ΛΟΝΛΟ ΧΟΛΘ το περιοδικό του ςχολείου μασ ην ηξερνύκελν κειάλη ΜΑΤΛΟΣ 2011 Λουκι Ακρίτα 10 15237, Φιλοκζθ 210 6857130 www.ionios.gr e-mail: info@ionios.gr
E d i t o r i a l Αγαπητού αναγνώςτεσ, Μϋςα από το τεύχοσ του περιοδικού που κρατϊτε ςτα χϋρια ςασ ευελπιςτούμε να ςασ παρουςιϊςουμε πτυχϋσ τησ ςύγχρονησ Ελλϊδασ. Η οικονομικό κρύςη ςτην οπούα διϋρχεται η χώρα μασ, ο πολιτιςμόσ, η πολιτιςτικό μασ κληρονομιϊ, οι προβληματιςμού των μαθητών μασ ςχετικϊ με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την υγιεινό διατροφό, την εφηβεύα, το ρόλο του εκπαιδευτικού ςτισ μϋρεσ μασ, το ρόλο του αθλητιςμού, εύναι μερικϊ από τα θϋματα που ϊγγιξαν το ενδιαφϋρον μασ. Ευχόμαςτε να «ταξιδϋψετε» μϋςα από τισ ςελύδεσ μασ, να προβληματιςτεύτε γόνιμα και να γύνουν τα θϋματα του περιοδικού ϋναυςμα διαλόγου μεταξύ ςασ. Θ ςυντακτικι επιτροπι 2
Σκζψεισ για τθν οικονομικι κρίςθ ςτθ χϊρα μασ, αφορμισ δοκείςθσ του κάτωκι κειμζνου: Είναι γεγονόσ ότι θ χϊρα μασ, κατά τισ προθγοφμενεσ δεκαετίεσ, ηοφςε με τρόπο που ξεπερνοφςε τισ δυνατότθτζσ τθσ. Δαπανοφςαμε περιςςότερα απ όςα μποροφςαμε να παράγουμε. Είχαμε αναπτφξει ζνα πνεφμα καταναλωτιςμοφ, εγωκεντριςμοφ και αδιαφορίασ για τισ εξελίξεισ που είχαν αρχίςει να διαμορφϊνονται ςτο νζο παγκοςμιοποιθμζνο περιβάλλον. Με τθν παροφςα κρίςθ αποκαλφφκθκαν πολλζσ αδυναμίεσ μασ, ςε πολιτικό διοικθτικό, ακόμθ και επιχειρθματικό, περιβάλλον, κακϊσ και ςε κοινωνικό επίπεδο. Ρολλά είναι τα ηθτοφμενα ςχετικά με το τι πρζπει να γίνει, προκειμζνου να βγοφμε, όςο το δυνατόν ταχφτερα, από τθν κρίςθ. Ζτςι, λοιπόν - οφείλουμε να ςυνειδθτοποιιςουμε ότι το πρόβλθμα είναι κοινό και μόνο με κοινζσ προςπάκειεσ κα ξεπεραςτεί - χρειάηεται να αντιλθφκοφν όλοι ότι ςτθ διάρκεια μιασ κρίςθσ δε ςθμαίνει ότι, απλά, κα βρεκοφν τρόποι να μθν πεκάνουμε, αλλά οφείλουμε να δθμιουργιςουμε «προοπτικζσ νίκθσ», δεδομζνου ότι ζχουμε να αντιμετωπίςουμε μία «μάχθ» διαρκείασ. - ηθτείται αξιοπιςτία, υπευκυνότθτα, διαφάνεια. Θ κρίςθ ζχει οδθγιςει ςτθν υπονόμευςθ τθσ εμπιςτοςφνθσ όλων προσ όλουσ. Είναι ανάγκθ να επαναπροςδιοριςκοφν οι ςχζςεισ και ο ρόλοσ τθσ πολιτείασ, των επιχειριςεων, των κοινωνικϊν εταίρων, απζναντι ςτο κοινωνικό ςφνολο. Θ εφαρμογι των minimum των κανόνων λειτουργίασ και ελζγχου κα είναι το πρϊτο βιμα προσ τθν κατεφκυνςθ αυτι. - Σιμερα, όςο ποτζ άλλοτε, χρειάηεται ο ιδιωτικόσ και ο δθμόςιοσ τομζασ να ςυνεργαςκοφν, να δείξουν αμοιβαία κατανόθςθ. - Η ζλλειψθ διαφάνειασ ςτισ αποφάςεισ και τισ ενζργειεσ των προςϊπων και των ςυλλογικϊν οργάνων, υπονόμευε τθν οικονομικι ανάπτυξθ και τθν πρόοδο. Δεν είναι δυνατό να λφνουμε, πλζον, προβλιματα ςε ζνα κλίμα μυςτικότθτασ και ςυνομωςίασ. - Ζθτείται εκπαίδευςθ και τεχνολογία. - Ζθτείται αναπτυξιακόσ ςχεδιαςμόσ. -Κανζνα από τα πιο πάνω ηθτοφμενα δεν είναι εφκολο. Πλα όμωσ είναι κατορκωτά, αρκεί να υπάρχει ωσ βαςικι προχπόκεςθ θ διάκεςθ ςυνεργαςίασ, κατανόθςθσ και αμοιβαίασ υποχϊρθςθσ. Νίκοσ Αναλυτισ, από τθν εφθμερίδα ΚΑΚΘΜΕΛΝΘ, 31-12-2010 3
ΣΧΟΛΛΑΣΜΟΣ Ο ςυγγραφζασ πραγματεφεται το πρόβλθμα τθσ οικονομικισ κρίςθσ που παρατθρείται ςτθ χϊρα μασ και προτείνει τρόπουσ με τουσ οποίουσ μποροφμε να τθν αντιμετωπίςουμε. Kατά τθ γνϊμθ μου, ο Ζλλθνασ τα τελευταία χρόνια αδιαφοροφςε για το κόςτοσ των αγορϊν του με αποτζλεςμα να αγοράηει ολοζνα και περιςςότερα αγακά και να παίρνει δάνεια με τθν προοπτικι ότι κα τα ξεπλιρωνε ςτο μζλλον. Ωςτόςο, κανείσ τουσ δεν προζβλεπε τι κα προκφψει ςτο κοντινό μζλλον και ζτςι ςιμερα ο Ζλλθνασ πολίτθσ φτωχαίνει κακϊσ χρωςτάει αρκετά ςτισ Τράπεηεσ. Ταυτόχρονα, αυτό ςυμβαίνει και ςε άλλουσ τομείσ, όπωσ ςτθ διοίκθςθ, ςτθν πολιτικι και ςτισ επιχειριςεισ, γεγονότα που δυςκολεφουν ολοζνα και περιςςότερο τθν κατάςταςθ ςτθ χϊρα μασ. Στθ ςυνζχεια, μζςω των μζτρων που προτείνει να πάρουμε για να ξεπεράςουμε τθν κρίςθ ςκοπεφει να κάνει γνωςτό ότι όλοι μασ οφείλουμε να αντιλθφκοφμε τθ δφςκολθ κατάςταςθ όπου ζχει περιζλκει θ Ελλάδα και να πάρουμε πρωτοβουλίεσ άμεςα. Ριο ςυγκεκριμζνα, είναι αναγκαίο να αναπτφξουμε κοινωνικζσ αρετζσ όπωσ αλλθλεγγφθ, ςυνεργαςία και αλλθλοκατανόθςθ προκειμζνου να λειτουργιςουμε ωσ ζνα ενιαίο ςφνολο και να αντιμετωπίςουμε τθν κρίςθ αυτι ςυλλογικά. Κωνςταντίνοσ Βεκιάρθσ Γ2 Γυμναςίου Το άρκρο αυτό αντικατοπτρίηει απόλυτα τθν κατάςταςθ ςτθν οποία ζχει περιζλκει θ χϊρα μασ και αυτι τθ ςτιγμι κρίνεται πιο επίκαιρο από ποτζ. Αυτι θ δυςμενισ ςυγκυρία απορρζει, κυρίωσ, από τθ ςυμπεριφορά που απζδειξαν «άρχοντεσ και αρχόμενοι» αυτοφ του κράτουσ τα προθγοφμενα χρόνια. Θ παροφςα κρίςθ βοικθςε απλϊσ ςτο να αποκαλυφκοφν όλεσ οι ελλείψεισ κι οι αδυναμίεσ που δθμιουργικθκαν λόγω ζλλειψθσ τθσ αξιοκρατίασ και οργάνωςθσ ςε νευραλγικοφσ τομείσ. Ζμμεςα πολλοί, κοιτάηοντασ μόνο το προςωπικό όφελοσ και ςυμφζρον, επζδειξαν «αλαηονικι» ςυμπεριφορά και, εκμεταλλευόμενοι τθν εξουςία που τουσ είχε δοκεί, άφθςαν τθ χϊρα χωρίσ προφφλαξθ. Σφμφωνα πάντα με το κείμενο, κρίνεται επιτακτικι θ ανάγκθ να ςυνειδθτοποιιςουμε τουσ λόγουσ για τουσ οποίουσ θ Ελλάδα ζχει περιζλκει ςε αυτι τθ δφςκολθ κζςθ και μόνο τότε να προβοφμε ςε ριηικζσ αλλαγζσ, παραμερίηοντασ προςωπικά ςυμφζροντα. Πλα αυτά πρζπει να βαςίηονται ςτθν αξιοκρατία, τθν υ- πευκυνότθτα, τθ διαφάνεια και τθν ανιδιοτελι ςυμπεριφορά προσ το ςυνάνκρωπο. Απόςτολοσ Φλωράκθσ Γ3 Γυμναςίου 4
Στο ςυγκεκριμζνο κείμενο τθσ «Κακθμερινισ» βλζπουμε λάκθ που κάναμε εμείσ, οι Ζλλθνεσ, ωσ προσ τον καταναλωτιςμό και γενικότερα τθν οικονομία του κράτουσ μασ. Γι αυτό, λοιπόν, κι θ Ελλάδα ζφταςε ςε τζτοιο ςθμείο, ςτθν οικονομικι κρίςθ, για τθν οποία όλοι φταίξαμε. Θ Ελλάδα ζχει ξαναβρεκεί ςε τζτοια περίπτωςθ, άςχετα από το αν ιταν ςοβαρότερθ ι μικρότερθ. Ριςτεφω πωσ, επειδι κάναμε ζνα μεγάλο λάκοσ, που καταναλϊναμε περιςςότερα από ό,τι παράγουμε, μασ δίνεται τϊρα μία ευκαιρία, αρκεί εμείσ με κόπο, κοφραςθ, ςτεριςεισ και κατανόθςθ, δουλζψουμε, για να πετφχουμε να βγάλουμε τθν Ελλάδα από αυτιν τθν κρίςθ, θ οποία όλουσ μασ επθρεάηει πολφ ςτθ ηωι μασ. Αμαλία Δερβζναγα Γ1 Γυμναςίου Ο ςυγγραφζασ ςτο ςυγκεκριμζνο κείμενο κίγει το κζμα τθσ οικονομικισ κρίςθσ, θ οποία ζχει επθρεάςει και τθ δικι μασ χϊρα. Ορκϊσ κρίνει ότι τα αίτιά τθσ πρζπει να αναηθτθκοφν ςτθ ςπάταλθ ηωι μασ, βαςιςμζνθ ςτο «πλαςτικό χριμα» και τθν επίδειξθ του «πλοφτου» μασ, κακϊσ και ςτθν ζλλειψθ διορατικότθτασ ςχετικά με τισ εξελίξεισ ςτο μζλλον. Το γεγονόσ αυτό αντιμετωπίηεται με κοινοφσ αγϊνεσ και ςυναίνεςθ ςτισ αποφάςεισ, που ςτόχο ζχουν τθν αναδιάρκρωςθ τθσ εκνικισ οικονομίασ. Ακόμα, προςπάκειεσ πρζπει να καταβλθκοφν από όλουσ, πλοφςιουσ ι φτωχοφσ, φταίχτεσ ι μθ, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο ο πολίτθσ μπορεί να ζχει ελπίδεσ, να πιςτεφει ςτουσ κρατικοφσ φορείσ και να νιϊκει ότι κάποια μζρα κα μπορζςει να ηιςει όπωσ πριν, με τθ μόνθ διαφορά ότι πλζον κα ζχει πιο ςτακερζσ οικονομικζσ και κοινωνικζσ βάςεισ. Μάριοσ Δαφνομιλθσ Γ2 Γυμναςίου Θ οικονομικι κρίςθ είναι εν μζρει αποτζλεςμα λανκαςμζνθσ, υπερκαταναλωτικισ νοοτροπίασ όλων μασ. Αυτι ωςτόςο θ (ίςωσ επικίνδυνθ εξ οριςμοφ) γενίκευςθ δε ςθμαίνει και ότι όλοι ζχουν το ίδιο μερίδιο ευκφνθσ. Ππωσ ςυνθκίηεται όμωσ, το περιςςότερο βάροσ ςθκϊνουν αυτοί που φταίνε λιγότερο, δθλαδι οι απλοί πολίτεσ με τα χαμθλά ειςοδιματα και οι νεότερεσ γενιζσ. Κατά τθ γνϊμθ μου, κα ζπρεπε να πλθρϊςουν περιςςότερο όςοι τα προθγοφμενα χρόνια δροφςαν εισ βάροσ των υπολοίπων, δθλαδι κυρίωσ πολιτικοί, νεόπλουτοι, τράπεηεσ, που εξάλλου ενκάρρυναν αυτιν τθ ςυμπεριφορά των πολιτϊν. Είναι ςθμαντικό, πάντωσ, οι άνκρωποι να μείνουν ενωμζνοι και να μθ ςτραφεί άδικα ο ζνασ εναντίον του άλλου. Ελευκερία Σολομωνίδθ Γ1 Γυμναςίου 5
ΟΛΚΟΝΟΜΛΚΘ ΚΡΛΘ Ακοφμε κακθμερινά ςτισ ειδιςεισ για τθν οικονομικι κρίςθ και για μεγάλα χρθματικά ποςά που ζχει δανειςτεί θ χϊρα μασ. Οι Ζλλθνεσ είναι αναγκαςμζνοι να πλθρϊνουν μεγάλα ποςά κάκε μινα ςτο κράτοσ και ζτςι αφαιροφνται χριματα από τισ ςυντάξεισ, απολφονται κακθμερινά πολλοί άνκρωποι και κλείνουν πολλζσ επιχειριςεισ. Κατά τθ γνϊμθ μου, το να παίρνει το κράτοσ όλο και περιςςότερα χριματα από τουσ πολίτεσ του φτάνοντάσ τουσ μζχρι και τθν οικονομικι εξακλίωςθ είναι λάκοσ γιατί θ οικονομία μιασ χϊρασ εξαρτάται από τουσ πολίτεσ τθσ και το κατά πόςο αυτοί ευθμεροφν. Πταν οι άνκρωποι δεν ζχουν χριματα και μειϊνονται οι ςυντάξεισ από ανκρϊπουσ που τα ζχουν ανάγκθ για ιατροφαρμακευτικι περίκαλψθ δεν μποροφμε να ξεφφγουμε από τθν κρίςθ. Αυτό που κα ζπρεπε να γίνει είναι να δοκοφν ςτουσ ανκρϊπουσ εργαςίεσ, ϊςτε να είναι παραγωγικοί και ζτςι να προςφζρουν από το ειςόδθμά τουσ χριματα και ςτο κράτοσ. Ρρζπει λοιπόν θ πολιτεία αφενόσ να μειϊςει τα κρατικά ζξοδα και αφετζρου να δϊςει ϊκθςθ ςτθν ανάπτυξθ ανοίγοντασ κζςεισ εργαςίασ και να προωκιςει τθν εξαγωγι ελλθνικϊν προϊόντων ςτο εξωτερικό. Τράμπασ Αντϊνθσ Γϋ1 Γυμναςίου To κείμενο αναφζρεται ςτθν τωρινι κρίςθ που κυρίεψε τθν Ελλάδα, εξαιτίασ τθσ παρελκοντικισ ικανότθτάσ μασ να παράγουμε περιςςότερα πράγματα από όςα ιταν αρκετά. Ζτςι ςτο πλαίςιο αυτό καταντιςαμε να ανθςυχοφμε για το αν κα βελτιϊςουμε πολιτικά-διοικθτικά ι επιχειρθματικά ςυμφζροντα κακϊσ και τισ ανάγκεσ του κοινωνικοφ μασ επιπζδου. Ωςτόςο φαίνεται πωσ υπάρχουν ελπίδεσ για τθ ςωςτι διαχείριςθ των προβλθμάτων και είναι πλζον χρζοσ μασ να δείξουμε αμοιβαία ςυνεργαςία με ςκοπό να αναπτυχκοφν βαςικζσ ςχζςεισ κοινωνικϊν ομάδων και να βελτιωκοφν ποιοτικά κρατικοί κεςμοί, ϊςτε να επανορκϊςει το κράτοσ μασ μετά από τζτοια κατάντια. Ακόμθ και ο ιδιωτικόσ με τον δθμόςιο τομζα μποροφν να εξαςφαλίηουν τθν όποια ςυνεργαςία μεταξφ τουσ, όπωσ φαίνεται από το άρκρο! Τζλοσ, επιβάλλεται ο επαναπροςδιοριςμόσ του κοινωνικοφ ςυνόλου για τθν αντιμετϊπιςθ τθσ κρίςθσ, με βαςικζσ αρχζσ τθν αξιοπιςτία, τθν υπευκυνότθτα και τθ διαφάνεια! πφροσ Κεοδοςίου Γ2 Γυμναςίου 6
Θ Ελλάδα βρίςκεται ςε μία κρίςιμθ φάςθ για τθν οικονομία τθσ. Αυτό ςυμβαίνει, κυρίωσ, επειδι τα προθγοφμενα χρόνια, άνκρωποι που κατείχαν υψθλζσ κζςεισ κατάφεραν να αποδιοργανϊςουν τθν κοινωνία με διάφορουσ τρόπουσ. Κα ιταν καλφτερα, αν υπιρχε υπευκυνότθτα αλλά και εμπιςτοςφνθ από το λαό προσ τουσ πολιτικοφσ. Το πνεφμα του καταναλωτιςμοφ αλλά και τθσ αδιαφορίασ δεν μασ προςζφερε τίποτα, το μόνο που καταφζραμε τϊρα που ξζςπαςε θ οικονομικι κρίςθ είναι να ςυνειδθτοποιιςουμε τισ αδυναμίεσ μασ ςτον πολιτικό-διοικθτικό τομζα. Είναι υπόκεςθ όλων μασ. Ρρζπει να βρεκοφν τρόποι αντιμετϊπιςθσ τθσ κρίςθσ και να δθμιουργιςουμε προοπτικζσ για μια νζα αρχι. Ραναγιϊτθσ Καβαλλιεράτοσ Γ3 Γυμναςίου Ο Νίκοσ Αναλυτισ, ο ςυγγραφζασ του παραπάνω άρκρου, καταφζρνει μζςα από αυτό, παρά τθν περιοριςμζνθ ζκταςι του, να περιγράψει με επιτυχία τθν κατάςταςθ ςτθν οποία βρίςκεται θ χϊρα μασ, όλα αυτά που τθν οδιγθςαν ςε αυτό το ςθμείο και όλα τα μζτρα που κα βοθκιςουν τθν καλφτερθ αντιμετϊπιςι τθσ. Θ ςθμερινι οικονομικι κρίςθ που αντιμετωπίηει θ Ελλάδα, είναι αποτζλεςμα μιασ άλλθσ κρίςθσ, με μεγαλφτερθ ςθμαςία, αυτισ των αξιϊν. Αρκετζσ δεκαετίεσ τϊρα αποςκοποφμε ςτο ςυμφζρον, αδιαφορϊντασ για όςα ςυμβαίνουν γφρω μασ εφόςον δεν μασ επθρεάηουν άμεςα- και, κατά ςυνζπεια, οι ανκρϊπινεσ ςχζςεισ ζχουν υποςτεί ζντονθ αλλοίωςθ. Τϊρα, λοιπόν, μασ δίνεται θ ευκαιρία να ανακεωριςουμε τισ πράξεισ μασ, ςυνειδθτοποιϊντασ τα λάκθ μασ, και να αλλάξουμε αυτόν τον τρόπο ηωισ που ευκφνεται για τθν αδυναμία τθσ χϊρασ. Ζφθ Κραβαρίτθ Γ3 Γυμναςίου 7
Το άρκρο μασ μιλάει για τθν κατάςταςθ ςτθν οποία βρίςκεται θ χϊρα μασ, ςτισ επιπτϊςεισ που ζχει προκαλζςει θ κρίςθ και τουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ κα μπορζςουμε να βγοφμε ταχφτερα από αυτιν. Πντωσ θ Ελλάδα τα προθγοφμενα χρόνια είχε αναπτφξει ζνα πνεφμα καταναλωτιςμοφ και αδιαφορίασ για το τι ςυμβαίνει ςτο εξωτερικό, δθλαδι τισ εξελίξεισ ςε κάκε χϊρα. Δυςτυχϊσ, θ κρίςθ ζχει δθμιουργιςει ςτουσ κατοίκουσ τθσ Ελλάδασ ζνα αίςκθμα αναξιοπιςτίασ που ζχει οδθγιςει τουσ Ζλλθνεσ ςτθν ζλλειψθ εμπιςτοςφνθσ όχι μόνο προσ τουσ ςυνανκρϊπουσ τουσ αλλά και ςε μελλοντικζσ επενδφςεισ τουσ που είχαν ςτόχο τθν Ελλάδα και κατζλθξαν ςε άλλεσ πόλεισ του εξωτερικοφ. Για να βγοφμε από τθν κρίςθ πρζπει να βρεκοφν κάποιοι τρόποι αντιμετϊπιςθσ, όπωσ μασ τουσ δίνει ο Νίκοσ Αναλυτισ ςτο άρκρο του. Αργφρθσ Χλωρογιάννθσ Γ3 Γυμναςίου Στθν κακθμερινι μασ ηωι, ιδίωσ τα δφο τελευταία χρόνια, είναι ςπάνιο το να είναι κάποιοσ ευτυχιςμζνοσ (με όλθ τθ ςθμαςία τθσ λζξθσ), από τθ ςτιγμι που μζνει ςτθν Ελλάδα. Είναι, δυςτυχϊσ, γνωςτό, ςφμφωνα με το παραπάνω κείμενο, ότι θ χϊρα μασ βιϊνει μία ςοβαρι οικονομικι κρίςθ, από τθν οποί κα αργιςει να βγει. Είναι ζνα κζμα-πρόβλθμα που απαςχολεί εκατομμφρια οικογζνειεσ, διότι αναηθτοφν τθ χαρά ςτα πρόςωπα των αγαπθμζνων τουσ. Ακόμθ και τα παιδιά, που βρίςκονται ςε μικρι θλικία, για πολλοφσ ςε μία «αναπτυςςόμενθ» και ανϊριμθ θλικία, μποροφν να κατανοιςουν ςε μεγάλο βακμό τι είναι το φαινόμενο και πόςο ακόμα κα απαςχολεί και κα ςυνεχίςει να απαςχολεί τισ ηωζσ τουσ. Ζτςι, λοιπόν, με αφορμι αυτό το πολυςυηθτθμζνο φαινόμενο ο ςυγγραφζασ του άρκρου κάνει μία περιλθπτικι αλλά ταυτόχρονα ςωςτι αναφορά ςτο τι ακριβϊσ πρζπει να κάνουμε εμείσ, οι άνκρωποι, μεταξφ μασ, για να μπορζςουμε να αντιμετωπίςουμε και ίςωσ να βγοφμε, επιτζλουσ, από το αδιζξοδο τθσ ςυγκεκριμζνθσ κρίςθσ. Δάφνθ Σπθλιοποφλου Γ3 Γυμναςίου 8
1940 ΗΩΝΤΑΝΘ ΛΣΤΟΛΑ Ανιμερα τθσ 28θσ Οκτωβρίου, βρεκικαμε ςε μια καφετζρια κάπου ςτθν Ακινα. Κακϊσ λοιπόν φυςοφςαμε τθ ηεςτι ςοκολάτα μασ, προςζξαμε μια παρζα θλικιωμζνων κυρίων, οι οποίοι φαίνονταν να μιλοφν για τον πόλεμο. Ο ζνασ από αυτοφσ, μάλιςτα, πρζπει να είχε λάβει ο ίδιοσ μζροσ. Ραρότι διςτακτικζσ ςτθν αρχι, επικράτθςε τελικά θ περιζργεια μασ, που μασ παρακίνθςε να τον καλζςουμε ςτο τραπζηι μασ. Ζτςι, ο κ. Κυριαηισ μασ αφθγικθκε τα βιϊματά του από το μζτωπο: «Πέξαζα πνιιά Ήκνπλ αηρκάισηνο ζηνπο Γεξκαλνύο ζηε Βνπιγαξία ζηελ Άλσ Σδνπκαγηά - κέρξη εθεί πνπ είρε θηάζεη ν ειιεληθόο ζηξαηόο ην 1914. Δθεί βξίζθεηαη κηα εθθιεζηά ρηηζκέλε. Γίπια ηξέρεη ν ηξπκόλαο... Μαο θξαηνύζαλ ζε έλα ρσξάθη κε ζπξκαηόπιεγκα ζην ρώκα, ζηε ιάζπε, ρσξίο ζθελέο. Σνλ Απξίιην ζην ζηξαηόπεδν νη Κξνάηεο, νη νπνίνη ήηαλ κε ηνπο Γεξκαλνύο, καγείξεπαλ θαη καο ξώηαγαλ: - Θέιεης υφκί; - Θέιφ. - Έτεης ιέβα; (Λέβα ζα πεη δρατκή) - Δελ έτφ. Γελ καο δίλαλε Μία κέξα ινηπόλ καο θάιεζαλ γηα αγγαξεία. Μαο πήγαλε ζην ζηδεξνδξνκηθό ζηαζκό πεξίπνπ 2 κε 3 ρηιηόκεηξα κε ηα πόδηα θαη πήξακε θακηόληα θνξησκέλα κε ζθνησκέλνπο Γεξκαλνύο κε ηνπο γπιηνύο ηνπο γηα λα ηνπο κεηαθέξνπκε ζην ζηξαηόπεδν. Έηζη από ηελ θνύξαζε θαη ηελ πείλα ςάρλακε ηηο ηζέπεο ηνπο. ε κία βξήθακε έλα ινπθάληθν ζε κία άιιε ιίγν καύξν ςσκί θαη κηαο θαη ήκαζηε πεηλαζκέλνη, αξρίζακε λα ηξώκε. Ση κπνξνύζακε λα θάλνπκε; Δκέλα κε θξάηεζαλ ηξεηζήκηζη κήλεο. Όρη κόλν ζηε Βνπιγαξία αιιά θαη ζηελ Διιάδα. Πεηλνύζακε. Μόλν κηα κέξα κηα Διιελίδα καο έθεξε κηα θαηζαξόια θαζόιηα. Αιιά δελ είρακε νύηε θνπηάιη νύηε θαξαβάλα. Πεηλνύζακε ηόζν πνπ ηε θάγακε κε ηε ρνύθηα. Δίρακε έλα ζπλάδειθν πνπ ήμεξε αξραία ειιεληθά. Έλαο δεθαλέαο Απζηξηαθόο ηνλ πιεζίαζε θαη είπε ζηα αξραία ειιεληθά ζε ιίγεο κέξεο ζα θύγεηε από εδώ. Απηόο ήξζε θνληά κνπ θαη είπε: Κπξηαδή ζην ζηξαηό δε ιέκε νλόκαηα- ζα θύγνπκε από δσ ζε ιίγεο κέξεο αιιά κελ ην πεηο πνπζελά. Μαο πήγαλ ηώξα κε ην ηξέλν ζην βνπιγαξηθό ρσξηό Πεηξίηζη, θάησ από ηα νρπξά ηα δηθά καο θαη από θεη πνδαξόδξνκν ζην ηδεξόθαζηξν ζε παιηνύο ζηξαηώλεο ηνπ ειιεληθνύ ζηξαηνύ. Έλαο ζπλάδειθνο ν Αιέθνο ν Μπεδάλεο, ςειόηεξνο από εκέλα, ηξαβάεη κηα θισηζηά ζε κηα πόξηα θαη ηη βξίζθνπκε; θεθάιηα ηπξί, γαιέηεο, ειηέο θαη δηάθνξα άιια ηξόθηκα, θάγακε θαη γεκίζακε ηηο ηζέπεο καο. Μαο πήγαλε ζηηο έξξεο, είρε θαηαιεθζεί από ηνπο Γεξκαλνύο ε Διιάδα, αιιά εθεί είραλ κείλεη νη Βνύιγαξνη. Απηνί πνπινύζαλ γάια αιιά πνπ λα ηα βξνύκε ηα ιεθηά; Δλ πάζε πεξηπηώζεη ην πεξάζακε θαη απηό. 9
Κάπνηα κέξα καο ζηέιλνπλ αγγαξεία. Ήκαζηαλ ζαξαληανθηώ. Μαο έβαιαλ ζηε ζεηξά, δπν Γεξκαλνί κπξνζηά, δπν πίζσ θαη δπν ζηα πιάγηα. Μαο πήγαλ ζην ζύληαγκα ηνπ γεξκαληθνύ ζηξαηνύ, έμσ από ηηο έξξεο. Ήηαλ λα πάξνπλ νη ρσξηθνί ηα δώα πνπ ήηαλ ζηηεκέλα. Δίραλ ηα ραξηηά. Έλαο ζπλάδειθνο άλνηγε ην ζηόκα ησλ δώσλ θαη ήμεξε πόζν εηώλ είλαη. - Κσρηαδή ασηό είλαη ηεζζάρφλ εηώλ. Πάλσ από ηνλ ηνίρν έλαο κνπ ιέεη Σν πνπιάο απηό; Σν πνπιώ. Πόζν ζέιεηο; Πέληε ρηιηάδεο. Μνπ δίλεη ην πεληνρίιηαξν θαη κεηά από θεη κ έραζε. Δγώ άιιαμα, έβγαια ην ρηηώλα έβαια ην θαπέιν ζηελ ηζέπε. Δίρακε πάξεη θαη έλα κνπιάξη θαη όηαλ θηάζακε έμσ από ηελ πόιε ην κνπιάξη γλώξηζε ηελ ηδηνθηήηξηα θαη ριηκίληξηζε. Σεο ην δώζακε. Ο άλζξσπνο πνπ ηνπ πνύιεζα ην κνπιάξη κε θπλήγεζε σο ηε Θεζζαινλίθε γηαηί νη Γεξκαλνί ηνπ ην πήξαλε. Αιιά κε ην πεληνρίιηαξν ηε βγάιακε θαζαξή νθηώ ζπλάδειθνη από ηελ Ήπεηξν. Ξεθηλήζακε από ηε Θεζζαινλίθε κε ηα πόδηα γηα ηα Γηάλλελα. Οθηώ κέξεο θάλακε. ε έλα ρσξηό ηεο Κνδάλεο θάγακε γάια. Δθεί βξήθα έλα ζπλάδειθν ινρία εθπαηδεπηή από ην 1939. Μνπ ιέεη: - Ποσ σπερεηούζες ρε Κσρηαδή; - Ήκαζηε από ηα Γηάλλελα θαη σπερεηούζα - Είτακε θη εκείς έλα δηθό κας εθεί. - Πώς ιέγεηαη; - Ήηαλ γηος παπά ασηός, όιο κε ηα βηβιία ηες ζρεζθείας ήηαλε αθοζηφκέλος. Σν καζαίλεη ν παπάο, έξρεηαη καο βιέπεη. Λέεη γηα πεο, γηα πεο. Λέσ ηνλ αθήζακε ζηε Θεζζαινλίθε, ζε ιίγεο κέξεο ζα είλαη εδώ. Μαο θάλεη έλα ηαςί καθαξνλάδα, καο έβαιε λα θνηκεζνύκε ζην ζπίηη ηνπ. Έζηξσζε θηιίκηα θαη κάιιηλα, ιέσ παππνύ ζα πέζνπκε ζην πάησκα, είκαζηε γεκάηνη ςείξεο, λα γεκίζεηε ςείξα είλαη α- καξηία. Έπεηηα ηξαβήμακε πξνο ην Μέηζνβν. Πεξλάκε έμσ από ην Μέηζνβν, βξίζθνπκε ζηνίβεο ηα όπια πνπ είρακε παξαδώζεη ζηνπο Γεξκαλνύο, εξεκηά είλαη εθεί θαη πήξακε όινη από έλα. Πξνρσξάκε δύν πεξίπνπ ρηιηόκεηξα θαη ζπλαληάκε πεξίπνιν ηηαιηθή. Ρε παηδηά ιέσ πάκε εθεί λα αθήζνπκε ηα πηζηόιηα. Πξνρσξάκε, νη Ιηαινί καο θύθισζαλ, ιέγαλε κηα ιέμε αιιά εκείο δελ θαηαιαβαίλακε, «pressione» πνπ ζεκαίλεη αηρκάισηνο. Μαο πήγαλε ζην Μέηζνβν ζε κηα ηαβέξλα, αιιά απηνί νη Μεηζνβίηεο κηιάλε βιάρηθα. Πήγα ζην ηαβεξληάξε θαη ηνπ ιέσ είκαη από ηα Γηάλλελα, είκαη γηνο ηνπ κπαθάιε ηνπ Κπξηαδή από ην Γπαιί-θαθελέ, έρεηο θαλέλα θνκκάηη ςσκί? Νν κνπ ιέεη. Γε κνπ ιέεη δελ έρσ, κνπ ιέεη no. Γύξηζα θαη ην βξήθα αξγόηεξα απηόλ, κε ηε γπλαίθα κνπ θαη ην παηδί κνπ, ήηαλε Έιιελαο, ηνλ βξήθα θαη ηνπ είπα έλα θάξν ιόγηα. Πεξάζακε κηα δπζθνιία κεγάιε αιιά ν πόιεκνο είλαη άιιν πξάκα Όηαλ καο επηηέζεθαλ νη Γεξκαλνί, 5:30 ην πξσί, ρηιηάδεο ηξνρηνδεηθηηθά βιήκαηα ελαληίνλ καο γηα λα δείμνπλ ην δξόκν, λα δνπλ πνπ είλαη ηα πνιπβνιεία καο. Χαξάκαηα ην πξσί ηξέρακε ζαλ ηνπο ιαγνύο, δηόηη δελ κπνξνύζακε λα αλαπλεύζνπκε. Δίρακε πξνζσπίδεο, θάηη γαιιηθέο deja?. Αιιά, ην δηεζεηηθό ζηνηρείν εί- 10
ρε βνπιώζεη, ήηαλ άρξεζηεο, ηηο πεηάμακε. Μόιηο βγήθακε έμσ έλαο Γεξκαλόο αμησκαηηθόο είρε θάηη ζαλ ηζίρια θαη καο έιεγε καζήζηε, ήμεξε ειιεληθά. Σνπ ιέσ: Πώο μέξεηε ειιεληθά? Μεγάισζα ζηελ Πάηξα, πάξηε απηό είλαη γηα ηα αέξηα, κνπ είπε Γελ είκαζηε ζην Ρνύπει, ήκαζηε απέλαληη ζην νρπξό Μπέιιεο, κε ην ηάγκα ζην ιόθν Ιζίκπεε. ηνλ Ιζίκπεε είρε αληηαεξνπνξηθό, ηέζζεξα ηνύθαο έξημε ν ινρίαο θαη έςαρλαλ λα ηνλ βξνπλ νη Γεξκαλνί. Δίλαη έλα ύςσκα, πνιύ ιίγα δέληξα, είραλ γίλεη νρπξσκαηηθά έξγα, πξόρεηξα, δειαδή πέηξεο θαη κηα ζέζε γηα πνιπβόιν, αιιά είλαη θπθιηθό απηό θαη δελ κπνξνύζαλ νη Γεξκαλνί λα θάλνπλ επηζέζεηο θαη έθαγαλ ηα κνύηξα ηνπο. Καη ζηηο δύν ην κεζεκέξη ύςσζαλ ζεκαία νη Γεξκαλνί θαη ήξζαλ ζε επαθή νη αμησκαηηθνί, ζπκθώλεζαλ δύν ώξεο δηαθνπή γηα λα γίλεη ηαθή ησλ πησκάησλ. Σν νρπξό ην δηθό καο έθαγε πνιινύο κε ηελ επίζεζε. Δίρακε θάλεη ηξεηο ζεηξέο ζπξκαηόπιεγκα κε παινύθηα θαη ρεηξνβνκβίδεο απειεπζεξσκέλεο θαη κόιηο πεξλάγαλε νη Γεξκαλνί ζθάγαλε. Αιιά κεηά θέξαλε ζθπιηά, δελ ην πεηξάδεη ην ζθπιί ε ρεηξνβνκβίδα, ζθάεη απάλσ ζαλ νκπξέια. Έηζη ηειηθά θαηέιαβαλ ην νρπξό. Ήκνπλ ζην πνιπβνιείν, πήξα ηελ εληνιή λα ζθάεη κηα ρεηξνβνκβίδα. Δπηπρώο ην πνιπβνιείν δελ ήηαλ εθηεζεηκέλν, είρακε μύια, πξόιαβα θαη ηελ θνπάλεζα, παξά ιίγν λα κείλσ εθεί επί ηόπνπ. Απηή είλαη ε ηζηνξία, λα ηε δηαβάδεηε. Αύξην ζα κεγαιώζεηε, ζα θάλεηε νηθνγέλεηεο θαη ζα μέξεηε ε θνηλσλία πνηα είλαη θαη ηη ζέιεη από εζάο αιιά θαη ηη δεηάηε εζείο από ηελ θνηλσλία. Χάξεθα πνπ ηα είπακε ιηγάθη, ζαο επραξηζηώ ηδηαηηέξσο.» Είναι θ ηωντανι αφιγθςθ ενόσ ανκρϊπου (92 χρονϊν ςιμερα) που ζηθςε μζςα ςτθν ίδια τθν ιςτορία. Με αμεςότθτα μασ μεταφζρει θρωικζσ ςτιγμζσ (φάγαμε πολλοφσ Γερμανοφσ ςτο οχυρό) αλλά και τθν ςκλθρι πραγματικότθτα (οι παλιζσ προςωπίδεσ δεν λειτουργοφςαν, οι ςυμπατριϊτεσ τουσ μιλοφςαν ξενικά για να αποφφγουν να τουσ δϊςουν ζνα κομμάτι ψωμί). Στο λόγο αυτοφ του ςτρατιϊτθ που αντιμετϊπιςε κατάματα το κάνατο (παρά λίγο να μείνω εκεί επί τόπου) οι λζξεισ «πολυβόλο», «πεινάγαμε», «αιχμάλωτοσ», «δφο ϊρεσ για να κάψουμε τουσ νεκροφσ» ζχουν μοναδικό βάροσ και ςθμαςία. Μακριά από μίςοσ για τουσ τότε εχκροφσ και άμετρο εκνικιςμό, είναι ςθμαντικό το ότι γνωρίςαμε τθν ιςτορία μασ με ζναν πολφ ενδιαφζροντα τρόπο. Αυτό που τελικά κα κρατιςουμε από τθ ςυηιτθςι μασ είναι θ επαφι με μια ηωντανι ιςτορικι πθγι, από τισ λίγεσ που ζχουν απομείνει για εκείνθ τθν εποχι και που ςε μερικά χρόνια κα εξαφανιςτοφν- κάτι που μασ ςυγκίνθςε και για το οποίο ευχαριςτοφμε ειλικρινά τον κ. Κυριαηι. Δάφνθ Αναγνωςτοποφλου, Ελευκερία Σολομωνίδθ Γ1 Γυμναςίου 11
Μιπωσ πράγματι ξεχνάμε τα Χριςτοφγεννα; Κάκε χρόνο όλο και πιο νωρίσ ξεκινάνε οι πρϊτεσ ενδείξεισ ότι οι γιορτζσ πλθςιάηουν, όταν δειλά-δειλά κάνουν τθν εμφάνιςθ τουσ οι χειμωνιάτικεσ, γιορτινζσ βιτρίνεσ. Μικρά βιματα, όπωσ θ εμφάνιςθ των μαγαηιϊν με τα χριςτουγεννιάτικα ςτολίδια, διακοςμθτικά, προετοιμαςίεσ και ςχζδια για τισ χριςτουγεννιάτικεσ διακοπζσ, όλα αυτά ςυντελοφν ςτο να μασ κυμίηουν ότι οι γιορτζσ ζρχονται και ότι καλά κα κάνουμε να αναςκουμπωκοφμε για να τισ προχπαντιςουμε και να τισ αντιμετωπίςουμε. Κατά τθ διάρκεια αυτισ τθσ διαδικαςίασ είναι πολφ πικανό να ξεχάςει κανείσ το νόθμα των Χριςτουγζννων και να επθρεαςτεί από τθν πιο εμπορικι τουσ πλευρά. Τα Χριςτοφγεννα είναι θ γιορτι τθσ αγάπθσ, τθσ φροντίδασ και του ενδιαφζροντοσ για τουσ άλλουσ. Ραρόλα αυτά, πολλοί άνκρωποι φαίνεται να ξεχνοφν αυτι τθ ςθμαντικι πλευρά των γιορτϊν και να παραμζνουν προςκολλθμζνοι ςτα προβλιματά τουσ, κάνοντασ ζνα μικρό διάλειμμα για να αγοράςουν δϊρα ι να ακολουκιςουν τουσ τφπουσ και τισ ςυμβάςεισ που απαιτοφνται κατά τθ διάρκεια των γιορτϊν. 12
Είναι οι άνκρωποι πιο δυςτυχιςμζνοι με τισ ςθμερινζσ ςυνκικεσ ηωισ και τισ α- παιτιςεισ. Ζχουν πολλζσ φροντίδεσ, ζγνοιεσ και ςκοτοφρεσ ςτο μυαλό τουσ και ίςωσ δεν είναι ευτυχιςμζνοι με τθν ζννοια τθσ απόλυτθσ ευτυχίασ. Πταν μια γιορτι ςυναιςκθμάτων, όπωσ είναι τα Χριςτοφγεννα, εμπορευματοποιείται, τότε είναι πικανότερο να διατθρθκεί θ γενικότερθ άςχθμθ διάκεςθ. Ο λόγοσ που ςυμβαίνει αυτό είναι γιατί ο άνκρωποσ δε βρίςκει κάτι δυνατότερο, κάτι πιο πνευματικό με υψθλι ςθμαςία για να του προκαλζςει τθν απαραίτθτθ αυτι ανάταςθ που κα τον κάνει να νιϊςει όμορφα και ευτυχιςμζνα. Σοφία Νανοφςθ Α1 Γυμναςίου 13
Χριςτουγεννιάτικα ζκιμα ςε όλο τον κόςμο Τα Χριςτοφγεννα αποτελοφν μια κρθςκευτικι γιορτι ι, ζςτω, γιορτι με κρθςκευτικι αφορμι γιορτάηονται όμωσ παγκοςμίωσ, με διαφορετικά ζκιμα και εκδθλϊςεισ που, ςε πολλζσ περιπτϊςεισ, δεν ζχουν καμία απολφτωσ ςχζςθ με το κρθςκευτικό τουσ χαρακτιρα. Ραρακάτω είναι δζκα Χριςτουγεννιάτικα ζκιμα ςε όλο τον κόςμο! Πολωνία τθν Πολωνία, το πρϊτο αςτζρι που κα εμφανιςτεί ςτον ουρανό τθν παραμονι των Χριςτουγζννων ςθματοδοτεί τθν ζναρξθ τθσ γιορτισ. Θ ονομαςία του, Gwiazdka, δόκθκε προσ τιμιν του άςτρου τθσ Βθκλεζμ. Άτυποι διαγωνιςμοί διοργανϊνονται μεταξφ φίλων και οικογενειϊν, με νικθτι τον πρϊτο που κα καταφζρει να διακρίνει το αςτζρι. Αφοφ αυτό εμφανιςτεί, το δείπνο των δϊδεκα (!) πιάτων, που ςυμβολίηουν τουσ δϊδεκα αποςτόλουσ, ξεκινά με μία βάφλα, που λζγεται Oplatek, από τθν οποία κάκε μζλοσ τθσ οικογζνειασ κόβει ζνα κομμάτι, κάνοντασ μια ευχι για τον επόμενο χρόνο ςτο άτομο που κάκεται δίπλα του. Σςεχία * Για τουσ Σςζχουσ, θ παραμονι των Χριςτουγζννων είναι μζρα νθςτείασ. Λζγεται, μάλιςτα, ότι όποιοσ καταφζρει να μθ φάει τίποτα μζχρι το δείπνο, το οποίο ςερβίρεται γφρω ςτισ 6-7 το απόγευμα, κα δει ζνα χρυςό γουροφνι. Μετά το ε- ορταςτικό δείπνο, τα μιλα κόβονται ςε ςχιμα ςταυροφ, όπωσ θ βαςιλόπιτα, και το ςχιμα που δθμιουργείται ςτο κουκοφτςι ςταυρόσ ι αςτζρι κεωρείται αντίςτοιχα κακόσ ι καλόσ οιωνόσ για τθν επόμενθ χρονιά. Ανάλογεσ «προβλζψεισ» για τθν επόμενθ χρονιά γίνονται τθν παραμονι των Χριςτουγζννων και ςτθν Πολωνία, με τθ βοικεια ενόσ δοχείου με νερό, ςτο οποίο ρίχνεται κερί μελιςςϊν που δθμιουργεί διάφορα ςχιματα. 14
Φιλιππίνεσ * Αν ταξιδζψετε ςτισ Φιλιππίνεσ γφρω ςτα μζςα επτεμβρίου, μθν εκπλαγείτε ακοφγοντασ τα κάλαντα. Οι εορταςμοί των Χριςτουγζννων εδϊ κρατοφν τρεισ μινεσ, και ξεκινοφν νωρίσ. Ρολφ νωρίσ. Στισ 4 το πρωί τθσ 16θσ Δεκεμβρίου ξεκινοφν οι πρωινζσ λειτουργίεσ, οι οποίεσ πραγματοποιοφνται εννζα ςυνεχόμενεσ μζρεσ. Θ παράδοςθ λζει πωσ αν κάποιοσ παρακολουκιςει και τισ εννιά, τότε οι ευχζσ του κα εκπλθρωκοφν. Βρετανία, ΘΠΑ, Καναδάσ (Το Χριςτουγεννιάτικο κράκερ) * Σο χριςτουγεννιάτικο κράκερ είναι ζνασ κφλινδροσ από χαρτόνι, τυλιγμζνο με πολφχρωμο χαρτί, το οποίο περιζχει μικρά δωράκια, γλυκά και ζνα γνωμικό ι μια πρόβλεψθ για το μζλλον, όπωσ αυτζσ των κινζηικων fortune cookies. Δφο άτομα τραβοφν τισ άκρεσ του, κάνοντάσ το να ςπάςει ςε δφο άνιςα κομμάτια. Πποιοσ τραβιξει το μεγαλφτερο κομμάτι, κερδίηει και το περιεχόμενο. Το ςυγκεκριμζνο παιχνίδι είναι εξαιρετικά δθμοφιλζσ ςτθ Βρετανία λζγεται, μάλιςτα, ότι γνωρίηει μεγάλθ απιχθςθ ςτουσ κφκλουσ τθσ βαςιλικισ οικογζνειασ, όπου το περιεχόμενό του αντικακίςταται από αντικείμενα μεγαλφτερθσ αξίασ ςυναντάται όμωσ και ςε κάποιεσ πολιτείεσ των ΘΡΑ και ςτον Καναδά. ίδνεχ (Αυςτραλία) * Ζνα από τα πλζον διαδεδομζνα πρωτότυπα ζκιμα είναι αυτό τθσ παραλίασ Bondi, ςτο Σίδνεχ τθσ Αυςτραλίασ, όπου ο Άγιοσ Βαςίλθσ εμφανίηεται με μαγιό και τηετ ςκι, αντί για ζλκθκρο, και μοιράηει δϊρα ςτουσ παρευριςκομζνουσ που ετοιμάηουν το χριςτουγεννιάτικο γεφμα ςε αυτοςχζδια μπάρμπεκιου. Θ αλικεια, πάντωσ, είναι πωσ οι ντόπιοι κεωροφν το ςυγκεκριμζνο ζκιμο τουριςτικι ατραξιόν και προτιμοφν να προβάλλουν ωσ αυκεντικι παράδοςθ τθσ χϊρασ τα λεγόμενα carols by candlelight, που τραγουδιοφνται ςτουσ δρόμουσ και τισ πλατείεσ υπό το φωσ των κεριϊν, από ομάδεσ παιδιϊν και ενθλίκων, δθμιουργϊντασ μία μοναδικι ατμόςφαιρα ςτισ γειτονιζσ των πόλεων. 15
Ρουμανία, Νότια Κορζα, Μεξικό * Τα κάλαντα γενικότερα είναι αρκετά διαδεδομζνα παγκοςμίωσ, κακϊσ τα ςυναντάμε ςε πολλζσ άλλεσ χϊρεσ, από τθ ουμανία μζχρι τθ Νότιο Κορζα το Μεξικό, όπου το ζκιμο ονομάηεται las ramas «τα κλαδιά», από τα κλαδιά που κρατοφν τα παιδιά που πθγαίνουν ςτα ςπίτια και αναβιϊνει τισ δϊδεκα μζρεσ πριν τα Χριςτοφγεννα. Στο Μεξικό, επίςθσ, ςυναντάμε και ζνα παρόμοιο ζκιμο, όπου για εννζα μζρεσ παρζεσ παιδιϊν επιςκζπτονται τα ςπίτια αναηθτϊντασ ςτζγθ, αναπαριςτϊντασ το ταξίδι του Λωςιφ και τθσ Ραναγίασ προσ τθ Βθκλεζμ. Το ςπίτι που κα τουσ δϊςει ςτζγθ το τρίτο ςτθ ςειρά από αυτά που κα επιςκεφκοφν είναι αυτό ςτο οποίο κα προςευχθκοφν και που κα τουσ παρζχει τισ προμικειεσ ςε φαγθτά και γλυκά για το ταξίδι. Νορβθγία * Αν βρεκείτε ςτθ Νορβθγία από τθ δεφτερθ μζρα των Χριςτουγζννων μζχρι τθν παραμονι τθσ Ρρωτοχρονιάσ, το ςκθνικό πικανότατα κα ςασ κυμίςει το αμερικάνικο Halloween, κακϊσ παρζεσ παιδιϊν μαςκαρεμζνων με ανάλογα, κυρίωσ τρομακτικά, κοςτοφμια περιδιαβαίνουν τουσ δρόμουσ και επιςκζπτονται τα ςπίτια, ηθτϊντασ γλυκά ι άλλα κεράςματα. Νιγθρία * Μαςκαράδεσ και μεταμφιζςεισ ςυναντάμε τθν περίοδο των Χριςτουγζννων και ςτθ Νιγθρία, όπου οι εορταςμοί ςτουσ δρόμουσ περιλαμβάνουν, επίςθσ, πυροτεχνιματα και μικρζσ, αυτοςχζδιεσ παρελάςεισ. Αν και τα Χριςτοφγεννα δεν είναι επίςθμθ γιορτι εδϊ, εορτάηονται με παραδοςιακά γεφματα και ανταλλαγζσ δϊρων μεταξφ των οικογενειϊν, κυρίωσ ςτισ ανατολικζσ και νότιεσ περιοχζσ τθσ χϊρασ. 16
Καναδάσ * Στον Καναδά, λίγεσ θμζρεσ πριν τα Χριςτοφγεννα πραγματοποιείται θ ετιςια παρζλαςθ των Άγιων Βαςίλθδων, ι Santa Claus Parade, που κυμίηει αρκετά το concept των ευρωπαϊκϊν αποκριάτικων καρναβαλιϊν επικεντρωμζνθ, βζβαια, ςτο χριςτουγεννιάτικο ςτοιχείο και με απόλυτο πρωταγωνιςτι τον παπποφ με τθν κόκκινθ ςτολι και τθν άςπρθ γενειάδα που μοιράηει δϊρα ςτουσ παρευριςκομζνουσ. Εκουαντόρ * Στο Εκουαντόρ, τθν παραμονι τθσ Ρρωτοχρονιάσ, παράξενα ςκιάχτρα, φτιαγμζνα από ξφλο, εφθμερίδεσ και κουρζλια, πολλά από τα οποία μοιάηουν με πολιτικοφσ και άλλουσ, όχι ιδιαίτερα αγαπθτοφσ, διάςθμουσ άνδρεσ, καίγονται, κάνοντασ τα πυροτεχνιματα με τα οποία είναι παραγεμιςμζνα να φωτίςουν τον ουρανό. Ο ςυμβολιςμόσ αναφζρεται ςτον αποχαιρετιςμό του χρόνου και των δυςάρεςτων γεγονότων που ςυνζβθςαν κατά τθ διάρκειά του. Επιμζλεια: Κατερίνα Κλείδωνα, Αλίκθ Κλείδωνα, Σοφία Νανοφςθ Α1 Γυμναςίου 17
ΜΑΝΤΛΝΑΔΕΣ ΤΘΣ ΚΘΤΘΣ Κρθτικι μαντινάδα είναι δίςτιχο με ομοιοκατάλθκτουσ δεκαπενταςφλλαβουσ ςτίχουσ ςτθν Κρθτικι διάλεκτο που αποδίδει αυτοτελζσ και ολοκλθρωμζνο νόθμα και διακζτει ποιθτικζσ αρετζσ. Θ ποιθτικι ρίμα (ομοιοκαταλθξία) ιρκε ςτθν Κριτθ, κατά τθν περίοδο τθσ Ενετοκρατίασ, ςτα μζςα περίπου του 15 ου αιϊνα από τουσ Ενετοφσ ποιθτζσ. Ρριν ςτθν περίοδο τθσ Βυηαντινισ Αυτοκρατορίασ υπιρχε μεν δεκαπενταςφλλαβοσ αλλά όχι ομοιοκατάλθκτοσ ςτίχοσ. (π.χ. το ζποσ του Διγενι Ακρίτα, τα ριηίτικα τραγοφδια κλπ.). Κακοριςτικό ρόλο ςτθν εξάπλωςθ τθσ μαντινάδασ ζπαιξε ο Ερωτόκριτοσ, ο οποίοσ μόλισ γράφτθκε ζγινε ιδιαίτερα αγαπθτόσ ςτουσ κατοίκουσ του νθςιοφ. Ο Ερωτόκριτοσ, είναι από τα αριςτουργιματα τθσ παγκόςμιασ λογοτεχνίασ, είχε και ζχει ευρφτατθ απιχθςθ ςτουσ Κρθτικοφσ και όλουσ τουσ Ζλλθνεσ και άςκθςε καταλυτικι επίδραςθ ςτθν Κρθτικι μαντινάδα. Γράφτθκε περί το τζλοσ του 16 ου αιϊνα από τον Βιτςζντηο Κορνάρο. Είναι υπόδειγμα τεχνικισ και αιςκθτικισ, κατατάςςεται ςτα κλαςικά ζργα τθσ Ελλθνικισ και παγκόςμιασ ποίθςθσ, δίπλα ςτθν «Λλιάδα» και τθν «Οδφςςεια» του Ομιρου. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι υπιρχαν και υπάρχουν ακόμθ άνκρωποι που ζχουν αποςτθκίςει και απαγγζλουν ολόκλθρο το ζργο ι μεγάλα αποςπάςματα του. Στισ μζρεσ μασ οι μαντινάδεσ είναι ιδιαίτερα δθμοφιλείσ ςτουσ Κρθτικοφσ και όχι μόνο. Λόγω τθσ φαινομενικισ ευκολίασ του να γράφει κανείσ μια μαντινάδα υπάρχουν πολλοί που αρζςκονται ςτο να βγάηουν και να διαδίδουν τισ δικζσ τουσ. Ρολφ λίγεσ όμωσ διακζτουν όλα τα ςτοιχεία που περιγράφονται ςτον παραπάνω οριςμό και κυρίωσ ποιθτικζσ αρετζσ. Ππωσ αναφζρει ο κρθτικόσ ποιθτισ Κ. Φραγκοφλθσ : «Οι μαντινάδεσ οι καλζσ κζλουνε για να βγοφνε Μάτια να κλαίνε και καρδιζσ γι αγάπθ να πονοφνε» 18
Συχνά ςυμβαίνει ςτισ παρζεσ να ςυναντιοφνται μαντιναδολόγοι και να "κονταροχτυπιοφνται" με μαντινάδεσ. Υπάρχει ζνασ άγραφοσ κανόνασ που αποτυπϊνεται ςτθν παρακάτω μαντινάδα: «Σισ μαντινάδεσ δφο φορζσ δεν πρζπει να τισ λζεισ Γιατί καρροφν οι φίλοι ςου πώσ άλλεσ δεν κατζεισ» Μαντινάδεσ τθσ παρζασ... «Χαρώ τθ τθν παρζα μασ και να 'ταν άλλθ τόςθ Να το διαςκεδάηαμε μζχρι να ξθμερώςει.» Μαντινάδεσ τθσ αγάπθσ... «Γίνου ςτον κάμπο λεμονιά κι εγώ ςτα όρθ χιόνι Να λιώνω να ποτίηονται οι δροςεροί ςου κλώνοι.» «Ηευγάρια ςτζλνω τα πουλιά που αν χακεί το ζνα Κα 'ρκει το άλλο να ςου πει πωσ χάνομαι για ςζνα.» «ε τόπο που ζχει αντίλαλο μ' αρζςει να πθγαίνω Να λζω τθ λζξθ ς' αγαπώ και απάντθςθ να παίρνω.» «Να ηιςεισ μόνο μια ςτιγμι, τόςθ ηωι ςε φτάνει Ρόδο που ανκεί πολφ καιρό,τθ μυρωδιά του χάνει.» Μαντινάδεσ του Καθμοφ... «Επότιηα ςε ροδαριά και ςε 'κανα μεγάλθ Κι ζκαμεσ ρόδα ςτα κλαδιά μα τα μυρίηοντ' άλλοι.» «Άςτρα μθ με μαλώνετε πωσ τραγουδώ τθ νφχτα Γιατί είχα πόνο ςτθν καρδιά και βγικα και τον είπα.» Μαντινάδεσ διάφορεσ «του Λευκορείτθ τθν κορφι το χιόνι δεν τελειώνει Μζχρι να λιώςει το παλιό καινοφριο τον πλακώνει.» «Ο ζρωτασ κι ο κάνατοσ ίδια ςπακιά βαςτοφνε Κι οι δυο με τρόπο ξαφνικό και φπουλο χτυποφνε.» 19
Το τ ρ ε χ ο ύ μ ε ν ο μ ε λ ά ν ι «Ικελα και να κάτεχα ο χρόνοσ ποφ διαβαίνει Να τον ετραυμάτιηα ςιγά ςιγά να πθαίνει.» Μαντινάδεσ χριςτουγεννιάτικεσ... «Δζντρο χριςτουγεννιάτικο όλθ θ γθσ να γίνει Και να 'χει για ςτολίδια τθσ υγεία και ειρινθ.» Μαντινάδεσ χιουμοριςτικζσ... «Hacker κα γίνω τθσ καρδιάσ τουσ κωδικοφσ να ςπάςω Να ς' ζχω ς' ζνα cd-rom να μθν ςε ξαναχάςω.» «Εγώ ςε τοφτθ τθ ηωι παίρνω αυτό π' αξίηω, Εςφ δεν πιρεσ τίποτα, τυχαίο; δεν νομίηω...» Ερωτόκριτοσ (ειςαγωγικό χωρίο) Tου Κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνουν, και του Τροχού, που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνουν και του Καιρού τα πράματα, που αναπαημό δεν έχουν, μα στο Kαλό κ' εις το Kακό περιπατούν και τρέχουν και των Αρμάτω' οι ταραχές, όχθρητες, και τα βάρη, του Έρωτος οι μπόρεσες και τση Φιλιάς η χάρη αυτάνα μ' εκινήσασι τη σήμερον ημέραν, ν' αναθιβάλω και να πω τά κάμαν και τά φέραν σ' μιά Κόρη κ' έναν γουρο, που μπερδευτήκα' ομάδι σε μιά Φιλιάν αμάλαγη, με δίχως ασκημάδι. Κι όποιος του Πόθου εδούλεψε εις-ε καιρόν κιανένα, ας έρθει για ν' αφουκραστεί ό,τ' είν' εδώ γραμμένα Αυτζσ οι μαντινάδεσ πθγάηουν από τθν κακθμερινι ηωι των απλϊν πολιτϊν ςτθν Κριτθ ςτθν προςπάκεια τουσ να εξωτερικεφςουν τα ςυναιςκιματα τουσ για διάφορεσ εκφάνςεισ τθσ ηωισ τουσ. Σιμερα, με τθν ίδια κζρμθ και τον ίδιο ηιλο, νζοι άνκρωποι ςυνεχίηουν αυτι τθν αρχζγονθ παράδοςθ και διατθροφν τα ελλθνικά ικθ και ζκιμα ηωντανά από τα χρόνια του Ερωτόκριτου ωσ ςιμερα. Βαςιλικι Βερυκάκθ Γ2 Γυμναςίου 20