MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΥΠΕΡΤΑΣΗ-ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S
Αποτελέσματα ερευνών έχουν δείξει πως η μείωση της πρόσληψης νατρίου (1500 mg/day) μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης Η συστολική πίεση μειώθηκε κατά 8.0 mmhg, ενώ η διαστολική κατά 4.5 mmhg Η μείωση ήταν μεγαλύτερη στα υπερτασικά άτομα Τα άτομα με χαμηλή πρόσληψη νατρίου είχαν και χαμηλότερη συχνότητα πονοκεφάλων
Τρεις διαφορετικές δίαιτες Control diet (χαμηλή πρόσληψη φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών προϊόντων 37% των θερμίδων προερχόταν από λίπη) Fruit/vegetable diet (8-10 μερίδες φρούτων και λαχανικών, με λιγότερα σνακ και γλυκά από την control diet) Combination diet (8-10 μερίδες φρούτων και λαχανικών,, 2-32 μερίδες με γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά,, 27% των θερμίδων προερχόταν από λίπη) Και οι τρεις δίαιτες περιείχαν την ίδια ποσότητα σε αλάτι, νάτριο και αλκοόλ. Η πρόσληψη θερμίδων ήταν ικανοποιητική ώστε να μη χάνουν τα άτομα σε βάρος
Fruit/Vegetable Diet μείωσε τη συστολική πίεση κατά 2.8 mmhg και τη διαστολική πίεση κατά 1.1 mmhg. Combination Diet μείωσε τη συστολική πίεση κατά 5.5 mm Hg και τη διαστολική πίεση κατά 3.0 mmhg. Η μείωση της αρτηριακής πίεσης ήταν η μεγαλύτερη στα υπερτασικά άτομα Συμπεράσματα Οι ερευνητές εκτίμησαν πως εάν ακολουθηθεί μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και με γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά και παρουσιαζόταν τα ίδια αποτελέσματα, τότε η θνησιμότητα στις Η.Π.Α. από καρδιαγγειακές ασθένειες και εγκεφαλικά θα μειωνόταν κατά 15% και 27%, αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει 225,000 λιγότεροι θάνατοι από συγκοπή καρδιάς και 100,000 λιγότερα εγκεφαλικά κάθε χρόνο
Υπάρχουν ενδείξεις για το ότι οι πλούσιες σε κάλιο τροφές, όπως τα πορτοκάλια, προστατεύουν από την υπέρταση. Να σημειωθεί ότι οι υπερτασικοί που παίρνουν διουρητικά πρέπει να παίρνουν τροφές πλούσιες σε κάλιο, όπως είναι τα πορτοκάλια και οι μπανάνες
Το σκόρδο προκαλεί μικρή μείωση της αρτηριακής πίεσης όταν χορηγείται σε σχετικά μεγάλες ποσότητες (π.χ.. 10-25 σκελίδες φυσικού σκόρδου την ημέρα). Τα σκευάσματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι εκχυλίσματα σκόρδου, που δεν έχουν σταθερή σύνθεση και είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν σταθερή δόση
Οστεοπόρωση Η οστεοπόρωση είναι μια αρρώστια που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα. Θεωρείται το μεγαλύτερο, δημόσιο πρόβλημα υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείες, προσβάλλοντας 26.000 λευκές γυναίκες ετησίως. Στο Καναδά 1 στις 4 γυναίκες και 1 στους 8 άντρες έχουν οστεοπόρωση γενετικοί, ενδοκρινείς σημερινός τρόπος ζωής
Τύποι οστεοπόρωσης Ο τύπος 1 (γυναίκες( μετά την εμμηνόπαυση, ηλικίας 51 έως 75 έτη με μείωση των κυττάρων των οστών), όπου παρατηρούνται κατάγματα στους σπονδύλους και στους πήχεις και Ο τύπος 2 (άνδρες( και γυναίκες άνω των 70 ετών), όπου τα κατάγματα είναι συχνότερα στον αυχένα, στη λεκάνη, στην κνήμη και στο βραχιόνιο οστό
Κατηγοριοποίηση της οστεοπόρωσης ανάλογα με την κατάσταση του οστού 1. τη φυσιολογική οστική μάζα (οι μετρήσεις δίνουν τιμές μεγαλύτερες από τη μέση τιμή των νεαρών ενηλίκων, μείον μία σταθερά απόκλιση), 2. την οστεοπενία (η μετρούμενη οστική μάζα βρίσκεται μεταξύ μιας και δυόμισι σταθερών αποκλίσεων κάτω από τη μέση τιμή των νέων ενηλίκων), 3. την οστεοπόρωση (η οστική μάζα αποκλίνει προς τα κάτω περισσότερο από 2,5 σταθερές αποκλίσεις από τη μέση τιμή που έχουν οι νέοι ενήλικες) και 4. την εγκατεστημένη ή σοβαρή οστεοπόρωση (η οστική μάζα όχι μόνον είναι μικρότερη κατά 2,5 σταθερές αποκλίσεις από τη μέση τιμή, αλλά έχουμε πλέον και την ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων καταγμάτων που οφείλονται στην ευθραυστότητα των οστών).
Συμπτώματα Δεν είναι πάντα εύκολα αναγνωρίσιμα. Κυρίως εμφανίζεται με διάχυτους πόνους στα οστά, ιδιαίτερα στον θώρακα και την οσφύ, με συμπίεση ή καθίζηση των σπονδύλων λόγω της επίδρασης μηχανικών πιέσεων, όπως του σωματικού βάρους με αποτέλεσμα την προοδευτική κύφωση και βράχυνση του αναστήματος και συχνά με «παθολογικά κατάγματα»
Ασβέστιο Η οστεοπόρωση προσβάλλει περισσότερο τις γυναίκες, διότι έχουν 15% μικρότερη οστική πυκνότητα από τους άντρες και 30% λιγότερη οστική μάζα από αυτούς. Η οστική μάζα στις γυναίκες μειώνεται αρκετά κατά την εμμηνόπαυση. Η διατροφή των γυναικών θεωρείται πιο φτωχή σε ασβέστιο σε σχέση με τους άντρες.
Ασβέστιο Η Duncan το 2000 διαπίστωσε ότι με την πρόσληψη επαρκούς ποσότητας ασβεστίου από την ηλικία των 11 ως τα 24 χρόνια, όπου επιτυγχάνεται η πλήρης δημιουργία οστικής μάζας, μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος της οστεοπόρωσης Το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι πλούσια πηγή σε συγκέντρωση ασβεστίου, ενώ, άλλες τροφές που είναι εμπλουτισμένες σε ασβέστιο είναι ο χυμός πορτοκαλιού και η σάλτσα σόγιας
Ασβέστιο Η πρόσληψη του ασβεστίου που καταναλώνει ένα άτομο στην παιδική και εφηβική του ηλικία αν δεν είναι αρκετή, μπορεί να συμβάλλει στην μείωση της οστικής πυκνότητας στη ζωή του αργότερα Η πρόσληψη του ασβεστίου ημερησίως πρέπει να είναι 1,000 mg για τις γυναίκες 19-50 ετών και 1,200 mg για τις γυναίκες 51 ετών και άνω, ώστε να αποφεύγεται η εμφάνιση της οστεοπόρωσης
Βιταμίνη D Η βιταμίνη D συμβάλλει στην ανάπτυξη της οστικής μάζας Η έλλειψη των οιστρογόνων στο γυναικείο οργανισμό επιταχύνει την εμφάνιση της οστεοπόρωσης ιδιαίτερα τις δύο πρώτες δεκαετίες της εμμηνόπαυσης Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη, διότι βοηθά στη γρηγορότερη απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από τον οργανισμό. Επίσης συμμετέχει και στον μεταβολισμό του ασβεστίου, φωσφόρου, συνεπώς συμμετέχει στη δόμηση των οστών
Βιταμίνη D Η έκθεση στον ήλιο είναι αρκετή για να προμηθεύσει τον ανθρώπινο οργανισμό σε ικανοποιητικό βαθμό με την απαραίτητη βιταμίνη D, παρόλα πολλοί πληθυσμοί χρειάζεται να λαμβάνουν συμπληρώματα αυτής της βιταμίνης, ειδικά αν το δέρμα τους είναι σκουρόχρωμο ή αν κατοικούν κοντά στις άκρες των ημισφαιρίων όπου η υπεριώδεις ακτίνες δεν είναι αρκετά δυνατές κατά τους χειμερινούς μήνες ή απορροφούνται από σύννεφα, όζον ή άλλες μορφές ατμοσφαιρικής μόλυνσης
Βιταμίνη D Όταν η βιταμίνη D και το ασβέστιο χορηγούνται μαζί, υπάρχει μια αύξηση στην ανόργανη πυκνότητα των οστών Κλινικές έρευνες σε άτομα τρίτης ηλικίας που είχαν έλλειψη βιταμίνης D, είχαν θετικά αποτελέσματα μετά από παρεμβατικό πρόγραμμα διατροφικού συμπληρώματος βιταμίνης D, και σημείωσαν μείωση του κινδύνου καταγμάτων Ο βακαλάος, το λάδι από συκώτι, το λίπος ψαριού και τροφές όπως το γάλα και τα δημητριακά παρέχουν τον μεγαλύτερο βαθμό της βιταμίνης D που προέρχεται από τις τροφές
Παράγοντες εμφάνισης οστεοπόρωσης Η Βιταμίνη 12 βοηθά στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας Σε εργαστηριακές έρευνες αποδείχτηκε ότι η βιταμίνη Β-12 έχει σημαντικές επιδράσεις στην εξάπλωση του οστεοβλάστη ο φώσφορος θεωρείται τόσο σημαντικός όσο και το ασβέστιο στην αύξηση και τη διατήρηση της οστικής πυκνότητας Τα οιστρογόνα προστατεύουν τα οστά στην απορρόφηση του ασβεστίου
Παράγοντες εμφάνισης οστεοπόρωσης Οι πιο σημαντικοί παράγοντες που συντελούν στην υγεία των οστών είναι η άσκηση και η διατροφή. Σύμφωνα με την έρευνα των Turner και Bass, 2001, το 88% των ερωτηθέντων πίστευε ότι η συστηματική άσκηση μπορεί να μειώσει την εμφάνιση της οστεοπόρωσης, ενώ το 91% ότι οι διατροφικές συνήθειες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της συγκεκριμένης νόσου Αξιοσημείωτος είναι και ο ρόλος του ασβεστίου για την προαγωγή της ανάπτυξης του σκελετού Τα άτομα πρέπει οπωσδήποτε να το περιέχουν στην διατροφή τους το αργότερο στην παιδική και πρώτη εφηβική τους ηλικία
Παράγοντες εμφάνισης οστεοπόρωσης Άλλοι διατροφικοί παράγοντες που βοηθούν την απορρόφηση του ασβεστίου, είναι οι μονοσακχαρίτες υδατάνθρακες και από τους δισακχαρίτες, η λακτόζη. Αντίθετα, οι πρωτεΐνες, και από ανόργανα στοιχεία το νάτριο και ο φώσφορος μειώνουν την ταχύτητα αυτής της διαδικασίας. Τα λίπη και η καφεΐνη έχουν ελάχιστη επίδραση στην απορρόφηση του ασβεστίου
Παράγοντες εμφάνισης οστεοπόρωσης Η συστηματική θεραπεία χρήσης κορτιζόνης για περισσότερο από τρεις μήνες, αρχικός υπερθυρεοειδισμός ή παλιό ιστορικό υπερθυρεοειδισμού, πρόωρη εμμηνόπαυση σε γυναίκες, δηλαδή πριν την ηλικία των 45 ετών, η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου σε διατροφικό επίπεδο, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης, ιδιαίτερα η κατανάλωση ποσότητας μεγαλύτερη από τέσσερα φλιτζάνια ημερησίως
Καθώς αυξάνεται η πρόσληψη του αλατιού στην διατροφή έχει αποδειχτεί ότι αυξάνεται και ο βαθμός απέκκρισης του ασβεστίου από τα ούρα. Το επίπεδο του ασβεστίου στα ούρα αυξάνεται περίπου 26 mg για κάθε γραμμάριο αλατιού που καταναλώνεται Μεγαλύτερη απέκκριση ασβεστίου όταν καταναλώνεται δίαιτα με υψηλή πρωτεΐνη και αλάτι συγκριτικά με τη δίαιτα με κανονική πρόσληψη πρωτεΐνης και χαμηλή πρόσληψη αλατιού
Θα ήταν ορθό να ακολουθείται μια διατροφή πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, που βοηθούν την απορρόφηση του ασβεστίου, τόσο από τα οστά, όσο και από τα μαλακά μόρια του οργανισμό, ενώ παράλληλα θα πρέπει σε άτομα με οστεοπόρωση να προτείνεται η μείωση των πρωτεϊνών και του άλατος στα γεύματα.
Η εξάντληση των αποθεμάτων μαγνησίου επιδρά σε όλα τα επίπεδα του μεταβολισμού του σκελετού, προκαλώντας, κατάπαυση της οστικής ανάπτυξης, μείωση της οστεοβλαστικής και οστεοκλαστικής δραστηριότητας, οστεοπενία, και τέλος ευθραυστότητα των οστών
Βιβλιογραφία Marion Nestle. Διατροφή στην κλινική πράξη, Εκδόσεις Παρισιάνου, Σελ. 230-236, 236, 1987.