Μια θεωρητική όσο και ουσιαστική προσέγγιση

Νέα ΤΟΜΑ για τον ΕΣ

Μια θεωρητική όσο και ουσιαστική προσέγγιση Ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ) βρίσκεται στο στάδιο εξεύρεσης ενός νέου ΤΟΜΑ ώστε αυτό να πλαισιώσει τα νεοπαραληφθέντα άρµατα µάχης Leopard 2A4 και 2HEL σε ολοκληρωµένα µηχανοκίνητα και τεθωρακισµένα συγκροτήµατα µάχης. Η ύπαρξη του BMP-1 και του AMX-10P παλαιότερα δεν µπόρεσε να δώσει ικανοποιητικές λύσεις στην προσδοκώµενη διάταξη µάχης των µηχανοκίνητων δυνάµεων. Η πρόβλεψη για την αγορά ενός νέου ερπυστριοφόρου ΤΟΜΑ έχει συµπεριληφθεί στο νέο ΕΜΠΑΕ. Στο κείµενο που ακολουθεί επιχειρείται µια θεωρητική προσέγγιση της απόκτησης των νέων ΤΟΜΑ σε συνδυασµό µε την παρουσίαση της υπάρχουσας κατάστασης αλλά και µε µια αναφορά στα κυριότερα υποψήφια οχήµατα. Του Πάνου Σπαγόπουλου

Η απόκτηση των νέων αρµάτων µάχης Leopard 2HEL και 2A4 από τον ΕΣ έχει καταστήσει παράλληλα επιτακτική την ανάγκη απόκτησης ενός νέου ΤΟΜΑ έτσι ώστε αυτό να πλαισιώνει τα άρµατα µάχης, προσφέροντας πυρά υποστήριξης και µεταφορά των πεζικών δυνάµεων. T Y º X S T U V σχεδιαστικές επιλογές των δυτικών ΤΟΜΠ και τη σταδιακή µετεξέλιξή τους σε οχήµατα µάχης. Έτσι δόθηκε έµφαση στη φιλοξενία ενός πυροβόλου των 20 ή 25 χιλ. µε µεγάλο αρχικό ρυθµό βολής αλλά και ενισχύσεις στη θωράκισή του, ικανά να τα προστατεύει T Y º X από πλήγµατα βολών πυροβόλων των 0,50 χιλ. Επιπλέον, στα δυτικής κατασκευής ΤΟ- ΜΑ η δυνατότητα βολής διατρητικών και εκρηκτικών βολίδων ήρθε σαν προσπάθεια αντιστάθµισης των µεγάλων δυνατοτήτων διάτρησης που προσέφερε το πυροβόλο των 73 χιλ. του σοβιετικού ΤΟΜΑ. Στη δεκαετία του 80 έκανε την εµφάνιση στο δυτικό οπλοστάσιο το νέο ΤΟΜΑ τύπου Bradley. Αν και δεν υπήρξε κάποια ιδιαίτερη µεταβολή στο σύνηθες διαµέτρηµα των 25 χιλ., εντούτοις απέκτησε τη δυνατό- Το Τεθωρακισµένο Όχηµα Μάχης (ΤΟΜΑ) - IFV (Infantry Fighting Vehicle)- είναι ένας τύπος οχήµατος µάχης πεζικού που χρησιµοποιείται για να µεταφέρει µε ασφάλεια µια οµάδα στρατιωτών στο πεδίο της µάχης αλλά ταυτόχρονα και για να τους παρέχει την αναγκαία υποστήριξη σε πυρά, πριν και µετά την αποβίβασή τους από αυτό. Στη γενική διάταξή τους τα ΤΟΜΑ είναι όµοια µε τα Τεθωρακισµένα Οχήµατα Μεταφοράς Προσωπικού (ΤΟΜΠ) -APC (Armored Personal Carriers)-, τα οποία επίσης αναλαµβάνουν να µεταφέρουν οµάδες πεζικού στο πεδίο της µάχης, έχοντας όµως επιµέρους διαφορές µεταξύ τους. Οι σηµαντικότερες από αυτές εστιάζονται στην ύπαρξη πύργου µε πυροβόλο για τα ΤΟΜΑ, µε δυνατότητα παροχής άµεσων πυρών ακόµη και εν κινήσει, στην ύπαρξη θυρίδων για βολές των µεταφερόµενων πεζών µε τον ατοµικό τους οπλισµό από το εσωτερικό του ΤΟΜΑ, καθώς και θωράκισης ισχυρότερης συγκριτικά µε τα ΤΟΜΠ. Ο συνήθης εξοπλισµός των οχηµάτων µάχης αποτελείται από ένα πυροβόλο των 20, 25 ή 30 χιλ., υπάρχουν όµως και περιπτώσεις όπου µπορεί να κινηθεί και στα επίπεδα των 105 χιλ (ΒΜΡ-3). Ταυτόχρονα, ο οπλισµός τους πολύ συχνά επεκτείνεται και στη συµπληρωµατική µεταφορά αντιαρµατικών πυραύλων µεγάλου βεληνεκούς. Η πλειονότητα των ΤΟΜΑ αποτελείται από ερπυστριοφόρες πλατφόρµες ώστε να είναι ικανά να ακολουθούν την κίνηση των αρµάτων µάχης, υπάρχουν όµως και ανάλογα οχήµατα τροχοφόρα. Το πρώτο πραγµατικό ΤΟΜΑ, διαθέτοντας επαρκή οπλισµό και θωράκιση, παρουσιάστηκε το 1967 από τις Ένοπλες υνάµεις της τότε ΕΣ- Σ και ήταν το BMP-1. Το συγκεκριµένο όχηµα ήταν χαµηλής σιλουέτας µε πυροβόλο των 73 χιλ. κοίλου σωλήνα ενώ διέθετε εκτοξευτή αντιαρµατικού βλήµατος τύπου SAGGER. Το ΒΜΡ-1 διέθετε κεκλιµένες επιφάνειες στο εµπρός µέρος, ανθεκτικές σε πλήγµατα πυροβόλων των 0,50 ενώ το διαµέτρηµα των 73 χιλ. του πυροβόλου του µπορούσε να διαπεράσει τις θωρακίσεις των περισσοτέρων δυτικών ΤΟ- ΜΑ/ΤΟΜΠ καθώς σε ορισµένες περιπτώσεις και µερικών αρµάτων µάχης. Η εµφάνιση του BMP-1 άλλαξε ταυτόχρονα και τις αντίστοιχες τητα µεταφοράς εκτοξευτή αντιαρµατικών βληµάτων τύπου ΤΟW αλλά και πρόσθετη θωράκιση που τα κατέστησε ικανά να επιχειρούν από κοινού µε τα άρµατα µάχης Μ1 Α1. Ο συνδυασµός αυτός παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Iraqi Freedom. Το µεγάλο βεληνεκές των βληµάτων TOW, περί τα 3,5 χλµ., προστάτευε τα άρµατα µάχης στις συγκεκριµένες αποστάσεις ενώ για µικρότερες αποστάσεις αναλάµβαναν τα πυροβόλα των αρµάτων (2500 µ.). Η αλληλοεπι- 82 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À κάλυψη αυτή των δύο συνεχών «τόξων» πυρός έδωσε για πρώτη φορά τη δυνατότητα στα ΤΟΜΑ να κινηθούν µαζί µε τα άρµατα µάχης, όχι ως προστατευόµενη δύναµη αλλά ως ουσιαστική συνιστώσα ενός ολοκληρωµένου (από άποψη δυνατότητας παροχής πυρών) µηχανοκίνητου σχηµατισµού µάχης. [ Ο ρόλος των ΤΟΜΑ στο σύγχρονο πεδίο της µάχης Από τις πρώτες επιχειρήσεις των τεθωρακισµένων τα άρµατα αδυνατούσαν να συνεργαστούν µε το πεζικό καθώς- για ευνόητους λόγους- δε µπορούσε να συµπορευθεί µε τον ρυθµό προχώρησης των αρµάτων. Και στην περίπτωση όµως που αυτό ήταν εφικτό, τα µέσα µηχανοκίνησής του δεν µπορούσαν να παράσχουν καµιά ουσιαστική προστασία. Αποτέλεσµα αυτού ήταν το µηχανοκίνητο πεζικό µε τα ΤΟΜΠ να ακολουθεί «ασθµαίνοντας» τα άρµατα και είτε να φθάνει στον αντικειµενικό σκοπό µετά από πολλή ώρα αφότου έχουν φτάσει τα άρ- µατα είτε να καθυστερεί την ταχεία προέλαση των αρµάτων. Αυτό ουσιαστικά καταδεικνύει το γεγονός ότι τα συγκροτήµατα αρµάτων και πεζικού ενεργώντας διαχωρισµένα ήταν πολύ εύκολο να αποκοπούν και να καταστραφούν από τον αντίπαλο. Η αδυναµία εποµένως συγκρότησης ενός «σχηµατισµού µάχης» που υποστηρίζει και καλύπτει το ένα συγκρότηµα το άλλο αλλά διεξάγει την επιχείρηση σε διαδοχικά, µη υποστηριζόµενα µεταξύ τους, κύµατα, ήταν προφανής. Ο κίνδυνος διαχωρισµού των αρµάτων από το πεζικό αποδείχτηκε ιστορικά το 1973, στον πόλεµο του Γιόµ Κιπούρ, όταν οι Ισραηλινοί χρησιµοποίησαν άρµατα µάχης χωρίς συνοδεία πεζικού µε αποτέλεσµα να υποστούν µεγάλες απώλειες από τα αντιαρµατικά των Αράβων. Το πεζικό, εποµένως, είχε ανάγκη από ένα όχηµα µε δυνατότητα κίνησης σε κάθε έδαφος, έτσι που να µπορεί να συνοδεύει τα άρµατα µάχης, παρέχοντας τον ανάλογο βαθµό προστασίας από πεζούς εφοδιασµένους µε αντιαρµατικά όπλα αλλά και εποχούµενα αντιαρµατικά συστήµατα, πιο ευέλικτα όµως από τα άρµα- Ο κορµός των µηχανοκίνητων δυνά- µεων στον ΕΣ εξακολουθεί να στηρίζεται σε έναν µεγάλο αριθµό ΤΟΜΠ Μ 113.

Το BMP-1 αποτέλεσε µια σηµαντική ενίσχυση, εισάγοντας τον ΕΣ στις τακτικές χρήσης των ΤΟΜΑ σε στενή συνεργασία µε τα άρµατα µάχης. Παρόλα αυτά, προβλήµατα στην υποστήριξη του συγκεκριµένου ΤΟΜΑ έκαναν προβληµατική µέχρι ενός σηµείου την εκµετάλλευσή τους. Συγκέντρωση ΤΟΜΠ Μ-113 κατά τη διάρκεια αποβατικής άσκησης. Η παραµονή του συγκεκριµένου τύπου στις τάξεις του ΕΣ θα συνεχίσει αλλά χωρίς την παρουσία ενός νέου ΤΟΜΑ δε θα επιτρέψει τη διεξαγωγή συνδυασµένων επιχειρήσεων σε περιβάλλον µε έντονη εχθρική παρουσία. τα και ταγµένα κατά το δυνατό σε θέσεις ενέδρας. Έτσι κατασκευάστηκαν τα πρώτα ΤΟΜΑ, στην αρχή µόνο µε πυροβόλο και αργότερα µε ισχυρά αντιαρµατικά και µε δυνατότητα παροχής υποστήριξης στα άρµατα µάχης, σε αποστάσεις στις οποίες δε µπορούσαν τα πυροβόλα των αρµάτων να είναι αποτελεσµατικά. Τα σύγχρονα ΤΟΜΑ µπορούν να ενεργούν σε αποστάσεις περί τα 200 µ. από τα προπορευόµενα άρµατα αλλά και να αναλάβουν δική τους ανεξάρτητη ενέργεια σε ξεχωριστή κατεύθυνση, µε τη συνοδεία ορισµένων αρ- µάτων και µε τη µορφή συγκροτήµατος µηχανοκίνητου πεζικού. Συνήθως τα συγκροτήµατα αυτά που βασίζονται στα ΤΟΜΑ επιτίθενται εναντίον του εχθρικού πεζικού ή σε δευτερεύουσες κατευθύνσεις, διενεργώντας ταυτόχρονα και τοπικούς αντιπερισπασµούς. Η ισχύς πυρός τους και η προστασία έχουν αυξηθεί σηµαντικά, όµως είναι λάθος να θεωρούνται ότι είναι ισάξια µε τα άρµατα ή να τα εκλαµβάνουµε ως «ελαφρά άρµατα». Σε αυτό το πλαίσιο εποµένως θα πρέπει να υπενθυµίσουµε πως ο κύριος ρόλος των ΤΟΜΑ είναι αυτός της µεταφοράς πεζικών δυνά- µεων σε προωθηµένα σηµεία του µετώπου, παράλληλα όµως µε την παροχή πυρών υποστήριξης. Έτσι η χρησιµοποίησή τους είτε για τον ένα είτε για τον άλλο σκοπό αποκλειστικά, ουσιαστικά αχρηστεύει το διττό αυτό ρόλο τους. Οι κυριότεροι συνδυασµοί του οπλισµού των ΤΟΜΑ που καθορίζουν και την αποτελεσµατικότητά του είναι οι παρακάτω: συνδυασµός 1: πυροβόλο των 25-30 χιλ., αντιαρµατικό και πολυβόλο. συνδυασµός 2: όπως το παραπάνω µε επιπλέον θέση όλµου εντός του οχήµατος. συνδυασµός 3: πυροβόλο των 40-60 χιλ., αντιαρµατικό και πολυβόλο. συνδυασµός 4: µεγάλο πυροβόλο των 100-120 χιλ. (επηρεασµένο από το BMP-3), µε δυνατότητα βολής βληµάτων HESH-HEP (εκρηκτικών-πλαστικών) αλλά και αντιαρµατικού πυραύλου από τον σωλήνα του πυροβόλου για καταστροφή οχυρώσεων και προσβολή εχθρικών αρµάτων και ΤΟΜΑ και πολυβόλο ή βοµβιδοβόλο των 40 χιλ. 84 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À [ ύο+1 σενάρια µάχης Ας θέσουµε ως θεωρητικό υπόδειγµα ένα συγκρότηµα ίλης αρµάτων µε δεκατρία άρµατα και µια διµοιρία µηχανοκίνητου πεζικού µε τέσσερα ΤΟΜΑ. Το συγκρότηµα αυτό θεωρείται «πλεονάζoν» σε άρ- µατα. Σε µια επιθετική ενέργεια όλα τα παραπάνω ερπυστριοφόρα ξεκινούν από κάποιο χώρο συγκέντρωσης, µε κατεύθυνση προς τον αντικειµενικό σκοπό που είναι είτε εδαφική περιοχή είτε συγκέντρωση εχθρικών δυνάµεων. Οι αποστάσεις µεταξύ τους είναι µικρές και όταν πλησιάζουν τον εχθρό γίνονται 50-100 µ. σε ό,τι αφορά στα άρµατα ενώ τα ΤΟΜΑ ακολουθούν σε απόσταση 100-200 µ. πίσω και στα ενδιάµεσα διαστήµατα των αρµάτων. Τα άρµατα προσβάλλουν τους εχθρικούς στόχους όταν τους πλησιάσουν στην απόσταση των 2.000-2.500 µ. περίπου. Φυσικά, σε πρώτη φάση, η προτεραιότητα στις βολές των αρµάτων καθορίζεται µε βάση την επικινδυνότητα των εχθρικών στόχων γι αυτά τα ίδια. Εποµένως, προσβάλλουν πρώτα τα εχθρικά άρµατα και τα αντιαρµατικά µεγάλου βεληνεκούς, εφόσον τα τελευταία γίνουν αντιληπτά. Οι βολές των ακολουθούντων ΤΟΜΑ µε τα πυροβόλα τους γίνονται κι αυτές εν κινήσει σε στόχους µε προτεραιότητα τα εχθρικά ΤΟΜΑ και αντιαρµατικά, κατ αρχήν από αποστάσεις περί τα 1.500 µ. Σε περίπτωση όµως που διατίθενται αντιαρµατικά βλήµατα µεγάλου βεληνεκούς στα ΤΟΜΑ, αυτά προσβάλλουν τους εχθρικούς στόχους µεγάλης επικινδυνότητας από τη µέγιστη δυνατή απόσταση. Έτσι, στο συγκεκριµένο σενάριο θα πραγµατοποιηθούν βολές TOW από το µέγιστο βεληνεκές των 3.500 µ., προκειµένου να ανοίξει ο δρόµος για την προέλαση των αρµάτων. Όταν το συγκρότηµα πλησιάσει σε απόσταση 500 µ. από τον αντικειµενικό του σκοπό, το πεζικό έχει δυνατότητα βολών µε τα ατοµικά του όπλα από τις θυρίδες των ΤΟΜΑ και όταν το συγκρότηµα πλησιάσει πολύ κοντά (περί τα 200 µ.) τότε αποβιβάζεται το πεζικό από τα οχήµατα και µε την υποστήριξη των πυροβόλων των ΤΟΜΑ εκκαθαρίζει τους εναποµείναντες εχθρούς και κύρια τους «κυνηγούς» αρµάτων, που θα προσπαθήσουν- µε την Μ-113 και Μ-60 σε θέση απόκρυψης. Οι συνδυασµένες επιχειρήσεις ΤΟ- ΜΠ και αρµάτων µάχης είναι απαραίτητο να ενισχυθούν µε την παρουσία ΤΟΜΑ, ιδίως µετά την απόκτηση των νέων αρµάτων µάχης. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À 2007 85

Οµάδες πεζικού εφοδιασµένες µε αντιαρµατικά όπλα συνιστούν έναν από τους κύριους κινδύνους για τα ΤΟΜΑ και ΤΟΜΠ, ιδιαίτερα κατά την κρίσι- µη φάση αποβίβασης των στρατιωτών που µεταφέρουν. κάλυψη βλάστησης ή κτιρίων- να προσβάλουν από κοντινές αποστάσεις τα φίλια µηχανοκίνητα. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν πολλοί κυνηγοί αρµάτων και απαιτείται συνεχής υποστήριξη µε πυροβολικό, οι πεζοί παραµένουν επί των ΤΟΜΑ µέχρι την κατάληψη του αντικειµενικού σκοπού. Στο σηµείο αυτό πρέπει να σηµειωθεί πως ιδιαίτερα σε κατοικηµένες περιοχές αλλά και σε συνθήκες χα- µηλής ορατότητας ενέχει ο κίνδυνος της προσέγγισης του εχθρικού πεζικού στα 10 περίπου µέτρα, µε αποτέλεσµα το πλήρωµα του φίλιου άρµατος να αδυνατεί να το εντοπίσει. Στην περίπτωση αυτή ο πεζός µπορεί να πυροβολήσει κάποιο µέλος του πληρώµατος αν αυτό βγει από το άρµα ή ρίξει κάποια αυτοσχέδια βόµβα τύπου κοκτέιλ µολότοφ για να προκαλέσει ζηµιά στο άρµα, γιατί η φωτιά είναι πάντοτε ο κυριότερος εχθρός όλων των αρµάτων και των τεθωρακισµένων οχηµάτων. Είναι αυτονόητη εποµένως η ανάγκη παροχής συνοδείας από το πεζικό, κάτω από τις ανωτέρω συνθήκες, των αρµάτων, για την εξουδετέρωση παρόµοιας φύσης απειλών, αφού όµως πρώτα αυτό έχει µεταφερθεί ασφαλώς από τα ΤΟΜΑ και ΤΟ- ΜΠ, τα τελευταία σε δεύτερη φάση. Μετά την κατάληψη του αντικειµενικού σκοπού, το πεζικό αναλαµβάνει το µεγαλύτερο και δυσκολότερο έργο της σταθεροποίησης, δηλαδή οργανώνει την άµυνα ώστε ο εχθρός να µην κατορθώσει να ανακαταλάβει το χαµένο γι αυτόν έδαφος. ίνεται ιδιαίτερη σηµασία στους τοµείς µε µικρή ορατότητα και στις κατοικηµένες περιοχές. Τα ΤΟΜΑ έχουν ετοιµότητα υποστήριξης των πεζών στρατιωτών σε αποστάσεις µικρότερες των 1.500 µ. Πάντως τα πυροβόλα των ΤΟΜΑ µπορεί να είναι αποτελεσµατικά εάν φέρουν διατρητικά βλή- µατα APFSDS εναντίον αρµάτων παλιότερης όµως τεχνολογίας, µε θωράκιση παλαιού τύπου. Στη δεύτερη υπόθεση εργασίας ας θεωρήσουµε ένα συγκρότηµα µηχανοκίνητου λόχου πεζικού µε δεκατρία (13) ΤΟΜΑ και έναν ουλαµό µε τέσσερα (4) άρµατα, στην αντιδιαµετρική από άποψη σύνθεσης θέση σε σχέση µε την πρώτη υπόθεση. Το συγκρότηµα αυτό κρίνεται «πλεονάζον» σε ΤΟΜΑ αλλά και πάλι η επιθετική ενέργεια θα γίνει µε τα άρµατα να προπορεύονται και τα ΤΟΜΑ να τα πλαισιώνουν, σε κοντινότερες όµως αυτή τη φορά αποστάσεις. Σε αυτή την περίπτωση τα άρµατα θα επικεντρωθούν στην προσβολή των εχθρικών αρµάτων και τα ΤΟΜΑ θα σηκώσουν το βάρος της προσβολής όλων των υπολοίπων στόχων. Τα ΤΟΜΑ αναµένεται να είναι περισσότερα ενώ αρκετά θα είναι και τα αντιαρµατικά. Βλέπουµε δηλαδή ότι τα σύγχρονα ΤΟΜΑ (ειδικά όταν διαθέτουν αντιαρµατικά µεγάλου βεληνεκούς) µπορούν να εκτελέσουν όλες τις βολές εναντίον αρµάτων από µεγάλες αποστάσεις και βολές εναντίον εχθρικών ΤΟΜΑ σε αποστάσεις κάτω των 1500 µ. αλλά και βολές µε το πυροβόλο τους εναντίον αρµάτων παλαιότερης τεχνολογίας σε αποστάσεις κάτω από 1000 µ. Όµως, υστερούν έναντι των αρµάτων στη θωράκιση και στην ισχύ του πυροβόλου, ιδιαίτερα όταν αυτό υπολείπεται του διαµετρήµατος των 105 χιλ. Στις αµυντικές επιχειρήσεις το κύριο βάρος σηκώνουν τα ΤΟΜΑ και ΤΟΜΠ Μ-901 εξοπλισµένο µε αντιαρµατικά βλήµατα TOW κατά τη διάβαση υδάτινου κωλύµατος.

À Ο κύριος οπλισµός των Μ-113 συνίσταται από ένα πυροβόλο των 0,50. Οι υποψηφιότητες Τα κυριότερα ερπυστριοφόρα ΤΟΜΑ στην παγκόσµια σκηνή είναι τα παρακάτω: WARRIOR (ΒΡΕΤΑΝΙΑ) Πλήρωµα: 3 Μεταφερόµενη δύναµη: 7 Οπλισµός: πυροβόλο 30 χιλ., 2 πολυβόλα 7,62, εκτοξευτήρας TOW Ταχύτητα: 75 χλµ./ω Αυτονοµία: 600 χλµ. Ισχύς κινητήρα: 550 hp BRADLEY (ΗΠΑ) Παραλλαγές M 2 (IFV) και M 3 (Cavalry Fighting Vehicle) Πλήρωµα: 3 Μεταφερόµενη δύναµη: 6 Οπλισµός: πυροβόλο 25 χιλ. µε δυνατότητα βολής 200 βολών το λεπτό και αποτελεσµατικότητα µέχρι τα 2,5 χλµ., 1 πολυβόλο 7,62, διπλός εκτοξευτήρας TOW Ταχύτητα: 66 χλµ./ω Αυτονοµία: 483 χλµ. Ισχύς κινητήρα: 600 hp MARDER (ΓΕΡΜΑΝΙΑ) Πλήρωµα: 3 Μεταφερόµενη δύναµη: 6 Οπλισµός: πυροβόλο των 20 χιλ. και πολυβόλο 7,62 χιλ., υπάρχουν ορισµένα νεότερων εκδόσεων και µε Α/Τ MILAN Ταχύτητα: 65 χλµ./ω Αυτονοµία: 460 χλµ. Ισχύς κινητήρα: 600 hp CV 90 (ΣΟΥΗ ΙΑ) Πλήρωµα: 3 Μεταφερόµενη δύναµη: 8 Οπλισµός: πυροβόλο των 30 χιλ. και πολυβόλο 7,62 χιλ. Υπάρχουν ορισµένα νεότερων εκδόσεων µε πυροβόλα των 105 ή 120 χιλ. και µια έκδοση Α/Α µε ραντάρ και πυροβόλο των 40 χιλ. Ταχύτητα: 70 χλµ./ω Αυτονοµία: 460 χλµ. Ισχύς κινητήρα: 446 kw BMP-3 (ΡΩΣΙΑ) Πλήρωµα: 3 Μεταφερόµενη δύναµη: 7 Οπλισµός: πυροβόλο των 100 χιλ. µε δυνατότητα βολής αντιαρµατικού Ταχύτητα: 70 χλµ./ω Αυτονοµία: 600 χλµ. Ισχύς κινητήρα: 500 hp DARDO (ΙΤΑΛΙΑ) Προσωπικό: 2+7 Οπλισµός: πυροβόλο των 25 χιλ., ένα πολυβόλο 7,62 χιλ., 2 εκτοξευτήρες TOW Ταχύτητα: 70 χλµ./ω Αυτονοµία: 600 χλµ. Ισχύς κινητήρα: 512 hp PUMA (ΓΕΡΜΑΝΙΑ) Πλήρωµα: 3 Μεταφερόµενη δύναµη: 8 Βάρος: 31,5 τόννοι Θωράκιση σκάφους: αντοχή σε πλήγµατα πυροβόλων 14,5 χιλ. Πρόσθια θωράκιση: αντοχή σε πλήγµατα 30 χιλ. Θωράκιση πατώµατος: αντοχή σε νάρκες 10 χλγ. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À 2007 87

Οι συνδυασµένες επιχειρήσεις αρµάτων µάχης και ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ πρέπει να αποτελέσουν κύριο γνώµονα για την εκτέλεση µεγάλης κλίµακας επιθετικών ενεργειών, υπό την προϋπόθεση βέβαια πως θα διατίθεται και το κατάλληλο υλικό. τα άρµατα χρησιµοποιούνται για να ενισχύσουν τα σηµεία που κινδυνεύουν ή να συµπληρώσουν ρήγµατα στην αντιαρµατική άµυνα. Στους αγώνες σε κατοικηµένους τόπους, τα ΤΟΜΑ χρησιµοποιούνται για διείσδυση στους δρόµους και υποστηρίζουν το αποβιβασµένο πεζικό. Η ισχύς πυρός που παρουσιάζει µια µονάδα επιπέδου τάγµατος µε ΤΟΜΠ, δηλαδή οχήµατα τύπου Μ-113, είναι εκ των πραγµάτων πολύ µικρή. Η µονάδα αυτή στηρίζεται κύρια στα βαριά όπλα της, όπως τα αντιαρµατικά µεγάλου και µέσου βεληνεκούς. Λόγω της συγκεκριµένης αδυναµίας, οι µονάδες που απαρτίζονται από Μ-113 διαθέτουν περί τα 10-12 αντιαρµατικά TOW (σε µορφή Μ-901 Α2 ΙΤV) και MILAN ή ΚΟRNET. Παρόλα αυτά, η ισχύς πυρός σε όπλα άµεσης βολής είναι το 1/3 περίπου της ισχύος µιας µονάδας αρµάτων µάχης ή ενός τάγµατος µε ΤΟΜΑ, ιδιαίτερα δε όταν αυτά διαθέτουν αντιαρµατικά µεγάλου βεληνεκούς. Ας υποθέσουµε τώρα ένα συγκρότηµα µε µια επιλαρχία αρµάτων µε 52 άρµατα (κλασική δο- µή άλλων στρατών) και µ έναν λόχο ΤΟΜΑ µε 13 οχήµατα µάχης, κινούµενο επιθετικά εναντίον ενός τάγµατος µε 43 ΤΟΜΠ. Η αναλογία των µέσων που διαθέτουν µεγάλη ισχύ πυρός θα είναι σχεδόν 6:1 για την επιτιθέµενη δύναµη γιατί τα ΤΟΜΠ (Μ-113), µε µοναδικό Το Warrior αποτελεί το κύριο ΤΟΜΑ των βρετανικών ενόπλων δυνάµεων. οπλισµό το πολυβόλο των 0,50", δεν µπορούν να αντιµετωπίσουν τα άρµατα ούτε τα ΤΟΜΑ. Συνεπώς, η συνήθης λογική ότι µία µονάδα δεν µπορεί να επιτεθεί σε µια άλλη (τάγµα εναντίον τάγµατος ή επιλαρχία αρµάτων εναντίον τάγµατος) είναι λανθασµένη γιατί αυτό εξαρτάται από την ισχύ πυρός της κάθε µονάδας και όχι από την ποσότητα των οποιωνδήποτε µέσων. Αν,βέβαια, αντί των ΤΟΜΠ έχου- µε ΤΟΜΑ µε αντιαρµατικά TOW, τότε το παραπάνω εχθρικό συγκρότηµα αντιµετωπίζεται- και µάλιστα από µεγαλύτερες αποστάσειςαφού τα TOW βάλλουν µέχρι τα 3.500 µ. ενώ τα αποτελεσµατικά πυρά των αρµάτων αρχίζουν από τα 2.500 µ. [ Η υπάρχουσα κατάσταση και η προµήθεια των νέων ΤΟΜΑ Οι πρώτες προσπάθειες στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά στην προστατευµένη µηχανοκίνηση έγιναν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 60, όταν τέθηκαν σε υπηρεσία τα πρώτα ΤΟΜΠ τύπου Μ 59. Η ση- µαντικότερη όµως ενίσχυση πραγµατοποιήθηκε λίγο αργότερα, όταν έφτασαν τα πρώτα ΤΟΜΠ τύπου Μ-113, τα οποία έως και σή- µερα εξακολουθούν να συνιστούν τον κορµό των µηχανοκίνητων δυνάµεων του ΕΣ. Αντίθετα, τα πρώτα ΤΟΜΑ ήρθαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του 70, µε την άφιξη των γαλλικής κατασκευής ΑΜΧ-10Ρ. Τα συγκεκριµένα οχήµατα διέθεταν πυροβόλο των 20 χιλ., ανώτερη θωράκιση σε σχέση µε τα Μ-113 αλλά και πολλαπλές οµοιότυπες µε τα άρµατα ΑΜΧ-30, κάτι που διευκόλυνε την υποστήριξή τους. Η είσοδος σε υπηρεσία των ΑΜΧ-10Ρ υπό ορισµένες συνθήκες θα µπορούσε να δώσει µεγάλη ώθηση στον εκσυγχρονισµό στη µηχανοκίνηση του ΕΣ καθώς εκ των πραγµάτων αποτελούσε ένα µεγάλο βή- µα προς τα µπροστά. υστυχώς όµως, το συγκεκριµένο όχηµα έµεινε αναξιοποίητο. Ως ένα σηµείο δικαιολογίες υπήρχαν. Το άλµα ήταν µεγάλο, από το παραδοσιακό πεζικό στο ΤΟΜΑ, µε µικρή υφισταµένη χρήση των ΤΟΜΠ. Η γνώση της τεχνολογίας είχε αποµονωθεί στα στελέχη των τεθωρακισµένων και του πυροβολικού. Έτσι η αδυνα- µία του πεζικού να αντιληφθεί µε τη δέουσα προσοχή τη δυναµική των πραγµάτων- έτσι όπως αυτή εξελίχθηκε ανάµεσα στα ΤΟΜΑ και στα άρµατα µάχης- σαν ολοκληρωµένος σχηµατισµός στο πεδίο της µάχης, κατέληξε στο γεγονός της χρησιµοποίησης του ΑΜΧ-10 ως 88 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

Το αµερικανικό Bradley M2/3 µε την είσοδό του σε υπηρεσία κατά τη δεκαετία του 80 δηµιούργησε τις προϋποθέσεις για την εκτέλεση κοινών συνδυασµένων επιχειρήσεων µε τα Μ 1 Abraams. ΤΟΜΠ και όχι ως ΤΟΜΑ, ο δε πύργος µε το πυροβόλο κατέληξε τελικά περιττό βάρος. Η Γαλλία χρησιµοποιεί ακόµη τα συγκεκριµένα ΤΟΜΑ και µάλιστα το 2006 εκσυγχρονίστηκαν 108 ΑΜΧ-10Ρ µε µεγαλύτερο πυροβόλο και επιπλέον θωράκιση. Παρέµεινε, λοιπόν, το πεζικό στο Μ-113 ΤΟ- ΜΠ χωρίς να µπορεί να εκσυγχρονισθεί στα µέσα και στην τακτική. Μόλις µετά την ενοποίηση της Γερµανίας παρουσιάστηκε η ευκαιρία δωρεάν απόκτησης BMP-1, από τα αποθέµατα της πρώην Ανατ. Γερµανίας. Τα 500 BMP-1 από το 1995 και µετά θα δώσουν στο πεζικό την αίσθηση των δυνατοτήτων ενός ΤΟΜΑ. Όµως οι τεράστιες δυσκολίες στην υποστήριξη και στην εκµάθηση ταλαιπώρησαν τόσο το σύστηµα όσο και το προσωπικό του για µεγάλο χρονικό διάστη- µα. Παρόλα αυτά δόθηκε η ευκαιρία στα στελέχη του πεζικού να εξοικειωθούν µ ένα µέσο που διέθετε πύργο και πυροβόλο. Το αρνητικό ήταν ότι τα οχήµατα αυτά δε διατέθηκαν στα µηχανοκίνητα Το ΤΟΜΑ CV-90 είναι µια από τις υποψηφιότητες για την κάλυψη της σχετικής απαίτησης του ΕΜΠΑΕ. τάγµατα των τεθωρακισµένων ταξιαρχιών, όπου παρά τις δυσκολίες και την παλαιότητα του συγκεκριµένου υλικού θα µπορούσαν να αξιοποιηθούν και να βελτιώσουν την τακτική αντίληψη των στελεχών. Η έλλειψη τεχνοκρατικής αντίληψης σε ορισµένα στελέχη και οι διαφορετικές προτεραιότητες άφησαν το πεζικό πίσω. Σήµερα ο ΕΣ εξακολουθεί να στηρίζει τις ανάγκες του σε ένα σύνολο περίπου 1600 M-113 A1/A2, 212 M-901 A1/ITV εξοπλισµένα µε βλήµατα TOW, 400 περίπου M-106/125 (Μ 113 εξοπλισµένα µε όλ- µους Μ 30 των 107 χιλ. και Μ 29 των 81 χιλ.), 500 BMP-1 και τέλος έναν αριθµό από 400+ Λεωνίδας ΙΙ. Όπως είναι φανερό, η απουσία ενός ικανού ΤΟΜΑ που να πλαισιώνει στις επιθετικές επιχειρήσεις τα νεότερα άρµατα µάχης Leopard 2HEL και 2A4, που έχει παραλάβει ο ΕΣ, δηµιουργεί σοβαρό πρόβληµα στη συγκρότηση επιθετικών «πακέτων» µε συγκλίνουσες µεταξύ τους επιδόσεις έτσι ώστε να διατηρούνται κάποια ελάχιστα περιθώρια συνεργασίας κατά τη διάρκεια µιας επιχείρησης. Τα BMP-1, αν και ΤΟΜΑ µε πυροβόλο 2A38 των 73 χιλ., ήδη αντιµετωπίζουν προβλήµατα συντήρησης και επάρκειας ανταλλακτικών και εφόσον δεν έχει προβλεφθεί κάποιο πρόγραµµα αναβάθµισής τους, λίγες είναι οι υπηρεσίες που µπορούν πλέον να προσφέρουν µέχρι την οριστική απόσυρσή τους. Τα δεδοµένα αυτά έχουν καταστήσει την αγορά ενός νέου ΤΟΜΑ ουσιαστικά µονόδροµο. Στο πλαίσιο του νέου εξοπλιστικού προγράµµατος ΕΜΠΑΕ 2006-1015 των 22 δις. ευρώ έχουν προβλεφθεί οι παρακάτω προµήθειες: προµήθεια 84 τροχοφόρων ΤΟΜΑ 291 νέα ερπυστριοφόρα ΤΟΜΑ 50 αµφίβια ΤΟΜΑ. Σε ό,τι αφορά στα 84 νέα τροχοφόρα ΤΟΜΑ η προµήθειά τους εντάσσεται στο πλαίσιο του ιακλαδικού Στρατηγείου Άµεσης Αντίδρασης ( ΕΣΑΑ) και του Β Σώµατος Στρατού αλλά και ως ενίσχυση στο υλικό που χρησιµοποιούν ή πρόκειται να χρησιµοποιήσουν ειρηνευτικές αποστολές στο εξωτερικό. Εδώ θα πρέπει να γίνει ένας διαχωρισµός εκτός από τον αυτονόητο, ανάµεσα στα τροχοφόρα και 90 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À Το ρωσικό BMP-3. Το κυριότερο πλεονέκτηµα του συγκεκριµένου οχήµατος είναι η ύπαρξη του πυροβόλου των 105 χιλ. διαµέτρηµα, το οποίο θεωρείται ιδιαίτερα µεγάλο για ΤΟΜΑ. Η υπόθεση αγοράς 413 Marder για τις ανάγκες του ΕΣ δεν έχει προχωρήσει, αφήνοντας το BMP-1 να συνεχίζει να αποτελεί το µοναδικό ΤΟΜΑ στις τάξεις των µηχανοκίνητων δυνάµεων. τα ερπυστριοφόρα ΤΟΜΑ. Τα πρώτα δεν πρόκειται να αναλάβουν µέρος σε επιθετικά πακέτα µεγάλης κλίµακας συνοδεύοντας άρµατα µάχης, καθώς διαπιστώθηκαν -ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της χρήση των Stryker από τον Αµερικανικό Στρατό- ότι τα τελευταία παρουσίασαν εγγενείς αδυναµίες σε σχέση µε τα αντίστοιχα ερπυστριοφόρα (Μ 113, Μ2/3 Bradley). Παρά όµως τις όποιες αδυναµίες που διαπιστώθηκαν από τον Αµερικανικό Στρατό, η πρόβλεψη πρόσκτησης τροχοφόρων ΤΟΜΑ από τον ΕΣ στοχεύει στην κάλυψη άλλων αναγκών, µερικές από τις οποίες αναφέρθηκαν ανωτέρω, αφήνοντας έτσι το κύριο έργο που πρέπει να έρθει εις πέρας σε ό,τι αφορά στην εκτέλεση επιχειρήσεων µεγάλης κλίµακας σε ολοκληρωµένα συγκροτήµατα µάχης στα ερπυστριοφόρα. Η υπόθεση εποµένως των ερπυστριοφόρων ΤΟΜΑ είναι αυτή που στοχεύει κύρια στην αντικατάσταση των ΒΜΡ-1. Εκτός όµως από την αναζήτηση ενός νέου ΤΟΜΑ ο ΕΣ πρόσφατα εξέτασε και την περίπτωση απόκτησης 413 µεταχειρισµένων ΤΟΜΑ τύπου Marder 1A3 από τα αποθέµατα του Γερµανικού Στρατού. Η απόκτησή τους όµως µέχρι και σήµερα δεν έχει πραγµατοποιηθεί για άγνωστους ακόµη λόγους. Η τελευταία εξέλιξη αφορούσε την αξιολόγηση της οικονοµικής προσφοράς που υποβλήθηκε στη ΓΓΟΣΑΕ για την απόκτηση των γερµανικών ΤΟΜΑ. Φαίνεται όµως πως τα 413 Marder- κατά περίεργο λόγο και αψηφώντας τους κανόνες της φυσικής- στριµώχθηκαν σε κάποιο συρτάρι της γραµµατείας αναµένοντας έκτοτε µια έγκριση. Η αποτυχία ενσωµάτωσης στον ΕΣ των AMX-10P και τα προβλήµατα από την ένταξη των BMP-1 πρέπει να αποτελέσουν τα διδάγµατα για τη µη επανάληψη των ίδιων λαθών. Είναι πλέον αποδεκτό από όλους ότι το πεζικό ως όπλο έχει µείνει πίσω σε σχέση µε τα δύο άλλα ναυτικό, αεροπορία, στα θέµατα πρόσκτησης νέου υλικού, στη δοµή αλλά και στην εκπαίδευση των στελεχών του. Έτσι, η απόκτηση ενός σύγχρονου ΤΟΜΑ συνιστά µια αναγκαιότητα ώστε το πεζικό να µπορέσει να ακολουθήσει το ρυθµό προόδου και τεχνολογικής εξέλιξης που συντελείται στο συγκεκριµένο τοµέα. Η όποια πάντως πρόσκτηση ενός νέου ΤΟΜΑ θα πρέπει να εξετασθεί παράλληλα µε τη δοµή των µονάδων στις οποίες θα ενταχθούν και φυσικά την επάνδρωση, η οποία τείνει να γίνει χρόνιο πρόβληµα στις Ε στο σύνολό τους, µε την περικοπή «άχρηστων» µονάδων ή την σύµπτυξη ορισµένων ενεργών µονάδων, οπότε µειώνονται ο αριθµός τους, η υποστήριξη και τα επιτελεία τους αλλά παραµένει ο ίδιος αριθµός οπλικών συστηµάτων. Η σύγκριση της µαχητικής ισχύος των οπλικών συστηµάτων και όχι αόριστα η αναλογία των µονάδων θα καταδείξει την αναγκαιότητα για την άµεση προµήθεια ΤΟΜΑ στον Ελληνικό Στρατό. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À 2007 91