Απτχος (Ι) Ιωάννης Γιάγκος Αρχηγός ΓΕΑ

ΜΗΝΥΜΑ ΑΡΧΗΓΟΥ ΓΕΑ Εβδομάδα Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους 2008. Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί, στρατεύσιμο και πολιτικό προσωπικό της ΠΑ. Το 2008 ολοκληρώνεται το χρονοδιάγραμμα του στόχου που θέσαμε πριν τέσσερα χρόνια για την μείωση των πάσης φύσεως ατυχημάτων στο 50%. Αυτό σημαίνει ότι ένας ακόμη κύκλος συμπληρώνεται στην Ασφάλεια των Πτήσεων και Εδάφους και ήρθε η ώρα του απολογισμού. Η εβδομάδα Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους 2008 αποτελεί μια καλή ευκαιρία για κάτι τέτοιο. Τη χρονική αυτή περίοδο συνέβησαν πολλά και κάνατε πολλά ώστε να υπάρξει πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση των ατυχημάτων σε αέρα και έδαφος. Οι προσπάθειες που καταβάλατε απέδωσαν, κρατώντας σε χαμηλά επίπεδα το δείκτη ατυχημάτων της ΠΑ. Γι'αυτό πέρα από την ικανοποίηση που νιώθω για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, ενισχύονται οι προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον στην Ασφάλεια των Πτήσεων. Οι υψηλές απαιτήσεις σε όλα τα επίπεδα επιβάλλουν, πολλές φορές, την υπέρβαση των δυνάμεων και την δοκιμασία των αντοχών μας. Οι καθημερινές προκλήσεις στο Αιγαίο που αντιμετωπίζουμε ημέρα και νύχτα, το τεράστιο πτητικό έργο της εκπαίδευσης, η καθημερινή κοινωνική προσφορά μέσα από μεταφορές και αεροδιακομιδές πάσης φύσεως πληγέντων και ανθρώπων που έχουν ανάγκη, οι αποστολές Έρευνας και Διάσωσης και τέλος η μεγάλη πρόκληση των πυρκαγιών που πλήττουν ανελλιπώς κάθε χρόνο τη χώρα, επιβάλλουν τη συνεχή εγρήγορσή μας. Όλα αυτά γίνονται δυνατά χάρη στις δικές σας συντονισμένες και συστηματικές ενέργειες και μέσα από προσωπικές αλλά και οικογενειακές θυσίες αφού πολλές φορές χρειάστηκε να βρεθείτε μακριά από τους αγαπημένους σας. Ωστόσο, η συνολική αυτή προσπάθεια σκιάσθηκε από την απώλεια εξαίρετων συναδέλφων, οι οποίοι έπεσαν ηρωικά στην προσπάθειά τους να κάνουν το καθήκον τους ενώ σημειώθηκαν σοβαρά περιστατικά και συμβάντα στον αέρα, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν εξελιχθεί σε πραγματικές τραγωδίες. Από την άλλη μεριά, στο έδαφος, σημειώθηκαν πολλά τροχαία ατυχήματα ορισμένα από τα οποία βύθισαν στο πένθος την οικογένεια της ΠΑ στερώντας την από πολύτιμα και άξια στελέχη. Τα ατυχήματα αυτά θα πρέπει να μας γίνουν μάθημα για συνεχή επαγρύπνηση στον αέρα και στο έδαφος, εντός και εκτός Μονάδων. Κανένα ατύχημα δεν είναι αποδεκτό και πολύ περισσότερο καμία απώλεια από το προσωπικό και τα μέσα της ΠΑ. Γι'αυτό το λόγο δεν θα πρέπει να εφησυχάζουμε και να επαναπαυόμαστε στους χαμηλούς δείκτες που πετύχαμε στο παρελθόν. Η ψυχρή στατιστική των ατυχημάτων καταδεικνύει ως κύριο υπεύθυνο πρόκλησής τους τον Ανθρώπινο Παράγοντα. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου και την ελάττωση του ποσοστού συμμετοχής του απαιτείται από όλα τα επίπεδα διοίκησης, έξυπνη και συνεχής επίβλεψη ώστε μέσα από σωστή αξιολόγηση και διαχείριση του ρίσκου της κάθε αποστολής να προληφθούν και αποφευχθούν πιθανές απώλειες. Ακόμη, μόνιμη επιδίωξη θα πρέπει να είναι η ενθάρρυνση των διαδικασιών απόκτησης γνώσεων, δεξιοτήτων και κυρίως η καλλιέργεια νοοτροπίας και απόκτηση παιδείας Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας εντάσσεται και η υπεύθυνη Αναφορά περιστατικών Ασφάλειας Πτήσεων. Στόχος της είναι η μετάδοση της γνώσης μέσα από εμπειρίες καταστάσεων που θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί σε ατύχημα. Στο υγιές πνεύμα Ασφάλειας Πτήσεων εντάσσεται και το ειλικρινές ενδιαφέρον για τον συνάδελφο (Wingman Concept) το οποίο ξεπερνά τις ώρες απασχόλησης και συμβίωσης στους χώρους εργασίας. Μόνο με συνεχή επαγρύπνηση και πνεύμα συναδελφικότητας ο αγώνας για την ασφαλή εκτέλεση της αποστολής θα συνεχίσει να είναι νικηφόρος. Δίνοντας λοιπόν την απαραίτητη προσοχή όχι μόνο στον εαυτό μας αλλά ταυτόχρονα και στον συνάδελφό μας προστατεύουμε το πιο πολύτιμο και ακριβό κομμάτι της ΠΑ...Εσάς! Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε όλοι μαζί να κάνουμε τη διαφορά συμβάλλοντας ενεργά στην Ασφάλεια του προσωπικού και των μέσων. Ας μην ξεχνάμε ότι κάθε ζωή που σώζουμε και κάθε συμβάν που προλαβαίνουμε μεταφράζεται αυτόματα σε διατήρηση της μαχητικής ικανότητας της Πατρίδας μας. Νιώθουμε ευγνώμονες για τις οικογένειές και τους φίλους σας που καταλαβαίνουν και υποστηρίζουν τις θυσίες σας. Είμαι σίγουρος ότι κι αυτοί νιώθουν και απολαμβάνουν την ασφάλεια και την προστασία που εσείς με το έργο σας τους παρέχετε. Απ'όπου κι αν υπηρετείτε να είστε υπερήφανοι και βέβαιοι ότι όλοι οι Έλληνες και η ηγεσία της ΠΑ σας στηρίζει και σας θέλει Ασφαλείς! Απτχος (Ι) Ιωάννης Γιάγκος Αρχηγός ΓΕΑ 1/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

EDITORIAL Το Ευχάριστο Άγγιγμα του Παρορμητισμού Ταξχος (Ι) Ηλίας Χριστακόπουλος Διευθυντής ΓΕΑ/ΔΑΠΕ Τι είναι αυτό που ενυπάρχει στην πτήση που μας συγκινεί τόσο πολύ, μας απογειώνει και μας οδηγεί σε μία τόσο παρορμητική συμπερι-φορά. Συμπεριφορά που οδήγησε τον Ίκαρο στον υγρό του τάφο. Αρκεί κάποιος να διαβάσει λίγες γραμμές από οποιοδήποτε ποίημα, ανεξαρτήτως τόπου, εθνότητας ή χρόνου για να αντιληφθεί τους ισχυρούς δεσμούς και συναισθήματα που δημιουργεί η πτήση στην ανθρώπινη ψυχή. Διάφοροι κατά καιρούς ποιητές έχουν γράψει, για "ξεγλίστρημα από τα επίγεια δεσμά", για "χορούς με ασημένια φτερά", για "μετουσίωση και κοινωνία της ψυχής με κάτι το ονειρώδες και φανταστικό". Ναι οι ποιητές έχουν δημιουργήσει κατά καιρούς πανίσχυρες εικόνες, που η διάρκειά τους και η δημοφιλία τους μας πείθει, ότι στην πραγματικότητα έχουν χτυπήσει μια πολύ ευαίσθητη χορδή της ανθρώπινης ψυχής. Έχουμε ΟΛΟΙ σκεφτεί και αισθανθεί, να μας κατακλύζει και κατα-κυριεύει κατά καιρούς το αίσθημα, του να αρπάξεις το πανίσχυρο αεροσκάφος σου - να ενδώσεις στον πειρασμό της στιγμής - και να το οδηγήσεις, όπως ΜΟΝΟ εσύ ξέρεις, επιδεικνύοντάς τις υπερφυσικές σου αεροπορικές ικανότητες, μπροστά στη μάζα των κοινών θνητών. Έτσι μπορούμε εύκολα να κοροϊδέψουμε τον εαυτό μας, και να έχουμε την ψευδαίσθηση, ότι δεν μας αγγίζει τίποτα - ούτε ο θάνατος, - τουλάχιστον για μερικά δευτερόλεπτα. Δεν θέλω να χαλάσω τη στιγμή, αλλά αθάνατοι δεν είμαστε, και όποιοι κατά καιρούς δοκίμασαν την τύχη τους με αυτό τον παρορμητισμό, κάποια στιγμή το μετάνιωσαν πικρά, ή δεν είναι ανάμεσά μας. Το γεγονός είναι ότι, όταν ο άνθρωπος καταπιάνεται με μια εργασία ή δραστηριότητα, η συναισθηματική προσέγγιση της δραστηριότητας, είναι εξίσου σημαντική - σπουδαία - και ισχυρή με εκείνη της λογικής. Η πτήση είναι η ίδια η ζωή μας, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε χωρίς αυτή, και ολοκληρώνοντας μια αποστολή με επιτυχία, αισθανόμαστε μια απίστευτη χαρά και ικανοποίηση. Το πρόβλημα - τουλάχιστον για την ασφάλεια των πτήσεων - είναι όταν, τα συναισθήματά μας υπερνικούν κατά κράτος, την οποιαδήποτε λογική, και μας οδηγούν σε κινδύνους και ανεξέλεγκτες - απρογραμμάτιστες - και μη προσχεδιασμένες καταστάσεις, που είναι πολύ πιο πέρα από τις ικανότητές μας. Όταν η συγκυρία ευνοεί μια ηλιόλουστη μέρα να πετάμε ως εφεδρικό μέλος του σχηματισμού επίδειξης κάπου κοντά στην οικεία μας περιοχή, και έχουμε τον χρόνο, τότε είναι πολύ πιθανόν, εντελώς ξαφνικά, χωρίς δεύτερη σκέψη, να μας καταλάβει "το ευχάριστο άγγιγμα του παρορμητισμού". Χωρίς δεύτερη σκέψη, με απλά λόγια κάνουμε κάτι το εντελώς ανόητο. Υπάρχουν κανονισμοί, και κατά καιρούς έχουν γραφτεί πολλά και ειπωθεί ακόμη περισσότερα, για να μας κρατήσουν στον ευθύ και στενό αλλά ευδιάκριτο δρόμο. Οι εκπαιδευτές, μας έχουν συμβουλεύσει για αυτή τη ψευδαίσθηση και η Ηγεσία, μας έχει ενημερώσει για την ανοησία του παρορμητισμού και τις συνέπειές που τις ακολουθούν. Έχουμε ακούσει πολλές παραδειγματικές ιστορίες στην καντίνα, όπου καμία δεν είχε αίσιο τέλος, και όμως υπάρχουν ακόμη "ιπτάμενοι", που δεν θα έλεγαν όχι, στο να περάσουν δίπλα και ποιο κάτω από τη γέφυρα ενός πολεμικού πλοίου, ή να εκτελέσουν ένα departure show, ή ένα low pass, ή ένα roll, πάνω από το εξοχικό τους. "Κύριε Αρχηγέ, η επίδειξη ήταν λίγη, δεν είχε το κάτι παραπάνω". Και όμως υπάρχουν αεροπόροι που τολμούν και λένε τέτοια λόγια στον κο Α/ΓΕΑ. Όταν το συναίσθημα αντιμάχεται τη λογική, οι αεροπόροι έχουν πρόβλημα, γιατί αναλαμβάνουν απερίσκεπτα και απρογραμμάτιστα ρίσκα, χωρίς ίχνος δικαιολογίας, με επώδυνα αποτελέσματα. Συχνά και οικείοι των ιπταμένων, εμπλέκονται και υποστηρίζουν τέτοιες αφελείς ενέργειες, αλλά η αλήθεια είναι ότι ΟΛΟΙ είμαστε ευπαθείς σε αυτό το ευχάριστο άγγιγμα του παρορμητισμού. Στη γλώσσα της ανάλυσης των σφαλμάτων του ανθρώπινου παρά-γοντα (Human Factor Analysis and Classification System), τέτοιες παρορμητικές ενέργειες, αντίθετες σε οποιονδήποτε κανονισμό, είναι γνωστές ως "εξαιρετική παράβαση - exceptional deviation". Με άλλα λόγια, ακόμη και όταν έχουμε κατανοήσει, ότι αυτή η παρορμητική μας (η contemplated) συμπεριφορά είναι απαγορευμένη, εμείς παραδινόμαστε αμαχητί και εκτελούμε τον πειρασμό. Συχνά τέτοιες αποφάσεις λαμβάνονται σε κλάσματα του δευτερολέπτου, και στη συνέχεια το μετανιώνουμε για μια ολόκληρη ζωή. Οι δημιουργοί του HFACS, Drs Shappel και Weigman, απέδειξαν σε παγκόσμιο επίπεδο, ότι το θανατηφόρο άγγιγμα αυτής της συμπεριφοράς, έγκειται στο ότι τέτοιες εξαιρετικές παραβάσεις, έχουν ως αποτέλεσμα στο να καταλήξουν σε ατύχημα, πέντε (5) φορές περισσότερο από άλλα σφάλματα που εμείς δημιουργούμε. Παραδιδόμενοι στον στιγμιαίο παρορμητισμό, αυξάνουμε τις εναντίον μας πιθανότητες, να δημιουργήσουμε ατύχημα πέντε φορές περισσότερο και χωρίς τις περισσότερες φορές, να σκεφτούμε τις συνέπειες των πράξεών μας. Αεροπόρε την επόμενη φορά που σε προσεγγίζει "το ευχάριστο άγγιγμα του παρορμητισμού" πάτα "pause" και κοίτα βαθειά στον εαυτό σου, κοίτα το μέλλον σου, την οικογένειά σου, τα αεροπορικά σου όνειρα, την ίδια σου τη ζωή - που είναι η πτήση και ισχυροποίησε την άμυνά σου, την πτητική σου ικανότητα και επαγγελματισμό, την πειθαρχεία αέρος πριν παραδοθείς στην στιγμιαία παρόρμηση και το μετανιώνεις για μια ολόκληρη ζωή. Υστερόγραφο: Εσκεμμένα δεν αναφέρθηκα καθόλου για απειθαρχία πτήσεων και ανθρώπινη παραβατικότητα. 3/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Περιεχόμενα Φθινόπωρο 08 4/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Μήνυμα Αρχηγού ΓΕΑ...1 Editorial...4 Δραστηριότητες ΔΑΠΕ - Νέα...6 Αεροπορικά Ατυχήματα στον Κόσμο...10 Ο ανθρώπινος Παράγοντας στη συντήρηση των Αεροσκαφών...12 Πόσο χαμηλά μπορείς να πετάξεις;...16 Αρχηγός Σχηματισμού...18 Δυσάρεστη Έκπληξη!...24 Διαδικασίες Ανάγκης...28 Καταιγίδες!...32 Τροχαία Ατυχήματα...Η μάστιγα του αιώνα...38 Διακρίσεις Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους...44 Η ΠΤΗΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ - ΕΔΑΦΟΥΣ Τεύχος 193 - Φθινόπωρο 2008 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ / ΔΑΠΕ / 1 τηλ. 210 659 1025 fax. 210 6463276 e-mail: fsd@haf.gr ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ Απτχος (Μ) Ζαχαρίας Γκίκας ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΔΑΠΕ Ταξχος (Ι) Ηλίας Χριστακόπουλος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Ασμχος (Ι) Αναστάσιος Αθανασόπουλος Επγός (Ι) Κωνσταντίνος Γράψας ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Ασμχος (Ι) Αναστάσιος Αθανασόπουλος Επγός (Ι) Κωνσταντίνος Γράψας ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ Μ.Υ. Μαρία - Σουμέλα Αμανατίδου ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Σμτης (ΧΜΗΣ) Γεώργιος Λυγουριώτης ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΟΥ / ΣΙ Δχση Συμβάσεων ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΔΙΑΘΕΣΗ / ΔΙΑΝΟΜΗ ΓΕΑ / ΔΑΠΕ H ΠΤΗΣΗ είναι υπηρεσιακό περιοδικό και γι' αυτό ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η ανατύπωση ή η εκμετάλλευση ολόκληρου ή μέρους των περιεχομένων από παράγοντες ξένους προς τις Ένοπλες Δυνάμεις. Στο περιοδικό δημοσιεύονται άρθρα, πληροφορίες, προσωπικές εμπειρίες, γνώσεις και ιδέες των συνεργατών, για ενημέρωση, προβληματισμό και επιμόρφωση, με θέματα Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους. Το περιεχόμενο των άρθρων απηχεί τις απόψεις του συγγραφέα, ο οποίος είναι και ο υπεύθυνος για το περιεχόμενο της εργασίας του. Γίνονται δεκτές κρίσεις για δημοσιεύματα του περιοδικού. Όλα τα θέματα είναι ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΑ. Τα άρθρα αποστέλλονται στο ΓΕΑ / ΓΕ / ΔΑΠΕ, για το περιοδικό «Η ΠΤΗΣΗ». Πρέπει να είναι σε έντυπη και ψηφιακή μορφή και να συνοδεύονται, από σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα, φωτογραφίες, σχέδια, slides ή σκίτσα κλπ. σε ψηφιακή μορφή. Τα θέματα προς δημοσίευση επιλέγονται από ειδική επιτροπή. Ο υπεύθυνος της έκδοσης διατηρεί το δικαίωμα να επιφέρει κάθε αλλαγή που κρίνει αναγκαία για την καλύτερη παρουσίαση. Οι αποδέκτες και ο αριθμός των αντιτύπων, που διανέμονται, καθορίζονται με Δγή του ΓΕΑ / ΔΑΠΕ. 5/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Νέα Δραστηριότητες Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους Εορτασμός Εβδομάδας Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους. (23-27 Ιουνίου 2008) Γιορτάστηκαν και φέτος οι προσπάθειες του προσωπικού της ΠΑ για την Ασφάλεια τόσο στον αέρα όσο και στο έδαφος. Στα πλαίσια του εορτασμού που είχε διάρκεια μία εβδομάδα, έλαβαν χώρα πλήθος εκδηλώσεων σχετικά με την ασφάλεια του προσωπικού, την πρόληψη των ατυχημάτων και τα μαθήματα που αποκομίσθηκαν από τις διερευνήσεις αεροπορικών ατυχημάτων. Παράλληλα απονεμήθηκαν έπαθλα Ασφάλεια Πτήσεων σε Μοίρες και Σμήνη Αεροσκαφών και Ελικοπτέρων που πέτυχαν μηδενικό δείκτη ατυχημάτων κατά τη διάρκεια του 2007. Οι εκδηλώσεις απονομής οργανώθηκαν στις Μονάδες των πρωτεύσαντων Μοιρών- Σμηνών του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας και των Διοικήσεων Αεροπορικής Υποστήριξης και Αεροπορικής Εκπαίδευσης, στις οποίες απονεμήθηκαν εκτός της ειδικής για την περίπτωση πλακέτας και κύπελλο Ασφάλειας Πτήσεων. Οι Πρωτεύσασες Μοίρες-Σμήνη για το 2007 είναι: Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας: 115ΠΜ/340 Μοίρα με Μηδενικό Δείκτη Ατυχημάτων για 3109 ώρες πτήσης. Δοίκηση Αεροπορικής Υποστήριξης: 112 ΠΜ/ΣΜΕΤ με Μηδενικό Δείκτη Ατυχημάτων για 3480,7 ώρες πτήσης. Δοίκηση Αεροπορικής Εκπαίδευσης: 120 ΠΕΑ/361 ΜΕΑ με Μηδενικό Δείκτη Ατυχημάτων για 3940 ώρες πτήσης. Σ'όλη τη διάρκεια της εβδομάδας το προσωπικό των Μονάδων παρακολούθησε διαλέξεις με θέματα πρόληψης ατυχημάτων αέρος και εδάφους δίνοντας έμφαση στα μείζονα ατυχήματα της κάθε Μονάδας. Παράλληλα έγιναν επιδείξεις πρώτων βοηθειών και χρήσης πυροσβεστικού υλικού. Ο Δκτής ΔΑΥ Υπτχος (Ι) Κοσμάς Βούρης απονέμει έπαθλο Ασφάλειας Πτήσεων στο Δκτή ΣΜΕΤ της 112 ΠΜ Ασμχο (Ι) Αλέξανδρο Μαρίνο 6/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Ο Αρχηγός ΑΤΑ Υπτχος (Ι) Βασίλειος Κλόκοζας απονέμει έπαθλο Ασφάλειας Πτήσεων στον Δκτή της 340 Μ Ασμχο (Ι) Βασίλειο Παπαχρήστου Ο Δκτής ΔΑΕ Υπτχος (Ι) Κωνσταντίνος Καλαμάτας απονέμει έπαθλο Ασφάλειας Πτήσεων στο Δκτή της 361 ΜΕΑ Ασμχο (Ι) Γεώργιο Τσενεκίδη 7/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Νέα Δραστηριότητες Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους Εκπαίδευση Στελεχών της ΠΑ σε σχολή Ασφαλούς Οδήγησης Μοτοσικλετών Στο πλαίσιο της προσπάθειας για πρόληψη ατυχημάτων με μοτοσικλέτες, η ΠΑ ξεκίνησε την εφαρμογή προγράμματος σύμφωνα με το οποίο παρέχεται η δυνατότητα δωρεάν συμμετοχής στελεχών της ΠΑ σε εκπαίδευση ασφαλούς οδήγησης μοτοσικλέτας η οποία παρέχεται από ιδιωτικό φορέα. Η ανταπόκριση του προσωπικού της ΠΑ ήταν ιδιαίτερα θετική και η πρώτη συμμετοχή στελεχών στο πρόγραμμα εκπαίδευσης της παραπάνω ιδιωτικής σχολής πραγματοποιήθηκε στις 28-8-08 στη πίστα Μεγάρων. Οι πρώτες εντυπώσεις από το προσωπικό που παρακολούθησε την εκπαίδευση ήταν πολύ ικανοποιητικές και η ΠΑ προσανατολίζεται στη περαιτέρω συνέχιση της δραστηριότητας ως ενεργού πλέον συμβολής στη πρόληψη ατυχημάτων. Το Ι.Ο.ΑΣ. (Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας) στη Σχολή Ικάρων Την 23-5-2008 πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο της Σχολής Ικάρων ομιλία-παρουσίαση με θέμα την Οδική Ασφάλεια υπό την ευγενή συνδρομή του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας (ΙΟΑΣ) Πάνος Μυλωνάς. Το εν λόγω Ινστιτούτο (μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα) προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στο τομέα της Οδικής Ασφάλειας αναπτύσσοντας δράσεις σε πολλαπλά πεδία, ενώ καλούνται όλοι οι πολίτες για ενεργή συμμετοχή στην προσπάθεια αυτή. www.ioas.gr 8/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Νέα Μείζον Αεροπορικό Ατύχημα της ΠΑ 16 Ιουνίου 2008: Αεροσκάφος κάθετης από-προσγείωσης Harrier, της Βρετανικής Πολεμικής Αεροπορίας συνετρίβη βορειοανατολικά της βάσης Cottesmore ενώ επέστρεφε από εκπαιδευτική άσκηση στο Norfolk. Ο πιλότος εγκατέλειψε με επιτυχία. 21 Ιουνίου 2008: Εκπαιδευτικό αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας του Πακιστάν, τύπου FT-17, συνετρίβη 25 μίλια δυτικά της βιομηχανικής πόλης της Faisalbabd. Και οι δύο πιλότοι εγκατέλειψαν επιτυχώς. 6 Ιουνίου 2008: Αεροσκάφος τύπου RF-4E της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας της 348 ΜΤΑ, ενώ πετούσε στη περιοχή του Αιγαίου κατευθύνθηκε για προσγείωση στο αεροδρόμιο της 134ΣΜ (Σαντορίνης) λόγω προβλήματος στο υδραυλικό σύστημα. Κατά την προσγείωσή του και ενώ στο αεροδρόμιο επικρατούσε ισχυρός πλάγιος άνεμος, παρουσιάστηκε εκτροπή και στη συνέχεια έξοδος του αεροσκάφους από το διάδρομο με αποτέλεσμα να αναφλεγεί και να καταστραφεί ολοσχερώς. Οι δυο Ιπτάμενοι εκτέλεσαν επιτυχώς διαδικασίες ανάγκης ταχείας απομάκρυνσης και διεσώθησαν. Αεροπορικά Ατυχήματα στον Κόσμο 12 Ιουνίου 2008: Αεροσκάφος UAV MQ-1 Predator της Πολεμικής Αεροπορίας των Η.Π.Α., συνετρίβη λίγο μετά την απογείωση, έξι μίλια νότια του Kandahar. Αεροπορική Βάση του Ναυτικού Fallon κατά την διάρκεια εκπαιδευτικής αποστολής. Οι πιλότοι του F-5 διεσώθησαν ενώ ο πιλότος του F/A-18C Hornet έχασε την ζωή του. Τα αίτια της σύγκρουσης διερευνώνται. 20 Ιουνίου 2008: Ελικόπτερο Gazelle του Λιβανέζικου Στρατού κατά την διάρκεια εκπαιδευτικής άσκησης εκτέλεσε αναγκαστική προσγείωση λόγω μηχανικής βλάβης. Το ελικόπτερο καταστράφηκε ολοσχερώς. Αίτια του ατυχήματος διερευνώνται. Το πλήρωμα μεταφέρθηκε στο πλησιέστερο νοσοκομείο για προληπτικούς λόγους. 20 Ιουνίου 2008: Εκπαιδευτικό μαχητικό αεροσκάφος L39 Albatros, του Στρατού της Ουγγαρίας, συνετρίβη κοντά στο αεροδρόμιο Fehergyarmat. Οι δύο πιλότοι του αεροσκάφους έχασαν τη ζωή τους. Τα αίτια του ατυχήματος διερευνώνται. 13 Ιουνίου 2008: Δύο μαχητικά αεροσκάφη F-5 Tiger και F/A-18C Hornet του Πολεμικού Ναυτικού των Η.Π.Α. συγκρούστηκαν στη νότια έρημο της Νεβάδα, 50 μίλια ανατολικά από την 10/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08 20 Ιουνίου 2008: Ελικόπτερο Bell UH-1H

του Στρατού της Ταiλάνδης συνετρίβη στη ζούγκλα λόγω βλάβης του κινητήρα στη νότια επαρχεία της Yala. Οι δέκα επιβαίνοντες έχασαν τη ζωή τους. διάρκεια εκπαιδευτικής άσκησης. Τα τρία μέλη του πληρώματος διεσώθησαν, ενώ τα αίτια του ατυχήματος διερευνώνται. 19 Ιουνίου 2008: Ελικόπτερο ειρηνευτικής αποστολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνετρίβη στη Βοσνία βόρεια της πόλης Travnik σε βραχώδη περιοχή. Οι δύο Ισπανοί Ιπτάμενοι και δύο Γερμανοί Αξιωματικοί έχασαν τη ζωή τους. 25 Ιουνίου 2008: Δύο μαχητικά αεροσκάφη τύπου Jian-8 συνετρίβησαν στη Βόρεια Κίνα κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής αποστολής στη περιοχή Hohhot. Και οι δύο πιλότοι εγκατέλειψαν επιτυχώς με ελαφριά τραύματα. 2 Ιουλίου 2008: Ελικόπτερο UH-60 Blackhawk του Αμερικανικού Στρατού χτυπήθηκε από πυρά των Ταλιμπάν στη περιοχή της Kabul στο Αφγανιστάν. Οι πιλότοι πρόλαβαν να προσγειώσουν το ελικόπτερο πριν παραδοθεί στις φλόγες. 15 Ιουλίου 2008: Σε διθέσιο αεροσκάφος F-16 Block 15 της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας που συμμετείχε σε αεροπορική επίδειξη, έγινε ακούσια ανάσυρση του συστήματος προσγείωσης από Αξιωματικό που πετούσε ως συνεπιβάτης. Κανένας τραυματισμός δεν έχει αναφερθεί. 20 Ιουλίου 2008: Βομβαρδιστικό αεροσκάφος τύπου Β-52 της Αεροπορικής Βάσης της Honolulu μαζί με το εξαμελές πλήρωμα κατέπεσε σε θαλάσσια περιοχή κοντά στο νησί Guam. Και τα έξι μέλη του πληρώματος έχασαν τη ζωή τους. 20 Αυγούστου 2008: Αεροσκάφος τύπου MD-82 της Ισπανικής εταιρίας Span Air, συνετρίβη κατα την απογείωση απο το αεροδρόμιο της Μαδρίτης, με αποτέλεσμα το θάνατο 153 επιβαινόντων. Σύμφωνα με αρχική ένδειξη τα αίτια οφείλονται σε βλάβη του κινητήρα. 24 Αυγούστου 2008: Ελικόπτερο τύπου Mi-8, μισθωμένο απο τη συμμαχική Νατοϊκή δύναμη, συνετρίβη σε ανατολική επαρχία της Kunar του Αφγανιστάν, κοντά στα σύνορα με το Πακιστάν, εκτελώντας αναγκαστική προσγείωση, με αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό ενός απο τα μέλη του πληρώματος και τον τραυματισμό τριών. 24 Αυγούστου 2008: Αεροσκάφος Boeing 737-200 ιδιωτικής εταιρίας της Ρωσίας, μισθωμένο απο Ιρανική εταιρία, συνετρίβη λίγο μετά την απογείωση απο το αεροδρόμιο Manas του Kurguz, με αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό 65 ατόμων απο τους συνολικά 90 επιβαίνοντες. 8 Ιουλίου 2008: Αεροσκάφος PC-12 συνετρίβη στο διάδρομο προσγείωσης του αεροδρομίου στο Hurlburt Field κατά τη 23 Ιουλίου 2008: Στρατιωτικό ελικόπτερο Super Puma της Βολιβίας, συνετρίβη στη κεντρική Βολιβία. Τέσσερις στρατιωτικοί της Βενεζουέλας και ένας Βολιβιανός αστυνομικός έχασαν τη ζωή τους. Μέχρι στιγμής τα αίτια της συντριβής δεν έχουν εξακριβωθεί. 25 Αυγούστου 2008: Στρατιωτικό αεροσκάφος τύπου C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας των Φιλιπίνων συνετρίβη σε θαλάσσια περιοχή δυο λεπτά μετά την απογείωση απο το διεθνές αεροδρόμιο Davao. Έντεκα άτομα έχασαν τη ζωή τους. 11/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Πρόληψη Ο ανθρώπινος παράγοντας στη συντήρηση των αεροσκαφών του Σγού (ΙΥ) Ιωάννη Μάρκου οτομέας της συντήρησης των αεροσκαφών αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα του αεροπορικού συστήματος. Καθώς η εναέρια δραστηριότητα αυξάνεται, οι απαιτήσεις για τις πτήσεις γίνονται πιο ανελαστικές και οι ανάγκες για τη χρήση των αεροσκαφών προβάλλουν επιτακτικές, η πίεση που ασκείται στον τομέα της συντήρησης για αποτελεσματικότερη και ταχύτερη απόδοση θα αυξάνεται. Το γεγονός αυτό θα διευρύνει και άλλο το «παράθυρο ευκαιρίας» για την εμφάνιση κάποιου ανθρώπινου λάθους και συνεπώς την κατάρρευση σε κάποιο σημείο του συστήματος της ασφάλειας των πτήσεων. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το ανθρώπινο λάθος στην συντήρηση των αεροσκαφών έχει συχνά αιτία για διάφορα αεροπορικά ατυχήματα, και ότι εάν δεν μάθει η αεροπορική βιομηχανία από αυτά τα συμβάντα, τα ελλείμματα στο σύστημα της ασφάλειας των πτήσεων που σχετίζονται με τη συντήρηση θα συνεχίζουν να εμφανίζονται. Σύμφωνα με έρευνα της Air Transport Association (ΑΤΑ), το 1989, ο αριθμός των ατυχημάτων που αφορούν τη συντήρηση των αεροσκαφών έχει αυξηθεί σημαντικά. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ΑΤΑ αναφέρεται όχι μόνο σε ατυχήματα όπου διαπιστώθηκαν λάθη κατασκευής, αλλά και σε ατυχήματα όπου υπήρξαν λάθη του προσωπικού συντήρησης που εργάζεται στη γραμμή πτήσης σε καθημερινή βάση. Η ίδια έρευνα διαπιστώνει ότι το πρώτο μισό της δεκαετίας του 80, υπήρξαν 17 αεροπορικά ατυχήματα που αφορούσαν τη συντήρηση, μόνο για αεροπορικές εταιρείας του Δυτικού κόσμου και αφού είχαν αποκλειστεί όλα τα περιστατικά όπου είχαν εμφανιστεί οι «τυπικές» μηχανικές βλάβες όπως, βλάβη κινητήρα, βλάβη του συστήματος προσγείωσης, λάθη κατασκευής κ.α. Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 80, η ίδια έρευνα μέτρησε 28 ατυχήματα με τα ίδια χαρακτηριστικά, συνεπώς αύξηση 65%. Το ίδιο χρονικό διάστημα η εναέρια κυκλοφορία αυξήθηκε 22%. Την περίοδο 1990-1992 υπήρχαν 25 παρόμοια ατυχήματα σε σύγκριση με 7 της περιόδου 1980-1982. Η άποψη ότι τα αεροπορικά ατυχήματα που έχουν σχέση με τη συντήρηση αποτελούν ένα νέο φαινόμενο, και αυτή ότι υπήρχαν πάντα απλά τώρα ανακαλύφτηκαν αποτελούν θέμα συζήτησης. Οποιοδήποτε όμως και αν είναι το αποτέλεσμα, αύξηση αυτής της κατηγορίας των ατυχημάτων είναι στατιστικά σημαντική. Τα τελευταία 10 χρόνια, ο ετήσιος μέσος όρος έχει αυξηθεί 100% ενώ η εναέρια κυκλοφορία αυξήθηκε 55%. Παραδοσιακά η μελέτη του ανθρώπινου παράγοντα στόχευε στην απόδοση του πληρώματος των αεροσκαφών και σε μικρότερο βαθμό στην απόδοση των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας. Μέχρι 12/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

πρόσφατα, ελάχιστη βιβλιογραφία είναι διαθέσιμη σχετικά με αντικείμενα του ανθρώπινου παράγοντα που αφορούν το προσωπικό που ασχολείται με τη συντήρηση των αεροσκαφών. Αυτό αποτελούσε μια σημαντική παράλειψη, καθώς είναι ξεκάθαρο ότι ένα ανθρώπινο λάθος στον τομέα της συντήρησης μπορεί να έχει δραματικά αποτελέσματα στην ασφάλεια των πτήσεων, ίδιας σημασίας με τα λάθη του πληρώματος και των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας. Η συντήρηση του αεροσκάφους είναι μία πολύπλοκη εργασία που εκτελείται σε ένα περιβάλλον όπου το ανθρώπινο λάθος παραμονεύει. Το προσωπικό εργάζεται συχνά σε συνθήκες σημαντικής πίεσης χρόνου. Οι αεροπορικές εταιρείες κάνουν αυξημένη χρήση των αεροσκαφών με σκοπό να αντεπεξέλθουν στις συνθήκες του ανταγωνισμού. Οι τεχνικοί συχνά συντηρούν αεροσκάφη μεγάλης ηλικίας. Δεν είναι ασύνηθες να βρίσκονται αεροσκάφη 20-25 ετών σε στόλο ακόμη και μεγάλων αεροπορικών εταιρειών. Η μετατροπή των κινητήρων κάνουν τα αεροσκάφη αυτά βιώσιμα για αρκετά χρόνια ακόμη και φιλικά προς το περιβάλλον. Παρόλα αυτά η συντήρησή τους είναι εντατική και απαιτεί αρκετό χρόνο. Ο σκελετός ενός παλαιού αεροσκάφους απαιτεί συνεχή επιθεώρηση για τυχόν σημεία κόπωσης και διάβρωσης. Το γεγονός αυτό προκαλεί επιπλέον άγχος στο τεχνικό προσωπικό, ειδικά αυτό που ασχολείται με την επιθεώρηση, δεδομένου ότι απαιτείται επιπλέον συντήρηση, σε σχέση με τα νεότερα αεροσκάφη, και σε περίπτωση μη ανίχνευσης υπόπτων σημείων, οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές. Ενώ η συντήρηση των παλαιών αεροσκαφών ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοντέλο εργασίας, νέας τεχνολογίας αεροσκάφη εισέρχονται στους στόλους των αεροπορικών εταιρειών, αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τις απαιτήσεις συντήρησης. Τα νέα αυτά αεροσκάφη περιέχουν καινούργια τεχνολογία, όπως συνθετικά υλικά, αυτοματοποιημένα συστήματα πλοήγησης και λειτουργίας του αεροσκάφους. Η ανάγκη για ταυτόχρονη συντήρηση νέων και παλαιών αεροσκαφών απαιτεί από το τεχνικό προσωπικό να έχει μεγαλύτερη τεχνογνωσία από ότι στο παρελθόν και συνεπώς η καλύτερη και αποτελεσματικότερη εκπαίδευση προβάλλει πια ως απαίτηση. ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Η επικοινωνία αποτελεί, ίσως, το πιο σημαντικό αντικείμενο του ανθρώπινου παράγοντα στη συντήρηση του αεροσκάφους. Χωρίς επικοινωνία μεταξύ των διευθυντών συντήρησης, των κατασκευαστών, των πιλότων, της διοίκησης, είναι δύσκολο να διατηρηθούν τα πρότυπα ασφαλείας. Στον τομέα της συντήρησης υπάρχει ένας τεράστιος όγκος πληροφοριών που πρέπει να δημιουργηθεί, να γνωστοποιηθεί και να χρησιμοποιηθεί έτσι ώστε να παραμείνει ο στόλος σε καλή κατάσταση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το ύψος του χαρτιού που καταναλώνει ετησίως η Boeing για να ενημερώνει τις αεροπορικές εταιρείες που έχουν αεροσκάφη της, φτάνει αυτό του Everest. <<...Η συντήρηση του αεροσκάφους είναι μία πολύπλοκη εργασία που εκτελείται σε ένα περιβάλλον όπου το ανθρώπινο λάθος παραμονεύει...>> Η επικοινωνία με τους κατασκευαστές των αεροσκαφών καθώς και μεταξύ των αεροπορικών εταιρειών είναι κρίσιμη. Εάν μία αεροπορική εταιρεία ανακαλύψει κάποιο πρόβλημα που μπορεί να επηρεάσει την ασφάλεια των πτήσεων, τότε το πρόβλημα αυτό πρέπει να κοινοποιηθεί στον κατασκευαστή και στις άλλες αεροπορικές εταιρείες που έχουν τον ίδιο τύπο αεροσκάφους. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει. Το οικονομικό κόστος των μέτρων ελέγχου και η πίεση του ανταγωνισμού έχει ως αποτέλεσμα να μην αποτελεί η επικοινωνία μεταξύ των αεροπορικών εταιρειών πρωταρχικό στόχο. Παρόλα αυτά οι Υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο, ενθαρρύνοντας τις αεροπορικές εταιρείες να συνεργάζονται τόσο μεταξύ τους όσο και με τον κατασκευαστή του συγκεκριμένου τύπου αεροσκάφους. Ένα συμβάν οφειλόμενο σε ελλιπή συντήρηση, σε μία αεροπορική εταιρεία, εφόσον κοινοποιηθεί μπορεί να προλάβει ένα σοβαρό ατύχημα σε μία άλλη. Η διερεύνηση ενός ατυχήματος ενός DC-10 της American Airlines στο Σικάγο το 1979, έδειξε ότι μία άλλη αεροπορική εταιρεία η οποία χρησιμοποιούσε τις ίδιες μη εγκεκριμένες διαδικασίες για τη συντήρηση του κινητήρα, είχε διαπιστώσει ότι οι διαδικασίες αυτές προκαλούσαν καταστροφή κάποιων τμημάτων, με αποτέλεσμα να υιοθετήσει τις εγκεκριμένες διαδικασίες συντήρησης. Εάν η συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία είχε κοινοποιήσει το πρόβλημα αυτό και στις άλλες, πιθανότατα το ατύχημα στο Σικάγο να είχε προληφθεί. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Οι μέθοδοι εκπαίδευσης για το προσωπικό συντήρησης ποικίλουν από χώρα σε χώρα. Σε πολλά κράτη η συνήθης διαδικασία για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με το αντικείμενο της συντήρησης είναι η παρακολούθηση σειράς μαθημάτων διάρκειας δύο ετών σε κέντρο εκπαίδευσης συντήρησης αεροσκαφών. Στην πραγματικότητα οι αποφοιτήσαντες από αυτά τα κέντρα δεν είναι επαρκώς καταρτισμένοι για τη συντήρηση σε αεροπορικές εταιρείες. Οι γνώσεις που λαμβάνουν αφορούν γενικά θέματα συντήρησης που σχετίζονται με μικρά αεροσκάφη, αλλά δεν βρίσκουν εφαρμογή στη συντήρηση μεγάλων αεροσκαφών που αποτελούν τους στόλους των αεροπορικών εταιρειών. Για το λόγο αυτό πολλές αεροπορικές εταιρείες παρέχουν ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στο προσωπικό τους με τη μορφή on-the job-training (OJT), δηλαδή πρακτική εκπαίδευση σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. Η ρεαλιστική εκπαίδευση των αεροπορικών εταιρειών πρέπει να συνδυάζει θεωρία και OJΤ. Το πρόβλημα με την OJT, είναι η δυσκολία να καθορίσει κανείς ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Συχνά στην OJT ένας έμπειρος τεχνικός επιδεικνύει κάποια διαδικασία συντήρησης σε ένα νεώτερο και άπειρο συνάδελφο του. Ο εκπαιδευόμενος αναμένεται να κατανοήσει τη νέα τεχνογνωσία και να μπορεί να την εφαρμόσει στο μέλλον χωρίς υπεράνω επίβλεψη. Μπορεί όμως ο εκπαιδευτής να μην έχει καλή μεταδοτικότητα ή το περιβάλλον εκπαίδευσης να υποσκάπτει την επιτυχία της OJT. Ο δε εκπαιδευόμενος δύναται να μην γνωρίζει αρκετά για το 13/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

14/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08 σύστημα, έτσι ώστε να μην κάνει τις απαραίτητες ερωτήσεις που τελικά θα κάνουν τη διαφορά μεταξύ μίας επιτυχημένης και αποτυχημένης εκπαίδευσης. Η OJT θα πρέπει να ελέγχεται και να επιβλέπεται συνεχώς. Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να εκπαιδεύονται σε τρόπους εκπαίδευσης που θα μεγιστοποιούν την κατανόησης του εκπαιδευόμενου. Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τις ικανότητες τους και το κίνητρό τους να διδάξουν. Οι διευθυντές συντήρησης πρέπει να καταλάβουν ότι ένας καλός τεχνικός δεν είναι απαραίτητα και καλός εκπαιδευτής. Ανεξάρτητα από τις προσωπικές τους ικανότητες, οι τεχνικοί μπορεί να είναι καλοί και κακοί εκπαιδευτές και αντίστοιχα το αποτέλεσμα να είναι καλό και κακό. Πρέπει να τηρούνται αρχεία για τις OJT, ο δε προγραμματισμός θα πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να γίνονται πολύ συχνά OJT, και όχι μόνο όταν προκύπτει κάποιο απρόοπτο στη συντήρηση του αεροσκάφους. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Για να γίνει κατανοητό το ανθρώπινο λάθος στη συντήρηση θα πρέπει να μελετηθούν τα χαρακτηριστικά του εργασιακού περιβάλλοντος του τεχνικού συντήρησης. Το εργασιακό περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την απόδοση του εργαζόμενου. Ενώ είναι ευκταίο να υπάρχουν ιδανικές συνθήκες όπως καλός φωτισμός, άνετα υπόστεγα κ.α., στα πλαίσια του χαμηλού κόστους συντήρησης, όλες αυτές οι ευκολίες πολλές φορές δεν υπάρχουν. Συνεπώς πολλές εργασίες συντήρησης γίνονται σε άσχημες συνθήκες όπως σε εξωτερικούς χώρους, νύχτα και σε άσχημες καιρικές συνθήκες. Μία από τις πιο σημαντικές παραμέτρους του εργασιακού περιβάλλοντος στον τομέα της συντήρησης είναι ο φωτισμός. Ο φτωχός φωτισμός του χώρου εργασίας έχει αναγνωριστεί σε πολλά ατυχήματα ως εκ των αιτίων. Για παράδειγμα, σε ένα ατύχημα αεροσκάφους BAC 1-11, ο φτωχός φωτισμός του χώρου συντήρησης και επιθεώρησης, είχε ως αποτέλεσμα να μην παρατηρήσει ο επιθεωρητής κάποιο εξάρτημα που είχε χαλαρώσει, με αποτέλεσμα την πρόκληση ατυχήματος. Μία ακόμη σημαντική παράμετρος του χώρου εργασίας του τομέα συντήρησης είναι ο θόρυβος. Ο θόρυβος που είναι αποτέλεσμα των διαφόρων εργασιών κατά τη διάρκεια της συντήρησης, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην επικοινωνία, αλλά και προβλήματα υγείας. Η συχνή έκθεση σε θόρυβο έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ακοής. Εάν κάποιος συνυπολογίσει και το γεγονός ότι η διαρκής έκθεση σε θόρυβο έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση κόπωσης, γίνεται κατανοητός ο βαθμός επίδρασης του θορύβου στην μείωση της απόδοσης του τεχνικού προσωπικού. Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα τοξικά υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των αεροσκαφών και με τα οποία έρχονται σε καθημερινή επαφή οι τεχνικοί συντήρησης. Χημικά, συνθετικά ανθρακονήματα, καύσιμα είναι μερικά μόνο παραδείγματα. Ακόμη και οι μέθοδοι με τις οποίες γίνεται ο εντοπισμός ρωγμών ή άλλων ατελειών στο αεροσκάφος, περιλαμβάνουν τη χρήση υλικών τοξικών ή ακτινοβολίας επιβλαβούς για τον ανθρώπινο οργανισμό. Με βάση τα παραπάνω, είναι επιβεβλημένη η λήψη προφύλαξης μέτρων από τους εργαζομένους με σκοπό την διατήρηση της καλής υγείας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ο τομέας της συντήρησης αποτελεί ένα ζωτικό τμήμα του αεροπορικού συστήματος. Παρά το γεγονός ότι έχει αποτελέσει το αίτιο για πολλά αεροπορικά ατυχήματα, η μελέτη του ανθρώπινου παράγοντα σε ότι αφορά τη συντήρηση είναι υποβαθμισμένη. Η μελλοντική ανάπτυξη των αεροσκαφών με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών προβάλλει επιτακτική την ανάγκη ανάλυσης του τομέα της συντήρησης, με σκοπό την εφαρμογή προγραμμάτων ρεαλιστικότερης εκπαίδευσης και την δημιουργία φιλικότερων χώρων εργασίας, έτσι ώστε να επιτευχθεί ο ιδανικότερος συνδυασμός της μέγιστης απόδοσης και της ασφάλειας των πτήσεων. Ο Σγός (ΙΥ) Ι. Μάρκου είναι Ιατρός Νευρολόγος και υπηρετεί στην Διεύθυνση Υγειονομικόυ του ΓΕΑ. Είναι Υ. Διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου στο αντικείμενο Ανθρώπινος Παράγοντας στην Αεροπορική Βιομηχανία. Βιβλιογραφία Hackman J.R.: Groups that Work, Jossey-Bass, 1990 Hawkins F.H.: Human Factors in Flight, Gower Technical Press, 1987 ICAO: Human Factors Training Manual Doc 9683, 1998 Wood R. H. et al: Aircraft Accident Investigation, Endeavor Books 1995

Πρόληψη Πόσο χαμηλά μπορείς να πετάξεις; 10 Κανόνες για Ασφαλείς Χαμηλές Πτήσεις του Επγού (Ι) Παναγιώτη Κωτσιάκη

έχετε παρατηρήσει ποτέ τον ανησυχητικό αριθμό μείζονων ατυχημάτων που έχουν εμφανιστεί σε όλες τις Αεροπορίες σε αποστολές χαμηλού ύψους; Μια ματιά στα αρχεία δείχνει ότι η απειλή είναι πραγματική. Σε αναλύσεις ατυχημάτων της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας καταγράφεται μεγάλος αριθμός μειζόνων ατυχημάτων αυτής της κατηγορίας, που θα μπορούσαν να έχουν αποτραπεί αν είχαν τηρηθεί οι παρακάτω κανόνες. Τα λάθη τους εστιάζονται στον οριακό καιρό, ελιγμούς σε χαμηλό ύψος, μη χρήση των βοηθημάτων πλοήγησης, IMC αναρριχήσεις σε άγνωστο έδαφος... και ο κατάλογος συνεχίζεται. Εκτός από τα ατυχήματα έχουν υπάρξει και πολυάριθμα περιστατικά με τις ίδιες αιτίες. Ανάλογα μείζονα ατυχήματα και περιστατικά έχουμε και στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Η ανάγνωση του απολογισμού μερικών από αυτά τα περιστατικά είναι μια εποικοδομητική αλλά και τρομακτική εμπειρία. Οι παρακάτω «δέκα κανόνες» θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους χειριστές στην εκτέλεση αποστολών χαμηλού ύψους. Χρησιμοποιούμενοι μαζί με τους ήδη ισχύοντες κανονισμούς, θα βοηθήσουν αρκετά στην ελάττωση της απειλής από τις χαμηλές πτήσεις. Ένα καλά προετοιμασμένο πλήρωμα που πετά ένα αξιόπιστο αεροσκάφος πρέπει πάντα να είναι σε θέση να ολοκληρώσει μια αποστολή «on the deck». 1. Σχεδίασε κάθε πτήση εμπιριστατωμένα Χρησιμοποίησε χάρτες εν ισχύ και πέταξε την πτήση όπως έχει σχεδιαστεί. Αλλάζοντας τις παραμέτρους της πτήσης αυξάνετε τις πιθανότητες για λάθος. Μη πετάτε εναντίον στόχων ευκαιρίας σε χαμηλό ύψος και αποστήθισε το σκέλος IP-Στόχος. ΣΧΕΔΙΑΣΕ ΤΗΝ ΠΤΗΣΗ, ΠΕΤΑΞΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΕΣ. 2. Μη συνεχίζεις μια χαμηλή πτήση σε οριακό καιρό Ο μεγαλύτερος κίνδυνος καιροφυλακτεί όταν βρίσκεσαι σε οριακό καιρό και σε επαναλαμβανόμενο λοφώδες έδαφος. Όλοι γίνονται προσεκτικοί όταν οι λόφοι γίνονται βουνά και αν ο καιρός είναι τελείως κλειστός, θα είσαι ήδη σπίτι σου. Όταν όμως είναι οριακός, υπάρχει μια τάση να πιέζεις την κατάσταση με την ελπίδα ότι ο καιρός αμέσως μετά θα καλυτερέψει. Πετώντας χαμηλά πάνω από λόφους με οριακές καιρικές συνθήκες είναι σα να παίζεις «Ρωσική Ρουλέτα», τις περισσότερες φορές κερδίζεις αλλά αν χάσεις είναι καταστροφικό. 3. Πέταξε χαμηλά ή με μικρή ταχύτητα, ποτέ χαμηλά και με μικρή ταχύτητα Όπως είναι γνωστό η ταχύτητα όπως ακριβώς και το ύψος, σου παρέχουν ασφάλεια. Μεγαλύτερες ταχύτητες θα σου δώσουν την δυνατότητα να εκτελέσεις ZOOM σε περίπτωση «EMERGENCY». Μην εγκλωβίζεις τον εαυτό σου σε μια δύσκολη κατάσταση χωρίς να έχεις ούτε ταχύτητα ούτε ύψος. 4. Να είσαι προετοιμασμένος για αυτό που δεν περιμένεις! Προετοίμασε τους χάρτες σου πριν ξεκινήσεις να κατεβαίνεις. Είναι καλύτερα από το να τους ψάχνεις όταν ήδη πετάς χαμηλά. Να είσαι πάντα σε εγρήγορση για να προλάβεις ενδεχόμενη βλάβη στο σύστημα ελέγχου του αεροσκάφους. Πρόσεχε για κεραίες ή καλώδια τα οποία μπορεί να μην είναι χαρτογραφημένα. Συχνά αόρατα καλώδια διασταυρώνουν κοιλάδες. Η μόδα του αιωροπτερισμού έχει έρθει στην Ελλάδα και ο αριθμός αυτών που ασχολούνται μεγαλώνει χρόνο με το χρόνο. Ακόμα και να περάσεις δίπλα από έναν αιωροπτεριστή μπορεί να αποβεί μοιραίο για αυτόν, αλλά ακόμα και για εσένα αν πετάς ένα ελαφρύ στρατιωτικό αεροσκάφος. Πέτα συνέχεια με τα γυαλιά της κάσκας κάτω. Πρόσφατα μια πρόσκρουση με πτηνό έσπασε το αλεξήνεμο από ένα RF-4 και ο πιλότος είχε μόνο ελαφρά τραύματα επειδή είχε τα γυαλιά της κάσκας κάτω. 5. Σχεδίασε εναλλακτικές διαδρομές Έλεγξε το έδαφος και από τις δύο πλευρές του κάθε σκέλους και αποφάσισε με προπορεία προς τα πού θα στρίψεις αν ο ορίζοντας χαθεί. 6. Μη στρέφεις μόνο με τον χρόνο όταν πετάς μέσα σε βουνά Κανονικά, όταν δεν μπορείς να αναγνωρίσεις ένα σημείο, στρέφεις με τον χρόνο, όχι όμως όταν βρίσκεσαι μέσα στα βουνά σε χαμηλό ύψος. Το να στρέψεις λάθος, μπορεί να σε οδηγήσει σε αποκλεισμό ανάμεσα σε ορεινούς όγκους. Πρέπει να είσαι απολύτως σίγουρος για το σημείο στροφής όταν πετάς χαμηλά μέσα σε βουνά. 7. Να παρακολουθείς προσεκτικά το υψόμετρο Τα βαρομετρικά υψόμετρα, έχει παρατηρηθεί από πληρώματα αεροσκαφών, να έχουν (υπό ορισμένες συνθήκες) σημαντικές αποκλίσεις. Πάντα να παίρνεις την βαρομετρική πίεση από την περιοχή που πετάς από τον εκάστοτε ελεγκτή, η μετεωρολόγο. Αν έχεις Ραδιουψόμετρο, διασταύρωσε τις ενδείξεις. 8. Κέρδισε ύψος, αν χάσεις τον προσανατολισμό σου. Υπολόγισε διόπτευση και απόσταση από ραδιοβοηθήματα σε κάθε σκέλος της διαδρομής σου σε περίπτωση που χρειαστεί να ανέβεις για να ξαναβρείς τον προσανατολισμό σου. Αν δεν μπορείς να διατηρηθείς σε ασφαλή απόσταση πάνω από το έδαφος σε VMC συνθήκες ξεκίνα στροφή για 180 μοίρες αλλαγή πορείας αμέσως. 9. Έλεγξε τα Notams Κάποιες περιοχές ρίψης αλεξιπτωτιστών είναι δεσμευμένες για συνεχή χρήση, κάποιες όμως δεσμεύονται μόνο με NOTAM. Απόφευγε τα πεδία βολής εκτός εάν είσαι εσύ που εκτελείς τις βολές. 10. Άφησε τα ακροβατικά χαμηλού ύψους για τους Thunderbirds Παρά το γεγονός ότι εκπαιδεύονται σε μεγάλο ύψος για βδομάδες, κατεβαίνουν σταδιακά σε χαμηλά ύψη για να εκτελέσουν τους ελιγμούς τους. Η χαμηλή πτήση απαιτεί περισσότερη προσοχή σε λεπτομέρειες από την πτήση σε μεγαλύτερα ύψη. ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ. Ο Επγός (Ι) Παναγιώτης Κωτσιάκης είναι Διοικητής Σμήνους στην 363 ΜΕΑ στην 120 ΠΕΑ. 17/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08

Επιχειρήσεις Αρχηγός Σχηματισμού Στο ύψος των περιστάσεων του Ασμχου (Ι) Απ. Δουκέλλη Αφιερώνεται στους νέους αρχηγούς σχηματισμού της 341 Μ, και κατ επέκταση, των υπολοίπων Πολεμικών Μοιρών της ΠΑ ηαρχική πρόθεση για πιστή μετάφραση ενός άρθρου από το περιοδικό της USAFE, «Air Scoop» πολύ γρήγορα αποδείχθηκε δυσκολότερη από την πρωτογενή πραγμάτευση του θέματος του πρωτότυπου άρθρου. Ο κυριότερος λόγος ήταν το ύφος του αρχικού λεκτικού. Ενός λεκτικού αντιπροσωπευτικού των πρακτικών και ηθών μιας άλλης αεροπορίας -παρότι η καλύτερη ΠΑ που έχει υπάρξει ποτέ σε σχέση με τον συνδυασμό του εξαιρετικού δείκτη Ασφαλείας Πτήσεων και Επιχειρησιακής Αποτελεσματικότητας, το οποίο θα αδικούσε αυτό καθ αυτό το περιεχόμενό του. Ως εκ τούτου, επιλέχθηκε η υιοθέτηση των κύριων σημείων του αρχικού κειμένου με την ευθύνη της ανάπτυξής τους από τον 18/ H ΠΤΗΣΗ - Φθινόπωρο 08