2

ΝΑΥΤΙΛΙΑ Ναυτιλία είναι η τέχνη του να γνωρίζεις, µέσα στο απέραντο γαλάζιο της θάλασσας, που βρίσκεσαι και τι πορεία πρέπει να ακολουθήσεις για να φτάσεις στον προορισµό σου. Επιµέλεια : Ηλίας. Γεωργίου 1

2

ΝΑΥΤΙΛΙΑ Ορισµοί Παράλληλοι : Η τοµή ενός επιπέδου, κάθετο στον άξονα της γης, µε τη επιφάνειά της, είναι ένας κύκλος. Αυτοί οι κύκλοι ονοµάζονται παράλληλοι. Μεταξύ των άπειρων κύκλων που µπορούν να χαραχθούν, υπάρχει ένας που είναι ο µεγαλύτερος όλων σε διάµετρο και που ονοµάζεται Ισηµερινός και είναι ο παράλληλος αναφοράς για τον προσδιορισµό των υπολοίπων. Ένας παράλληλος προσδιορίζεται από την γωνία που σχηµατίζει η ευθεία που ενώνει τα σηµεία του και περνά από το κέντρο της γης, µε την αντίστοιχη του Ισηµερινού. 3

Έτσι έχουµε τον παράλληλο των 38 ο 25 16 που περνά από το Αίγιο. Αντίστοιχος παράλληλος υπάρχει και στο νότιο ηµισφαίριο και για αυτό δίπλα στις µοίρες πρέπει να προσδιορίζουµε και το ηµισφαίριο Β ή Ν στα Ελληνικά και Ν ή S αντίστοιχα στα Αγγλικά. Μεσηµβρινοί : Είναι οι κύκλοι που προσδιορίζονται από τα άπειρα επίπεδα που περνούν από τον άξονα της γης. Οι µεσηµβρινοί έχουν όλοι την ίδια διάµετρο, σε αντίθεση µε τους παράλληλους και για αυτό χρειάστηκε να προσδιοριστεί ένας στον οποίο θα δοθεί το µηδέν σε µοίρες και από τον οποίο θα µετράµε για να προσδιορίσουµε τους υπόλοιπους. Έτσι ορίστηκε ο µεσηµβρινός που περνά από το αστεροσκοπείο της πόλης Greenwich της Αγγλίας. Ονοµάζεται δε και πρώτος µεσηµβρινός. Όπως για τους παράλληλους στους οποίους πρέπει να προσδιορίζουµε το ηµισφαίριο, για τους µεσηµβρινούς προσδιορίζουµε αν είναι ανατολικά ή δυτικά του Greenwich, Α ή Β στα Ελληνικά και E ή W στα Αγγλικά. Το Αίγιο βρίσκεται στον µεσηµβρινό 22 ο 15 52 (?) Α. Πάνω σε ένα χάρτη η κουκίδα που δείχνει που βρισκόµαστε, δηλαδή το στίγµα µας, προσδιορίζεται από τον παράλληλο και τον µεσηµβρινό που περνάν από αυτό. 4

Οι µοίρες, τα πρώτα λεπτά της µοίρας (60) και τα δεύτερα λεπτά της µοίρας ( 60 χ60=3.600 ) που προσδιορίζουν τον παράλληλο ενός σηµείου, προσδιορίζουν το γεωγραφικό πλάτος του, αυτές δε του αντίστοιχου µεσηµβρινού του το γεωγραφικό µήκος του. Έχοντας λοιπόν το γεωγραφικό πλάτος και µήκος ενός σηµείου, έχουµε τις συντεταγµένες του και µπορούµε να προσδιορίσουµε την θέση του, πάνω στην επιφάνεια της γης. 5

Το ναυτικό µίλι Το µήκος ενός ναυτικού µιλίου είναι το µήκος του τόξου στην επιφάνεια της γης, επάνω σε ένα µεσηµβρινό, που προσδιορίζεται µεταξύ δύο ευθειών που περνούν από το κέντρο της γης και σχηµατίζουν γωνία ενός πρώτου λεπτού της µοίρας. 1 ΝΜ = 1.852 µέτρα Με τον παραπάνω ορισµό η περιφέρεια της γης σε ένα οποιονδήποτε παράλληλο, είναι 360 ο χ 60 = 21.600 (µίλια) Αν η γη ήταν τέλεια σφαίρα, το µήκος της περιφέρειας ενός µεσηµβρινού θα ήταν ίσο µε το µήκος του ισηµερινού. Όµως η γη δεν είναι τέλεια σφαίρα και για αυτό χρησιµοποιούµε τον ισηµερινό που είναι περίπου 40.000 km και έτσι το ναυτικό µίλι έρχεται να ισούται µε 1.852 µέτρα. Ο κόµβος ( knot ) Οι ναυτικοί χρησιµοποιούν σαν µονάδα µέτρησης της ταχύτητας τον κόµβο. Ένας κόµβος ισούται µε ένα µίλι την ώρα ( 1kt = 1 M/h ) Ζώνες Ώρας ( Time Zones ) Έχουν συµφωνηθεί διεθνώς, 24 ζώνες, η κάθε ζώνη µε µήκος 15 ο. Έτσι µεσηµέρι στο Greenwich, αντιστοιχεί µε µεσάνυχτα στο γεωγραφικό µήκος των 180 ο. 6

Ώρα Greenwich ( GMT, UTC, Zulu ) Είναι η ώρα στο Γκρήνουιτς. Οπότε η τοπική ώρα, είναι η ώρα της σχετικής ζώνης ώρας και µετράται µε + ή ώρες της UTC. H ώρα Ελλάδος είναι = GMT ή UTC + 2 ενώ κατά την εποχή της καλοκαιρινής ώρας είναι + 3. Σε όλες τις αναγγελίες προς ναυτιλλόµενους η ώρα αναγράφεται είναι πάντα η ώρα UTC. Γραµµή Ηµέρας ( Date Line ) Στον µεσηµβρινό των 180 ο, που είναι στην άλλη µεριά από το Γκρήνουιτς, εκτός από την αλλαγή της ώρας, γίνεται και αλλαγή της ηµέρας και συνεπώς και της ηµεροµηνίας. Σε µερικές περιοχές η γραµµή στην οποία αλλάζει η ηµέρα δεν συµπίπτει µε την γραµµή του αντίστοιχου µεσηµβρινού, ιδιαίτερα σε νησιά του ειρηνικού ωκεανού. 7

ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Ο ναυτικός χάρτης είναι µια εικόνα ενός τµήµατος της επιφάνειας της γης, σε δύο διαστάσεις. Στους ναυτικούς χάρτες οι παράλληλοι και οι µεσηµβρινοί απεικονίζονται µε παράλληλες γραµµές κάθετες µεταξύ τους και µια πορεία απεικονίζεται µε ευθεία γραµµή, ενώ στην πραγµατικότητα είναι µια καµπύλη όπως η επιφάνεια της γης. Μια γνωστή µέθοδος µε την οποία παράγονται ναυτικοί χάρτες είναι η Μερκατορική προβολή. Ο Μερκατορικός Χάρτης Η γη είναι στρογγυλή, για αυτό είναι δύσκολο να αποτυπωθεί / προβληθεί η επιφάνεια της σε επίπεδο χαρτί. Οι ναυτικοί χάρτες γίνονται µε την µερκατορική προβολή που πείρε το όνοµά της από τον Μερκάτορ που πρώτος την εφάρµοσε. Η µερκατορική προβολή γίνεται επάνω σε ένα κύλινδρο που αγκαλιάζει την γη µέσω των ευθειών που περνούν από το κέντρο της γης. Αφού γίνει η αποτύπωση πάνω στον κύλινδρο, ξετυλίγοντας τον, έχουµε ένα επίπεδο χάρτη που στην οριζόντια κλίµακα µετρούµε τα µήκη, στην δε κατακόρυφη τα πλάτη. 8

Όπως φαίνεται και στο επόµενο σχήµα, όσο αποµακρυνόµαστε από τον ισηµερινό, τόσο µεγαλύτερες φαίνονται στο χάρτη οι αποστάσεις από ότι είναι στη γη, δηλαδή η κλίµακα αλλάζει µε το γεωγραφικό µήκος ενώ µένει σταθερή µε το γεωγραφικό πλάτος. Για αυτό, όπως θα δούµε παρακάτω, ποτέ δεν χρησιµοποιούµε την κλίµακα του µήκους για να µετρήσουµε αποστάσεις, αλλά χρησιµοποιούµε την κλίµακα του πλάτους. 9

Εκτός από τους Μερκατορικούς χάρτες υπάρχουν και άλλοι χάρτες µε άλλες προβολές που όµως δεν χρησιµοποιούνται στην ακτοπλοϊκή ναυτιλία. Οργάνωση Ναυτικού Χάρτη Σε ένα ναυτικό χάρτη θα βρούµε τις ακόλουθες πληροφορίες, Εκδίδουσα Αρχή Τίτλο Αριθµό Προβολή ( συνήθως µερκατορική ) Κλίµακα Σε ένα χάρτη, υπάρχει πάντοτε ένας αριθµός που ονοµάζεται κλίµακα. Και συνήθως παρουσιάζεται π.χ. 1: 10.000. Αυτό σηµαίνει ότι µια απόσταση που µετριέται στο χάρτη, στην πραγµατικότητα είναι 10.000 φορές µεγαλύτερη. Αν στο χάρτη µετράµε 1 cm στην πραγµατικότητα είναι 10.000 cm. Αν µετράµε µε διαβήτη ( κουµπάσο ), το άνοιγµα του διαβήτη στην πραγµατικότητα ( δηλαδή πάνω στην επιφάνεια της γης) η απόσταση είναι 10.000 φορές το άνοιγµα. Εδώ πρέπει να σηµειωθεί ότι η κλίµακα ισχύει για ένα γεωγραφικό πλάτος αφού όπως είδαµε οι χάρτες είναι παραµορφωµένοι. Οριζόντια γεωδαιτικά δεδοµένα (Horizontal Geodetic Datum) Πρόκειται για την σχέση µεταξύ του ελλειψοειδούς καµπύλης που επιλέχθηκε ως µοντέλο του σχήµατος της γης, και του πραγµατικού σχήµατος. Υπάρχουν πολλά τέτοια δεδοµένα εκ των οποίων τα περισσότερα ισχύουν µόνο τοπικά. Το WGS-84 datum είναι παγκόσµιο ( World Geodetic System ) και συνήθως στίγµατα που λαµβάνονται από δορυφορικά συστήµατα αναφέρονται σε αυτό. 10

Για το λόγο αυτό χρειάζεται διόρθωση σε ένα στίγµα που δίνει ένα WGS-84 GPS για συµπέσει µε τους χάρτες που χρησιµοποιούν άλλα γεωδαιτικά δεδοµένα. Για παράδειγµα για µια διόρθωση του WGS-84 στο Ευρωπαϊκό (European datum ), προσθέτουµε 0.06'N, 0.04'E στο στίγµα του WGS-84 GPS. Για το λόγο αυτό οι περισσότερες συσκευές GPS έχουν την δυνατότητα επιλογής γεωδαιτικών δεδοµένων. Πρακτικά αυτό που πρέπει εµείς να κάνουµε είναι να βάζουµε στο GPS του σκάφους µας το datum του χάρτη µας. Αναφορά µέτρησης βάθους (Chart Sounding Datum) ηλαδή από που ξεκινάν οι µετρήσεις βάθους π.χ. κατωτάτη ρηχία κλπ Μονάδες µέτρησης του βάθους και ύψους π.χ. οργιές (fathoms), µέτρα κλπ. Οριζόντια κλίµακα Είναι το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο η κλίµακα του χάρτη είναι ακριβής. Ηµεροµηνία έκδοσης και αναθεωρήσεων. Πληροφορίες ναυτικού χάρτη Συνήθεις πληροφορίες που βρίσκουµε σε ένα ναυτικό χάρτη : Βάθη Ισοβαθείς Ύψη Πληροφορίες για την παλίρροια Σηµαδούρες και σηµεία Ποιότητα βυθού Φάροι και φανοί Μαγνητική απόκλιση Ορατά χαρακτηριστικά σηµεία Ασφαλείς πορείες προσέγγισης ή διέλευσης ιάφορα άλλα σύµβολα, για την ερµηνεία των οποίων υπάρχει ιδιαίτερη έκδοση. 11

Η ΠΥΞΙ Α Η πυξίδα ανακαλύφθηκε από τους Κινέζους και στη Μεσόγειο άρχισε να χρησιµοποιείται στην ναυτιλία τον 13 ο, 14 ο αιώνα. Κατά τον 16 ο αιώνα, οι ναυτικοί πίστευαν ότι ο γεωγραφικός βόρειος πόλος συνέπιπτε µε την ένδειξη της πυξίδας. Στις αρχές του 19 ου αιώνα, διαπιστώθηκε ότι ο µαγνητικός βοράς βρίσκεται κάπου στον Αρκτικό Καναδά (78 N, 104 W) και δεν συµπίπτει µε τον γεωγραφικό. Το µαγνητικό πεδίο της γης, δηµιουργείται από τα ηλεκτρικά ρεύµατα που κυκλοφορούν στο µάγµα κάτω από τον στέρεο φλοιό. Επειδή ο φλοιός της γης συνεχώς µεταβάλλεται µε τις καταβυθίσεις και ανυψώσεις των πλακών της, µεταβάλλονται και τα ηλεκτρικά ρεύµατα και ως εκ τούτου και το µαγνητικό πεδίο, τόσο σε ένταση όσο και σε κατεύθυνση αλλά και στο χρόνο. 12

Η πυξίδα σαν µαγνήτης που είναι, προσανατολίζεται µέσα στο µαγνητικό πεδίο της γης, δείχνοντας τον µαγνητικό βορά. Η διαφορά από τον γεωγραφικό ονοµάζεται απόκλιση. 13

Το µαγνητικό πεδίο της γης, εκτός από τις µεταβολές που είδαµε, µεταβάλλεται τοπικά, και από την παρουσία µεταλλικών µαζών, όπως σε µία περιοχή µε σηµαντικά µεταλλεύµατα στο υπέδαφος ή κοντά στη πυξίδα, από ένα µεταλλικό αντικείµενο ή από ένα καλώδιο στο οποίο περνά ηλεκτρικό ρεύµα. Η λανθασµένη ένδειξη της πυξίδας λόγω αυτών των αιτιών που ουσιαστικά οφείλονται στον τρόπο και θέση εγκατάστασής της, ονοµάζονται παρέκκλιση και αφορά την συγκεκριµένη πυξίδα. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι για να έχουµε σωστή ένδειξη του γεωγραφικού βορά από µια πυξίδα, θα πρέπει να διορθώσουµε την ένδειξή της υπολογίζοντας τόσο τη απόκλιση όσο και την παρέκκλιση. 14

ιόρθωση απόκλισης Σε κάθε ναυτικό χάρτη, υπάρχουν σε περισσότερες από µία θέσεις ανεµολόγια. Η γραµµή που περνά από το κέντρο του κύκλου και τις 0 ο (µηδέν µοίρες) δείχνει τον γεωγραφικό βορά. Η άλλη γραµµή µε το βέλος, δείχνει τον µαγνητικό βορά και την απόκλιση, που εδώ είναι 7 ο 45 W 1992 (9 Ε ). ηλαδή το 1992 η απόκλιση ήταν υτική 7 ο 45 W και κάθε χρόνο αλλάζει προς ανατολικά ( Ε ) 9. Από το 1992 µέχρι το 2004 είναι 12 χρόνια εποµένως σήµερα η απόκλιση είναι 12 χ 9 = 108 ή 1 ο 48. Επειδή η µεταβολή είναι ανατολικά θα πρέπει να την αφαιρέσουµε από την δυτική απόκλιση 7 ο 45 = 6 ο 105-1 ο 48 -------------- = 5 ο 57 W δηλαδή σχεδόν 6 ο (µοίρες) Αν λοιπόν θέλαµε να ακολουθήσουµε µία πορεία προς βορά, η πυξίδα µας θα πρέπει να δείχνει ( 0 ο 6 ο = 360 ο 6 ο = ) 354 ο. Αν τώρα έχουµε µια πορεία που η πυξίδα µας δείχνει π.χ. 180 ο και θέλουµε να την µεταφέρουµε στον χάρτη, θα πρέπει να προσθέσουµε 6 ο. 15

Είδαµε λοιπόν ότι η µαγνητική απόκλιση διορθώνεται, από µεν τον χάρτη προς την πυξίδα, µε πρόσθεση ή αφαίρεση ανάλογα αν είναι υτική ή Ανατολική και από την πυξίδα προς το χάρτη το αντίστροφο. Για να θυµάται κανείς πότε προσθέτει ή πότε αφαιρεί, υπάρχουν διάφορες µέθοδοι για ενίσχυση της µνήµης. Όµως ένας αλάνθαστος τρόπος είναι ο ακόλουθος. Κατ αρχήν, πρέπει να συνειδητοποιεί κανείς, τι λάθος δείχνει η πυξίδα αν θέλει να πάει βόρεια ( γεωγραφικά). ηλαδή για να πάω βόρεια (πορεία 0 ο ή 360 ο ) τι πρέπει να µου δείχνει η πυξίδα. Αν π.χ. πρέπει να δείχνει 6 ο, σηµαίνει ότι η απόκλιση είναι 6 ο ανατολική δηλαδή στις 0 ο προσθέσαµε 6 ο. Εποµένως µια διόπτευση που πρέπει να µεταφέρω στον χάρτη πρέπει να της αφαιρέσω αυτές τις 6 ο. Στον Ελλαδικό χώρο η απόκλιση είναι µικρή, 2 ο 3 ο, οπότε δεν έχει και µεγάλη σηµασία η διόρθωση. Το να κρατάς πορεία π.χ. 88 ο αντί για 90 ο δεν εύκολο, διότι πέρα από την ταλάντευση του σκάφους, οι υποδιαιρέσεις της πυξίδας είναι ανά 5 ο, οπότε µια πορεία 90 ο κατά µέσο όρο, θα µας βγάλει στον προορισµό µας. ιόρθωση της παρέκκλισης Συνήθως γίνεται προσπάθεια να διορθωθεί η παρέκκλιση µιας πυξίδας, τοποθετώντας µικρά κοµµάτια από σίδερο κοντά στην πυξίδα. Αυτό δεν µπορεί να λύσει πλήρως το πρόβληµα διότι η παρέκκλιση αλλάζει και µε την πορεία. Οπότε ένας αποτελεσµατικός τρόπος είναι να γίνεται σύγκριση της πυξίδας του σκάφους µε µια άλλη που κρατάµε µακριά από σίδερα και ρεύµατα. Έτσι µπορεί κανείς να δηµιουργήσει ένα πίνακα στον οποίο να αναφέρονται οι παρεκκλίσεις σε επιλεγµένες πορείες π.χ. κάθε 10 ο ή 20 ο. Εννοείται ότι η σχετική παρέκκλιση πρέπει να προστίθεται ή αφαιρείται στην απόκλιση ώστε να έχουµε µια σωστή πορεία. Η πρόσθεση ή η αφαίρεση µπορεί απλά να αποφασίζεται όπως και µε την απόκλιση. Εξ άλλου σήµερα τα GPS είναι τόσο φθηνά που κάθε σκάφος διαθέτει τουλάχιστον ένα. Το GPS µεταξύ άλλων µας δείχνουν και την πραγµατικά πορεία έτοιµη και διορθωµένη. Στίγµα Όπως λεει και η λέξη, στίγµα είναι η κουκίδα. Η κουκίδα επάνω στο ναυτικό χάρτη είναι το στίγµα του σκάφους και το οποίο προσδιορίζεται µε τις συντεταγµένες του. Εποµένως κάθε στίγµα που βάζουµε στον χάρτη, καλό είναι να βάζουµε δίπλα του και τις συντεταγµένες για να µη χρειάζεται διαρκής αναφορά στις κλίµακες. 16

Όµως, όταν το σκάφος κινείται, κινείται και το στίγµα. Εποµένως, δίπλα στο στίγµα γράφουµε και την ώρα που το σηµειώσαµε. Πως βρίσκουµε το στίγµα. Στίγµα µε διοπτεύσεις Η πιο απλή µέθοδος είναι να διαβάσουµε το GPS και να µεταφέρουµε στο χάρτη τις συντεταγµένες. Αν όµως το GPS δεν λειτουργεί, τότε µε την βοήθεια της πυξίδας χειρός που κάθε σκάφος πρέπει να διαθέτει µπορούµε να προσδιορίσουµε το στίγµα µε δύο διοπτεύσεις. Επιλέγουµε δύο σηµεία που βλέπουµε και τα οποία µπορούµε να τα προσδιορίσουµε εύκολα και στο χάρτη. Π.χ. ένα φάρο και ένα ακρωτήρι. Καλό είναι τα επιλεχθέντα σηµεία να σχηµατίζουν µεταξύ τους µια γωνία ούτε πολύ µικρή αλλά ούτε και πολλή µεγάλη. ιοπτεύουµε µε την πυξίδα χειρός τα δύο αυτά σηµεία και σηµειώνουµε τις γωνίες. Στο χάρτη χαράζουµε µία ευθεία που περνά από το κάθε σηµείο µε την γωνία του. Έτσι στο σηµείο που οι ευθείες τέµνονται είναι και το στίγµα µας. Αν αντί δύο σηµεία διοπτεύσουµε τρία, τότε το στίγµα θα είναι στην τοµή των τριών ευθειών ή στο τρίγωνο που αυτές θα σχηµατίζουν. Για να είµαστε όµως πιο σωστοί, θα πρέπει να διορθώσουµε την διόπτευσή µας σύµφωνα µε την απόκλιση της περιοχής, πριν την µεταφέρουµε στον χάρτη. Στίγµα εξ αναµετρήσεως Αν µετά το τελευταίο στίγµα που πήραµε µε διοπτεύσεις, βγούµε στο ανοικτό πέλαγος και δεν βλέπουµε πια στεριά, µπορούµε να προσδιορίσουµε το στίγµα µας µε αναµέτρηση. Σηµειώνουµε στο χάρτη την πορεία µας, από το τελευταίο στίγµα. Υπολογίζουµε την ταχύτητά µας, υπολογίζουµε πόση ώρα πέρασε από την ώρα του τελευταίου στίγµατος και επάνω στην γραµµή της πορείας µας βάζουµε το στίγµα την συγκεκριµένη ώρα. Γίνεται κατανοητό ότι ένα στίγµα εξ αναµετρήσεως δεν έχει την ακρίβεια ενός στίγµατος από διοπτεύσεις, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν ρεύµατα. 17

Άλλοι τρόποι προσδιορισµού στίγµατος είναι π.χ. Η τοµή της γραµµής της πορείας µας µε µια ισοβαθή ή µε µια διόπτευση ενός µόνο σηµείου. Γίνεται κατανοητό ότι τέτοια στίγµατα µπορεί να περιέχουν και σηµαντικά λάθη. Χάραξη πορείας Πορεία είναι η ευθεία γραµµή που πρέπει να πλεύσουµε από εκεί που είµαστε µέχρι εκεί που θέλουµε να πάµε. Χαράζουµε λοιπόν την πορεία µας στον χάρτη. Προτιµάµε να την χαράξουµε µε τον διπαράλληλο χάρακα, έτσι ώστε χωρίς να σηκώσουµε τον χάρακα από τον χάρτη, να µεταφέρουµε την γραµµή της πορείας στο ανεµολόγιο. Εκεί βλέπουµε την γωνία που πρέπει να δείχνει η πυξίδα µας προκειµένου να ακολουθήσουµε την πορεία µας. Βέβαια πρέπει να την διορθώσουµε για την απόκλιση και παρέκκλιση. Αν έχουµε GPS plotter ή PC µε ανάλογους χάρτες, η χάραξη της πορείας γίνεται εύκολα µε ένα κλικ, από σηµείο σε σηµείο. Είναι πολύ σηµαντικό, για µακρινά ταξίδια, να χαράσσουµε την πορεία µας και κάθε µία ώρα να την επιβεβαιώνουµε µε ανάλογα στίγµατα. Η πρακτική αυτή είναι πολύ χρήσιµη για άγνωστα νερά και την περίπτωση που τα ηλεκτρονικά χαλάσουν. Όταν ιστιοπλέουµε, ιδιαίτερα µε δύσκολες συνθήκες ( ισχυροί άνεµοι, τρικυµία κλπ) που δεν είναι εύκολο να χαράζουµε και να διορθώνουµε πορείες, καλό είναι να έχουµε στο µυαλό µας τον χάρτη και να µπορούµε να κάνουµε εκτίµηση της θέσης µας και της πορείας µας. GPS Είναι τα αρχικά του Global Positioning System, δηλαδή παγκόσµιο σύστηµα προσδιορισµού θέσης. Οι Αµερικανοί πρώτοι, για τις πολεµικές ανάγκες τους, έθεσαν σε γεωστατικές τροχιές 24 δορυφόρους, οι οποίοι εκπέµπουν σήµατα. Τα σήµατα αυτά λαµβάνονται από τις συσκευές GPS που µπορεί να είναι από 2 µέχρι 12 δορυφόρους και ύστερα από κατάλληλη επεξεργασία τα µεταφράζουν σε στίγµα. Με την δύναµη και ταχύτητα των µικροεπεξεργαστών ( microprocessors ) η ανάγνωση του στίγµατος γίνεται συνεχώς, σχεδόν κάθε δευτερόλεπτο. Εποµένως είναι εύκολο για τις συσκευές αυτές να υπολογίζουν ταχύτητα, πορεία κ.α. 18

Επιλέγοντας το γεωδαιτικό σύστηµα της συσκευής, να ταυτίζεται µε αυτό του χάρτη, π.χ. WGS-84, το στίγµα δεν χρειάζεται διόρθωση. Η ταχύτητα που µας δίνει το GPS, είναι πραγµατική ταχύτητα επί του εδάφους, ενώ η ταχύτητα που δείχνει το δροµόµετρο είναι η ταχύτητα του σκάφους σε σχέση µε το νερό, αφού παίρνει σήµα από το προπελάκι. Οι βασικές λειτουργίες ενός GPS : Waypoint: Είναι ένα σηµείο πορείας. Μπορούµε δηλαδή να βάλουµε, στην µνήµη, τις συντεταγµένες ενός σηµείου ( ακρωτηρίου, νησιού, λιµανιού κλπ). Route: Πορεία. Είναι ένα σύνολο από Waypoints, που αποτελούν µια πορεία. Goto: Πήγαινε προς, κάποιο σηµείο που επιλέγουµε. Τότε στην οθόνη βγαίνει ή ένα βέλος ή ένας διάδροµος που δείχνει την κατεύθυνση του σηµείου. Mark : Σηµείωσε. Σηµειώνει στη µνήµη τις συντεταγµένες του σηµείου που βρισκόµαστε εκείνη την στιγµή. ΜΟΒ : ( Man Over Board ). Άνθρωπος στη θάλασσα. Σηµειώνει το σηµείο και µπορεί να µας οδηγήσει πίσω για να µαζέψουµε τον άνθρωπο. Σχεδόν όλα τα GPS έχουν την δυνατότητα να συνδέονται µε αυτόµατο πιλότο τον οποίο και καθοδηγούν όταν έχουν ενεργοποιηθεί οι εντολές, Goto ή Route. GPS-PLOTTER Είναι συσκευές GPS που δέχονται ναυτικούς χάρτες σε ηλεκτρονική µορφή (κασέτες) και που κάνουν την ναυτιλία εύκολη. Όµως ποτέ δεν πρέπει να βασίζεται κανείς µόνο στους ηλεκτρονικούς χάρτες. Τα ηλεκτρονικά όχι µόνο µπορούν να χαλάσουν αλλά χρειάζονται και ρεύµα για να λειτουργήσουν. RADAR Ακόµη ένα σηµαντικό ηλεκτρονικό βοήθηµα για ασφαλή ναυτιλία. Αποτελείται από µια περιστρεφόµενη κεραία, η οποία στέλνει σήµατα, καταγράφει τις ανακλάσεις τους από αντικείµενα, πλοία, στεριές κλπ και τα παρουσιάζει σε οθόνη. Πολύτιµο βοήθηµα για την νύχτα, για οµίχλη και για ένα σύντοµο ύπνο, αφού διαθέτουν συναγερµό όταν παρουσιαστεί εµπόδιο στην επιλεχθείσα απόσταση. Επειδή η ανάκλαση ενός σχετικά µικρού αντικειµένου µπορεί να είναι µικρή και το στίγµα στην οθόνη ασθενές, είναι υποχρεωτικό να υπάρχει στο σκάφος ο ειδικός ανακλαστήρας που κάνει το στίγµα έντονο. 19