ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ ηµιουργώντας έναν καλύτερο κόσµο Η Σαηεντολογία, που ιδρύθηκε και αναπτύχθηκε από τον Λ. Ρον Χάµπαρντ, είναι µια εφαρµοσµένη θρησκευτική φιλοσοφία η οποία προσφέρει έναν ακριβή δρόµο µέσω του οποίου ο καθένας µπορεί να ξανακερδίσει την αλήθεια και την απλότητα του πνευµατικού του εαυτού. Η Σαηεντολογία αποτελείται από συγκεκριµένα αξιώµατα, που προσδιορίζουν τα βαθύτερα αίτια και αρχές της ύπαρξης, και µια ευρεία περιοχή παρατηρήσεων στις ανθρωπιστικές σπουδές είναι ένα φιλοσοφικό θέµα που πραγµατικά αφορά ολόκληρη τη ζωή. Αυτό το ευρύ σύνολο γνώσης κατέληξε σε δύο εφαρµογές του θέµατος: πρώτον, µια τεχνολογία (οι µέθοδοι εφαρµογής µιας τέχνης ή επιστήµης) µε την οποία ο άνθρωπος να αυξήσει την επίγνωσή του σαν πνεύµα και να επιτύχει την ελευθερία που γύρευαν πολλές µεγάλες φιλοσοφικές διδασκαλίες και δεύτερον, ένα µεγάλο αριθµό θεµελιωδών αρχών που µπορούν να χρησιµοποιήσουν οι άνθρωποι για να βελτιώσουν τη ζωή τους. Στην πραγµατικότητα, σ αυτή τη δεύτερη εφαρµογή, η Σαηεντολογία δεν προσφέρει τίποτα λιγότερο από πρακτικές µεθόδους για να βελτιώσουµε κάθε πλευρά της ύπαρξής µας - εργαλεία για να δηµιουργήσουµε νέους τρόπους ζωής. Και από αυτή προέρχεται η ύλη του θέµατος που είστε έτοιµοι να διαβάσετε. Έχοντας συνταχθεί από τα γραπτά του Λ. Ρον Χάµπαρντ, τα δεδοµένα που παρουσιάζονται εδώ δεν είναι παρά ένα από τα εργαλεία που µπορούν να βρεθούν στο βιβλίο Σαηεντολογία: Θεωρία και Πράξη. Το βιβλίο -ένας περιεκτικός οδηγός- περιέχει πολυάριθµες εφαρµογές της Σαηεντολογίας οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να βελτιώσουν πολλές άλλες περιοχές της ζωής. Σ αυτό εδώ το βιβλίο, οι επιµελητές της έκδοσης έχουν εµπλουτίσει τα δεδοµένα µε µια σύντοµη εισαγωγή, πρακτικές ασκήσεις και παραδείγµατα επιτυχούς εφαρµογής. Στα Κέντρα Σαηεντολογίας, οι διευθύνσεις των οποίων είναι διαθέσιμες στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.scientology.org, θα βρεις μαθήματα για να αυξήσεις την κατανόησή σου και περισσότερα υλικά για να διευρύνεις τη γνώση σου. Πολλά νέα φαινόµενα γύρω από τον άνθρωπο και τη ζωή περιγράφονται στη Σαηεντολογία, κι έτσι σ αυτές τις σελίδες µπορεί να συναντήσεις όρους µε τους οποίους δεν είσαι εξοικειωµένος. Αυτοί εξηγούνται την πρώτη φορά που εµφανίζονται, καθώς και στο γλωσσάριο στο τέλος του βιβλίου. Η Σαηεντολογία είναι για να χρησιµοποιείται. Είναι µια πρακτική φιλοσοφία, κάτι που κάνει κάποιος. Χρησιµοποιώντας αυτά τα δεδοµένα, µπορείς ν αλλάξεις συνθήκες. Εκατοµµύρια άνθρωποι που θέλουν να κάνουν κάτι για τις συνθήκες που βλέπουν γύρω τους έχουν εφαρµόσει αυτή τη γνώση. Γνωρίζουν ότι η ζωή µπορεί να βελτιωθεί. Και γνωρίζουν ότι η Σαηεντολογία είναι αποδοτική. Χρησιµοποίησε αυτά που θα διαβάσεις σ αυτές τις σελίδες για να βοηθήσεις τον εαυτό σου και τους άλλους και θα είσαι ένα απ αυτά τα άτοµα. ΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ
Σκέψου για λίγο το εξής: σε όλη τη διάρκεια των σπουδών σου, σου δίδαξε ποτέ κανείς πώς να µελετήσεις κάτι; Σήµερα οι άνθρωποι αποφοιτούν απ το σχολείο και είναι ανίκανοι να γράψουν ή να διαβάσουν σ ένα αρκετά ικανοποιητικό επίπεδο έτσι ώστε να τα καταφέρουν σε µια δουλειά ή να τα βγάλουν πέρα στη ζωή. Πρόκειται για τεράστιο πρόβληµα. εν είναι ότι δεν µπορούµε να µάθουµε κάτι το θέµα είναι πώς να το µάθουµε. Αυτό είναι ένα βήµα που λείπει από ολόκληρη την εκπαίδευση. Ο Λ. Ρον Χάµπαρντ κάλυψε αυτό το τεράστιο κενό, παρέχοντας την πρώτη και µοναδική τεχνολογία για το πώς να µελετάµε. Ανακάλυψε τους νόµους πάνω στους οποίους βασίζεται η µάθηση και ανέπτυξε αποτελεσµατικές µεθόδους που όλοι µπορούν να εφαρµόσουν. Ονόµασε το όλο θέµα «Τεχνολογία Μελέτης». Αυτή η τεχνολογία παρέχει κατανόηση των βασικών αρχών της µάθησης και προσφέρει συγκεκριµένους τρόπους για να ξεπεραστούν όλες οι παγίδες που συναντάει κανείς στη µελέτη του. Η Τεχνολογία Μελέτης δεν είναι µέθοδος ταχείας ανάγνωσης ή τέχνασµα αποµνηµόνευσης. εν έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι µέθοδοι βελτιώνουν την ικανότητα κάποιου να κατανοεί αυτά που µελέτησε ή ότι ανεβάζουν το επίπεδο µόρφωσής του. Η Τεχνολογία Μελέτης σού δείχνει πώς να µελετάς προκειµένου να κατανοήσεις ένα θέµα, έτσι ώστε να µπορείς να το εφαρµόσεις. Ό,τι περιλαµβάνεται εδώ είναι µόνο ένα µικρό τµήµα του συνολικού όγκου της Τεχνολογίας Μελέτης που αναπτύχθηκε από τον Λ. Ρον Χάµπαρντ. Ανεξάρτητα απ αυτό, αυτή η σύντοµη επισκόπηση περιλαµβάνει βασικά στοιχεία τα οποία µπορείς να χρησιµοποιήσεις προκειµένου να µελετήσεις πιο αποτελεσµατικά. Μ αυτή την τεχνολογία, οποιοσδήποτε µπορεί να µάθει οποιοδήποτε θέµα. 2
ΓΙΑΤΙ ΜΕΛΕΤΑΜΕ; Μ ε όλη την έµφαση που δίνεται στο θέµα της εκπαίδευσης στην κοινωνία µας, είναι παράδοξο να διαπιστώνουµε πως δεν υπήρξε ποτέ µια πραγµατική τεχνολογία µελέτης ή µια τεχνολογία εκπαίδευσης. Αυτό ακούγεται παρατραβηγµένο, αλλά είναι αλήθεια. Υπήρχε η τεχνολογία του σχολείου, η οποία όµως δεν είχε µεγάλη σχέση µε την εκπαίδευση. Αυτή συνίστατο από την τεχνολογία του πώς πας στο σχολείο, πώς διδάσκεσαι και πώς εξετάζεσαι, αλλά δεν υπήρχε πραγµατική τεχνολογία εκπαίδευσης ή µελέτης. Ελλείψει µιας τέτοιας τεχνολογίας, οι άνθρωποι βρίσκουν δύσκολη την επίτευξη των στόχων τους. Η γνώση τού πώς να µελετάς είναι πολύ σηµαντική για όλους ανεξαιρέτως. Η πρώτη µικρή πύλη που πρέπει να ανοίξει προκειµένου να ξεκινήσει η µελέτη, είναι η προθυµία για γνώση. Αν αυτή η πύλη παραµένει κλειστή, τότε υπάρχει περίπτωση να υπεισέλθει κανείς σε πράγµατα όπως ένα σύστηµα εκπαίδευσης βασισµένο στην πλήρη, λέξη προς λέξη, αποµνηµόνευση που δεν θα έχει σαν τελικό αποτέλεσµα το κέρδος οποιασδήποτε γνώσης. Ένα τέτοιο σύστηµα παράγει µόνο πτυχιούχους, που πιθανώς να µπορούν να παπαγαλίσουν κάποια γεγονότα, χωρίς όµως να έχουν πραγµατική κατανόηση ή την ικανότητα να εφαρµόσουν αυτά που έχουν διδαχθεί. Για ποιο λόγο, τότε, µελετάει κανείς; Αν δεν το ξεκαθαρίσεις αυτό δεν µπορείς να µετατρέψεις τη µελέτη σε µια έξυπνη δραστηριότητα. Κάποιοι µαθητές µελετούν για τις εξετάσεις. Ο µαθητής λέει στον εαυτό του: «Πώς θα το επαναλάβω αυτό όταν µου τεθεί µια συγκεκριµένη ερώτηση;» ή «Πώς θα περάσω τις εξετάσεις;» Είναι σκέτος παραλογισµός, αλλά δυστυχώς αυτό είναι κάτι που κάνουν πολλοί µαθητές στα Πανεπιστήµια. Πάρε για παράδειγµα τον άνθρωπο που χτίζει σπίτια εδώ και χρόνια και που µια µέρα παίρνει έναν βοηθό ο οποίος µόλις πήρε το δίπλωµά του σαν Πολιτικός Μηχανικός. Τρελαίνεται! Αυτός µε τη θεωρητική εκπαίδευση µελετούσε το θέµα για χρόνια, και παρ όλ αυτά δεν ξέρει τίποτα γι αυτό. Από την άλλη µεριά, αυτός µε την πρακτική γνώση δεν καταλαβαίνει γιατί συµβαίνει αυτό. Ο λόγος είναι ότι ο άνθρωπος που µόλις πήρε το δίπλωµα µελέτησε όλη την ύλη, µόνο και µόνο για να περάσει τις εξετάσεις. εν την µελέτησε για να χτίσει σπίτια. Ο άνθρωπος της πιάτσας µε την πρακτική του γνώση δεν είναι απαραίτητα ανώτερος σε 3
τελική ανάλυση, αλλά είναι σίγουρα ικανός να χτίζει σπίτια, γιατί όλη του η µελέτη βασίζεται στην ερώτηση: «Πώς το εφαρµόζω αυτό στην κατασκευή σπιτιών;» Κάθε φορά που πιάνει στα χέρια του ένα διαφηµιστικό έντυπο ή ενηµερωτικό φυλλάδιο ή οτιδήποτε άλλο, αναρωτιέται όση ώρα διαβάζει: «Πώς µπορώ να το εφαρµόσω αυτό, σ αυτό που κάνω;» Αυτή είναι η βασική και σηµαντική διαφορά µεταξύ πρακτικής και θεωρητικής µελέτης. Γι αυτό το λόγο κάποιοι άνθρωποι αποτυγχάνουν στην πράξη µετά την αποφοίτηση. Αντί να κοιτάζει κανείς τα δεδοµένα και να σκέφτεται: «Θα πέσει αυτό στις εξετάσεις;», θα ήταν πολύ καλύτερο να αναρωτηθεί: «Πώς µπορώ να εφαρµόσω αυτά τα δεδοµένα;» ή «Πώς µπορώ να το χρησιµοποιήσω αυτό πραγµατικά;» Κάνοντάς το αυτό ένα άτοµο µπορεί να αποκοµίσει πολύ περισσότερα απ αυτά που µελετά και θα είναι ικανό να τα χρησιµοποιεί αποτελεσµατικά. Ο µαθητής που ξέρει τα πάντα γύρω από ένα θέµα Σχετικά µε το θέµα της µάθησης αυτό καθ αυτό, το πρώτο δεδοµένο που πρέπει να µάθει κανείς και το πρωταρχικό εµπόδιο που πρέπει να ξεπεράσει, είναι: δεν µπορείς να µελετήσεις ένα θέµα αν νοµίζεις ότι εξαρχής γνωρίζεις τα πάντα γι αυτό. Ένας µαθητής που νοµίζει ότι γνωρίζει ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει γύρω από ένα θέµα, δεν θα µπορέσει να µάθει τίποτα γι αυτό. Ένα άτοµο µπορεί να είναι ήδη εξοικειωµένο µε κάποιο θέµα από παλιά, και να έχει σηµειώσει επιτυχία σ αυτόν τον τοµέα. Έχει λοιπόν τώρα την εντύπωση ότι γνωρίζει τα πάντα γι αυτό. Αν ένα τέτοιο άτοµο έκανε στη συνεχεία κάποιο µάθηµα σχετικό µ αυτό το θέµα, θα µελετούσε φορώντας παρωπίδες, κάνοντας τη σκέψη ότι «ξέρει τα πάντα γύρω απ αυτό». Όταν λοιπόν βάζει κανείς αυτό το εµπόδιο στο δρόµο του, µπορεί να µείνει εντελώς στάσιµος στις σπουδές του, και να µη σηµειώσει πρόοδο. Είναι απολύτως βέβαιο ότι αυτό θα συµβεί µ ένα σπουδαστή οποιουδήποτε θέµατος. Αν κάποιος µπορεί να αποφασίσει ότι δε γνωρίζει ήδη τα πάντα σχετικά µ ένα θέµα και µπορεί να πει στον εαυτό του «Να κάτι για µελέτη, ας το µελετήσουµε», τότε µπορεί να ξεπεράσει αυτό το εµπόδιο και θα µπορέσει να µάθει. Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σηµαντικό δεδοµένο για όλους τους µαθητές. Αν το καταλάβουν και το εφαρµόσουν, οι πύλες της γνώσης θα ανοίξουν διάπλατα γι αυτούς. 4
ΕΜΠΟ ΙΑ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ Για να είναι ένας µαθητής επιτυχηµένος όµως, απαιτείται κάτι περισσότερο από απλή προθυµία για µάθηση. Υπάρχουν όντως παγίδες, γι αυτό οι µαθητές πρέπει να γνωρίζουν πώς να µαθαίνουν αποτελεσµατικά, προκειµένου να τις ξεπεράσουν. Έχει ανακαλυφθεί ότι υπάρχουν τρία συγκεκριµένα εµπόδια τα οποία µπορούν να µειώσουν την ικανότητα ενός ατόµου να µελετά και, εποµένως, την ικανότητά του να µορφώνεται. Αυτά τα εµπόδια στην πραγµατικότητα είναι η αιτία για την πρόκληση διαφόρων σωµατικών και διανοητικών αντιδράσεων. Αν κάποιος γνωρίζει και καταλαβαίνει ποια είναι αυτά τα εµπόδια και πώς να τα χειριστεί, η ικανότητά του να µελετά και να µαθαίνει θα αυξηθεί σε µεγάλο βαθµό. Το πρώτο εµπόδιο: απουσία µάζας Στην Τεχνολογία Μελέτης, αναφερόµαστε στη µάζα και στη σηµασία ενός θέµατος. Λέγοντας µάζα εννοούµε τα αληθινά υλικά αντικείµενα, οτιδήποτε έχει υπόσταση. Η σηµασία ενός θέµατος είναι η έννοια, οι ιδέες ή η θεωρία του. Εκπαίδευση που επιχειρείται µε απουσία µάζας, η οποία έχει σχέση µε την µέθοδο εφαρµογής είναι δύσκολη για έναν µαθητή. Αν µελετούσες κάτι σχετικά µε τα τρακτέρ, η µάζα θα ήταν ένα αληθινό τρακτέρ. Θα µπορούσες να µελετήσεις ένα εγχειρίδιο για τα τρακτέρ, πώς να χειριστείς τους διακόπτες, τα διαφορετικά είδη εξαρτηµάτων που µπορούν να χρησιµοποιηθούν, µ άλλα λόγια, όλη τη σηµασία, αλλά µπορείς να φανταστείς πόσο λίγα θα καταλάβαινες, αν πράγµατι δεν είχες δει ποτέ ένα αληθινό τρακτέρ; Μια τέτοια απουσία µάζας µπορεί πραγµατικά να κάνει έναν µαθητή να αισθανθεί συνθλιµµένος. Μπορεί να τον κάνει να νιώσει παραδοµένος, κάπως ζαλισµένος, αποκαµωµένος, βαριεστηµένος και εκνευρισµένος. Οι φωτογραφίες ή οι κινηµατογραφικές ταινίες µπορούν να φανούν χρήσιµες, καθώς αντιπροσωπεύουν µια προοπτική ή ελπίδα µάζας. Ωστόσο, αν κάποιος µελετάει για τα τρακτέρ, η τυπωµένη σελίδα και ο προφορικός λόγος δεν είναι υποκατάστατο ενός πραγµατικού τρακτέρ! Το να εκπαιδεύεις ένα άτοµο όταν δεν έχει µάζα και η µάζα δεν είναι διαθέσιµη, µπορεί να είναι η αιτία πρόκλησης κάποιων δυσάρεστων σωµατικών αντιδράσεων, που αποσπούν την προσοχή. 5
Το να µην έχει τη µάζα αυτού για το οποίο µελετά, µπορεί να κάνει ένα µαθητή να αισθάνεται παραδοµένος, ζαλισµένος, αποκαµωµένος, βαριεστηµένος και εκνευρισµένος. Η τυπωµένη σελίδα δεν είναι υποκατάστατο της αληθινής µάζας. ΣΗΜΑΣΙΑ ΜΑΖΑ 6
Αν προσπαθούσες να διδάξεις σε κάποιον τα πάντα γύρω από τα τρακτέρ, αλλά δεν του έδειχνες ένα τρακτέρ ή δεν τον άφηνες να έχει την εµπειρία της µάζας ενός τρακτέρ, θα κατέληγε να νιώθει το πρόσωπό του ζουλιγµένο, να έχει πονοκεφάλους και µια περίεργη αίσθηση στο στοµάχι του. Θα ένιωθε ζαλισµένος πότε πότε και συχνά θα πονούσαν τα µάτια του. Μαθητές οποιασδήποτε ηλικίας µπορούν να συναντήσουν αυτό το εµπόδιο. Ας πούµε ότι ο Γιαννάκης τα βρίσκει σκούρα στο σχολείο µε την αριθµητική. Ανακαλύπτεις ότι του είχαν βάλει ένα πρόβληµα αριθµητικής σχετικό µε µήλα, αλλά δεν είχε ποτέ µήλα στο θρανίο του για να τα µετρήσει. ώσε του µερικά µήλα και αρίθµησε το καθένα από αυτά. Τώρα έχει ένα συγκεκριµένο αριθµό µήλων µπροστά του, και όχι ένα θεωρητικό αριθµό. Το θέµα είναι ότι θα µπορούσες ν ανακαλύψεις ότι το πρόβληµα του Γιαννάκη είναι έλλειψη µάζας και να το λύσεις παρέχοντάς του τη µάζα ή θα µπορούσες να του προσφέρεις κάποιο αντικείµενο ή ένα λογικό υποκατάστατο. Αυτό το εµπόδιο στη µελέτη η µελέτη ενός αντικειµένου χωρίς ποτέ να παρευρίσκεται η µάζα του παράγει αυτές τις ευδιάκριτες αντιδράσεις. ιόρθωση της απουσίας µάζας Καθώς η αληθινή µάζα δεν είναι διαθέσιµη για όλους όσους µελετούν, έχουν αναπτυχθεί χρήσιµα εργαλεία για τη διόρθωση της έλλειψης µάζας. Αυτά υπάγονται στο θέµα της επίδειξης. Η λέξη «επιδεικνύω» ορίζεται ως «διδάσκω, εξηγώ ή δείχνω µε πρακτικά µέσα». Η λέξη «επίδειξη» προέρχεται από το ρήµα «επιδεικνύω», επί (δείχνει ενίσχυση της έννοιας) + δεικνύω (=δείχνω). Για να αποκτήσει κάποιος µάζα, θα πρέπει να κάνει µια επίδειξη. Ένας τρόπος για να το κατορθώσει αυτό είναι µε το λεγόµενο «σετ επίδειξης». Το «σετ επίδειξης» αποτελείται από διάφορα µικροαντικείµενα, όπως φελλούς, καπάκια, συνδετήρες, καπάκια από στιλό, λαστιχάκια κ.ά. Ένας µαθητής µπορεί να χρησιµοποιήσει ένα σετ επίδειξης για να αναπαραστήσει αυτά που µελετάει, και να βοηθηθεί στην κατανόηση εννοιών. Αν κάποιος µαθητής ερχόταν αντιµέτωπος µε κάτι που δεν πολυκαταλάβαινε, η επίδειξη της ιδέας µ ένα σετ επίδειξης θα τον βοηθούσε να την καταλάβει. Οτιδήποτε µπορεί να επιδειχθεί µε ένα σετ επίδειξης: ιδέες, αντικείµενα, σχέσεις ή πώς λειτουργεί κάτι. Απλώς κάποιος χρησιµοποιεί αυτά τα µικροαντικείµενα για να αναπαραστήσει τα διάφορα µέρη κάποιου πράγµατος που µελετάει. Τα αντικείµενα µπορούν να µετακινηθούν εδώ κι εκεί, σε σχέση µεταξύ τους, για να δείξουν τους µηχανισµούς και τις ενέργειες µιας συγκεκριµένης έννοιας. 7
Πώς µεγαλώνει ένα φυτό Η επίδειξη µιας έννοιας µε διάφορα µικροαντικείµενα προσθέτει µάζα σ αυτά που µελετά κάποιο άτοµο. Αυτό διευρύνει την κατανόηση. Ένας άλλος τρόπος για να επιδείξουµε κάτι είναι να το σχεδιάσουµε. Κάποιος που κάθεται στο γραφείο του προσπαθώντας να επιλύσει κάτι, µπορεί να πάρει χαρτί και µολύβι και, σχεδιάζοντας ή κάνοντας διαγράµµατα πάνω σ αυτό το οποίο εργάζεται, να το κατανοήσει. Υπάρχει ένας κανόνας που λέει ότι, αν δεν µπορείς να επιδείξεις κάτι σε δύο διαστάσεις, το έχεις καταλάβει λάθος. Είναι ένας αυθαίρετος (που βασίζεται στην κρίση) κανόνας, αλλά είναι πολύ χρήσιµος. Αυτός ο κανόνας χρησιµοποιείται από µηχανικούς και αρχιτέκτονες. Αν δεν µπορούν να δείξουν µία κατασκευή απλά και καθαρά σε δύο διαστάσεις, κάτι δεν πάει καλά και συνεπώς δε θα µπορούσε να χτιστεί. Το σχέδιο και η δισδιάστατη αναπαράσταση αποτελούν µέρος της επίδειξης και επεξεργασίας κάποιου πράγµατος. 8
; Το σχέδιο βοηθά κάποιον να επιλύσει κάτι. Ένας τρίτος τρόπος εξασφάλισης µάζας, προκειµένου να διευκρινιστούν κάποιες αρχές, είναι η επίδειξη µιας αρχής ή έννοιας µε τη βοήθεια µαλακής πλαστελίνης, που ονοµάζεται επίδειξη µε πλαστελίνη. Ο σκοπός της επίδειξης µε πλαστελίνη είναι: 1. να κάνει πραγµατική στο µαθητή την ύλη που µελετάει, 2. να δώσει µια κατάλληλη ισορροπία µάζας και σηµασίας, 3. να µάθει στο µαθητή να εφαρµόζει. Η όλη θεωρία των επιδείξεων µε πλαστελίνη είναι ότι προσθέτουν µάζα. Ένας µαθητής χρειάζεται µάζα προκειµένου να καταλάβει κάτι. Χωρίς αυτή, το µόνο που έχει είναι σκέψεις ή διανοητικές έννοιες. Όταν του δοθεί η µάζα, µπορεί να το ξεδιαλύνει, γιατί έχει µάζα και χώρο, µέσα στον οποίο µπορεί τότε να φανταστεί την έννοια που µελετάει. 9
ΣΚEΨΗ ΗΣ ΓΙ Α Ν Ν Η Σ Β Α Σ ΙΛ ΒΑΣ ΙΛ ΗΣ Μ Π ΑΛΑ ΜΠΑΛΑ ΒΕΛΟΣ Αντικείµενα, ενέργειες, σκέψεις, ιδέες, σχέσεις ή οτιδήποτε άλλο µπορούν να επιδειχθούν µε πλαστελίνη. Οι επιδείξεις µε το σετ επίδειξης λειτουργούν επίσης βάσει αυτής της αρχής, µόνο που η επίδειξη µε πλαστελίνη αναπαριστά πιστότερα αυτό που επιδεικνύεται και προσφέρει περισσότερη µάζα. Κάθε µαθητής µπορεί να χρησιµοποιήσει πλαστελίνη για να επιδείξει µια ενέργεια, έναν ορισµό, ένα αντικείµενο ή µια αρχή. Κάθεται σ ένα τραπέζι εφοδιασµένο µε µαλακή πλαστελίνη διαφόρων χρωµάτων και επιδεικνύει το αντικείµενο ή την αρχή µε πλαστελίνη, βάζοντας ετικέτες σε κάθε κοµµάτι. Η πλαστελίνη δείχνει το πράγµα. εν είναι απλά ένας σβόλος πλαστελίνης µε µια ετικέτα πάνω του. Για ετικέτες χρησιµοποιούνται µικρές λουρίδες χαρτιού. Για παράδειγµα, ας πούµε ότι ένας µαθητής θέλει να επιδείξει ένα µολύβι. Φτιάχνει ένα λεπτό ρολό από πλαστελίνη το οποίο περιβάλλεται από ένα άλλο στρώµα πλαστελίνης, ενώ το λεπτό ρολό προεξέχει ελαφρώς στο ένα άκρο. Στο άλλο άκρο µπαίνει ένας µικρός κύλινδρος από πλαστελίνη. Στο ρολό µπαίνει η ετικέτα «γραφίτης». Στο εξωτερικό στρώµα, µπαίνει η ετικέτα «ξύλο». Στο µικρό κύλινδρο µπαίνει η ετικέτα «γόµα». Η κεντρική ιδέα είναι: απλότητα. 10
Οτιδήποτε µπορεί να επιδειχθεί µε πλαστελίνη, αν κάποιος δουλέψει πάνω σ αυτό. Και απλά το να δουλεύεις πάνω στο πώς να το επιδείξεις ή να το µετατρέψεις σε πλαστελίνη και ετικέτες, επιφέρει ανανεωµένη κατανόηση. Στη φράση «Πώς θα το αναπαραστήσω αυτό µε πλαστελίνη;» περιέχεται το µυστικό της διδασκαλίας. Αν κάποιος µπορεί να το αναπαραστήσει µε πλαστελίνη, τότε το καταλαβαίνει. Αν δεν µπορεί, τότε δεν καταλαβαίνει πραγµατικά τι είναι. Γι αυτό, η πλαστελίνη και οι ετικέτες έχουν αποτέλεσµα µόνον αν οι όροι ή τα πράγµατα έχουν αληθινά κατανοηθεί. Και η επεξεργασία τους µε τη µορφή πλαστελίνης επιφέρει την κατανόησή τους. Όταν δουλεύουµε επιδεικνύοντας µε πλαστελίνη, το αντικείµενό µας δεν είναι η τέχνη. Οι µορφές είναι ακατέργαστες. Σε κάθε ένα πράγµα που φτιάχνεται σε µια επίδειξη πλαστελίνης, τοποθετείται µια ετικέτα, άσχετα από το πόσο πρόχειρη είναι. Οι µαθητές φτιάχνουν συνήθως ετικέτες από πρόχειρο χαρτί ή λεπτό χαρτόνι, στα οποία γράφουν µε στυλό διαρκείας. Όταν φτιάχνουµε µια ετικέτα σχηµατίζουµε µια µύτη στο ένα άκρο της, για να διευκολύνουµε την τοποθέτησή της στην πλαστελίνη. Η διαδικασία θα πρέπει να έχει ως εξής: ο µαθητής φτιάχνει ένα αντικείµενο, του βάζει ετικέτα, φτιάχνει ένα άλλο αντικείµενο, του βάζει ετικέτα, φτιάχνει ένα τρίτο αντικείµενο και του βάζει ετικέτα και ούτω καθεξής, µε τη σειρά. Αυτό απορρέει από το δεδοµένο ότι η καλύτερη µάθηση απαιτεί ισορροπία µάζας και σηµασίας, και ότι πάρα πολύ από το ένα χωρίς το άλλο µπορεί να κάνει το µαθητή να αισθάνεται άσχηµα. Αν ένας µαθητής φτιάξει όλες τις µάζες της επίδειξης µονοµιάς, χωρίς να τους βάλει ετικέτες, θα κάθεται εκεί πέρα µε όλες αυτές τις σηµασίες στοιβαγµένες στο µυαλό του, αντί να τις βάλει κάτω µία µία (µε µορφή ετικέτας) καθώς προχωράει. Η σωστή διαδικασία είναι να τοποθετεί κανείς ετικέτες σε κάθε κοµµάτι µάζας καθώς προχωράει. Οποιοδήποτε αντικείµενο, αρχή η ενέργεια µπορούν να παρασταθούν µε ένα κοµµάτι πλαστελίνης και µια ετικέτα. Τα µέρη της µάζας γίνονται µε πλαστελίνη και τα µέρη της σηµασίας ή της σκέψης µε ετικέτες. Οι κατευθύνσεις κίνησης ή διαδροµής υποδεικνύονται συνήθως µε µικρά βέλη. Το βέλος µπορεί να φτιαχτεί από πλαστελίνη ή µπορεί να φτιαχτεί σαν ένα άλλο είδος ετικέτας. Αυτό µπορεί να παίξει σηµαντικό ρόλο. Έλλειψη σαφήνειας στην επίδειξη πλαστελίνης σχετικά µε το τι πηγαίνει σε ποια κατεύθυνση ή τι ρέει προς ποια κατεύθυνση, µπορεί να κάνει την επίδειξη πλαστελίνης ακατανόητη. Η επίδειξη πλαστελίνης πρέπει να έχει µεγάλο µέγεθος. Ένας από τους σκοπούς επίδειξης µε πλαστελίνη είναι να δηµιουργήσει πραγµατικότητα στο µαθητή για την ύλη που µελετήθηκε. Αν η επίδειξη πλαστελίνης ενός µαθητή είναι µικρή (πιο λίγη µάζα), πιθανόν να µην είναι αρκετά πραγµατική γι αυτόν. Οι µεγάλες επιδείξεις 11
Αν ένα άτοµο σκέφτεται και προσπαθεί να ; καταλάβει κάτι, η κατανόησή του µπορεί να ενισχυθεί σηµαντικά όταν το αποδώσει αυτό µε υλική µορφή. ΕΙ ΩΛΟ ΦΙ ΛΜ ΚΥΜΑ ΦΩΤΟΣ ΚΥΜΑ ΦΩΤΟΣ ΚΟΥΤΙ ΦΑ ΚΟΣ ΚΥΜΑ ΦΩΤΟΣ ΚΥΜΑ ΦΩΤΟΣ ΑΥΤΟΚΙ ΝΗΤΟ πλαστελίνης είναι πιο πετυχηµένες από την άποψη της βελτίωσης της κατανόησης του µαθητή. Μια πολύ καλή επίδειξη πλαστελίνης που όντως επιδεικνύει αυτό που πρέπει, θα δηµιουργήσει µια εκπληκτική αλλαγή στον µαθητή. Και αυτός θα συγκρατήσει τα δεδοµένα. Κάθεµία απ αυτές τις τρεις µεθόδους διόρθωσης της έλλειψης µάζας -χρήση του σετ επίδειξης, σχέδιο και επιδείξεις πλαστελίνης- θα πρέπει να χρησιµοποιείται αφειδώς σε οποιαδήποτε εκπαιδευτική δραστηριότητα. Μπορούν να επηρεάσουν σηµαντικά και θετικά το πόσο καλά µαθαίνει ένας µαθητής και το κατά πόσο µπορεί να εφαρµόσει αυτά που µελέτησε. 12
Το δεύτερο εµπόδιο: πάρα πολύ απότοµη βαθµίδωση Βαθµίδωση είναι µια βαθµιαία προσέγγιση σε κάτι, που γίνεται βήµα βήµα, επίπεδο επίπεδο και όπου κάθε βήµα ή επίπεδο µπορεί να επιτευχθεί εύκολα, έτσι ώστε, τελικά, πολύπλοκες και δύσκολες δραστηριότητες να µπορούν να επιτευχθούν µε σχετική ευκολία. Ο όρος βαθµίδωση είναι επίσης κατάλληλος και για κάθε ένα από τα βήµατα που γίνονται σε µια τέτοια προσέγγιση. Όταν κάποιος συναντά πολύ απότοµη βαθµίδωση, καθώς µελετάει κάποιο θέµα, προκύπτει κάποιο είδος σύγχυσης ή µια κατάσταση διανοητικής ταλάντευσης ή αστάθεια. Αυτό είναι το δεύτερο εµπόδιο στη µελέτη. Ο χειρισµός της πολύ απότοµης βαθµίδωσης είναι να γυρίσουµε σε προηγούµενα βήµατα της βαθµίδωσης. Βρες πότε δεν ήταν µπερδεµένο το άτοµο µ αυτά που µελετούσε και έπειτα βρες ποια καινούρια ενέργεια επιχείρησε. Βρες τι πίστευε ότι κατάλαβε πολύ καλά, ακριβώς πριν βρεθεί σε πλήρη σύγχυση. Το να µάθει ποδήλατο είναι συχνά πολύ απότοµη βαθµίδωση για ένα παιδί. Αλλά ένα ζευγάρι βοηθητικές ρόδες του δίνουν τη δυνατότητα να προοδεύσει. Αυτή είναι µια σωστή βαθµίδωση. Θ ανακαλύψεις ότι υπάρχει κάτι σ αυτή την περιοχή -στο κοµµάτι που νόµιζε ότι κατάλαβε καλά- που δεν το είχε καταλάβει πραγµατικά. Όταν αυτό διευκρινιστεί, ο µαθητής θα είναι πάλι ικανός να προοδεύσει. Όταν ένα άτοµο βρεθεί τροµαχτικά µπερδεµένο µε τη δεύτερη ενέργεια που επρόκειτο να γνωρίσει ή να κάνει, µπορούµε να είµαστε βέβαιοι ότι δεν κατάλαβε ποτέ πραγµατικά την πρώτη ενέργεια. Αυτό το εµπόδιο είναι πιο ευδιάκριτο και έχει µεγαλύτερη εφαρµογή στο πεδίο της πρακτικής εφαρµογής σε αντίθεση µε την απλή µελέτη της θεωρίας ή των νοηµάτων. 13
Το τρίτο -και σηµαντικότερο- εµπόδιο: η παρανοηµένη λέξη Το τρίτο και σηµαντικότερο εµπόδιο στη µελέτη είναι η παρανοηµένη λέξη. Μια παρανοηµένη λέξη, είναι µια λέξη που δεν έχει κατανοηθεί ή που έχει κατανοηθεί λάθος. Μια ολόκληρη σειρά διαφορετικών σωµατικών αντιδράσεων µπορεί να παρουσιαστεί, όταν κάποιος διαβάζει παρακάτω, έχοντας περάσει λέξεις που δεν καταλαβαίνει. Το να συνεχίζει κανείς παρακάτω µετά από κάποια λέξη που δεν ήταν κατανοητή, προκαλεί µια ξεκάθαρη αίσθηση κενού ή µια αίσθηση πλήρους εξάντλησης. Μπορεί να επακολουθήσει είτε µια αίσθηση ότι το άτοµο «είναι αλλού» είτε κάποια νευρική υστερία (υπερβολική ανησυχία). Η σύγχυση ή η ανικανότητα ενός ατόµου να κατανοεί ή να µαθαίνει έρχεται µετά από µια λέξη της οποίας δε γνώριζε τον ορισµό και δεν κατανόησε. Η παρανοηµένη λέξη είναι πολύ πιο σηµαντική από τα άλλα δύο εµπόδια. Η παρανοηµένη λέξη καθορίζει την ταχύτητα µάθησης κάποιου. Αυτό ήταν που προσπαθούσαν να εξετάσουν οι ψυχολόγοι για χρόνια ολόκληρα χωρίς να αναγνωρίζουν τι ήταν. Απ αυτό το εµπόδιο και µόνο, ξεκινούν πολλές δυσκολίες στη µελέτη. Η µελέτη µετά από παρανοηµένες λέξεις παράγει ένα τόσο ευρύ πεδίο διανοητικών επενεργειών, που από µόνη της είναι ο πρωταρχικός παράγοντας ηλιθιότητας και πολλών άλλων ανεπιθύµητων καταστάσεων. Αν ένα άτοµο δεν είχε παρανοηµένες λέξεις, ανεξάρτητα από το αν είχε ταλέντο ή όχι, θα µπορούσε να βάζει σ εφαρµογή τη γνώση του σ αυτό το θέµα. Υπάρχουν δύο συγκεκριµένα φαινόµενα τα οποία απορρέουν από παρανοηµένες λέξεις. Πρώτο φαινόµενο Όταν ένας µαθητής αφήνει πίσω µια λέξη που δεν την έχει κατανοήσει, το κοµµάτι που ακολουθεί αµέσως µετά απ αυτή τη λέξη, αποτελεί ένα κενό στη µνήµη του. Μπορείς όµως να εντοπίσεις τη λέξη ακριβώς πριν το κενό, να φροντίσεις να την κατανοήσεις και ν ανακαλύψεις ότι, ως εκ θαύµατος, η προηγούµενη κενή περιοχή πάνω στο θέµα που µελετάς δεν είναι πια κενή. Είναι σκέτη µαγεία. 14
Μια µηχανή δεν θα δουλεύει καλά αν το ντεπ της βενζίνης δεν είχε ην κατάλληλη φροντί βενζίνης; Όταν ένα άτοµο διαβάζει µια...και συνεχίζει µετά από µια το τµήµα µετά την παρανοηµένη σελίδα... λέξη για την οποία δεν έχει λέξη θα είναι κενό στη µνήµη του. ορισµό... Η παρανοηµένη λέξη είναι το πιο σηµαντικό εµπόδιο στην επιτυχηµένη µελέτη. Σου έχει συµβεί ποτέ να φτάσεις στο τέλος µιας σελίδας και να συνειδητοποιήσεις ότι δεν ήξερες τι είχες διαβάσει; Κάπου πρωτύτερα σ εκείνη τη σελίδα προσπέρασες µια λέξη για την οποία δεν είχες ορισµό ή είχες λανθασµένο ορισµό. Να ένα παράδειγµα: «Βρέθηκε ότι όταν πλησίαζε η αµφιλύκη τα παιδιά ήταν πιο ήσυχα κι ότι όταν δεν ήταν παρούσα ήταν πολύ ζωηρότερα». Αυτό που συµβαίνει είναι ότι νοµίζεις πως δεν καταλαβαίνεις τίποτα, αλλά η ανικανότητα να καταλάβεις προέρχεται ολοκληρωτικά από τη µία και µοναδική λέξη για την οποία δεν είχες ορισµό, τη λέξη «αµφιλύκη», που σηµαίνει αµυδρό φως, σούρουπο. εύτερο φαινόµενο Ένας παρανοηµένος ορισµός ή ένας µη-κατανοηµένος ορισµός ή µια λέξη για την οποία δεν έχει ορισµό µπορούν να κάνουν ένα µαθητή ακόµα και να εγκαταλείψει τη µελέτη ενός θέµατος και να παρατήσει ένα µάθηµα ή µια τάξη. Όταν αποχωρεί κατ αυτό τον τρόπο, λέµε ότι την κοπανάει. Όλοι µας γνωρίσαµε άτοµα που άρχισαν µε ενθουσιασµό κάποιο µάθηµα, για ν ανακαλύψουµε λίγο αργότερα ότι παράτησαν τη µελέτη γιατί ήταν «βαρετή» ή γιατί «δεν ήταν αυτό που νόµιζαν πως θα ήταν». Επρόκειτο να µάθουν κάποια τέχνη 15
ή να πάνε σε νυχτερινό σχολείο και να πάρουν το πτυχίο τους, αλλά ποτέ δεν έφτασαν ως το τέλος. Όσο λογικές κι αν είναι οι δικαιολογίες τους, το γεγονός είναι ότι παράτησαν το θέµα ή άφησαν το µάθηµα, δηλαδή την κοπάνησαν. Ένα άτοµο την κοπανάει για ένα και µόνο πρωταρχικό λόγο: την παρανοηµένη λέξη. Τα δυο άλλα εµπόδια στη µελέτη έλλειψη µάζας ή πολύ απότοµη βαθµίδωση δεν κάνουν απαραίτητα κάποιον να την κοπανήσει. Απλώς παράγουν σωµατικά φαινόµενα. Αλλά η παρανοηµένη λέξη µπορεί να κάνει ένα µαθητή να την κοπανήσει. Υπάρχει µια καθορισµένη σειρά ενεργειών που ακολουθούν µια παρανοηµένη λέξη: Όταν µια λέξη δε γίνεται κατανοητή, ο µαθητής εισέρχεται σε κατάσταση µηκατανόησης (κατάσταση κενού) σχετικά µε τα αµέσως επόµενα. Η λύση που βρίσκει τότε ο µαθητής για την κατάσταση κενού, είναι να εξατοµικευτεί που σηµαίνει να ξεχωρίσει τον εαυτό του απ αυτή, και να πάψει να έχει οποιαδήποτε ανάµειξη µ αυτή. Τώρα που ο µαθητής έχει διαχωριστεί απ την περιοχή που µελετούσε, δεν τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα το τι κάνει σε σχέση µε το θέµα ή µε σχετικά πράγµατα ή δραστηριότητες. Αυτή είναι η στάση -ο διαχωρισµός ή η διαφοροποίηση- που προηγείται της διάπραξης κάποιας επιζήµιας ενέργειας προς κάποιον ή κάτι. Για παράδειγµα, ένας µαθητής στο σχολείο ο οποίος άφησε παρανοηµένες λέξεις σε κάποιο µάθηµα, δεν θα ενδιαφέρεται για το τι συµβαίνει στην τάξη, πιθανώς να κακολογήσει το θέµα στους φίλους του και µπορεί ακόµα και να προκαλέσει ζηµιά στον εξοπλισµό της αίθουσας ή να χάσει το βιβλίο του µαθήµατος. Ωστόσο, οι άνθρωποι είναι κατά βάθος καλοί. Όταν ένα άτοµο διαπράττει µια επιζήµια ενέργεια, προσπαθεί έπειτα να συγκρατήσει τον εαυτό του από τη διάπραξη κι άλλων επιζήµιων πράξεων. Αυτό συνοδεύεται από την εύρεση τρόπων κατά τους οποίους «αδικήθηκε» απ τους άλλους προκειµένου να δικαιολογήσει τις ενέργειές του, καθώς και παράπονα, γκρίνια και συµπεριφορά του στιλ «κοίτα τι µου έκανες». Αυτοί οι παράγοντες δικαιολογούν στο µυαλό του µαθητή την αποχώρησή του ή αλλιώς, την κοπάνα του. Αλλά τα περισσότερα συστήµατα εκπαίδευσης, που ως συνήθως αποδοκιµάζουν τις κοπάνες, κάνουν το µαθητή να αποτραβηχτεί πραγµατικά από το θέµα µελέτης (οτιδήποτε κι αν µελετούσε) και να στήσει στη θέση του διανοητικούς µηχανισµούς οι οποίοι µπορούν να δέχονται και να επιστρέφουν προτάσεις και φράσεις. Ένα άτοµο µπορεί να στήσει διανοητικούς µηχανισµούς όταν χάσει το ενδιαφέρον του γι αυτό που κάνει, αλλά νιώθει ότι πρέπει να συνεχίσει να το κάνει. 16
Υψόµετρο; Πυξίδα; Έλικας; ΣΧΟΛΗ ΑΕΡΟ- ΠΟΡΙΑΣ Ένα άτοµο συχνά ξεκινά τη Ωστόσο, αν συσσωρεύει Αν δεν τις βρει και δεν τις µελέτη ενός νέου θέµατος µε παρανοηµένες λέξεις, το αποσαφηνίσει, θα χάσει εντελώς το µεγάλο ζήλο. ενδιαφέρον του ξεθωριάζει. ενδιαφέρον του και θα εγκαταλείψει το θέµα. Όπως λέγεται, «θα την κοπανήσει». Έχουµε τώρα «το γρήγορο µαθητή που για κάποιο λόγο δεν εφαρµόζει ποτέ αυτά που µαθαίνει», ο οποίος ονοµάζεται επίσης µαθητής «φωστήρας». Το συγκεκριµένο φαινόµενο τότε είναι ότι ένας µαθητής µπορεί να µελετήσει κάποιες λέξεις και να τις πει και παρ όλ αυτά να µη συµµετέχει καθόλου στην εφαρµογή. Ο µαθητής παίρνει 20 στις εξετάσεις, αλλά δεν µπορεί να εφαρµόσει τα δεδοµένα. Ο τελείως κουτός µαθητής έχει απλά κολλήσει στην κατάσταση κενού λόγω έλλειψης κατανόησης, που ακολουθεί κάποια παρανοηµένη λέξη. ε θα είναι σε θέση να επιδείξει την ύλη του µε το σετ επίδειξης ή µε πλαστελίνη, και τέτοιες δυσκολίες είναι σαφής ένδειξη ότι υπάρχει παρανοηµένη λέξη. Ο «πολύ εύστροφος» µαθητής που όµως δεν µπορεί να χρησιµοποιήσει τα δεδοµένα δε βρίσκεται καν εκεί. Έχει πάψει από καιρό να αντιµετωπίζει (να κοιτάζει καταπρόσωπο χωρίς να ταράζεται ή ν αποφεύγει) την ύλη του θέµατος ή το θέµα. Η λύση και για τις δύο αυτές καταστάσεις, της «λαµπρής ακατανοησίας» ή της «χαζοµάρας», είναι να βρεθεί η παρανοηµένη λέξη. Αυτή η ανακάλυψη της σπουδαιότητας της παρανοηµένης λέξης, ανοίγει πραγµατικά την πόρτα στην εκπαίδευση, και, παρ όλο που αυτό το εµπόδιο στη µελέτη δίνεται τελευταίο, είναι το πιο σηµαντικό. 17
ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ ΛΕΞΕΩΝ Μια παρανοηµένη λέξη θα παραµείνει παρανοηµένη µέχρι να αποσαφηνίσει κανείς τη σηµασία της. Αφού η λέξη γίνει τελείως κατανοητή από το άτοµο, λέγεται ότι είναι αποσαφηνισµένη. Οι διαδικασίες που χρησιµοποιούνται για να εντοπιστούν και να αποσαφηνιστούν οι λέξεις που ένας µαθητής έχει παρανοήσει στις σπουδές του φέρουν τον τίτλο Λεξισαφήνιση. Το πρώτο πράγµα που πρέπει να µάθει κάποιος είναι η ακριβής διαδικασία αποσαφήνισης οποιασδήποτε λέξης ή συµβόλου που δεν κατανοεί καθώς διαβάζει ή µελετά. Αυτή η διαδικασία χρησιµοποιείται σε όλη την τεχνολογία της Λεξισαφήνισης. Βήµατα για την αποσαφήνιση µιας λέξης 1. Να έχεις πρόχειρο ένα λεξικό ενώ διαβάζεις, ώστε να µπορείς να αποσαφηνίζεις οποιαδήποτε παρανοηµένη λέξη ή σύµβολο συναντάς. Μπορείς να βρεις ένα απλό, αλλά καλό λεξικό, που το ίδιο να µην περιέχει δύσκολες λέξεις µέσα στους ορισµούς των λέξεων εκείνων που πρέπει να αποσαφηνιστούν. 2. Όταν συναντάς µια λέξη ή σύµβολο που δεν καταλαβαίνεις, κοίταξέ τη στο λεξικό και ρίξε µια γρήγορη µατιά σε όλους τους ορισµούς της, για να βρεις εκείνον που ταιριάζει, σύµφωνα µε τα συµφραζόµενα του τµήµατος που περιείχε την παρανοηµένη λέξη. ιάβασε αυτό τον ορισµό και φτιάξε προτάσεις χρησιµοποιώντας τη λέξη µ αυτή τη σηµασία, µέχρι να έχεις µια σαφή έννοια αυτής της σηµασίας της λέξης. Μπορεί να χρειαστούν δέκα ή περισσότερες προτάσεις γι αυτό. 3. Μετά αποσαφήνισε και τους υπόλοιπους ορισµούς της λέξης, χρησιµοποιώντας κάθε έναν σε προτάσεις, ώσπου να κατανοήσεις πλήρως κάθε ορισµό. Όταν µια λέξη έχει αρκετούς διαφορετικούς ορισµούς, δεν µπορείς να περιορίσεις την κατανόηση που έχεις γι αυτή τη λέξη σ έναν µόνο ορισµό και να πεις ότι η λέξη είναι «κατανοητή». Πρέπει να µπορείς να κατανοείς τη λέξη όταν, κάποια στιγµή αργότερα, χρησιµοποιείται µε διαφορετικό τρόπο. Μην αποσαφηνίζεις παρ όλα αυτά τους τεχνικούς ή εξειδικευµένους ορισµούς (µαθηµατικά, βιολογία κ.λπ.) ή τους ορισµούς για τους οποίους το λεξικό αναφέρει ότι έχουν πέσει σε αχρηστία (αν περιλαµβάνονται τέτοιοι στο λεξικό που χρησιµοποιείς), εκτός αν η λέξη χρησιµοποιείται κατ αυτόν τον τρόπο στο τµήµα του κειµένου όπου παρανοήθηκε. Όταν το κάνεις αυτό, µπορεί να σε παρασύρει σε πολλές άλλες παρανοηµένες λέξεις οι οποίες περιέχονται σ αυτούς τους ορισµούς, και να επιβραδυνθεί κατά πολύ η πρόοδος της µελέτης σου. 18
Αν ένα άτοµο αντιµετωπίζει δυσκολία µ αυτά που διαβάζει... Γαλή η Κατοικίδιος;...υπάρχει σίγουρα µια παρανοηµένη λέξη πιο πριν στο κείµενό του. Πρέπει να γυρίσει πίσω και να εντοπίσει τη λέξη. Όταν κοιτάξει τη λέξη σ ένα λεξικό και βρει τον ορισµό της... Γαλή η Κατοικίδιος...η δυσκολία εξαφανίζεται και µπορεί να προοδεύσει. 19
Παράδειγµ α αποσαφήνισης µ ιας λέξης Τιµή σ εκείνους όπου σ η ζωήν των όρισαν και φυλάγουν Θερµοπύλες. Ποτέ από το χρέος µη κινούντες Ας πούµ ε ότι διαβάζει ς την πρόταση: «Τιµ ή σ εκείνους όπου στην ζωήν των όρισαν και φυλάγουν Θερµ οπύλες» και δεν είσαι σίγουρος για τη σηµασία της λέξης «τιµή». τιµή (η) ουσ.: 1) χρηµα ενός πράγµατος. 2) υπόληψη. 3) εκδήλωσησεβασµού, αναγνώρισητηςαξίαςενός υναίκες): Τη βρίσκεις στο λεξικό και ψάχνεις στους ορισµ ούς για κάποιον που να ταιριάζει. Λέει: «εκδήλωση σεβασµού, αναγνώριση της αξίας ενός ατόµου». εκδήλωση (η), ουσ.: 1) φανέρωµασκέψεωνή συναισθηµάτων. 2) (για καταστάσειςκαιπράγµατα): ξ νική κυρίως. 3) εν είσαι σίγουρος για τη σηµ ασία της λέξης «εκδήλωση» και έτσι την ψάχνεις στο λεξικό. Λέει: «φανέρωµ α σκέψεων ή συναισθηµ άτων». Αυτός ο ορισµ ός ταιριάζει και βγάζει νόηµα, έτσι τον χρησιµ οποιεί ς σε µ ερικές προτάσεις µ έχρι να αντιλαµ βάνεσαι µ ε σαφήνεια την έννοιά του. ά η 2) (για καταστάσειςκα πράγµατα): παρουσίαση, ξαφνική κυρίως. 3) (πολιτιστ.): πραγµατοποίησηφιλολογικήςή Η «εκδήλωση» σ αυτό το λεξικό έχει και άλλους δύο ορισµ ούς, που θα πρέπει να τους αποσαφηνίσεις, τον καθένα ξεχωριστά, και να τους χρησιµ οποιήσεις σε προτάσεις. εκδήλ Ετοιµ.: εκδήλωσης<εκδηλώ<εκ+δήλος (αρχ.=φανερός). Μετά διαβάζει ς την ετοιµ ολογία που δίνει το λεξικό για τη λέξη «εκδήλωση». Τώρα πηγαίνεις πίσω στη λέξη «τιµή». Ο ορισµός «εκδήλωση σεβασµού, αναγνώριση της αξίας ενός ατόµου» γίνεται τώρα κατανοητός. Έτσι, τον χρησιµ οποιείς σε προτάσεις µ έχρι να κατέχεις την έννοιά του. τιµή (η) ουσ.: 1) χρηµατική αξία ενός πράγµατος. 2) υπόληψη. 3) δήλωση σεβασµού, ός Στη συνέχεια αποσαφηνίζεις τους άλλους ορισµ ούς. Αν το λεξικό που χρησιµ οποιείς έχει εξειδικευµ ένους ορισµ ούς ή αναφέρει πως κάποιοι ορισµ οί έχουν πέσει σε αχρηστία, παράλειψέ τους, επειδή αυτοί δεν απαντώνται συχνά. έχει και χαρά (για την αξία της υπόληψηςενός ατόµου). ετυµ.: (αρχ.). Τώρα αποσαφηνίζει ς την ετυµ ολογία της λέξης. Βρίσκεις ότι η λέξη «τιµή» προήλθε αρχικά από την αρχαία λέξη «τιµή». Αν η λέξη έχει κάποιες σηµειώσεις σχετι κά µ ε τη χρήση της, συνώνυµ α ή ειδικές φράσεις θα πρέπει κι όλα αυτά να αποσαφηνιστούν. Αυτό θα ήταν το τέλος της αποσαφήνισης της λέξης «τιµή». Ο ανωτέρω είναι ο τρόπος µ ε τον οποίο θα πρέπει να αποσαφηνίζεται κάθε λέξη. Όταν οι λέξεις είναι κατανοητές, µ πορεί να λάβει χώρα επικοινωνία και µ ε την επικοινωνία µ πορεί να γίνει κατανοητό οποιοδήποτε θέµα. 20