων, ιδίως για την ανάληψη των κινδ νων απ κοινο µε τους κυρίους των χρηµατοδοτο µενων έργων. O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 Η Τράπεζα δεν µπορεί να διατηρεί αυτ το υψηλ επίπεδο δραστηρι τητας χωρίς να λαµβάνει υπ ψη τις ν µιµες προσδοκίες των λαών της Ένωσης για οικονοµική ανάπτυξη που σέβεται το περιβάλλον. Για το λ γο αυτ, η Τράπεζα, χι µ νο εξετάζει τις περιβαλλοντικές πτυχές κατά την αξιολ γηση λων των επενδυτικών σχεδίων που χρησελ. 4
µατοδοτεί, αλλά και αφιερώνει σχεδ ν το 1/4 της δραστηρι τητάς της στην υποστ ριξη σχεδίων που έχουν ως στ χο την προστασία του φυσικο περιβάλλοντος, την αν ρθωση υποβαθµισµένων καταστάσεων - ιδίως στις υπ ένταξη χώρες - ή τη βελτίωση της ποι τητας ζωής σε αστικές περιοχές. Η Τράπεζα αναπροσαρµ ζει διαρκώς τις µεθ δους της και επανεξέτασε πρ σφατα την εσωτερική της οργάνωση στον τοµέα αυτ, ώστε να είναι σε θέση να υποστηρίζει λο και πιο αποτελεσµατικά τις δεσµε σεις που έχει αναλάβει η Ένωση σον αφορά την αειφ ρο ανάπτυξη και τις κλιµατικές αλλαγές. Έξω απ την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο µιλος ΕΤΕπ δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε δ ο περιοχές ζωτικής σηµασίας για την Ευρώπη του α ριο: την Κεντρική Ευρώπη και τη λεκάνη της Μεσογείου. ραστηριοποιο µενη στις περιοχές αυτές βάσει εντολών που της έχει αναθέσει η Ένωση, και στις οποίες έχει προσθέσει, µε δική της πρωτοβουλία και κίνδυνο, ειδικο ς χρηµατοδοτικο ς µηχανισµο ς, η ΕΤΕπ είναι, µε απ σταση, η κυρι τερη πηγή τραπεζικής χρηµατοδ τησης για την πραγµατοποίηση επενδ σεων στις µορες µε την Ένωση χώρες προς βορρά και ανατολή. Η Τράπεζα προάγει στις χώρες αυτές τη φιλελευθεροποίηση της οικονοµίας, τη µεταφορά κεφαλαίων και τεχνογνωσίας µέσω της προώθησης των άµεσων ξένων επενδ σεων, και την πραγµατοποίηση έργων περιφερειακής εµβέλειας. ιαθέτοντας λα της τα µέσα για την υποστήριξη της εξέλιξης των κοινοτικών πολιτικών έχει, και σε αυτ ν τον τοµέα, στενή συµµετοχή, µαζί µε την Επιτροπή, στις αναλ σεις που διεξάγονται υπ την αιγίδα της ισπανικής προεδρίας της Ένωσης µε στ χο την αναζωογ νηση της Ευρωµεσογειακής Εταιρικής Σχέσης, που θεσπίστηκε στη Βαρκελώνη το 1995. Η µέριµνα για επιχειρησιακή αποτελεσµατικ τητα πρέπει να εντάσσεται σε ένα πλαίσιο διαφάνειας και υπευθυν τητας, που θα επιτρέπει την προσέγγιση µεταξ του ιδρ µατ ς µας και των ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι είναι, άλλωστε, οι τελικοί ωφελο µενοι απ τις δραστηρι τητές µας. Για το λ γο αυτ, κατά το 2001 η ΕΤΕπ εµβάθυνε τον πολιτικ διάλογ της µε το Ευρωπαϊκ Κοινοβο λιο και ανέπτυξε επαφές µε την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή της Ένωσης. Επιπλέον, εφάρ- µοσε µία νέα πολιτική διαφάνειας, η οποία οδήγησε σε επανεξέταση της πολιτικής της σον αφορά την πληροφ ρηση και σε εµβάθυνση του διαλ γου της µε την κοινωνία των πολιτών µέσω των µη κυβερνητικών οργανώσεων. εν χρειάζεται υπενθ µιση το γεγον ς τι ο µιλος ΕΤΕπ χρηµατοδοτεί τις δραστηρι τητές του µέσω µίας διεθνο ς παρουσίας στις κεφαλαιαγορές λου του κ σµου. Η ποι τητα των µετ χων και του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων της ΕΤΕπ, καθώς και η ισορροπία µεταξ σ νεσης και καινοτοµίας που χαρακτηρίζει τη δανειοληπτική της πολιτική, της επιτρέπουν να αποτελεί στις αγορές ένα εκδ τη αναφοράς σχεδ ν ισ τιµο µε το ηµ σιο, πράγµα που αντικατοπτρίζεται στην οµ φωνη βαθµολ γηση της πιστοληπτικής της ικαν τητας µε «ΑΑΑ». Στις 31 εκεµβρίου 2001, το υπ λοιπο χορηγήσεων της Τράπεζας ανερχ ταν σε 221 δισεκατοµµ ρια ευρώ, πλησιάζοντας το θεωρητικ ανώτατο ριο των 250 δισεκατοµµυρίων ευρώ. Για το λ γο αυτ, και προκειµένου να εξακολουθήσουµε να προάγουµε τους στ χους µας, πρ τεινα στους µετ χους µας α ξηση του κεφαλαίου κατά 50%. Οι εργασίες του ιοικητικο Συµβουλίου σχετικά µε τις πολυετείς προτεραι τητες της δραστηρι τητας της Τράπεζας και τα µέσα µε τα οποία µπορεί να πραγµατοποιηθεί µία αυτοχρηµατοδοτο µενη α ξηση του κεφαλαίου, αποτέλεσαν σε µεγάλο βαθµ τη βάση για την απ φαση που έλαβε το Συµβο λιο των ιοικητών στις 4 Ιουνίου 2002. Με την ευκαιρία αυτή η Τράπεζα έλαβε, ακ µη µία φορά, την επιβεβαίωση της σταθερής και οµ φωνης υποστήριξης των µετ χων της - των κρατών µελών της Ένωσης - στους οποίους απευθ νω τις ευχαριστίες µου. Philippe Maystadt Πρ εδρος του Οµίλου ΕΤΕπ σελ. 5 MHNYMA TOY ΠPOE POY
Πλαίσιο δραστηρι τητας και επισκ πηση του 2001 Λειτουργώντας ως δηµ σια τράπεζα και συνεργαζ µενη µε τα άλλα θεσµικά ργανα της Ένωσης, η ΕΤΕπ συµβάλλει, χωρίς να επιβαρ νει τα δηµ σια οικονοµικά, στην υλοποίηση έργων που ανταποκρίνονται στις οικονοµικές και κοινωνικές προτεραι τητες της Ένωσης, σ µφωνα µε το Καταστατικ της και τις αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Συµβουλίων. Μετά το Ευρωπαϊκ Συµβο λιο της Λισσαβώνας, το Μάρτιο 2000, το Συµβο λιο των ιοικητών αποφάσισε τη συγκρ τηση του «Οµίλου ΕΤΕπ», ο οποίος αποτελείται απ την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδ σεων και το Ευρωπαϊκ Ταµείο Επενδ σεων (ΕΤΑΕ). Η ΕΤΕπ κατέστη, κατά τον τρ πο αυτ, πλειοψηφών µέτοχος και φορέας εκµετάλλευσης του ΕΤΑΕ, της θυγατρικής της που ειδικε εται στην παροχή επιχειρηµατικών κεφαλαίων και εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ. Το 2001, η δραστηρι τητα της Τράπεζας επηρεάστηκε απ τις κατευθ νσεις που ρισαν τα Ευρωπαϊκά Συµβο λια της Στοκχ λµης και του Γκέτεµποργκ (το Μάρτιο και τον Ιο νιο 2001), καθώς και της Γάνδης και του Laeken (τον Οκτώβριο και το εκέµβριο 2001), τα οποία κάλεσαν την ΕΤΕπ : να συνεχίσει την υποστήριξή της στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες να εντείνει τη δραστηρι τητά της για την ανάπτυξη µίας ευρωπαϊκής οικονο- µίας βασιζ µενης στη γνώση και την καινοτοµία να προωθήσει µία στρατηγική αειφ ρου ανάπτυξης και να συνεργασθεί µε την Επιτροπή για την εφαρµογή µίας ευρωπαϊκής πολιτικής σχετικά µε τις κλιµατικές αλλαγές να υποστηρίξει τις επενδ σεις σε τοµείς που πλήττονται ιδιαίτερα απ την επιβράδυνση της οικονοµίας. Προκειµένου να ανταποκριθεί στα εν λ γω αιτήµατα, η ΕΤΕπ ανέλαβε µία σειρά πρωτοβουλιών : εντατικοποίηση των χρηµατοδοτήσεων της ΕΤΕπ και του ΕΤΑΕ για έργα που ανταποκρίνονται στην «Πρωτοβουλία Καινοτοµία 2000» (i2i), η οποία θεσπίστηκε µετά το Ευρωπαϊκ Συµβο λιο της Λισσαβώνας, και επέκταση της εν λ γω πρωτοβουλίας στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, ειδική προσοχή στα έργα που έχουν θετικ αντίκτυπο στο περιβάλλον, και θέσπιση µίας ενισχυµένης δοµής για την περιβαλλοντική αξιολ γηση των έργων απ τη Γενική ιε θυνση Επενδυτικών Σχεδίων, χρηµατοδ τηση µέχρι του 75% του κ στους ορισµένων έργων στους τοµείς των µεταφορών, της προστασίας του περιβάλλοντος, του τουρισµο, καθώς και στους τοµείς που καλ πτονται απ την «Πρωτοβουλία Καινοτοµία 2000» («i2i»), συµπεριλαµβανοµένου του τοµέα της παιδείας. λα τα ποσά είναι εκφρασµένα σε ευρώ, εκτ ς εάν υπάρχει αντίθετη ένδειξη. O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 σελ. 6
Οι χρηµατοδοτήσεις που υπέγραψε η ΕΤΕπ το 2001 ανήλθαν συνολικά σε 36,8 δισεκατοµµ ρια, σηµειώνοντας µικρή α ξηση σε σχέση µε το 2000 (36 δισεκατοµµ ρια), γεγον ς που αντικατοπτρίζει την προτεραι τητα που δ θηκε στην ποιοτική διάσταση των χρηµατοδοτικών αποφάσεων. Οι χρηµατοδοτήσεις κατανεµήθηκαν ως εξής: - 31,2 δισεκατοµµ ρια στο εσωτερικ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, - 2,7 δισεκατοµµ ρια στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, - 1,4 δισεκατοµµ ριο στις χώρες της Ευρωµεσογειακής εταιρικής σχέσης, - 319 εκατοµµ ρια στα Βαλκάνια, - 520 εκατοµµ ρια στα κράτη ΑΚΕ και στις ΥΧΕ, - 150 εκατοµµ ρια στη Ν τια Αφρική, - 543 εκατοµµ ρια στις χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αµερικής. Οι εκταµιε σεις δανείων ανήλθαν συνολικά σε 31,6 δισεκατοµµ ρια, εκ των οποίων 27,8 δισεκατοµµ ρια κατευθ νθηκαν στα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 70% των εκταµιε σεων πραγµατοποιήθηκε σε ευρώ. Το 2001 οι υπηρεσίες της Τράπεζας εξέτασαν περίπου 310 επενδυτικά σχέδια και οι χρηµατοδοτήσεις που εγκρίθηκαν εντ ς της οικονοµικής χρήσης ανήλθαν σε 41,4 δισεκατοµ- µ ρια. Στο τέλος της οικονοµικής χρήσης 2001, το συνολικ υπ λοιπο των χορηγηθέντων δανείων απ ιδίους π ρους της Τράπεζας και των εγγυήσεων ανερχ ταν σε 221,7 δισεκατοµ- µ ρια, ενώ το συνολικ υπ λοιπο του δανεισµο της Τράπεζας ανερχ ταν σε 176 δισεκατοµµ ρια. Το σ νολο ενεργητικο της Τράπεζας ανερχ ταν σε 209,4 δισεκατοµµ ρια. Μέσω της δανειοληπτικής της δραστηρι τητας η Τράπεζα άντλησε π ρους συνολικο ψους 32,2 δισεκατοµµυρίων, µετ τις πρ ξεις ανταλλαγής. Οι π ροι αυτοί αντλήθηκαν µέσω 148 δανειοληπτικών πράξεων, σε 13 νοµίσµατα. Μετά τις πράξεις ανταλλαγής, το ευρώ αντιπροσώπευε το 67% των αντληθέντων π ρων, η λίρα στερλίνα το 21% και το δολάριο ΗΠΑ το 8%. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκ Ταµείο Επενδ σεων (ΕΤΑΕ) ( 1 ) ανέπτυξε σηµαντικά τις δραστηρι τητές του υπέρ των µικροµεσαίων επιχειρήσεων επενδ οντας περισσ τερα απ 800 εκατοµµ ρια σε επιχειρηµατικά κεφάλαια και χορηγώντας εγγυήσεις συνολικο ψους 960 εκατοµµυρίων. Εκταµιε σεις, υπογραφείσες χρηµατοδοτικές συµβ σεις και εγκριθείσες χρηµατοδοτήσεις απ την ETEπ (1997-2001) (εκατοµ. ευρώ) 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 1997 1998 1999 2000 2001 Εκταµιε σεις Υπογραφές Εγκρίσεις ( 1 ) Ο αναγνώστης µπορεί να συµπληρώσει τις πληροφορίες που περιέχονται στην παρο σα έκθεση του Οµίλου ΕΤΕπ, ανατρέχοντας στο φυλλάδιο του Ευρωπαϊκο Ταµείου Επενδ σεων, που περιέχεται στην ιστοσελίδα του ΕΤΑΕ στο ιαδίκτυο: www.eif.org. λα τα στατιστικά στοιχεία σχετικά µε τη δραστηρι τητα της Τράπεζας κατά το έτος 2001 και κατά την περίοδο 1997-2001, καθώς και ο κατάλογος των επενδυτικών σχεδίων που χρηµατοδοτήθηκαν απ τον µιλο ΕΤΕπ κατά τη διάρκεια του έτους, περιέχονται στο CD-Rom που εσωκλείεται στο παρ ν φυλλάδιο, καθώς και στην ιστοσελίδα της ΕΤΕπ στο ιαδίκτυο: www. eib.org, στο κεφάλαιο «Publications». σελ. 7 ΠΛΑΙΣΙΟ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
Επιχειρησιακ Πρ γραµµα 2002-2004 Το Επιχειρησιακ Πρ γραµµα, το οποίο καταρτίστηκε για πρώτη φορά κατ πιν πρωτοβουλίας του Συµβουλίου των ιοικητών τον Ιο νιο του 1998, αποτελεί στρατηγικ έγγραφο, που εγκρίνεται απ το ιοικητικ Συµβο λιο και καθιστά δυνατ τον καθορισµ µίας µεσοπρ θεσµης πολιτικής και επιχειρησιακών προτεραιοτήτων, µε βάση τους στ χους που έχει ορίσει για την Τράπεζα το Συµβο λιο των ιοικητών της, ώστε να διασφαλιστεί η εκπλήρωση των αποστολών της, πως ορίζονται στο άρθρο 267 της Συνθήκης της Ρώµης. Το Επιχειρησιακ Πρ γραµµα αποτελεί, επίσης, µέσο ex-post αξιολ γησης της δραστηρι τητας της ΕΤΕπ. Καλ πτει περίοδο τριών ετών, αλλά οι στρατηγικές προοπτικές µπορο ν να αναπροσαρµ ζονται κατά τη διάρκεια της εν λ γω περι δου, ώστε να λαµβάνονται υπ ψη οι νέες εντολές που ανατίθενται στην Τράπεζα και η εξέλιξη του οικονοµικο περιβάλλοντος. Το Επιχειρησιακ Πρ γραµµα που εγκρίθηκε τον εκέµβριο 2001, καλ πτει την περίοδο 2002-2004. Πέντε επιχειρησιακές προτεραι τητες διέπουν τη χρηµατοδοτική δραστηρι τητα: 1. Η περιφερειακή αν πτυξη και η οικονοµική και κοινωνική συνοχή στο εσωτερικ της Ένωσης: πρ κειται για την υπ' αριθµ ν ένα προτεραι τητα της Τράπεζας, η οποία έχει θέσει ως στ χο τη διατήρηση στο 70%, τουλάχιστον, του ποσοστο των ατοµικών δανείων που χορηγο νται στις ενισχυ µενες περιοχές της Ένωσης, µε στ χο το 50% για τα συνολικά δάνεια. Στο πλαίσιο της υλοποίησης αυτών των στ χων, η Τράπεζα συνεργάζεται στενά µε την Επιτροπή για τη µεγιστοποίηση της συµπληρωµατικής αποτελεσµατικ τητας των χρηµατοδοτικών και δηµοσιονοµικών µέσων που εφαρµ ζονται απ τους δ ο φορείς. Η Τράπεζα εξακολουθεί να βελτιώνει την προσέγγισή της στον τοµέα της χορήγησης δανείων υπέρ της περιφερειακής ανάπτυξης. Για το σκοπ αυτ, επεξεργάζεται µία σειρά δεικτών επιδ σεων των χρηµατοδοτο µενων έργων (βλέπε ένθετο σελ. 13). 2. Η εφαρµογή της πρωτοβουλίας «Καινοτοµία 2000» µε σκοπ τη στήριξη της δηµιουργίας στην Ευρώπη µίας οικονοµίας βασιζ µενης στην πληροφορία και τη γνώση. Οι στ χοι που επιδιώκονται στο πλαίσιο αυτ είναι, ειδικ τερα, η α ξηση των δανείων υπέρ των δικτ ων τεχνολογίας των πληροφοριών και της επικοινωνίας, η έρευνα και ανάπτυξη, η ανάπτυξη των ΜΜΕ και η διάδοση των πληροφοριών, συµπεριλαµβανοµένου του οπτικοακουστικο τοµέα. σον αφορά την έρευνα και την υποστήριξη των στ χων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον οπτικοακουστικ τοµέα, το 2001 θεσπίστηκε ένα πλαίσιο ενισχυµένης συνεργασίας µε την Επιτροπή. 3. Η στρατηγική της χορήγησης δανείων υπέρ της προστασίας του περιβ λλοντος και της βελτίωσης της ποι τητας ζωής ανασχεδιάσθηκε και δηµιουργήθηκε µία νέα περιβαλλοντική δοµή στο εσωτερικ των Υπηρεσιών της Τράπεζας (βλέπε ένθετο σελ. 17). Για την καλ τερη ενηµέρωση του κοινο σχετικά µε την υποστήριξη που παρέχει η Τράπεζα στον πρωταρχικ αυτ στ χο, η ΕΤΕπ δηµοσίευσε στην ιστοσελίδα της στο ιαδίκτυο τη νέα περιβαλλοντική διακήρυξή της καθώς και συνοπτικές αναλ σεις σχετικά µε τις κλιµατικές αλλαγές και την αειφ ρο ανάπτυξη. Στον τοµέα αυτ, επίσης, η συνεργασία µε την Επιτροπή, καθώς και µε άλλους χρηµατοδοτικο ς φορείς, παραµένει απαραίτητη. 4. Η προετοιµασία της ένταξης των υποψήφιων χωρών εξακολουθεί να έχει λη την προσοχή της Τράπεζας. Για το σκοπ αυτ, η ΕΤΕπ περιορίζει το στ χο της α ξησης των χορηγήσεών της εντ ς της Ένωσης, ώστε να διαθέτει µεγαλ τερα περιθώρια για χρη- µατοδοτήσεις στις υποψήφιες χώρες. Η χρηµατοδοτική στρατηγική επανεξετάστηκε (βλέπε ένθετο σελ. 20). Το ΕΤΑΕ επεξέτεινε επίσης τις δραστηρι τητες επιχειρηµατικο κεφαλαίου στις χώρες που βρίσκονται στο προενταξιακ στάδιο, οι οποίες αναµένεται να απορροφήσουν το 10% της επενδυτικής ικαν τητάς του. O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 σελ. 8
5. Η Τράπεζα υποστηρίζει την κοινοτική πολιτική παροχής βοήθειας για την ανάπτυξη και συνεργασίας µε τις χώρες εταίρους. - στις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου, κ ρια προτεραι τητα είναι η χρηµατοδ τηση επενδ σεων που ανταποκρίνονται στο στ χο της Ευρωµεσογειακής εταιρικής σχέσης, η οποία δροµολογήθηκε στη Βαρκελώνη το Νοέµβριο του 1995. Για το σκοπ αυτ, η ΕΤΕπ ακολουθεί στη δανειοδοτική πολιτική της τρεις άξονες: την ανάπτυξη του ιδιωτικο τοµέα και την ενίσχυση του τοπικο χρηµατοπιστωτικο τοµέα, τη δηµιουργία βασικών υποδοµών, ιδίως στον τοµέα της προστασίας του περιβάλλοντος, και την υποστήριξη έργων περιφερειακής κλίµακας που αποτελο ν τον καρπ συνεργασίας µεταξ ενδιαφερ µενων χωρών - στα Βαλκ νια, η ΕΤΕπ εφάρµοσε το πρ γραµµα προτεραι τητας για την ανασυγκρ τηση (Quick Start Package), ενώ ανέλαβε επίσης πρωταρχικ ρ λο στο πλαίσιο της εφαρµογής εν ς δευτέρου προγράµµατος αν ρθωσης της οικονοµίας, µε ιδιαίτερη έµφαση στη χρηµατοδ τηση διασυνοριακών έργων περιφερειακής κλίµακας στους τοµείς των µεταφορών και της ενέργειας - η χρηµατοδ τηση έργων αµοιβαίου ενδιαφέροντος θα εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραι τητα στις χώρες της Λατινικής Αµερικής και της Ασίας, που η συνεργασία µε τους πολυµερείς και διµερείς χρηµατοδοτικο ς φορείς θα συνεχιστεί και θα διευρυνθεί - στις χώρες ΑΚΕ, στο πλαίσιο των γενικών στ χων της συµφωνίας της Κοτονο, κ ρια προτεραι τητα θα είναι η υποστήριξη του ιδιωτικο τοµέα. Η Τράπεζα θα επιδιώξει επίσης τη χρηµατοδ τηση, σε επιλεκτική βάση, έργων στους τοµείς της παιδείας και της υγείας. Ως συµπλήρωµα των κ ριων προτεραιοτήτων του, το Επιχειρησιακ Πρ γραµµα αναφέρει επίσης τι η χρηµατοδ τηση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), µέσω συνολικών δανείων και κεφαλαίων επιχειρηµατικο κινδ νου, θα εξακολουθήσει να αποτελεί τοµέα δραστηριοποίησης του Οµίλου ΕΤΕπ. Επί του παρ ντος εξετάζονται νέα προϊ ντα. Η υποστήριξη στα διευρωπαϊκά δίκτυα ( Ε ) µεταφορών και ενέργειας θα διατηρηθεί, ενώ οι χρηµατοδοτήσεις που αφορο ν συµπράξεις µεταξ του δηµοσίου και του ιδιωτικο τοµέα θα ενισχυθο ν περαιτέρω, τ σο σε γεωγραφικ σο και σε τοµεακ επίπεδο. σον αφορά το ανθρώπινο κεφ λαιο, οι χρηµατοδοτήσεις θα επεκταθο ν σταδιακά στο εξωτερικ της Ένωσης. σελ. 9 EΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚO ΠΡOΓΡΑΜΜΑ
Η δραστηρι τητα του Οµίλου ΕΤΕπ κατ το έτος 2001
Συµβολή στην ισ ρροπη ανάπτυξη της Ένωσης Η προαγωγή της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής της Ένωσης είναι η πρωταρχική αποστολή που ανατέθηκε στην Τράπεζα, αρχικά απ τη Συνθήκη της Ρώµης και στη συνέχεια απ τη Συνθήκη του Άµστερνταµ (Ιο νιος 1997) και αποτελεί τον κυρι τερο στ χο προτεραι τητας του Επιχειρησιακο Προγράµµατος. Για την καλ τερη αξιολ γηση του αντίκτυπου που έχει η δράση της ΕΤΕπ σε σχέση µε το στ χο αυτ, οι υπηρεσίες της έχουν καθορίσει δείκτες, οι οποίοι επιτρέπουν την εκτίµηση των επιδ σεων των έργων που υποστηρίζει η Τράπεζα. Η Τράπεζα συνεργάζεται στενά µε την Επιτροπή, κυρίως συµπληρώνοντας τις επιχορηγήσεις που χορηγο νται απ τον κοινοτικ προϋπολογισµ, ώστε να µεγιστοποιείται η αποτελεσµατικ τητα των µέσων παρέµβασης των δ ο οργάνων. Η Τράπεζα δρα επίσης ως ισχυρ ς καταλ της για την προσέλκυση άλλων πηγών χρηµατοδ τησης, κυρίως τραπεζικών. Αποδεικν οντας την ικαν τητά της να προσανατολίζει επιλεκτικά τις ενισχ σεις της προς τους τοµείς και τις περιοχές που τις έχουν περισσ τερο ανάγκη, η Τράπεζα αυξάνει διαρκώς, τα τελευταία χρ νια, τις χορηγήσεις της υπέρ της περιφερειακής ανάπτυξης, ενώ παράλληλα έχει ως γενικ στ χο τη συγκράτηση του ρυθµο α ξησης των δανειοδοτικών της δραστηριοτήτων στο εσωτερικ της Ένωσης. Ο µέσος ρυθµ ς α ξησης των χορηγήσεών της υπέρ της περιφερειακής ανάπτυξης απ το 1994, έτος έναρξης της δε τερης φάσης προγραµµατισµο των κοινοτικών διαρθρωτικών δράσεων, ανέρχεται στο 5% ετησίως, ενώ στις περιοχές του Στ χου 1 ο ρυθµ ς α ξησης απ το 2000 υπερέβη το 19%. Το 70% των ατοµικών δανείων στο εσωτερικ της Ένωσης αφορο σε την περιφερειακή αν πτυξη Κατά τη διάρκεια του 2001, η ΕΤΕπ χορήγησε ατοµικ δ νεια συνολικο ψους 14,5 δισεκατοµµυρίων 70% του συν λου των ατοµικών δανείων της στο εσωτερικ της Ένωσης για επενδ σεις που συµβάλλουν στην ανάπτυξη περιοχών οι οποίες υστερο ν απ οικονοµική άποψη ή αντιµετωπίζουν διαρθρωτικά προβλήµατα. Το 56% αφορο σε περιοχές του Στ χου 1 Στις περιοχές του Στ χου 1, καθώς και στις περιοχές του Στ χου 1 σε µεταβατική φάση, χορηγήθηκαν ατοµικά δάνεια συνολικο ψους 8,2 δισεκατοµ- µυρίων. 1,8 δισεκατοµµ ρια χορηγήθηκαν στα ανατολικά Länder της Γερµανίας, 5,1 δισεκατοµµ ρια στις «χώρες της συνοχής» (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ελλάδα) και 866 εκατοµµ ρια στο ιταλικ Μετζοτζι ρνο. Οι χορηγήσεις στις περιοχές αυτές αυξήθηκαν σηµαντικά σε σχέση µε το 2000 (+19%), κυρίως λ γω της επιτάχυνσης, για τρίτο συνεχή χρ νο, των χρηµατοδοτήσεων στα ανατολικά Länder της Γερµανίας. Παράλληλα, οι χορηγήσεις στην Ελλάδα παρέµειναν στο υψηλ επίπεδο του 2000, ενώ οι χορηγήσεις στην Πορτογαλία αυξήθηκαν κατά 25%. Απτή υλοποίηση της συµφωνίας µεταξ της ΕΤΕπ και της Επιτροπής αποτέλεσε η συγχρηµατοδ τηση απ την Τράπεζα, για πρώτη φορά, του συν λου εν ς επενδυτικο προγράµµατος που είχε καθοριστεί απ το Κοινοτικ Πλαίσιο Στήριξης (2000-2006) για την περιοχή Βασιλικάτα στην Ιταλία. 40% για τις µεταφορές - 16% για το ανθρώπινο κεφ λαιο Οι µεταφορές ήταν ο κ ριος τοµέας που υποστηρίχθηκε στις περιοχές του Στ χου 1, που απορρ φησαν το 40% των χρηµατοδοτήσεων - ποσοστ πολ υψηλ τερο σε σχέση µε το µέσο ρο στο σ νολο της Ένωσης (25%). Οι χρη- µατοδοτήσεις αυτές συµβάλλουν στην αντιµετώπιση των προβληµάτων που συνδέονται µε την αποµακρυσµένη γεωγραφική θέση ορισµένων περιοχών. Περιφερειακή αν πτυξη Ατοµικ δ νεια 1997-2001 : 65 δισεκατοµµ ρια 2001 2000 1999 1998 1997 5 000 10 000 15 000 Στ χος 1 Στ χος 2 Πολυπεριφερειακά δάνεια σελ. 11 ΠEPIΦEPEIAKH ANAΠTYΞH
Περιφερειακή αν πτυξη Κατανοµή των ατοµικών δανείων κατ τοµέα (2001) (σε εκατοµ. ευρώ) Σ νολο Ποσ % Ενέργεια Επικοινωνίες 2 770 6 194 19 43 ιαχείριση υδάτων και διάφορα Πολεοδοµικά έργα Βιοµηχανία, 134 445 1 3 γεωργία Παιδεία, υγεία Άλλες υπηρεσίες 2 365 1 957 677 16 13 5 Σ νολο ατοµικών δανείων 14 542 100 Τα 2/3 των χρηµατοδοτήσεων αφορο σαν την αναβάθµιση υποδοµών. Ωστ σο, τα δάνεια στους τοµείς της βιοµηχανίας και των υπηρεσιών, οι οποίοι δηµιουργο ν πλο το και απασχ ληση, ανήλθαν στο 17% και τα δάνεια στους τοµείς της παιδείας και της υγείας στο 16%, ήτοι στο διπλάσιο του κοινοτικο µέσου ρου. Αυτ αντικατοπτρίζει τη θέληση της Τράπεζας να αναπτ ξει, στις υστερο σες αυτές περιοχές, υπηρεσίες παιδείας και υγείας επιπέδου ανάλογου µε εκείνο των πιο προηγµένων περιοχών και να ευνοήσει έτσι την ίση πρ σβαση των κατοίκων της Ένωσης στις πλέον προηγµένες παιδαγωγικές τεχνικές και συνθήκες υγειονοµικής περίθαλψης. Ο αντίκτυπος των συνολικών δανείων Η ΕΤΕπ, µέσω των γραµµών πιστώσεων που ανοίγει σε τράπεζες και άλλα πιστωτικά ιδρ µατα, υποστηρίζει τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις, τα µικρά έργα υποδοµής τοπικής κλίµακας και τις περιβαλλοντικές επενδ σεις µικρο µεγέθους. Το γεγον ς τι τα συνολικά δάνεια εξυπηρετο ν πολλαπλο ς στ χους, δεν πρέπει να αποκρ βει τη συµβολή τους στο στ χο της περιφερειακής ανάπτυξης. Το 2001, εκτιµάται τι οι πιστώσεις που χορηγήθηκαν απ συνολικά δάνεια στις λιγ τερο ευνοηµένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανήλθαν σε περίπου 5,3 δισεκατοµµ ρια, εκ των οποίων το ήµισυ κατευθ νθηκε σε περιοχές του Στ χου 1. Ένταξη των υποψήφιων χωρών Η ΕΤΕπ, επιθυµώντας να συµβάλει στην άρση των περιφερειακών ανισοτήτων ήδη απ τώρα, έχει ενσωµατώσει τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες στη δράση της υπέρ των λιγ τερο ευνοηµένων περιοχών. Το 2001 χορηγήθηκαν στις χώρες αυτές ατο- µικά δάνεια συνολικο ψους 2,1 δισεκατοµµυρίων, εκ των οποίων το 48% απορροφήθηκε απ την Πολωνία, το 16% απ την Ουγγαρία, το 13% απ την Τσεχική ηµοκρατία και το 9% απ τη Σλοβενία. Οι κ ριοι τοµείς που ενισχ θηκαν ήταν οι µεταφορές (51%), οι τηλεπικοινωνίες (20%) και τα έργα υποδοµής για την προστασία του περιβάλλοντος (25%). Η Τράπεζα χορήγησε επίσης τα πρώτα της δάνεια για την παιδεία και την υγεία στις χώρες αυτές (75 εκατοµµ ρια). Επιπλέον, 600 εκατοµµ ρια χορηγήθηκαν υπ µορφή συνολικών δανείων για τη χρη- µατοδ τηση µικροµεσαίων επιχειρήσεων και µικρών έργων υποδοµής τοπικής κλίµακας. Συµβολή των δραστηριοτήτων επιχειρηµατικο κεφαλαίου Οι δραστηρι τητες που αναπτ σσει το Ευρωπαϊκ Ταµείο Επενδ σεων (ΕΤΑΕ) µε επιχειρηµατικά κεφάλαια ανταποκρίνονται στην ανάγκη προώθησης µίας ισ ρροπης αγοράς επιχειρηµατικών κεφαλαίων στο εσωτερικ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις ν τιες χώρες της Ένωσης (Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία), πως και στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, η δραστηρι τητα του ΕΤΑΕ συνέβαλε σηµαντικά στην ανάπτυξη των σχετικών αγορών. Το ΕΤΑΕ διαδραµατίζει επίσης καταλυτικ ρ λο στις χώρες αυτές, προσελκ οντας άλλους επενδυτές. Επιπλέον, ένα µέρος των εγγυήσεων που χορήγησε το ΕΤΑΕ απ τους ιδίους π ρους του, αφορο σαν περιφερειακές εταιρείες κεφαλαίου επιχειρη- µατικών συµµετοχών σε περιοχές του Στ χου 1 στο Ηνωµένο Βασίλειο και στα νέα Länder της Γερµανίας. O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 σελ. 12
Μέτρηση των επιδ σεων των έργων που ανταποκρίνονται στο στ χο της περιφερειακής ανάπτυξης Προκειµένου να αξιολογηθεί ο τρ πος µε τον οποίο φέρει σε πέρας τις αποστολές που της έχουν ανατεθεί, η Τράπεζα διεξήγαγε αναλ σεις µε σκοπ τον καθορισµ κατάλληλων δεικτών επιδ σεων των έργων που χρηµατοδοτεί σε σχέση µε τους στ χους της, και καταρχάς σε σχέση µε τη συµβολή της στην περιφερειακή ανάπτυξη. Το εγχείρηµα αυτ στηρίχθηκε στους «τρεις πυλώνες» της προστιθέµενης αξίας της Τράπεζας: Εγγενής ποι τητα του έργου: εγκυρ τητα του έργου απ οικονοµική, χρηµατοδοτική, τεχνική και περιβαλλοντική άποψη. Συµβολή στις αποστολές της Τρ πεζας: καταλληλ τητα του έργου ως προς τους προσανατολισµο ς των κοινοτικών διαρθρωτικών παρεµβάσεων ή των εθνικών προγραµµάτων ανάπτυξης, συνεργία µε τις κοινοτικές επιχορηγήσεις. Χρηµατοδοτική προστιθέµενη αξία της χρήσης των π ρων της Τράπεζας για τους ενδιαφερ µενους φορείς: επικουρικ τητα, καταλυτική επίδραση, χρηµατοδοτικές τεχνικές. Καθώς η µέτρηση των επιδ σεων των έργων είναι µία συνεχής διαδικασία, απ την προετοιµασία τους έως τη φυσική υλοποίηση και εκµετάλλευσή τους, η προτειν µενη µεθοδολογία εφαρµ ζεται καθ' λη τη διάρκεια του κ κλου κάθε έργου. Μία πρώτη ανάλυση που εκπονήθηκε, αφορο σε τον απολογισµ της δραστηρι τητας υπέρ της περιφερειακής ανάπτυξης το 2000. Τα ατοµικά δάνεια υπέρ της περιφερειακής ανάπτυξης ανήλθαν σε ψος 13,7 δισεκατοµµυρίων. Περισσ τερο απ το ήµισυ των δανείων αυτών αφορο σε περιοχές του Στ χου 1. Το σ νολο των ενισχ σεων για έργα υποδοµής αντιπροσώπευε περισσ τερο απ τα τρία τέταρτα, ενώ οι µεταφορές µ νο αντιπροσώπευαν σχεδ ν το ένα τρίτο. Ποι τητα: το ήµισυ των χρηµατοδοτήσεων εµφανίζει ποσοστά οικονοµικής αποδοτικ τητας ανώτερα του 10%, και τα τρία τέταρτα των βασικών υποδοµών, που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη, εµφανίζουν ποσοστά άνω του 6%, τα αποία αποτελο ν τη συνήθη κλίµακα για έργα αυτο του τ που. Συµβολή στις αποστολές: παρατηρείται στενή συµπληρωµατικ τητα µεταξ των επενδυτικών επιλογών της Τράπεζας στις περιοχές αυτές και της υλοποίησης των στ χων που έχουν καθοριστεί σε επίπεδο Ένωσης: τα 3/4 των χρηµατοδοτήσεων αφορο σαν κοινοτικά δίκτυα επικοινωνιών, το 63% την προστασία του περιβάλλοντος, και το 87% των παρεµβάσεων υπέρ του ανθρώπινου κεφαλαίου κατευθ νθηκαν στις λιγ τερο ανεπτυγµένες περιοχές. Τέλος, το σ νολο σχεδ ν των δανείων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Καινοτοµία 2000 αφορο σαν τις λιγ τερο προηγµένες περιοχές της Ένωσης. Το ένα τέταρτο των δανείων αφορο σε συγχρηµατοδοτήσεις µε π ρους απ τον κοινοτικ προϋπολογισµ, ενώ δάνεια ψους 4,5 δισεκατοµµυρίων (30% των ενισχ σεων) συνδυάστηκαν µε διαρθρωτικές επιχορηγήσεις ψους περίπου 2,3 δισεκατοµµυρίων. Προστιθέµενη αξία: Τα κ ρια στοιχεία που προβάλλουν οι ανάδοχοι των έργων αξιολογώντας την παρέµβαση της Τράπεζας αφορο ν τους ρους της, δηλαδή τη διάρκεια και τα επιτ κια των δανείων. Τα πλεονεκτήµατα αυτά επέτρεψαν στον πελάτη είτε να περιορίσει το συνολικ βάρος του χρέους του είτε, µειώνοντας το κ στος των δανείων του, να µειώσει τα τέλη για τους χρήστες ή για τις τοπικές αρχές. Εξάλλου, η τήρηση της αρχής της επικουρικ τητας αποδεικν εται απ το γεγον ς τι, για το ήµισυ των χρηµατοδοτήσεων, η παρέµβαση της Τράπεζας αντιστοιχεί σε λιγ τερο απ 50% των εξωτερικών τραπεζικών χρηµατοδοτήσεων. Η αναλογία αυτή είναι µεγαλ τερη ταν πρ κειται για δηµ σια έργα υποδοµής ή για επενδ σεις που πραγµατοποιο νται σε περιοχές του Στ χου 1, που η συµµετοχή του εµπορικο τραπεζικο τοµέα είναι φυσικά πιο περιορισµένη. Οι αναλ σεις που εκπονήθηκαν σχετικά µε τις χρηµατοδοτήσεις του 2000 είναι ακ µη συνοπτικές και οι µεθοδολογίες θα βελτιωθο ν. Ωστ σο, παρέχουν µία θετική εικ να σχετικά µε τον τρ πο µε τον οποίο η Τράπεζα διεκπεραιώνει τις αποστολές της. σελ. 13 ΠEPIΦEPEIAKH ANAΠTYΞH
«Πρωτοβουλία Καινοτοµία 2000» Ο µιλος ΕΤΕπ θέσπισε την «Πρωτοβουλία Καινοτοµία 2000» (i2i), µετά τα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκο Συµβουλίου της Λισσαβώνας (Μάρτιος 2000), µε στ χο να στηρίξει την ανάπτυξη µίας ευρωπαϊκής οικονοµίας βασιζ µενης στη γνώση και την καινοτοµία. Το 2001, η «i2i» γνώρισε αξιοσηµείωτη ανάπτυξη, καθώς ο γκος των χορηγήσεων που εγκρίθηκαν, στο σ νολο των κρατών µελών και σε επτά υποψήφιες προς ένταξη χώρες, ανήλθε σε περισσ τερα απ 10,3 δισεκατοµµ ρια (9,1 δισεκατοµµ ρια για την ΕΤΕπ και 1,2 δισεκατοµ- µ ριο για το ΕΤΑΕ). Στο τέλος του 2001, το συνολικ ψος των υπογραφέντων δανείων ανερχ ταν σε 7,2 δισεκατοµµ ρια (εκ των οποίων περισσ τερα απ 5 δισεκατοµµ ρια υπεγράφησαν το 2001), ο δε γκος των συµµετοχών του ΕΤΑΕ υπερέβαινε τα 2 δισεκατοµµ ρια (εκ των οποίων 800 δισεκατοµµ ρια µ νο για το έτος 2001). Κατά τον τρ πο αυτ ν, ο µιλος ΕΤΕπ σηµείωσε σηµαντική πρ οδο σον αφορά τους στ χους που του ανέθεσε το Ευρωπαϊκ Συµβο λιο της Λισσαβώνας το Μάρτιο 2000, δηλαδή την πραγµατοποίηση επενδ σεων ψους µεταξ 12 και 15 δισεκατοµµυρίων στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «i2i» έως το τέλος του 2003. Η πρωτοβουλία «i2i» διαρθρώνεται γ ρω απ πέντε στ χους, που προετοιµάζουν τον τεχνολογικ εκσυγχρονισµ και την προσαρµοστικ τητα του ανθρωπίνου κεφαλαίου στην ευρωπαϊκή οικονοµία του α ριο. Έρευνα και αν πτυξη Το 2001, η ΕΤΕπ χορήγησε 1,7 δισεκατοµµ ριο για 12 σχέδια έρευνας και ανάπτυξης σε 10 χώρες της Ένωσης και στην Ουγγαρία, στους τοµείς της χηµείας-φαρµακευτικής, της µεταλλουργίας, των ηλεκτρονικών εξαρτηµάτων και των τηλεπικοινωνιών. Μεταξ αυτών, αξίζει να επισηµανθο ν δ ο σχέδια πανευρωπαϊκής εµβέλειας, που αφορο ν τις ερευνητικές προσπάθειες σχετικά µε την υλοποίηση και την επιµερισµένη διαχείριση των δικτ ων τηλεπικοινωνιών της τρίτης γενιάς. Πολλές απ τις εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηµατικών συµµετοχών που στηρίζει το ΕΤΑΕ, συµβάλλουν επίσης στη χρηµατοδ τηση της έρευνας. Μεταξ αυτών µπορο ν να αναφερθο ν οι «Heidelberg Innovation», στη Γερµανία, «BIOAM», στη Γαλλία και «SYMBION», στη ανία. Αν πτυξη των ΜΜΕ και επιχειρηµατικ πνε µα Κατά τη διάρκεια του οικονοµικο έτους, το ΕΤΑΕ επένδυσε περισσ τερα απ 800 εκατοµµ ρια τα οποία αντιπροσώπευαν το 1/4 περίπου της ευρωπαϊκής αγοράς κεφαλαίων εκκίνησης σε 57 εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηµατικών συµµετοχών, δρώντας ως καταλ της για την πραγµατοποίηση επενδ σεων ψους περίπου 3 δισεκατοµµυρίων στο σ νολο των κρατών µελών και σε πέντε υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Αξίζει επίσης να υπογραµµισθεί η απ κτηση συµµετοχών σε 11 πανευρωπαϊκές εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηµατικών συµµετοχών, οι οποίες συνετέλεσαν στην ανάδειξη φορέων µεγέθους που µπορεί να συγκριθεί µε τα µεγέθη των Ηνωµένων Πολιτειών. Τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνίας (ΤΠΕ) Το 2001, η ΕΤΕπ χορήγησε για τεχνολογικά δίκτυα πληροφοριών και επικοινωνίας βασικο ς φορείς διάδοσης της καινοτοµίας και ανταλλαγής δεδοµένων µεταξ των επιχειρήσεων δάνεια ψους 1,8 δισεκατοµµυρίου, στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, το Ηνωµένο Βασίλειο, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Ειδικ τερα, αξίζει να σηµειωθεί η χρηµατοδ τηση του πανευρωπαϊκο έργου «Télia», το οποίο αφορά την επέκταση του δικτ ου ευρείας ζώνης απ τη Σκανδιναβία, τη Γερµανία και την Αυστρία προς τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες της Κεντρικής Ευρώπης (χώρες της Βαλτικής, Πολωνία, Τσεχική ηµοκρατία, Σλοβακία, Ουγγαρία). O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 σελ. 14
Εµπλουτισµ ς του ανθρώπινου κεφαλαίου Το 2001, η ΕΤΕπ χορήγησε 1,4 δισεκατοµ- µ ριο για τη χρηµατοδ τηση 11 επενδυτικών σχεδίων στον τοµέα της παιδείας, τα οποία αφορο σαν τον εκσυγχρονισµ και την εισαγωγή της πληροφορικής σε σχολεία, κολέγια και πανεπιστήµια στην ανατολική Γερµανία, την Αυστρία, τη ανία, την Ελλάδα, το Ηνωµένο Βασίλειο, και την Πολωνία. Τα σχέδια αυτά αφορο ν λα ζώνες περιφερειακής ανάπτυξης και έχουν σκοπ να βελτιώσουν την πρ σβαση των εγχώριων πληθυσµών στις περισσ τερο προηγµένες εκπαιδευτικές πρακτικές. Επιπλέον, 700 εκατοµµ ρια χορηγήθηκαν στον τοµέα της υγείας. Πρωτοβουλία «i2i» για τον οπτικοακουστικ τοµέα Ο µιλος ΕΤΕπ δροµολ γησε το εκέµβριο του 2000 την πρωτοβουλία «i2i» για τον οπτικοακουστικ τοµέα, µε σκοπ να στηρίξει την ευρωπαϊκή δηµιουργία στον τοµέα αυτ και τη στροφή του προς τις τεχνολογίες της επικοινωνίας. Το 2001, η ΕΤΕπ χρηµατοδ τησε µε 147 εκατοµµ ρια ένα νέο τηλεοπτικ κέντρο (παραγωγή, ψηφιοποίηση και µετάδοση) στη ανία, καθώς και δ ο ενδιάµεσους χρηµατοδοτικο ς φορείς ειδικευµένους στη χρηµατοδ τηση της παραγωγής ταινιών, οι οποίοι δραστηριοποιο νται σε πανευρωπαϊκή βάση απ τη Γαλλία. Με τα δάνεια αυτά, οι χρηµατοδοτήσεις που έχει υπογράψει η ΕΤΕπ στον οπτικοακουστικ τοµέα ανέρχονται συνολικά σε 219 εκατοµµ ρια. Εξάλλου, το ΕΤΑΕ επένδυσε περίπου 89 εκατοµµ ρια σε 7 εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηµατικών συµµετοχών στη Γερµανία, τη Φινλανδία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη ανία, οι οποίες ειδικε ονται κυρίως στην ενίσχυση των ιδίων κεφαλαίων των µικροµεσαίων επιχειρήσεων του οπτικοακουστικο τοµέα, και ιδίως εκείνων που δραστηριοποιο νται στον τοµέα της παραγωγής. Συνεργασία για την προαγωγή της έρευνας και της ανάπτυξης Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδ σεων, εκπροσωπο µενη απ τον Πρ εδρ της Philippe Maystadt, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπο µενη απ τον αρµ διο για θέµατα έρευνας Επίτροπο Philippe Busquin, υπέγραψαν τον Ιο νιο 2001 συµφωνία για την ενίσχυση της συνεργασίας τους, µε στ χο την τ νωση της έρευνας και της τεχνολογικής καινοτοµίας στην Ευρώπη, µε την παροχή συµπληρωµατικών χρηµατοδοτήσεων. Κ ριος στ χος της ενέργειας αυτής είναι η µεγιστοποίηση του αντίκτυπου, αφεν ς, των χρηµατοδοτήσεων της Ένωσης και, αφετέρου, των δανείων της ΕΤΕπ και του επιχειρη- µατικο κεφαλαίου του ΕΤΑΕ, που αφορο ν άµεσα έργα υποδοµής ή ερευνητικές δραστηρι τητες ή καινοτ µους επιχειρήσεις. Ο στ χος αυτ ς θα επιτευχθεί µε τη βελτίωση του συντονισµο των χρηµατοδοτήσεων των δ ο φορέων και µε τη δηµιουργία συνεργιών µεταξ του προγράµµατος-πλαισίου για την έρευνα της Ένωσης και της «Πρωτοβουλίας Καινοτοµία 2000» της ΕΤΕπ. Αυτή η ενεργ ς συνεργασία µεταξ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Οµίλου ΕΤΕπ θα αναπτυχθεί καταρχάς σε τρεις ειδικο ς τοµείς: παροχή κινήτρων για επενδ σεις τεχνολογικής έρευνας και ανάπτυξης και αξιοποίηση των αποτελεσµάτων τους στήριξη των υποδοµών έρευνας και δηµιουργία «κέντρων αριστείας» που θα συγκεντρώνουν πανεπιστήµια, επιχειρήσεις και εργαστήρια έρευνας-ανάπτυξης χρηµατοδ τηση των επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας και των φυτωρίων επιχειρήσεων µε εισφορά επιχειρηµατικών κεφαλαίων. σελ. 15 «ΠΡΩΤΟΒΟΥΛIΑ KΑΙΝΟΤΟΜIΑ 2000»
Προστασία του περιβάλλοντος και βελτίωση της ποι τητας της ζωής Περιβ λλον και ποι τητα ζωής Ατοµικ δ νεια 1997-2001: 29 εκατοµµ ρια 2001 2000 1999 1998 1997 2 000 4 000 6 000 8 000 Φυσικ περιβάλλον Περιβάλλον και υγεία Αστικ περιβάλλον Περιφερειακ και παγκ σµιο περιβάλλον Η προστασία του περιβάλλοντος και η βελτίωση της ποι τητας της ζωής, καθώς και η υποστήριξη της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σον αφορά τις κλιµατικές αλλαγές, περιλαµβάνονται µεταξ των προτεραιοτήτων της ΕΤΕπ. Η πολιτική της Τράπεζας στον τοµέα αυτ διατυπώθηκε επίσηµα για πρώτη φορά στη ήλωση υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος, που εξέδωσε το Συµβο λιο των ιοικητών το 1984. Η ΕΤΕπ χρηµατοδοτεί επενδ σεις που αφορο ν άµεσα την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά λαµβάνει επίσης υπ ψη τα περιβαλλοντικά θέµατα κατά την αξιολ γηση λων των επενδυτικών σχεδίων που της υποβάλλονται για χρηµατοδ τηση. Η ΕΤΕπ υποστηρίζει την πολιτική της Ένωσης σον αφορά τις κλιµατικές αλλαγές, κυρίως χορηγώντας δάνεια για έργα που συµβάλλουν στην ορθολογική χρήση της ενέργειας π.χ. συνδυασµένη παραγωγή θερµ τητας και ηλεκτρικο ρε µατος, ενίσχυση της αποτελεσµατικ τητας της βιοµηχανίας, προαγωγή των δηµ σιων µεταφορών ή στη χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Η Τράπεζα έχει θέσει ως στ χο να διαθέτει για τα έργα προστασίας και διατήρησης του περιβάλλοντος µεταξ του 1/4 και του 1/3 των ατοµικών δανείων που χορηγεί στο εσωτερικ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανάλογο ποσοστ προβλέπεται να διατεθεί και στις υπ ένταξη χώρες. ζωής Aτοµικά δάνεια (2001) ευρώ) φυσικ περιβάλλον Περιβάλλον και υγεία Αστικ περιβάλλον Περιφερειακ και παγκ σµιο περιβάλλον (σε εκατοµ. Σ νολο 238 1 792 2 917 1 503 Σ νολο ατοµικών δανείων 5 937* * Επειδή ορισµένα έργα ανταποκρίνονται σε περισσ τερους του εν ς στ χους, τα επιµέρους ποσά δεν είναι αθροίσιµα µεταξ τους. Τα ατοµικά δάνεια που χορήγησε η ΕΤΕπ υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος στο εσωτερικ της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανήλθαν σε 5,9 δισεκατοµµ ρια και αντιπροσώπευαν το 29% του συν λου των ατο- µικών δανείων της. Το µεγαλ τερο µέρος των δανείων (3,4 δισεκατοµµ ρια) αφορο σε το αστικ περιβάλλον: δίκτυα δηµ σιων µεταφορών σε πολυάριθµες π λεις, αναβάθµιση αστικών περιοχών µε έργα κοινωνικής στέγασης στη Φινλανδία, τη Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο, έργα προστασίας της πολιτιστικής κληρονο- µιάς και άλλα στη Βενετία. Χρηµατοδοτήσεις χορηγήθηκαν επίσης για έργα αποχέτευσης, επεξεργασίας στερεών και επικίνδυνων αποβλήτων, βελτίωσης της ποι τητας της ατµ σφαιρας, εξοικον µησης ενέργειας και υποκατάστασης ενεργειακών πηγών. Επιπλέον, απ συνολικά δάνεια χορηγήθηκαν πιστώσεις ψους περίπου 2 δισεκατοµµυρίων για µικρά έργα υποδοµής τοπικής κλίµακας που συχνά έχουν αποφασιστικ αντίκτυπο στην ποι τητα του περιβάλλοντος των περιφερειών µας. Στο πλαίσιο του Προγράµµατος «Ανάπτυξη και Περιβάλλον», το Ευρωπαϊκ Ταµείο Επενδ σεων (ΕΤΑΕ) χορήγησε εγγυήσεις ψους 86 εκατοµµυρίων σε πιστωτικά ιδρ µατα σε 8 χώρες µέλη της Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτο του πιλοτικο προγράµµατος, το οποίο θεσπίστηκε κατ πιν πρωτοβουλίας του Ευρωπαϊκο Κοινοβουλίου, το ΕΤΑΕ παρέχει µερική εγγυητική κάλυψη, µε δικ του κίνδυνο, σε επενδυτικά χαρτοφυλάκια µικροµεσαίων επιχειρήσεων στον τοµέα του περιβάλλοντος. Το ποσ που διατίθεται για το σκοπ απ τον κοινοτικ προϋπολογισµ (25 εκατοµµ ρια) λαµβάνει υπ ψη τα ασφάλιστρα που καταβάλλουν οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Συνολικά, απ την έναρξή του, το εν λ γω πρ γραµµα έχει διευκολ νει τις επενδ σεις περισσ τερων απ 4 750 ΜΜΕ στον τοµέα αυτ. O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 σελ. 16
Στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, τα δάνεια για την προστασία του περιβάλλοντος ανήλθαν σε 484 εκατοµµ ρια, ή στο 20% του συν λου των ατοµικών δανείων. Η Τράπεζα χρηµατοδ τησε έργα ανοικοδ µησης µετά τις πληµµ ρες που έπληξαν την Πολωνία και την Ουγγαρία, καθώς και έργα αποχέτευσης λυµάτων στην Πολωνία, στην Πράγα και σε διάφορες π λεις της Ουγγαρίας και της Σλοβενίας. Οι χρηµατοδοτήσεις της ΕΤΕπ στις χώρες αυτές, τις βοηθο ν να συµµορφωθο ν προς τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές της Ένωσης. Ορισµένα έργα συγχρηµατοδοτήθηκαν απ την Ευρωπαϊκή Επιτροπή µε κοινοτικές επιχορηγήσεις. Στις χώρες της Ευρωµεσογειακής εταιρικής σχέσης οι χρηµατοδοτήσεις ανήλθαν σε συνολικ ψος 580 εκατοµ- µυρίων και αφορο σαν κατά το µεγαλ τερο µέρος τους έργα δρευσης και αποχέτευσης στο Μαρ κο, την Αλγερία, την Τουρκία και την Τυνησία. Τα δάνεια της ΕΤΕπ για περιβαλλοντικά έργα µπορο ν να χορηγο νται µε επιδ τηση επιτοκίου κατά 3% χρηµατοδοτο µενη απ π ρους του προϋπολογισµο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2001 επιδοτήθηκαν κατ' αυτ τον τρ πο δάνεια συνολικο ψους 60 εκατοµµυρίων. Nέα περιβαλλοντική δοµή στην ETEπ Ύστερα απ µία περίοδο αναλ σεων και διαβουλε σεων, η ETEπ έσπισε µία σειρά νέων µέτρων µε στ χο να ενισχ σει την αξιολ γηση των επενδυτικών σχεδίων απ περιβαλλοντική άποψη, στο πλαίσιο των χρηµατοδοτικών της δραστηριοτήτων. Tα εσµικά µέτρα που έλαβε η Tράπεζα λαµβάνουν υπ ψη την προτεραι τητα που δίδεται στους περιβαλλοντικο ς στ χους, κα ώς και την ποικιλία και πολυπλοκ τητα των εµάτων που αφορο ν την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος. H ιευ νουσα Eπιτροπή της ETEπ, στηριζ µενη στην εµπειρία παρ µοιων µε την Tράπεζα χρηµατοπιστωτικών οργανισµών και στην τεχνογνωσία της ίδιας της Tράπεζας - που της επέτρεψε στο παρελ ν να επιτ χει ετικά αποτελέσµατα στον τοµέα του περιβάλλοντος - ενέκρινε τρία κ ρια µέτρα : τη δηµιουργία µίας «Eπιτροπής κα οδήγησης υψηλο επιπέδου» για τα περιβαλλοντικά έµατα (ENVSC), η οποία αποτελείται απ αντιπροσώπους πολυάρι µων ιευ νσεων της ETEπ και έχει αποστολή να δίνει κατευ νσεις στα ργανα λήψης αποφάσεων της Tράπεζας σχετικά µε τα βασικά, νέα έµατα πολιτικής που προκ πτουν στον τοµέα του περιβάλλοντος τη διε ρυνση των αρµοδιοτήτων της «ιε υνσης Eπενδυτικών Σχεδίων» σον αφορά την περιβαλλοντική αξιολ γηση, συνοδευ µενη απ µία προσπά εια διαρκο ς ανάπτυξης των µε οδολογιών και βελτίωσης της τεχνογνωσίας µέσω της δηµιουργίας µίας εξειδικευµένης οµάδας που έχει αναλάβει την ενίσχυση της αξιολ γησης των περιβαλλοντικών πτυχών των επενδυτικών σχεδίων (ENVAG). τη δηµιουργία µίας µονάδας «Περιβάλλον» (ENVU), επίσης στους κ λπους της «ιε υνσης Eπενδυτικών Σχεδίων», η οποία α λειτουργεί ως σηµείο αναφοράς για την επεξεργασία και τη διάδοση των περιβαλλοντικών πολιτικών και διαδικασιών της Tράπεζας και α είναι υπε υνη για την ενίσχυση των σχέσεων - υφιστάµενων ή νέων - µε τον έξω κ σµο σε έµατα περιβάλλοντος. Tα νέα αυτά µέτρα α ενισχ σουν τη συµβολή της ETEπ στην προαγωγή της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ένωσης και στην αειφ ρο ανάπτυξη, α επιτρέψουν να ληφ εί µέριµνα ώστε λες οι δραστηρι τητες που χρηµατοδοτεί η Tράπεζα να εµφανίζουν την καλ τερη δυνατή σχέση µεταξ κ στους και περιβαλλοντικών ωφελειών, και α χρησιµε σουν ως βάση για την παροχή προστι έµενης αξίας απ την Tράπεζα στον τοµέα του περιβάλλοντος. Χώρες υποψήφιες προς ένταξη σελ. 17 ΠPOΣTAΣIA TOY ΠEPIBAΛΛONTOΣ
Προετοιµασία των χωρών που είναι υποψήφιες προς ένταξη Απ το 1990, η ΕΤΕπ έχει χορηγήσει συνολικά στις υπ ένταξη χώρες δάνεια ψους 16,8 δισεκατοµµυρίων: 16,2 εκατοµµ ρια στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και 567 εκατοµµ ρια στην Κ προ και στη Μάλτα ( 1 ). Την περίοδο 1996-2000, το µέσο ετήσιο ψος των δανείων ανήλθε σε 21, δισεκατοµµ ρια. Το 2001, η Τράπεζα, εξακολουθώντας να προσανατολίζει σηµαντικά ποσά προς επενδ σεις που θα επιτρέψουν στις υπ ένταξη να υιοθετήσουν τις πολιτικές και τις προδιαγραφές που ισχ ουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χορήγησε συνολικά 2,7 δισεκατοµµ ρια, σε 12 υποψήφιες χώρες. 1997-2001: 12 δισεκατοµµ ρια Οι χορηγήσεις της Τράπεζας εντάσσονται στο πλαίσιο: 2001 2000 1999 1998 1997 2659 2948 2373 2375 1544 της χρηµατοδοτικής εντολής, η οποία συνδυάζεται µε ειδικο ς µηχανισµο ς εγγυήσεων συνδεδεµένων µε τον κοινοτικ προϋπολογισµ και η οποία επιτρέπει στην Τράπεζα να χορηγήσει χρηµατοδοτήσεις µέχρι συνολικο ψους 8,68 δισεκατοµµυρίων κατά την περίοδο 2000-2006 του τριετο ς Προενταξιακο Μηχανισµο (2000-2003), ο οποίος έχει προικοδοτηθεί µε συνολικ ποσ 8,5 δισεκατοµµυρίων. Ο µηχανισµ ς αυτ ς λειτουργεί µε πρωτοβουλία και µε κίνδυνο της Τράπεζας και δεν καλ πτεται απ κοινοτική εγγ ηση. Στις δανειοδοτικές της πράξεις στις υποψήφιες χώρες, η Τράπεζα εφαρµ ζει τη συνήθη πολιτική της σον αφορά τους πιστωτικο ς κινδ νους. Χώρες υποψήφιες προς ένταξη Χορηγήσεις κατ το 2001 (σε εκατοµ. ευρώ) Πολωνία 1 144 Ουγγαρία 483 Τσεχική ηµοκρατία 390 Σλοβενία 223 Βουλγαρία 130 Σλοβακική ηµοκρατία 79 Λιθουανία 55 Ρουµανία 40 Εσθονία 35 Λεττονία 5 Κεντρική Ευρώπή 2 584 Βελτίωση του περιβ λλοντος Για τις υποψήφιες χώρες, η ένταξή τους στην Ένωση προϋποθέτει τη συµµ ρφωσή τους προς τις Κοινοτικές προδιαγραφές σε θέµατα περιβάλλοντος. Η Τράπεζα, για να τις βοηθήσει να το επιτ χουν, χορήγησε το 2001 δάνεια συνολικο ψους 484 εκατοµµυρίων σε έργα επεξεργασίας δηµοτικών αποβλήτων και λυµάτων στην Ουγγαρία, δίκτυα διανοµής νερο και αποχέτευσης στην Πολωνία (Szczecin και Lodz), στην Τσεχική ηµοκρατία (Πράγα) και στη Σλοβενία. Στην Ουγγαρία και στην Πολωνία χρηµατοδοτήθηκαν αντιπληµµυρικά έργα και επισκευές µετά απ πληµµ ρες. Παιδεία και υγεία Το 2001 χορηγήθηκαν τα πρώτα δάνεια, συνολικο ψους 75 εκατοµµυρίων, στους τοµείς αυτο ς, για τον εκσυγχρονισµ υποδοµών υγείας και παιδείας στο Lodz της Πολωνίας και για τον εξοπλισµ εν ς νέου νοσοκοµείου στη Λευκωσία. Αποτελεσµατική στήριξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων Οι ενισχ σεις της ΕΤΕπ στο βιοµηχανικ τοµέα χορηγήθηκαν υπ µορφή ορίων πιστώσεων προς τράπεζες εταίρους, οι οποίες επαναχορηγο ν τα κεφάλαια σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Οι ΜΜΕ είναι βασικ ς µοχλ ς ανάπτυξης εν ς δυνα- µικο ιδιωτικο τοµέα, που δηµιουργεί θέσεις απασχ λησης, στις υποψήφιες χώρες. Κ προς Μάλτα 50 25 Μεσ γειος Υποψήφιες χώρες * * εκ των οποίων 2 285 εκατοµµ ρια στο πλαίσιο του Προενταξιακο Μηχανισµο 75 2 659 ( 1 ) Το 2001, η Τουρκία προστέθηκε στον κατάλογο των χωρών που είναι επιλέξιµες για χρηµατοδοτήσεις µέσω του Προενταξιακο Μηχανισµο της Τράπεζας. Ωστ σο, τα δάνεια που υπεγράφησαν κατά τη διάρκεια της οικονοµικής χρήσης (370 εκατοµµ ρια), συνοµολογήθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωµεσογειακής Εταιρικής Σχέσης και του Μηχανισµο TERRA. Για το λ γο αυτ, προκειµένου να υπάρχει συνοχή στην παρουσίαση, οι χρηµατοδοτήσεις στην Τουρκία έχουν ενταχθεί στο κεφάλαιο που αφορά τις χώρες εταίρους. O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 σελ. 18
Επιπλέον, το Ευρωπαϊκ Ταµείο Επενδ σεων (ΕΤΑΕ) απέκτησε συµµετοχές, συνολικο ψους 65 εκατοµµυρίων, σε πέντε εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηµατικών συµµετοχών, που καλ πτουν λες τις υποψήφιες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Πρ κειται για τις Baltic Investment Fund, Baltic SME Fund, Baring Central Europe Fund, Raiffeisen central and Eastern Europe Equity Fund και Innova/3 L.P. Το ΕΤΑΕ διαδραµατίζει διαρκώς σηµαντικ τερο ρ λο σον αφορά την ανάδυση εταιρειών παροχής αναπτυξιακών κεφαλαίων στην περιοχή. ιαρκής υποστήριξη στα δίκτυα µεταφορών και τηλεπικοινωνιών Το 2001, η ΕΤΕπ προσανατ λισε το 40% των χορηγήσεών της προς τον τοµέα των µεταφορών, προκειµένου να ανταποκριθεί στις σηµαντικές ανάγκες των υποψήφιων χωρών στον τοµέα αυτ. Οι χρηµατοδοτήσεις αφορο σαν την ενίσχυση του δυναµικο και την αποκατάσταση του σιδηροδροµικο δικτ ου, την αποκατάσταση τµηµάτων περιφερειακών οδών, τη δηµιουργία αυτοκινητοδρ µων και µία γέφυρα πάνω απ το ο ναβη. Η παρξη σ γχρονης υποδοµής τηλεπικοινωνιών αποτελεί προϋπ θεση για την οικονοµική δραστηρι τητα και η παρξη αποτελεσµατικών µέσων επικοινωνίας είναι απαραίτητη για την προσέλκυση νέων ξένων επενδ σεων. Για τη βελτίωση των σταθερών και κινητών συνδέσεων, χορηγήθηκαν συνολικά 423 εκατοµµ ρια, σε 7 χώρες. St. Petersburg Tallinn Helsinki Pskov IX Ventspils I Riga IX Moskva II Πρωτε οντες ξονες µεταφορών στις υποψήφιες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, για τους οποίους έχουν υπογραφεί δ νεια της ΕΤΕπ I Άξονες προτεραι τητας Σιδηρ δροµος Οδ ς Λιµένας ιαχείριση εναέριας κυκλοφορίας Αερολιµένας Klaipeda IX Vilnius Kaliningrad IX Minsk IX I VI VI I IX II IX Berlin VI II Warszawa VI Dresden III VI Kiyev III Praha IV Nürnberg IV VI V V VII München Donau IX Bratislava V Wien IV Kishinev Salzburg Budapest Gyor Odessa X V IV Ljubljana Trieste V Koper V Venice Rijeka V IV X Zagreb VII IV X Bucuresti Constanta Sarajevo Belgrade VII Burgas X V X Sofia VIII Istanbul Skopje IV IV VIII X Durrës Tiranë Alexandroúpoli X Thessaloniki Dunarea σελ. 19 XΩPEΣ YΠOΨHΦIEΣ ΠPOΣ ENTAΞH
Το µέλλον της χρηµατοδοτικής πολιτικής στις υποψήφιες χώρες Στα επ µενα έτη, η δραστηρι τητα της ΕΤΕπ στις χώρες που είναι υποψήφιες προς ένταξη θα συνεχίσει να εντατικοποιείται και να διαφοροποιείται, µε στ χο την επιτυχία της διε ρυνσης, επιβεβαιώνοντας τη βο ληση της Τράπεζας να συµβάλει στην υλοποίηση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. πως υπογραµµίζεται στο Επιχειρησιακ Πρ γραµµα, τα δάνεια που χορηγο νται στις υποψήφιες χώρες συµβάλλουν στην περιφερειακή ανάπτυξη, στο πλαίσιο της διευρυµένης κοινοτικής προοπτικής. Πράγµατι, εάν θεωρηθο ν ως ενιαίο σ νολο οι χορηγήσεις της ΕΤΕπ κατά το 2001 στις υποψήφιες χώρες και στις µειονεκτο σες περιοχές της Ένωσης, τα ατοµικ δ νεια που χορήγησε η Τράπεζα για την ενίσχυση της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής αντιπροσωπε ουν το 73% της δραστηρι τητάς της. Οι χρηµατοδοτήσεις αυτές θα χορηγο νται σε στενή συνεργασία µε την Επιτροπή. Στον τοµέα των µεταφορών, θα δοθεί έµφαση στην ισ ρροπη κατανοµή των χρηµατοδοτικών µέσων µεταξ σιδηροδροµικών και οδικών µεταφορών καθώς και στη βελτίωση των αεροπορικών µεταφορών επιβατών και φορτίων. Το περιβάλλον θα εξακολουθήσει να απαιτεί διαρκώς περισσ τερες επενδ σεις, καθώς οι χώρες θα ευθυγραµµίζονται µε τις απαιτήσεις των περιβαλλοντικών οδηγιών της Ένωσης. Η επεξεργασία των λυµάτων και των στερεών αποβλήτων, τα αστικά µέσα µεταφορών και το αστικ περιβάλλον, η αντικατάσταση και ο εκσυγχρονισµ ς βιοµηχανικών εγκαταστάσεων είναι τοµείς στους οποίους θα αποδοθεί ιδιαίτερη προσοχή. Η συνεργασία µε τις τράπεζες θα ενισχυθεί µέσω των συνολικών δανείων της ΕΤΕπ, προκειµένου να τονωθεί το επιχειρηµατικ πνε µα και να υποστηριχθεί ο σηµαντικ ς τοµέας των µικροµεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Το ΕΤΑΕ ξεκίνησε επίσης τις παρεµβάσεις του υπέρ του επιχειρηµατικο κεφαλαίου και η δράση του θα εντατικοποιηθεί. Θα υποστηριχθεί ευρ φάσµα βιοµηχανικών επενδ σεων, που θα καταστήσουν δυνατή την αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και την εγκατάσταση ξένων επενδυτών. Έτσι θα ευνοηθεί η δηµιουργία νέων θέσεων απασχ λησης και θα αυξηθεί η προστιθέµενη αξία των ήδη υπαρχουσών θέσεων απασχ λησης στην περιοχή. Στον τοµέα της ενέργειας, οι προσπάθειες θα επικεντρωθο ν στα δίκτυα διανοµής και στην αντικατάσταση των πεπαλαιωµένων εγκαταστάσεων καθώς και στην ορθολογική χρήση της ενέργειας και την ασφάλεια του εφοδιασµο. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στους τοµείς της παιδείας και της υγείας, καθώς οι υφιστά- µενες εγκαταστάσεις και ικαν τητες δεν συνάδουν καθ λου µε τις απαιτήσεις της σ γχρονης οικονοµίας. Η Τράπεζα θα επιβεβαιώσει την υποστήριξή της στα δίκτυα τηλεπικοινωνιών που κάνουν χρήση των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών και ευνοο ν τη δηµιουργία µίας οικονοµίας βασιζ µενης στη γνώση. Οι χρηµατοδοτήσεις στους προαναφερθέντες τοµείς θα υποστηριχθο ν επίσης απ την «Πρωτοβουλία Καινοτοµία 2000», η οποία επεκτάθηκε στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, κατ πιν αιτήµατος του Ευρωπαϊκο Συµβουλίου της Στοκχ λµης (Μάρτιος 2001). O OMIΛOΣ ETEπ TO 2001 σελ. 20