Προοπτικές Ανάπτυξης της Ελληνικής Γαλακτοκομίας. Η συμβολή της βιομηχανίας και των μικρών τυροκομείων



Σχετικά έγγραφα
Η Κτηνοτροφία σήμερα: προβλήματα & προοπτικές

Τυροκομία -Παραγωγή Παραδοσιακών Προϊόντων

Εκτροφή Μηρυκαστικών

Η παραγωγή των γαλακτοκομικών προϊόντων της Κρήτης. Προβλήματα και προοπτικές.

Η εταιρία εφαρμόζει σύστημα διαχείρισης ασφάλειας των τροφίμων ISO :2005 πιστοποιημένο από την TÜV HELLAS.

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους

Έρευνα για την παραγωγή και τις εξαγωγές λευκού τυριού στη Βουλγαρία

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ...3. Εισαγωγή...3. Εγχώρια παραγωγή τυροκομικών...3. Καταναλωτικές προτιμήσεις...4. Δίκτυα διανομής...

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ ΣΤΟ ΝΈΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

«Παραγωγή ασφαλών και υγιεινών προϊόντων»

Εκτροφή Μηρυκαστικών

Έρευνα αγοράς κλάδου παραγωγής ιχθυηρών

Τίτλος Προγράμματος Κατάρτισης : «ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ»

Η αλήθεια για το γάλα

«Καινοτομία στο γαλακτοκομικό τομέα»

Πνευματικά Δικαιώματα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ KAI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Mr. Nikolaos Gizgis

Ηέννοιατωναγροτικών προϊόντων ΝΤΟΥΜΗΠ. Α.

Ελληνικό Σήμα στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα

Η ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΡΕΑΤΟΣ

3 ο Φεστιβάλ Ελληνικού Γάλακτος και Τυριού Στάδιο Ειρήνης & Φιλίας 21, 22, 23 Οκτωβρίου χαράζει το δρόμο της επιχειρηματικότητας ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ Ο κ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΙΚΖΑΣ ΟΤΙ ΠΑΡΕΧΕΙ ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΓΑΛΑΚΤΟΣ

Έρευνα για την αγορά γαλακτοκοµικών προϊόντων στην Αίγυπτο

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ

Επενδύσεις στον Πρωτογενή Τομέα

* Με πολύ μικρότερο κόστος από αυτό που απαιτείται για την ανέγερση μιας παραδοσιακής κτιριακής μονάδας

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑ ΟΥ & ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ

Στατιστικά στοιχεία αγοράς βιοθέρμανσης & pellets στην Ευρώπη από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Βιομάζας

ΟΝΟΜΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑΣ : ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΟΛΓΑ Α.Μ. : 8622 ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΙΑΣ : ΦΑΓΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Α.Ε. Δ/ΝΣΗ : ΕΡΜΟΥ 35 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ Ε-ΜΑIL

ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ: ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ. Στίγκας Γρηγόρης

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου

ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. Αντωνίου Μάντη Οµότιµου καθηγητή

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης)

Το Ι.Ι.Ε.Κ. ΔΕΛΤΑ αποτελεί το μεγαλύτερο Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης που οδηγεί σε αναγνωρισμένο Κρατικό Δίπλωμα από το Υπουργείο Παιδείας

Η αγορά τυροκοµικών προϊόντων της Γερµανίας

ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΆ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΆ ΠΡΟΪΌΝΤΑ. Δρ. Αλεξάνδρα Μέγα Κτηνίατρος Προϊσταμένη Εποπτείας Ηπείρου

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ

ΘΕΜΑ: Επικαιροποιημένη έρευνα αγοράς Πολωνίας για τη φέτα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη, 14 Μαρτίου 2017

κ. Αθανάσιο Τσαυτάρη 2. Εξωτερικών κ. Ευάγγελο Βενιζέλο 3. Οικονομικών κ. Ιωάννη Στουρνάρα κ. Κωστή Χατζηδάκη 5. Τουρισμού κ.

Προοπτικές της Αγροτικής Οικονομίας του Ν. Αιτωλοακαρνανίας υπό το πρίσμα των πρόσφατων κρίσεων στις Διεθνείς Αγορές Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων

Στοιχεία: EUROSTAT για το 2005

Aσφάλεια και ποιότητα δύο βασικοί πυλώνες της στρατηγικής ανάπτυξης του αγροδιατροφικού τομέα

Παγκόσμια οικονομία. Διεθνές περιβάλλον 1

Θέμα: Εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης της ελληνικής κτηνοτροφίας πτηνοτροφίας

Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ)

Θέση ελληνικών αγροτικών προϊόντων στη γερμανική αγορά: Γαλακτοκομικά & άλλα προϊόντα ζωϊκής προέλευσης

Ορεινή µορφολογία, ακραίες καιρικές συνθήκες, µικρή

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης)

Ελληνικό Αγρο-διατροφικό Σύστημα και Κ.Α.Π. Κλωνάρης Στάθης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

4 ο Συνέδριο Αγροτεχνολογίας

4 o. Φεστιβάλ Ελληνικού Γάλακτος & Τυριού. της επιχειρηµατικότητας. χαράζει το δρόµο. Στάδιο Ειρήνης & Φιλίας Οκτωβρίου 2016

Βιολογική προβατοτροφία

Η σημασία των ελληνικών γαλακτοκομικών προϊόντων στη Μεσογειακή Διατροφή

Συγκριτική Αναφορά Αγορών Ελαιολάδου. Γενικά

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Εξελίξεις στα ζυµωµένα γάλατα και ανάγκη για εκσυγχρονισµό του νοµοθετικού πλαισίου

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η παραγωγή, η επεξεργασία και η εμπορία του Κρητικού κρέατος. Προβλήματα, προοπτικές.

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013.

Θέµα: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ 3299/2004

ΙΚΤΥΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς

ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΡΕΑΤΩΝ (σε τόνους)

Πίνακας 1. Έλεγχοι Μ.Δ.Ι.Γ. που πραγματοποιήθηκαν το 2018 και παραπέπονται για επιβολή προστίμου

16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε...

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας,

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Αριθ. Πρωτ.: ΚΟΙΝ: Περιφερειακές Διευθύνσεις ΕΦΕΤ

Στοιχεία της αγοράς τυριού στο Ηνωμένο Βασίλειο

Προς Κύριο Αλέξη Τσίπρα Αθήνα, Πρωθυπουργό Αρ.Πρωτ. 48 Μέγαρο Μαξίμου- Αθήνα. Θέμα: Υπόμνημα ΣΕΚ για την κτηνοτροφία

Gornoslaska Warsaw, Poland tel , , fax , Web Site:

Ο τομέας ιχθυοκαλλιέργειας στη Γαλλία

«ΟΡΘΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ» Γκουλιαδίτη Φρειδερίκη Γεωπόνος Κέντρο Μελισσοκομίας ΠΑΣΕΓΕΣ

«ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ»

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΒΡΩΣΙΜΩΝ ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ * ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ *

Βιοτεχνολογία και Παραγωγή: Ποια ερωτήµατα πρέπει να απαντηθούν

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

Εκτροφή μηρυκαστικών ζώων

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

Η προοπτικές μεταρρύθμισης της ΚΑΠ :

2. Εγχώρια κατανάλωση-διατροφικές συνήθειες.

Σημεία αναφοράς στον Αγροδιατροφικό Τομέα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Περιφερειάρχης ΑΜΘ, κ.

«Αναδιάρθρωση της καλλιέργειας του καπνού : Επιχειρηµατική Καθοδήγηση για την Βιωσιµότητα των Αγροτικών Επιχειρήσεων & Προοπτικές

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Προοπτικές Αγοράς βιολογικών προϊόντων Σεπτέμβριος 2016

Αρωματικά και Φαρμακευτικά Φυτά τάσεις και προοπτικές. Χρήστος Δόρδας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γεωπονική Σχολή Εργαστήριο Γεωργίας

INCOFRUIT - (HELLAS)

ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 22/7/2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΖΩΪΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ &

Η ΑΓΟΡΑ ΤΥΡΙΟΥ ΦΕΤΑ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (στοιχεία 2007) Α. Εισαγωγή Βρετανικές διατροφικές συνήθειες σε σχέση με τυροκομικά προϊόντα.

ΠΡΟΣ: κ. Βουτσινάς Γεώργιος, Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ιουλίδας «Η Καστριανή» Κέα - Νομού Κυκλάδων Fax:

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Γάλα: τρία κράτη µέλη πρέπει να καταβάλουν εισφορές ύψους 19 εκατ. ευρώ για υπέρβαση των ποσοστώσεων γάλακτος

Μικρό οικογενειακό τυροκομείο

των Ισπανών καταναλωτών τόσο λόγω διατροφικών συνηθειών όσο και της αυξανόμενης τάσης για υγιεινή διατροφή.

Transcript:

Προοπτικές Ανάπτυξης της Ελληνικής Γαλακτοκομίας. Η συμβολή της βιομηχανίας και των μικρών τυροκομείων Θεοφ. Μασούρας, Επίκουρος Καθηγητής Γαλακτοκομίας, Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1

Η διατροφική αξία του Γάλακτος και των προϊόντων του Το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν σημαντικό μέσο πρόσληψης πολλών θρεπτικών συστατικών που συμβάλλουν σε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, σε όλα τα στάδια της ζωής, επειδή περιέχουν ένα ευρύ φάσμα θρεπτικών στοιχείων, όπως πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, ασβέστιο και πολλά άλλα θρεπτικά στοιχεία. 2

Η διατροφική αξία του Γάλακτος και των προϊόντων του Το ποσοστό κάλυψης των αναγκών του οργανισμού σε συστατικά του γάλακτος, εξαρτάται τόσο από την ποσότητα, όσο και τη συχνότητα κατανάλωσης των προϊόντων από τις διάφορες πληθυσμιακές ομάδες (παιδιά, ενήλικες, έγκυες, κ.α). Οι διατροφικές οδηγίες είναι χρήσιμο να δίνονται με γνώμονα τη πληθυσμιακή ομάδα και με στόχο τη διαμόρφωση ενός ισορροπημένου διαιτολογίου. 3

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 4

Συμβολή (%) των διαφόρων ειδών γάλακτος στην παγκόσμια γαλακτοπαραγωγή Παγκόσμια παραγωγή γάλακτος (εκατομ. Τόνοι) Αγελαδινο 580 Βουβαλίσιο 89 Αίγειο 15,2 Πρόβειο 9,1 Αγελαδινο Βουβαλίσιο Αίγειο Πρόβειο 1% 2% 13% 84% 5

Συμβολή (%) των διαφόρων ειδών γάλακτος στην γαλακτοπαραγωγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης 6

Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί γάλακτος είναι η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο 7

Συμβολή (%) των διαφόρων ειδών γάλακτος στην ελληνική γαλακτοπαραγωγή 8

Ετήσια παραγωγή γάλακτος 615.000* τόνοι αγελαδινό (800.000) 520.000* τόνοι πρόβειο (700.000) 123.000* τόνοι αίγειο (400.000) 1.268.000* τόνοι 1.800.000 Η Ελλάδα παράγει το 30% περίπου του συνολικώς παραγόμενου στην Ε.Ε πρόβειου και αιγείου γάλακτος. *ΕΛΟΓΑΚ: Ποσότητα που επεξεργάζεται η βιομηχανία 9

Παραγωγή γάλακτος Είδος ζώου ΕΛ.ΣΤΑΤ ΕΛΟΓΑΚ Διαφορά Γάλα αγελάδων 802.814 673.897 128.917 Γάλα προβάτων 764.368 551.676 212.692 Γάλα αιγών 483.889 152.096 331.793 Σύνολο 2.051.072 1.377.669 673.402 10

Η κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών Η κατανάλωση γάλακτος (συνολική ποσότητα γάλακτος) κατά κεφαλή διακρίνεται σε 3 κατηγορίες (FAO): Υψηλή : >150 kg γάλα/έτος/ άτομο, σε περιοχές όπως Αρμενία, Ε.Ε, ΗΠΑ, Πακιστάν Μέτρια: 30-150 kg γάλα/έτος/ άτομο, σε περιοχές όπως Ιαπωνία, Β&Ν Αφρική, Λ. Αμερική Χαμηλή: <30 kg γάλα/ έτος/ άτομο σε περιοχές όπως Κίνα, Κεντρική Αφρική, Ν&Δ Ασία. 11

Κατανάλωση γάλατος Μεγαλύτερη κατανάλωση γάλατος διεθνώς παρατηρείται στην Ιρλανδία (135.6 λίτρα ανά άτομο), και ακολουθεί η Φινλανδία (128,3), η Εσθονία (120,9), και η Αγγλία (102,9). Η Ελλάδα παρουσιάζει μια μέτρια κατανάλωση γάλακτος (47,6), όπως και η Γαλλία (52,6), η Γερμανία (53,3) και η Ιταλία (52,7). Στον αντίποδα η μικρότερη κατανάλωση παρατηρείται στην Μογγολία (8,9), στην Κίνα (15,4), στην Τουρκία (16,0) και Ιράν (18,4). 12

Κατανάλωση γάλακτος & γαλακτοκομικών στην Ευρώπη Προϊόν Κατά κεφαλή κατανάλωση Kg/έτος Γάλα 68,31 Τυρί 16,98 Βούτυρο 3,98 Πρωτεΐνες γάλακτος (SMP) 1,66 Πρωτεΐνες τυρογάλακτος (WMP) 0,58 13

Παραγωγή τυριών* σε διεθνές επίπεδο (FAO). US FR DE IT NL 1. Ηνωμένες Πολιτείες (4,22 εκατ. Τ.), 2. Γαλλία (1,74 εκατ. Τ.) 3. Γερμανία (1,73 εκατ. Τ.), 4. Ιταλία (1,06 εκατ. Τ.) και 5. Ολλανδία (683 χιλ. τ.), 14

Παγκόσμια αγορά γάλακτος Η παγκόσμια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων αναμένεται να αυξηθεί 36% η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων στην επόμενη δεκαετία Η ετήσια κατανάλωση λευκού γάλακτος αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,8% μεταξύ 2013 και 2016, από 212 σε 223 εκατομμύρια τόνους Οι χώρες της Ε.Ε αναμένεται να αυξήσουν την παραγωγή νωπού γάλακτος κατά 11% μέχρι το 2024. 15

Προβλέπεται Αύξηση ζήτησης σε ισοδύναμο υγρού γάλακτος 2014-2024, η οποία θα προέλθει κυρίως από τις αναδυόμενες αγορές (Ινδία, Κίνα Αφρική, κ.α). Παράλληλα πτώση της κατανάλωσης λευκού γάλακτος στις αναπτυγμένες αγορές γαλακτοκομικών προϊόντων (Πηγή:FAO 2014) 16

Παγκόσμια αγορά γάλακτος Σε παγκόσμιο επίπεδο, σημειώνεται ραγδαία αύξηση των νέων γαλακτοπαραγωγών μονάδων, την ίδια στιγμή που στον δυτικό κόσμο έχουμε μείωση του συνολικού αριθμού των μονάδων (FAO). Αποτέλεσμα : Αύξηση της παγκόσμιας τιμής γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων Δυνατότητες εξαγωγής σε χώρες με μεγάλη ζήτηση από τις χώρες με μεγάλη παραγωγή (Γερμανία, Γαλλία κλπ) Εξαγωγικές ευκαιρίες γαλακτοκομικών προϊόντων όπως γιαούρτη για χώρες όπως η Ελλάδα 17

Αγορά γάλακτος στην Ε.Ε Όταν οι ποσοστώσεις γάλακτος στην ΕΕ αρθούν τον Απρίλιο του 2015, η παραγωγή θα να είναι ελεύθερη για πρώτη φορά μετά από >30 χρόνια. Πολλές εταιρείες γαλακτοκομικών προϊόντων ετοιμάζονται για να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση. Το μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων θα αυξηθεί σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η παραγωγή γάλακτος. 18

Η θέση της ελληνικής κτηνοτροφίας στον Γεωργικό Τομέα 19

Η θέση της ελληνικής κτηνοτροφίας στον Γεωργικό Τομέα Ο τομέας της κτηνοτροφίας στη χώρα μας καλύπτει το 30% του ισοζύγιου της αγροτικής παραγωγής (27%, και 3% για αλιεία), σε αντίθεση με τη φυτική παραγωγή που καλύπτει το 70%. Αυτή η δυσαρμονία στο σύστημα παραγωγής καταδεικνύει και την αρνητική θέση του τομέα. Στις περισσότερες χώρες μέλη της Ε.Ε παρατηρείται ισορροπημένη σχέση μεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής (50%-50%). Το ζωικό κεφάλαιο της χώρας μας περίπου 14 εκατομμύρια αιγοπρόβατα (9,5 εκατομ. Πρόβατα και 4,5 εκατομ. Αίγες - 12% των προβάτων και 48% των αιγών της Ε.Ε), 154. 000 αγελάδες γαλακτοπαραγωγής (0,6% της Ε.Ε). 20

Ελληνική γαλακτοκομία Ο τομέας γαλακτοκομίας έχει ιδιαίτερη σημασία, τόσο για τη Γεωργική όσο και την Εθνική μας Οικονομία, γιατί εφοδιάζει τον πληθυσμό με προϊόντα υψηλής βιολογικής αξίας και δίνει απασχόληση σε χιλιάδες οικογένειες. Περίπου 115.000 οικογένειες ασχολούνται με την κτηνοτροφία και πάνω από 300.000 άτομα βρίσκουν μερική ή ολική απασχόληση στον πρωτογενή τομέα της παραγωγή γάλακτος. 21

ΑΓΟΡΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ Η αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι μία έντονα ανταγωνιστική αγορά στην οποία δραστηριοποιούνται ορισμένες μεγάλες βιομηχανικές μονάδες αλλά και πλήθος μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η ελληνική βιομηχανία γάλακτος είναι μία από τις πιο υγιείς οικονομικά βιομηχανίες της Ελλάδας, και συμμετέχει ενεργά στην ενίσχυση του ετήσιου ΑΕΠ. Όμως και η οικονομική ύφεση που έχει εμφανιστεί την τελευταία δεκαετία δημιουργεί σχετικά προβλήματα στις εταιρίες. 22

Γαλακτοκομικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα Ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων κατέχει σημαντική θέση στον ευρύτερο κλάδο των τροφίμων, καθώς περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες ειδών διατροφής της χώρας. Στον κλάδο δραστηριοποιείται σημαντικός αριθμός παραγωγικών επιχειρήσεων, οι περισσότερες των οποίων είναι μικρού μεγέθους. 23

Στοιχεία γαλακτοκομικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα Ειδικότερα με στοιχεία του ΕΦΕΤ δραστηριοποιούνται 793 γαλακτοκομικές επιχειρήσεις σε όλη την επικράτεια. Οι επιχειρήσεις αυτές με βάση τον ΣΤΑΚΟΔ* εντάσσονται στην κατηγορία «Παραγωγή Γαλακτοκομικών Προϊόντων (κωδικός: 10.5)», υποκατηγορία «Λειτουργία Γαλακτοκομείων και Τυροκομία (κωδικός: 10.51-0)». Οι περισσότερες δραστηριοποιούνται στην βόρια Ελλάδα, *ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 24

Οι περισσότερες διαθέτουν σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό, οργανωμένο δίκτυο διανομής και προσφέρουν στην αγορά ποικιλία προϊόντων. Ο κλάδος συμπληρώνεται από έναν αξιόλογο αριθμό εταιριών, οι οποίες πραγματοποιούν εισαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων και εντάσσονται στον ευρύτερο κλάδο των ειδών διατροφής. Η νέες τεχνολογίες προσφέρουν ένα πλήθος διεργασιών δυνατότητα παραγωγής νέων και καινοτόμων προϊόντων. 25

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΥΡΙΩΝ Από το σύνολο του παραγομένου γάλακτος παράγονται ετησίως περίπου: 200-220.000 τόνοι τυριών εκ των οποίων το 90% προέρχονται από αιγοπρόβειο γάλα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παραγομένων τυριών είναι τυριά Προστασίας Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) με τη φέτα να καταλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό. 26

Η εξέλιξη της παραγωγής τυριών στην Ελλάδα τα χρόνια 1992-2012 (στοιχεία FAO) 27

Κατανομή Εγχώριας Παραγωγής Τυροκομικών Προϊόντων 13% 10% 3% 74% Μαλακά Ημίσκληρα Σκληρά Τυρογάλακτος 28

Εγχώρια Αγορά Τυροκομικών Προϊόντων Οι σημαντικές πωλήσεις στην κατηγορία των τυριών φθάνουν τους 300.000 τόνους. Η αγορά σε αξία εκτιμάται ότι ξεπερνά το 1,1 δισ. ευρώ και οι πωλήσεις στο σύνολο τους αυξάνονται. 29

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 30

Οικογενειακές επιχειρήσεις στο κόσμο 2014 International Year of Family Farming Η οικογενειακή αγροτική παραγωγή συμβάλει στην μείωση του φαινομένου του υποσιτισμού και της κακής διατροφής που παρατηρείται διεθνώς 31

Σύμφωνα με τον FAO η οικογενειακή αγροτική παραγωγή προσφέρει το 70-80% της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων, ενώ το 7,5% προέρχεται από οικογενειακές επιχειρήσεις μέσα ή γύρο από τον αστικό ιστό. Επίσης αυτού του είδους αγροτική παραγωγή καταλαμβάνει το 70-80% της αγροτικής γης ενώ απορροφά το 70% του συνόλου του γλυκού νερού.. 32

Μικρής - κλίμακας Οικογενειακή εκμετάλευση Μικρής -κλίμακας Οικογενειακή γεωργία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Έχει ένα σημαντικό κοινωνικο οικονομικό περιβαλλοντικό και πολιτιστικό ρόλο. Διατηρεί παραδοσιακά προϊόντα διατροφής, συμβάλλοντας παράλληλα σε μια ισορροπημένη διατροφή και τη διαφύλαξη της αγρο-βιοποικιλότητας και της αειφόρου χρήσης των φυσικών πόρων. 33

Συμβάλει : Προώθηση παραδοσιακών προϊόντων οικοτεχνίας αξιοποίησης φυσικών πόρων στις μη ανεπτυγμένες περιοχές. Ανάπτυξη προώθηση δραστηριοτήτων αγροτουριστικών Προώθηση των τοπικών προϊόντων (τοπική γαστρονομία) Στήριξη και προβολή παράδοσης 34

Οικογενειακές γαλακτοκομικές επιχειρήσεις στο κόσμο Σε παγκόσμιο επίπεδο μόνο το 53 % από το γάλα που παράγεται οδηγείται σε μονάδες επεξεργασίας ή μεταποίησης. Το υπόλοιπο της παγκόσμιας παραγωγής γάλακτος καταναλώνεται από τον αγροτικά νοικοκυριά ή εισέρχεται σε μια άτυπη αγορά τόσο υγρή μορφή (γάλα ποσιμο), όσο και σε μορφή επεξεργασμένων γαλακτοκομικών προϊόντων. 35

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Υπάρχουν περιφέρειες της Ελλάδας που έχουν παραγωγή γάλακτος αλλά υπάρχουν υποτυπώδης ή καθόλου μεταποιητικές μονάδες (μικρά νησιά, κ.α). Σ αυτές τις περιοχές και όχι μόνο, μπορούν να αναπτυχθούν Μικρές ή Μεσαίου τύπου οικογενειακές επιχειρήσεις μέσα ή κοντά στις κτηνοτροφικές μονάδες. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης οι Κτηνοτρόφοι έχουν δημιουργήσει πολλές τέτοιες μικρές μεταποιητικές μονάδες αξιοποιώντας την παραγωγή ή μέρος αυτής φτιάχνοντας τοπικά προϊόντα. 36

37

38

39

40

41

42

43

44

ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Λαμβάνοντας υπόψη και τις αυξητικές τάσεις που παρουσιάζει η αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων, την έλλειψη μεταποιητικών μονάδων στην ύπαιθρο, πιστεύουμε ότι η δημιουργία μικρών μεταποιητικών μονάδων έχει προοπτικές ανάπτυξης. Υπάρχει χώρος για την λειτουργία μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων στον τομέα παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων και ειδικότερα προϊόντων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στοχεύοντας όμως πάντα στην ποιότητα και διασφαλίζοντας ότι προσφέρεται στον καταναλωτή ένα προϊόν με ονοματεπώνυμο, το οποίο έχει παραχθεί σύμφωνα με όλους τους κανόνες ασφάλειας, υγιεινής. 45

46

47

48

49

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Π.χ. Μικρά τυροκομεία. (συνολική επιφάνεια περίπου 80 150 m 2 ) Δυναμικότητας 100-2000 Kg/ημερ. 50

Δημιουργία μιας μονάδας παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων Η επιτυχία μιας μονάδας παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον καλό αρχικό σχεδιασμό. «Η εμπειρία δείχνει ότι μια περίοδο ενός έτους είναι απαραίτητη..» 51

Σχεδιασμός μονάδας παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων Ο σχεδιασμός μονάδας παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων θα πρέπει να θεωρηθεί σαν ιδιαίτερο έργο: Είναι πολύ δύσκολο να προσαρμόσει κάποιος μια μονάδα «πρότυπο». Έτσι, η δημιουργία μιας τέτοιας μονάδας θα πρέπει να μελετηθεί πρώτον. Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι πρώτα θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και απαντήσουμε στα παρακάτω σημαντικά ερωτήματα : 52

???? Πού; (Θέση της εκμετάλλευσης,.ορεινή, πεδινή.) Πόσοι; (Πόσοι, ποιοι άνθρωποι, τεχνικοί,) Ποιοι; Τι; (Τι είδους γάλα θα επεξεργαστεί τι προϊόν θα παράγει.εξοπλισμός) Πόσα; (ποσότητα γάλακτος δυναμικότητα Προϊόντα ) Πότε, (χρόνος λειτουργίας, εποχικότητα, ) Πως;... (τρόπος χρηματοδότητσης.) 53

Η δυσκολία ίδρυσης γαλακτοκομικής μονάδας και νομικά εμπόδια Δημιουργία φακέλου για κατάθεση στις αρμόδιες αρχές Προκειμένου να λειτουργήσει μια γαλακτοκομική επιχείρηση απαιτείται άδεια ίδρυσης όπως και σε κάθε άλλη επιχείρηση. Αρμόδια αρχή για την έκδοση άδειας λειτουργίας είναι αρμόδια κατάκοπους Κτηνιατρικές Διευθύνσεις των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. Σημειώνεται ότι κατά καιρούς αλλάζει τόσο ο τρόπος και οι προϋποθέσεις ίδρυσης όσο και οι εκάστοτε αρμόδιες αρχές. Το νομικό πλαίσιο βασίζεται στον : ΦΕΚ 1469/Β /21.11.2002 Τα προαπαιτούμενα που επισυνάπτονται στον φάκελο, διαφέρουν από μια περιφέρεια σε άλλη, γενικά όμως θα πρέπει να περιλαμβάνει: 54

Πορεία υποβολής φακέλου ίδρυσης & λειτουργίας μονάδας μεταποίησης γαλακτοκομικών προϊόντων 55

Η ενημέρωση των ενδιαφερόμενων από τις αρμόδιες αρχές θεωρείται από το σύνολο των ερωτηθέντων προβληματική 56

Κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες για την δημιουργία μιας μονάδας 57

Εκτίμηση κόστους εξοπλισμού μιας μικρής μονάδας παραγωγής τυριών 58

ΚΑΤΟΨΗ ΜΙΚΡΟΥ ΤΥΡΟΚΟΜΕΙΟΥ 80m 2 (κύριοι 55m 2 & 25m 2 βοηθητικοί) 59

60

Κάτοψη μονάδας επεξεργασίας γάλακτος δυναμικότητας 1000 l/μέρα 1. Πιεστήρια, Συσκευασία βουτύρου 2. Βουτυροκάδη 3. Τυρολέβητες 4. Δοχείο πήγματος 5. Τυροτράπεζα για τοποθέτηση στα καλούπια 6. Πιεστήριο 7. Δεξαμενή άλμης 8. Τράπεζα στράγγισης 9. Τηρολέβητας λευκών τυριών 10. Γέμισμα γιαουρτιών 11. Θάλαμος επωαστικός 61

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΟΡΥΦΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΒΡΑΣΤΗΡΑΣ ΒΡΑΣΤΗΡΑΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ 62

ΚΑΖΑΝΙ ΠΥΞΕΩΣ (από ανοξείδωτο χάλυβα AISI 304) Τυροτράπεζα 63

ΚΑΛΟΥΠΙΑ ΑΝΤΛΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ (ΤΡΟΧΗΛΑΤΗ ) 64

Εκτίμηση κόστους εξοπλισμού μιας μικρής μονάδας παραγωγής τυριών ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 100-500 Kg (Με Βραστήρα Ρεύματος) ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΓΟΛΕΚΑΝΗ 100 Kg 200 Kg 300 Kg 500 Kg ΒΡΑΣΤΗΡΑΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΚΟΡΥΦΟΛΟΓΟΣ ΑΝΤΛΙΑ ΤΡΟΧΗΛΑΤΗ ΤΥΡΟΤΡΑΠΕΖΑ (2m) ΚΑΛΟΥΠΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΤΙΜΗ 100 Kg 200 Kg 300 Kg 500 Kg 12.000-15000 15.000-18000 17.000-22000 25.000-30000 Από 15000 έως 30000 65

Εκτίμηση κόστους εξοπλισμού μιας μικρής μονάδας παραγωγής τυριών (250-1000 kg) ΠΑΡΑΓΩΓΗ 250-Kg (ΜΕ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΓΟΛΕΚΑΝΗ 250 Kg 500 Kg 1000 Kg ΒΡΑΣΤΗΡΑΣ ΜΕ ΚΥΣΤΗΡΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 250 Kg 500 Kg 1000 Kg ΚΟΡΥΦΟΛΟΓΟΣ 350 Λίτρα 600 Λίτρα 1000 Λίτρα ΑΝΤΛΙΑ ΤΡΟΧΗΛΑΤΗ ΨΥΚΤΗΣ /ΕΝΑΛΛΑΚΤΗΣ ΜΕ ΑΝΤΛΙΑ ΚΑΖΑΝΙ ΠΗΞΗΣ - 500 Kg 500 Kg ΤΥΡΟΤΡΑΠΕΖΑ (2m) (3m) (3m) ΚΑΛΟΥΠΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΤΙΜΗ 18.000-22000 35.000-40.000 40.000-50000 Από 20000 έως 5000 66

Εκτίμηση κόστους εξοπλισμού μιας μικρής μονάδας παραγωγής τυριών 67

Εκτίμηση κόστους εξοπλισμού μιας μικρής μονάδας παραγωγής τυριών 68

Κόστος εξοπλισμού για Βιομηχανικού τύπου γιαουρτιού 66.500,00 69

Κόστος συνολικό (εξοπλισμός και κτηριακά) για μονάδα παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων (τυριών και γιαουρτιού) δυναμικότητας 1000-1500 & 2000-2500 lt ΕΙΔΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΚΟΣΤΟΣ (150 τ.μ) ΚΟΣΤΟΣ (250 τ.μ) ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ 1000-1500 lt 2000-2500 lt ΚΤΗΡΙΑΚΑ 170000 270000 ΔΕΗ Γεώτρηση Άδεια πολεοδομίας ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 80000 130000 Δεξαμενές Κορυφολόγος Βραστήρες (500 κιλά) Δεξαμενές Εξοπλισμός Παρασκευής Γιαουρτιού Θάλαμος Τυροτράπεζες Ράφια Συσκευαστικό ΧΗΜΕΙΟ ISO ΣΥΝΟΛΟ 250000 400000 70

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Για να συνεχίσει κατά συνέπεια να υπάρχει η γαλακτοκομία μας, ενδεχόμενα και να διαδραματίσει πιο σημαντικό ρόλο στην οικονομία της χώρας, θα πρέπει άμεσα και ανεξάρτητα πολιτικού και οικονομικού κόστους να γίνουν βελτιωτικές παρεμβάσεις από τις οποίες οι πιο σημαντικές είναι: Δομή και μέγεθος των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Βελτίωση των συνθηκών άσκησης της κτηνοτροφίας, ιδιαίτερα της αιγοπροβατοτροφίας. Βελτίωση των μέσων και του εξοπλισμού των κτηνοτροφικών μονάδων ώστε να γίνει πιο άνετη η ζωή των κτηνοτρόφων και να βελτιωθεί η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων.. 71

Λήψη νομοθετικών μέτρων για την καλύτερη αξιοποίηση των βοσκοτόπων, ιδιαίτερα αυτών που χρησιμοποιούν τα αιγοπρόβατα. Καθώς είναι στο πλείστον τους ορεινές και ημιορεινές εκτάσεις, θα μπορούσαν χωρίς ιδιαίτερες επεμβάσεις να αποτελέσουν πεδίο άσκησης βιολογικής κτηνοτροφίας με ότι θετικά αυτό συνεπάγεται. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να γίνεται υπερβόσκηση και κάθε κτηνοτρόφος θα πρέπει να διασφαλίζει τη νομή των εκτάσεων που χρειάζεται για την εκμετάλλευσή του 72

Εξυγίανση των γαλακτοπαραγωγών ζώων. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για να μπορούν οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις να παραδίδουν το γάλα τους στις βιομηχανίες, σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει. Είναι άμεσης προτεραιότητας. Λήψη μέτρων για την αναβάθμιση της ποιότητας του γάλακτος και των προϊόντων του. Εκσυγχρονισμός όλων των μονάδων επεξεργασίας του γάλακτος ώστε αυτές να πληρούν τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Επαγγελματική εκπαίδευση των κτηνοτρόφων και των τυροκόμων μας, ώστε να είναι ενήμεροι για τις σύγχρονες μεθόδους και μέσα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για την πιο αποτελεσματική λειτουργία της εκμετάλλευσής τους καθώς και για τις υποχρεώσεις τους. 73

Δημιουργία Διεπαγγελματικής Οργάνωσης για την προστασία, προβολή και διαχείριση των Προϊόντων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (Π.Ο.Π). Οργάνωση συστηματικών ελέγχων σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας Χορήγηση σήματος ποιότητας σε όσους καλύπτουν τις απαιτήσεις την νομοθεσίας. Χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων για την επίλυση προβλημάτων 74

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ 75