Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΟΙΚΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ, ΚΡΗΤΗΣ. Ν. Μυλόπουλος,* E. Κολοκυθά,** Α.Μεντές,** Κ. Βογιατζάκη* * Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας- Τοµέας Υδραυλικής **Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ. - Τοµέας Υδραυλικής & Τεχνικής Περιβάλλοντος 54006 Θεσσαλονίκη ΚΕYWORDS: Πολιτική νερού, Οικιακή χρήση, Εξοικονόµηση νερού, Χανιά ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η συµµετοχή της κοινής γνώµης στη λήψη των αποφάσεων, εξελίσσεται σε αποφασιστικό παράγοντα στον τοµέα της ύδρευσης, καθώς η κοινωνική αποδοχή ενός έργου, µιας σειράς µέτρων ή επεµβάσεων καθορίζει αποφασιστικά την επιτυχία της εφαρµοζόµενης πολιτικής. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τα κυριότερα αποτελέσµατα της έρευνας, µέσω ερωτηµατολογίων για τη στρατηγική εξοικονόµησης νερού στην οικιακή χρήση στην πόλη των Χανίων, Κρήτης. PERSPECTIVES OF WATER CONSERVATION IN THE RESIDENTIAL WATER USE IN THE CITY OF CHANIA N. Mylopoulos*, E. Kolokytha**, A.Mentes** K. Vogiatzaki* *Dept. of Civil Engineering, University of Thessaly Dept. of Civil Engineering, Aristotle University of Thessaloniki KEYWORDS: IWRM, urban water conservation, Chania, Crete, public participation ABSTRACT Active public participation plays a decisive role in urban sector, since the social acceptance of a project, a series of measures or plays an important role in the success of the implementation of a sustainable water policy. In this paper the major results of a survey through questionnaires is presented concerning water conservation strategy in the city of Chania in Crete island. 1
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Τοµέας της Ύδρευσης αν και αφορά στο 6% µόλις της κατανάλωσης του νερού στην χώρα µας, ωστόσο παρουσιάζει πολλά προβλήµατα και είναι υπεύθυνος για πολλές σπατάλες νερού. Άλλωστε η σχετική αξία των υδατικών πόρων που βρίσκονται κοντά σε αστικές περιοχές αυξάνει λόγω των ανταγωνιστικών χρήσεων (βιοµηχανικές, τουριστικές κτλ.). Η σπατάλη του νερού που προέρχεται από την ύδρευση λόγω των υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών που αυτό πρέπει να πληρεί αφενός και λόγω της επιτακτικής ανάγκης ικανοποίησης των ανθρωπίνων αναγκών για την υποστήριξη της ζωής θεωρείται πολύ πιο σηµαντική από την σπατάλη που µπορεί να συµβαίνει σε υδατικούς πόρους από άλλες χρήσεις (βιοµηχανία, άρδευση). Έτσι αποκτά ιδιαίτερη σηµασία η εξοικονόµηση νερού από τον τοµέα της Ύδρευσης έστω και αν τα περιθώρια είναι περιορισµένα καθώς η ζήτηση θεωρείται ανελαστική ( Κολοκυθά Ε. & Μυλόπουλος Γ. 1999). Τα βασικότερα προβλήµατα που σχετίζονται µε τον Τοµέα της Ύδρευσης είναι : 1. η έντονη ανισοκατανοµή του πληθυσµού στον χώρο, µε τη αστικοποίηση και την αύξηση των οικονοµικών δραστηριοτήτων 2. η έντονη µεταβλητότητα της ζήτησης του νερού στον χρόνο, µε την κατακόρυφη αύξηση των αναγκών τους µήνες του καλοκαιριού ιδιαίτερα στα νησιά λόγω τουρισµού όπου παρατηρείται ακόµη και δεκαπλασιασµός του πληθυσµού 3. ο ανελαστικός χαρακτήρας των αναγκών σε νερό για αστικές χρήσεις, που υπαγορεύει µία ελάχιστη κατανάλωση 4. ο κοινωνικός χαρακτήρας της υδροδότησης µε το δικαίωµα όλων των κατοίκων στην ισότιµη πρόσβαση σε νερό ικανοποιητικής ποιότητας και ποσότητας 5. οι υψηλές ποιοτικές απαιτήσεις του νερού της ύδρευσης, που αυξάνουν πολύ το κόστος του νερού λόγω ειδικής επεξεργασίας 6. οι υψηλές επενδύσεις κεφαλαίου µε µακροχρόνια απόσβεση που δεν αφήνουν περιθώρια αστοχίας των προγραµµατιζόµενων έργων 7. η υποτίµηση της αξίας του νερού το οποίο θεωρείται αποκλειστικά ως κοινωνικό αγαθό που πρέπει το κράτος να το παρέχει δωρεάν στους πολίτες του Η µονόπλευρη διαχείριση της προσφοράς του νερού που αποτελούσε και αποτελεί ακόµη και σήµερα τη συνήθη πρακτική διαχείρισης νερού µε την ακόρεστη ικανοποίηση των αναγκών ανεξάρτητα από τη φυσική προσφορά του προκάλεσε αναµφισβήτητα το σηµερινό αδιέξοδο. Η µέχρι τώρα προσέγγιση της «διαχείρισης της προσφοράς» οδήγησε σε αυξηµένo κόστoς ανάπτυξης, ελλείµµατα κεφαλαίου, οικονοµικούς περιορισµούς και πολύ περισσότερο σε σηµαντική ελλάτωση ή και εξάντληση των αποθεµάτων νερού, καθώς και υποβάθµιση του περιβάλλοντος. (Κολοκυθά Ε. 1999) Η συσσώρευση των προβληµάτων που προαναφέρθηκαν αποκαλύπτουν την ανάγκη επαναπροσδιορισµού της υπάρχουσας πολιτικής νερού µε έµφαση στη διαχείριση της ζήτησης µε στόχο τον έλεγχο των χρήσεων και την εξοικονόµηση του νερού. Στο πλαίσιο της παραπάνω λογικής, η Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Χανίων ( ΕΥΑΧ) σε συνεργασία µε το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας διενήργησε έρευνα για τη στρατηγική εξοικονόµησης του νερού στην πόλη των Χανίων. Ένα ερωτηµατολόγιο που εξέτασε θέµατα προσφοράς του νερού (αξιοπιστία δικτύου και έργων υποδοµής), ποιότητας νερού (αξιοπιστία πόσιµου νερού, χρήση φίλτρων, χρήση εµφιαλωµένου νερού), ζήτησης νερού (ταξινόµηση χρήσεων, κατανάλωση νερού, εναλλακτικές µορφές εξοικονόµησης νερού), τιµολόγησης (είδος, περιθώρια αύξησης της τιµής του νερού, αποτελεσµατικότητα οικονοµικών µέτρων), χρηµατοδότησης έργων (αποδοχή των 2
προγραµµατισµένων έργων) καθώς και θέµατα ενηµέρωσης και επιµόρφωσης των καταναλωτών (επίπεδο και τρόπος ενηµέρωσης) εφαρµόστηκε σε 300 καταναλωτές στην πόλη των Χανίων. 2. Η Υ ΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ Η ΕΥΑΧ υδροδοτεί σήµερα όλο το ήµο Χανίων, τµήµα του ήµου Θερίσου, µέρος του ήµου Ελ. Βενιζέλου και του ήµου Σούδας. Ο εξυπηρετούµενος πληθυσµός είναι 55.000 κάτοικοι το χειµώνα ενώ το καλοκαίρι ανέρχεται σε 60.000. Οι παραπάνω περιοχές τροφοδοτούνται κυρίως από τις πηγές της Αγυιάς και κατά τους θερινούς µήνες χρησιµοποιείται νερό από τις γεωτρήσεις των Μυλωνιανών. Η ΕΥΑΧ καλύπτει µόνο υδρευτικές ανάγκες της περιοχής. Η µέση ετήσια παραγωγή των πηγών Αγυιάς είναι 8.500.000 m3. Η µέση ηµερήσια κατανάλωση είναι γύρω στα 23.000-25.000 m3 τους χειµερινούς µήνες ενώ τους θερινούς λόγω του τουρισµού φτάνει τα 33.000 µε 34.000 m3. 3. Η ΕΡΕΥΝΑ 302 ερωτηµατολόγια συλλέχθηκαν συνολικά από το πολεοδοµικό συγκρότηµα του ήµου Χανίων. Για την καλύτερη αντιπροσώπευση του πληθυσµού η υδρευόµενη περιοχή χωρίστηκε σε 6 υποπεριοχές σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΥΑΧ. Ο αριθµός των ερωτηµατολογίων κάθε περιοχής προέκυψε µε βάση τον πληθυσµό κάθε περιοχής. Η επιλογή του δείγµατος έγινε µε τη µέθοδο της τυχαίας δειγµατοληψίας όπου υπάρχει γνωστή πιθανότητα σε κάθε µονάδα να επιλεγεί ως µονάδα του δείγµατος. Η επεξεργασία των ερωτηµατολογίων έγινε µε τη µέθοδο πινάκων διπλής εισόδου σχετικών και απολύτων συχνοτήτων και µε τη χρήση του στατιστικού λογιστικού προγράµµατος S- PRO (Statistical Processing Data)(Παπαδηµητρίου Γ., 1994, Baumann D., Boland J., Hanemann M,1998). Οι µεταβλητές του ερωτηµατολογίου ήταν συνολικά 52. Από αυτές 50 ήταν ποσοτικές και 2 ποιοτικές. Οι πίνακες που δηµιουργήθηκαν ήταν διαστάσεων 302Χ52 Ο πίνακας διπλής εισόδου µας δίνει τις ποιοτικές σχέσεις µεταξύ όλων υπό µελέτη µεταβλητών. Ο πίνακας δεδοµένων, όπου έχουν µεταφερθεί όλες οι πληροφορίες των ερωτηµατολογίων στην αρχική τους µορφή είναι διαστάσεων 302Χ52 (302 ερωτηµατολόγια και 52 µεταβλητές). Η κάθε γραµµή του πίνακα είναι διάνυσµα του διανυσµατικού χώρου των 52 διαστάσεων και αντιστοιχεί σε κάθε ερωτηµατολόγιο. Η κάθε στήλη του πίνακα αντιπροσωπεύει µία µεταβλητή και ορίζεται έτσι ως διάνυσµα στο διανυσµατικό χώρο των 302 διαστάσεων. Επειδή οι µεταβλητές είναι ανοµοιογενείς µε συνέπεια να έχουν ανισοβαρή επίδραση στην πλήρη εικόνα του φαινοµένου που αναλύει ο πίνακας, τις οµογενοποιούµε, χωρίζοντας τες σε κλάσεις. Έτσι ο αρχικός πίνακας µετατρέπεται σε λογικό πίνακα ( 0-1, όχι-ναι) διαστάσεων 2171Χ132 όπου 132 είναι το σύνολο των κλάσεων. Έτσι ο αρχικός πίνακας µετατρέπεται σε λογικό πίνακα ( 0-1, όχι-ναι) διαστάσεων 2171Χ132 όπου 132 είναι το σύνολο των κλάσεων. Οι πίνακες διπλής εισόδου απολύτων και σχετικών συχνοτήτων διαστάσεων 132Χ132 οι οποίοι δίνουν µε την κάθε στήλη τους την πλήρη κατανοµή της κάθε κλάσης ως προς το σύνολο των υπολοίπων κλάσεων και παρέχουν τη δυνατότητα της µελέτης της κάθε κλάσης χωριστά αλλά και την σύγκριση µεταξύ τους. Για την διεξαγωγή της έρευνας καταρτίστηκε ένα ερωτηµατολόγιο που εξέτασε θέµατα προσφοράς του νερού (αξιοπιστία δικτύου και έργων υποδοµής), ποιότητας νερού (αξιοπιστία πόσιµου νερού, χρήση φίλτρων, χρήση εµφιαλωµένου νερού), ζήτησης νερού (ταξινόµηση χρήσεων, κατανάλωση νερού, εναλλακτικές µορφές εξοικονόµησης νερού), τιµολόγησης (είδος, περιθώρια αύξησης της τιµής του νερού, αποτελεσµατικότητα οικονοµικών µέτρων), χρηµατοδότησης έργων (αποδοχή των προγραµµατισµένων έργων) καθώς και θέµατα ενηµέρωσης και επιµόρφωσης των καταναλωτών (επίπεδο και τρόπος ενηµέρωσης). 3
4. ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 4.1. ηµογραφικά χαρακτηριστικά Για να αναλυθεί η ύπαρξη ή µη διαφορετικών στάσεων σε θέµατα ύδρευσης ανάλογα µε το φύλο, αλλά και για τη σωστή αντιπροσώπευση του πληθυσµού µέσω του επιλεχθέντος δείγµατος, θεωρήθηκε σκόπιµη η παρακολούθηση της µεταβλητής του φύλου. Έτσι, το 58,6% του δείγµατος ήταν άνδρες και το 41,4% γυναίκες. Οι απογευµατινές ώρες που συνήθως συλλέγονταν τα ερωτηµατολόγια, ευνοούσαν την ύπαρξη και των δύο φύλων εξίσου στις οικίες. Ωστόσο, συνήθως ο άντρας της οικογένειας αναλάµβανε την ευθύνη της συµπλήρωσης του ερωτηµατολογίου. Συχνά, πάντως, οι απαντήσεις δίνονταν µε συνεργασία της γυναίκας του σπιτιού, κυρίως σε ερωτήσεις που αφορούσαν τη χρήση νερού στο νοικοκυριό. Με βάση το παραπάνω γεγονός, το ποσοστό των ανδρών παρουσιάζεται αυξηµένο. Τέλος το 80,5% των ερωτηθέντων ήτανε ηλικίας 26-60 ετών γεγονός που καθιστά το δείγµα αξιόπιστο. 4.2. Αξιοπιστία δικτύου 100% 80% 68,2% 62,2% 60% Συχνά 40% 24,0% 33,3% Σπάνια Ποτέ 20% 0% 7,8% Ντεπόζιτο 4,4% Πιεστικό Στη συντριπτική πλειοψηφία των κατοικιών που διαθέτουν ντεπόζιτο οι διακοπές νερού είναι σπάνιες ή και καθόλου (εµφάνιση συχνών διακοπών µόνο στο 7,8%). Οµοίως και για αυτές που έχουν πιεστικό (4,4%). Το γεγονός αυτό δηλώνει την µη αναγκαιότητα πρόνοιας λήψης πρόσθετων µέτρων από τους πολίτες, αλλά και την πολύ καλή κατάσταση του δικτύου ύδρευσης. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κατοικιών δεν έχει πιεστικό (85,1%) ενώ ένα µεγάλο ποσοστό διαθέτει ντεπόζιτο (71,9%). Σήµερα, µε τον εκσυγχρονισµό του δικτύου και τα νέα έργα, οι διακοπές νερού έχουν ελαχιστοποιηθεί και η πίεση είναι ικανοποιητική, οπότε δεν υπάρχει λόγος πρόβλεψης ντεπόζιτου στις οικοδοµές. Ωστόσο, παρατηρείται ακόµα έντονα το φαινόµενο ύπαρξης ντεπόζιτου σαν κατάλοιπο µιας παλαιότερης ανασφάλειας και νοοτροπίας. 4.3. Ποιότητα νερού Η πλειοψηφία των κατοίκων των Χανίων εµπιστεύονται το νερό της βρύσης, καθώς από εκεί πίνει σε µόνιµη βάση το 85,4% από το οποίο µόνο το 6,6% χρησιµοποιεί ειδικό φίλτρο. Το ποσοστό που πίνει αποκλειστικά εµφιαλωµένο νερό είναι πολύ µικρό (3,3%) ενώ υπάρχει ωστόσο και ένα σηµαντικό ποσοστό 11,3% που πίνει πότε από την βρύση και πότε εµφιαλωµένο. 4
100% 80% 0.714285714 0.745762712 0.642857143 60% 40% 20% 0% 0.357142857 0.285714286 0.254237288 0.962962963 0.886075949 0.850746269 0.113924051 0.149253731 0.037037037 Νέα Χώρα Κουµπές, Παλιά Πόλη Κέντρο, Λενταριανά Χαλέπα, Παχιανά Αµπεριά, Αη- Γιάννης Πρ.Ηλίας, Αγ.Ματθαίος Ευχαριστηµένοι υσαρεστηµένοι Εντυπωσιακή εµφανίζεται η αξιοπιστία που έχουν οι κάτοικοι των Χανίων στο νερό της βρύσης. Τέσσερις (4) στους πέντε (5) πολίτες που ερωτήθηκαν είναι ευχαριστηµένοι από το νερό της βρύσης. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων που είναι δυσαρεστηµένοι µε το νερό της βρύσης παρουσιάστηκε στην περιοχή της Νέας Χώρας, της Παλιάς Πόλης και του Κουµπέ-Παχιανά. Ως αιτίες, για την παραπάνω δυσαρέσκεια, παρουσιάστηκαν η δυσάρεστη οσµή και γεύση, µε έµφαση στην έντονη αίσθηση της χλωρίωσης, και το µη διαυγές χρώµα (θολότητα), ενώ αρκετοί διαµαρτυρήθηκαν για σκληρότητα και άλατα. Ορισµένοι αντιµετωπίζουν επιφυλακτικά την ποιότητα του νερού εξαιτίας της εµφάνισης πολλών κατακρατήσεων διάφορων σωµατιδίων µε την χρησιµοποίηση φίλτρου. Πολλοί κάτοικοι, επίσης, δήλωσαν ότι κατά την περίοδο του καλοκαιριού η κατάσταση επιδεινώνεται. 4.4. Χαρακτηρισµός καταναλωτών- Χρήσεις νερού Το µεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων χαρακτηρίζει τον εαυτό του φυσιολογικό (69,2%) όσον αφορά στις ποσότητες νερού που καταναλώνει, ενώ µόνο ένα µικρό ποσοστό εκτιµά ότι είναι οικονόµοι (7,9%). Πάντως το 22,8% των ερωτηθέντων που θεωρούν ότι είναι σπάταλοι, είναι αρκετά σηµαντικό ποσοστό, καθώς δείχνει ότι υπάρχει δυνατότητα περιορισµού της ποσότητας νερού που καταναλώνεται. Οι κυριότερες χρήσεις, όπου έχουµε µεγάλη κατανάλωση νερού, είναι το πλύσιµο µπαλκονιών και το πότισµα φυτών (72,5% και 69,2% αντίστοιχα). Αυξηµένο επίσης παρουσιάζεται το ποσοστό χρήσεων νερού για πλύσιµο αυτοκινήτων. Αντίθετα, δεν φαίνεται να χρησιµοποιούνται σηµαντικές ποσότητες νερού για το πλύσιµο πεζοδροµίων (23,5%). 5
100% 80% 60% 40% 20% 0% 41,7% 69,2% 72,5% 23,5% Πλύσιµο αυτοκινήτου Πότισµα φυτών Πλύσιµο µπαλκονιών Πλύσιµο πεζοδροµίων 4.5. Προβλήµατα νερού Το 42,7% του δείγµατος εκτιµά ότι η πόλη των Χανίων θα αντιµετωπίσει πρόβληµα νερού στο µέλλον Ωστόσο, η πλειοψηφία (57,3%) δεν πιστεύει ότι θα υπάρξουν σοβαρά προβλήµατα νερού µελλοντικά στην περιοχή. 7,0% 12,9% 69,2% 10,9% εν υπάρχει σηµαντικό πρόβληµα νερού Υπάρχει πρόβληµα επάρκειας (ποσότητας) νερού Υπάρχει πρόβληµα ποιότητας (ρύπανσης) νερού Υπάρχει πρόβληµα επάρκειας και ποιότητας νερού Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων καταναλωτών (69,2%) πιστεύει ότι δεν υπάρχουν προβλήµατα νερού στα Χανιά σήµερα. Από αυτούς που πιστεύουν ότι υπάρχουν προβλήµατα νερού, το 12,9% αναφέρεται σε προβλήµατα ποιότητας (ρύπανσης) του νερού, το 10,9% σε προβλήµατα επάρκειας (ποσότητας) του νερού και το 7,0% και τα δύο (ποιότητα και επάρκειας). 6
4.6. Προοπτική διαχείρισης της ζήτησης 60,3% Κατασκευή νέων έργων ύδρευσης 39,7% Εξοικονόµηση νερού από καταναλωτές /.Ε.Υ.Α.Χ. Η πλειοψηφία των πολιτών (60,3%) επικροτεί την κατασκευή έργων για την πρόληψη και καταπολέµηση των προβληµάτων νερού. Φανερώνεται έτσι η πίστη των ερωτηθέντων στη µεγάλη σηµασία και αναγκαιότητα των έργων ύδρευσης. Εποµένως, ενισχύεται η µέχρι τώρα ακολουθούµενη πρακτική αντιµετώπισης των προβληµάτων νερού µε την συνεχή κατασκευή έργων για την ικανοποίηση των αναγκών. Ταυτόχρονα, όµως, δηλώνεται η έλλειψη πληροφόρησης του κοινού για τους εναλλακτικούς τρόπους εξοικονόµησης νερού και την ωφέλεια που προκύπτει από αυτή την τόσο οικονοµική όσο και περιβαλλοντική λύση. 4.7. Τιµολογιακή πολιτική 40,4% 55,3% Φθηνό Λογικό Ακριβό 4,3% Η πλειοψηφία των καταναλωτών θεωρεί ότι το τιµολόγιο της.ε.υ.α.χ. είναι ακριβό (55,3%), ενώ ένα πολύ µικρό ποσοστό, µόνο το 4,3%, θεωρεί ότι το τιµολόγιο είναι φθηνό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την πόλη της Θεσσαλονίκης είναι 15% και 17%. 7
Ρύθµιση κατανάλωσης 85,8% Ναι Όχι 14,2% Παρ όλο που το µεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων των Χανίων θεωρεί ότι το νερό είναι ακριβό φαίνεται ότι δεν ρυθµίζει την κατανάλωσή του µε βάση το τιµολόγιο (85,8%). Το ποσοστό αυτό αποδεικνύει ότι η κατανάλωση του νερού γίνεται ανεξάρτητα από την τιµή του τιµολογίου. Με άλλα λόγια, το νερό που οι κάτοικοι θεωρούν ότι χρειάζονται, θα το καταναλώσουν όποια και αν είναι η τιµή του. Εξοικονόµηση µέσω αύξησης της τιµής του νερού 63,2% 28,8% Ναι Όχι εν ξέρω 7,9% Σε ερώτηση που εξετάζει την στάση των πολιτών απέναντι σε πιθανή αύξηση του τιµολογίου ως τρόπο εξοικονόµησης νερού, διαπιστώνεται ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων (63,2%) δεν πιστεύουν στην αποτελεσµατικότητα του τρόπου εξοικονόµησης νερού µέσω αύξησης της τιµής του. Πρέπει πάντως η ΕΥΑΧ να λάβει σοβαρά υπόψη της και το ποσοστό (28,8%) των καταναλωτών που θεωρεί ότι ένας καλός τρόπος εξοικονόµησης νερού είναι η αύξηση της τιµής του. Αρκετοί πάντως από αυτούς απάντησαν θεωρώντας ότι µια πιθανή αύξηση της τιµής του νερού θα είναι πολύ µεγάλη ώστε να τους επηρεάσει στο σύνολο των εξόδων του νοικοκυριού. 4.8. Πληροφόρηση- Ενηµέρωση Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών (96,0%) επιθυµεί να πληροφορείται από την.ε.υ.α.χ. για τα προβλήµατα ύδρευσης της πόλης, καθώς επίσης και για θέµατα που αφορούν το νερό. Ο τρόπος πληροφόρησης που επιλέγουν οι κάτοικοι των Χανίων φαίνεται παρακάτω. 8
100% 80% 60% 40% 20% 0% 77,8% 27,8% 47,7% 6,0% Έντυπο υλικό µέσα στο λογαριασµό Ειδικό περιοδικό της επιχείρησης Μ.Μ.Ε. Άλλος τρόπος ενηµέρωσης Οι καταναλωτές προτιµάνε κυρίως να ενηµερώνονται µέσω ειδικού εντύπου της εταιρίας που θα αποστέλλεται µε τον λογαριασµό (77,8%). Για την πληροφόρηση των πολιτών µέσω των Μ.Μ.Ε. σχεδόν οι µισοί (47,7%) απάντησαν θετικά. Η ιδέα ενός περιοδικού, µε το οποίο η.ε.υ.α.χ. θα µπορεί να πληροφορεί το κοινό για οτιδήποτε έχει σχέση µε το νερό, δεν βρίσκει ιδιαίτερη ανταπόκριση. Μόνο το (27,8%) προτιµάει αυτό τον τρόπο ενηµέρωσης. Τέλος, ένα µικρό ποσοστό (6,0%) θα ήθελε η πληροφόρηση να γίνεται µε κάποιο άλλο τρόπο ενηµέρωσης. Η κυριότερη πρόταση που έγινε από τους ερωτηθέντες ήταν η τακτική ενηµέρωση στα σχολεία των µαθητών, και µελλοντικών πολιτών, για τα προβλήµατα ύδρευσης της περιοχής. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι ερωτηθέντες είχαν τη δυνατότητα να απαντήσουν σε περισσότερες από µία επιλογές, γι αυτό το άθροισµα των ποσοστών ξεπερνά το 100%. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Από τη λεπτοµερή ανάλυση των ερωτηµατολογίων προκύπτουν τα παρακάτω συµπεράσµατα: Μεγάλη αξιοπιστία του δικτύου µετά τον εκσυγχρονισµό του και τα νέα έργα που πραγµατοποιήθηκαν στην πόλη. Αυτό πιστοποιείται από το µικρό ποσοστό διακοπών νερού, την απουσία πιεστικών και ντεπόζιτων. Εξαιρετική η ποιότητα του νερού της βρύσης όπως αποκαλύπτουν τόσο οι κάτοικοι όσο και οι χηµικές και µικροβιολογικές αναλύσεις. Tο µικρό ποσοστό αυτών που είναι δυσαρεστηµένοι από το νερό της βρύσης κυρίως κατοικούν σε περιοχές που ακόµη το παλιό δίκτυο δεν έχει αντικατασταθεί Μικρή αποδοχή της ακολουθούµενης τιµολογιακής πολιτικής της ΕΥΑΧ. Παρόλο που η µοναδιαία τιµή του νερού στα Χανιά είναι µεγαλύτερη από πολλές άλλες πόλεις στην Ελλάδα, δεν λειτουργεί ως κίνητρο για την εξοικονόµηση του καθώς αποκαλύπτεται από την έρευνα ότι οι περισσότεροι κάτοικοι δεν ρυθµίζουν την κατανάλωση βάσει του τιµολογίου αφενός και ακόµη και αν η τιµή αυξηθεί δεν φαίνεται να πιστεύουν ότι η αύξηση θα είναι ανησυχητική ώστε να περιορίσουν την κατανάλωση. Σηµαντικό έλλειµµα ενηµέρωσης των πολιτών όλων των ηλικιών εµφανίζεται στην πόλη καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων ζητά καλύτερη πληροφόρηση. 9
Ευαισθητοποίηση των πολιτών, κυρίως νέων σε ηλικία, για περιβαλλοντικά προβλήµατα και προβλήµατα νερού γενικά που όµως δεν αναφέρονται ειδικά στην πόλη των Χανίων. Η πεποίθηση των «ανεξάντλητων» υδατικών αποθεµάτων στην περιοχή δίνει τη βεβαιότητα στους κατοίκους ότι αν και στην Ελλάδα στο µέλλον θα υπάρχουν προβλήµατα νερού τα Χανιά δεν θα αντιµετωπίσουν σοβαρά προβλήµατα. Έτσι άλλωστε δικαιολογείται και η σπατάλη νερού που παρατηρείται σε διάφορες χρήσεις. Η εφαρµογή της διαχείρισης της ζήτησης δεν βρίσκει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος καθώς η ιδέα της εξοικονόµησης νερού δεν φαίνεται να συµπεριλαµβάνεται στις προτεραιότητες των κατοίκων. Η λογική της κατασκευής νέων έργων που επικρατεί καθώς και το υψηλό ποσοστό των σπάταλων ενισχύει την παραπάνω άποψη. Παράπονα εµφανίζονται αρκετά Το βασικότερο όµως είναι η ακριβή τιµή του νερού και ιδιαίτερα στο γεγονός ότι παρουσιάζει υψηλό πάγιο τέλος αποχέτευσης. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η τιµή του νερού ενσωµατώνει και την αποπληρωµή των δανείων της ΕΥΑΧ για τα έργα που πραγµατοποιεί την τελευταία εικοσαετία. Άλλα παράπονα αλλά όχι σηµαντικά αφορούν την ποιότητα του νερού και τις καθυστερήσεις των λογαριασµών. 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Παπαδηµητρίου Γ. (1994) «Μέθοδοι ανάλυσης δεδοµένων». Θεσσαλονίκη 2. Baumann D., Boland J., Hanemann M. (1998) Urban Water Demand Management and Planning : USA, McGraw Hill. 3. Biswas A. (1997), Water Resources. Environmental Planning Management and Development. McGraw Hill. 4. E. Kolokytha, Y. Mylopoulos & A. Mentes, (2002), «Evaluating demand management aspects of urban water policy. A field survey in the city of Thessaloniki, Greece, Urban Water, Vol. 4, Issue 4, pp 391-400. 5. E. G. Kolokytha (2002), Incoorporating public preferences in planning water conservation in the city of Thessaloniki, Proc. Of 3rd International Forum Integrated Water Management: The key to sustainable water resources, pp.265-269, Athens, Greece. 6. Κ.Βογιατζάκη «Έρευνα παραµέτρων της διαχείρισης της ζήτησης νερού στην πόλη των Χανίων», ιπλωµατική εργασία 2004 7. Ε. Kolokytha & Y. Mylopoulos, (1999), Percpectives of a Sustainable Water Supply Policy in Greek Islands, in Proc. of the 6th International Conference on Environmental Science & Technology, University of Aegian, Samos, Greece, Vol. A, pp 79-86. 8. Κολοκυθά Ελπίδα (1999), «ιαχείριση της ζήτησης στον Τοµέα της ύδρευσης στην Ελλάδα», ιδακτορική διατριβή, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ. 10