Ορμονική διερεύνηση ασθενών με ακμή: πότε και γιατί; Ν. Μαλτέζος

Ορμονική διερεύνηση ασθενών με ακμή: πότε και γιατί; Ν. Μαλτέζος

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΡΜΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗΣ ΑΚΜΗΣ 1. Έναρξη σε βρεφική ή παιδική ηλικία 2. Πρώϊμη ήβη σε αγόρι και αδρεναρχή εμμηναρχή σε κορίτσια 3. Σημεία υπερανδρογονισμού : α) Υπερτρίχωση β) Ανδρογενετική αλωπεκία γ) Σμηγματόρροια δ) Μεγέθυνση κλειτορίδος ε) Μικροί μαστοί στ) Μελάγχρωση τύπου Αddison (ενίοτε) ζ) Αραιομηνόρροια η) Μελανίζουσα ακάνθωση σε PCOS θ) Χαμηλό ανάστημα λόγω πρώϊμης συγκλείσεως επιφύσεων 4. Πτωχή ανταπόκριση σε κλασσική θεραπεία με αντιβιοτικά συστηματικά και τοπική αγωγή 5. Ταχεία υποτροπή μετά αγωγή με ισοτρετινοϊνη ή παραμονή της ακμής παρα τους 2-3 κύκλους ρετινοειδών 6. Ακμή σε γυναίκες άνω των 20 ετών χωρίς ακμή στην εφηβεία 7. Αιφνίδια εκδήλωση βαρείας ακμής

1. Φλοιός επινεφριδίων 2. Ωοθήκες Υπερπλασία Αδενώματα Καρκίνωμα PCOS Όγκοι ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΑΙΜΙΑΣ 3. Υπερπαραγωγή ΑCTH Σύνδρομο Cushing ( υποφυσιακή και έξωυποφυσιακή παραγωγή ACTH) 4. ΧΥΥ γονότυπος 5. Εξωγενής λήψη ανδρογόνων Τεστοστερόνη Αναβολικά στεροειδή Προγεστίνες με ανδρογονική δράση

Χοληστερόλη ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ P450scc Προεγνενολόνη 17-ΟΗ-πρεγνενολόνη DHEA 3β-HSD Προγεστερόνη P450c21 3β-HSD 17-OH-προγεστερόνη P450c21 3β-HSD Ανδροστενεδιόνη 17β-HSD Δεσοξυκορτικοστερόνη 11-δεσοξυκορτιζόλη Τεστοστερόνη P450 αρωματάση 5α-αναγωγή Κορτικοστερόνη Κορτιζόλη Οιστραδιόλη DHT 18-ΟΗ-κορτικοστερόνη Αλδοστερόνη P450 DHEA HSD P450 scc P450c21 Κυτταρόχρωμα P450 Δεϋδροεπιανδροστερόνη Υδροξυστεροειδική αφυδρογονάση Ένζυμο αφαίρεσης πλευρικής αλυσίδας της χοληστερόλης 17 α-υδροξυλάση 17 β -υδροξυλάση 21 α-υδροξυλάση

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ

ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ M W Relative androgenic strength Dehydroepiandrosterone sulfate 1300-6800 1300-6800 1 Androstenedione 3.0-5.0 3.5-7.0 2 Testosterone ( 1-2% free) 10-35 <3.5 20 Dihydrotestosterone 0.87-2.6 0.17-1.0 60

DHEA S DHEA-S DHEA 3β-hydroxysteroid dehydrogenase Sebocyte Androstenedione Testosterone Androstenedione 17β-hydroxyster.dehydrogen Testosterone Nucleus DNA Dihydrotestosterone Dihydrotestosterone 5α-reductase Αndrogen receptor

ΕΛΕΓΧΟΣ ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΑΙΜΙΑΣ ΟΡΜΟΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ FSH LH PRL DHEA S F. Testo T. Testo Androstenedione 17-OH-Progesterone U/S ωοθηκών 2 η -3 η -4 η ημέρα του κύκλου

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ Χοληστερόλη P450scc Προεγνενολόνη 17-ΟΗ-πρεγνενολόνη DHEA 3β-HSD Προγεστερόνη P450c21 3β-HSD 17-OH-προγεστερόνη P450c21 3β-HSD Ανδροστενεδιόνη 17β-HSD Δεσοξυκορτικοστερόνη Κορτικοστερόνη 11-δεσοξυκορτιζόλη Κορτιζόλη Τεστοστερόνη 18-ΟΗ-κορτικοστερόνη Αλδοστερόνη P450 DHEA HSD P450 scc P450c21 Κυτταρόχρωμα P450 Δεϋδροεπιανδροστερόνη Υδροξυστεροειδική αφυδρογονάση Ένζυμο αφαίρεσης πλευρικής αλυσίδας της χοληστερόλης 17 α-υδροξυλάση 17 β -υδροξυλάση 21 α-υδροξυλάση

ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ PCOS 1. < 9 Κύκλοι τον χρόνο ή διάρκεια κύκλου > 40 ημέρες 2. α) Σημεία υπερανδρογοναιμίας β) LH/FSH >2 γ) Αύξηση ανδρογόνων 3. U/S Xαρακτηριστικά > 9 ωοθυλάκια διαμέτρου 5-9 mm διατεταγμένα στην περιφέρεια απαιτούνται 2 κριτήρια

DHEA S < 25 % max τιμής T. Testo = κ.φ Ανδροστενεδιόνη =κ.φ 17-OH-Progesterone =κ.φ U/S - ωοθηκών + κ.φ PCOS Ιδιοπαθής

DHEA S < 25% max T. Testo < 2 / πλασίου max ή DHEA S < 25% max T. Testo < 2 / πλασίου max ή Ανδροστενεδιόνη < 2 / πλασίου max 17-OH-Progesterone Φυσιολογική < 4 / πλασίου max > 4 / πλασίου max u/s -ωοθηκών + Test-ACTH Κ.φ + PCOS Όγκος επινεφριδίων ή ωοθηκών Υπερπλασία επινεφριδίων

TEST ACTH Xορήγηση 250μg ACTH IV 1 ώρα αργότερα προσδιορισμός 17-OH-Progester Α) >1000ng /dl επινεφριδιακή υπερπλασία Β) 1000 ηg < x > 400ng /dl πιθανή υπερπλασία των επινεφριδίων Γ) < 200ng /dl αποκλεισμός επινεφριδιακής υπερπλασίας

Gene CYP21A2

DHEA S = Οποιαδήποτε τιμή Τ. Testo > 2 / πλάσιου max ή 150ngr /dl ή Ανδροστενεδιόνη > 2 / πλασίου max CT επινεφριδίων U/S ή CT ωοθηκών (Αποκλεισμός όγκων επινεφριδίων ή ωοθηκών)

DHEA S > 50% max & < 2 / πλασίου max T. Testo ή Ανδροστενεδιόνη < 2 / πλασίου max Test ACTH ή Τest - Dexamethasone Για αποκλεισμό επινεφριδιακής υπερπλασίας ή όγκου των επινεφριδίων

DHEA S > 2 / πλασίου max ή > 700 μgr / dl T. Testo ή Αndrostenedione < 2 πλασίου max CT επινεφριδίων (Αποκλεισμός όγκου επινεφριδίων)