Hassapidou Maria Professor of Nutrition Department of Nutrition & Dietetics, Technological Educational Institution of Thessaloniki, Greece -
ΑΘΗΡOΣΚΛΗΡΩΣΗ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Major: Hyperlipidemia (elevated total cholesterol; high LDL, low HDL) Hypertension Smoking
Abnormal Blood Lipids LDL Cholesterol (low density lipoprotein) HDL Cholesterol (high density lipoprotein)
ΥΠΕΡΤΑΣΗ Appears to weaken the artery wall at points of high pressure leading to injury and invasion of cholesterol. ΚΑΠΝΙΣΜΑ 1 in 5 CHD deaths attributable to smoking
Risk Factors Contributory factors: Obesity Diabetes mellitus Male sex Heredity Personality type (ability to handle stress) Age (risk increases with age) Sedentary lifestyle
ΔΙΑΒΗΤΗΣ 50% of deaths related to DM is due to CHD
ΑΚΙΝΗΣΙΑ Sedentary person has 2x risk for developing CHD as a person who is active.
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Diet Therapy of High Blood Cholesterol Healthy Heart Diet 8-10% calories from saturated fat 20-35% calories from fat <300 mg. cholesterol 5-10% of energy from PUFA Up to 20% MUFA Calories to maintain IBW Therapeutic Lifestyle Change Diet (TLC) <7% calories from saturated fat 20-35% calories from fat <200 mg. cholesterol 5-10% of energy from PUFA Up to 20% MUFA Calories to maintain IBW
Trans-Fatty Acids Increase LDL Cholesterol and decrease HDL Cholesterol Recommendations: Intakes of trans-fatty acids should be as low as possible
Food Trans fatty acid content of fast-food Calories Trans Fatty Acids (g) Saturated Fatty Acids (g) Hamburger (7 oz) 660 3 14 McDonalds chicken McNuggets (9 oz) 510 3 6 Burger King chicken sandwich (8 oz) 610 2 7 Burger King fries (6 oz King size) 540 7 6 Starbucks cinnamon scone (5 oz) 530 3 13
ΔΙΑΛΥΤΕΣ ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ 10-20 g/day
Dietary Issues Requiring Further Research Several vitamins, including folic acid, vitamin B6 and B12, function are cofactors in the metabolism of methionine and homocysteine.
Dietary Issues Requiring Further Research Antioxidant Vitamin Supplements - Vitamins E, C and A Results of epidemiological observations suggest a relationship between increased intake of these vitamins and decreased CHD risk.
Plant Sterols and Stanols: Natural substances derived from vegetables, vegetable oils and other plants - sitosterol and sitostanol
ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ
Η µεσογειακή δίαιτα χαρακτηρίζεται από: υψηλή περιεκτικότητα µονοακορεστων λιπαρών οξέων, χαµηλή περιεκτικότητα κεκορεσµένων λιπαρών οξέων, υψηλή περιεκτικότητα σύνθετων υδατανθράκων και φυτικών ινών, χαµηλή περιεκτικότητα ζωικών πρωτεϊνών, και υψηλή περιεκτικότητα αντιοξειδωτικων ουσιών.
Το µεγαλύτερο πλεονέκτηµα της Μεσογειακής δίαιτας θεωρήθηκε από τους ερευνητές η σύνθεση της σε λίπη, που προσλαµβάνονται κυρίως από το ελαιόλαδο.
Οι ευεργετικές ιδιότητες του ελαιολάδου στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσηµάτων οφείλονται τόσο στην υψηλή περιεκτικότητα του σε µονοακόρεστα λιπαρά οξέα, όσο και στην υψηλή περιεκτικότητα του σε αντιοξειδωτικές ουσίες.
Τα µονοακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως αυτά περιέχονται στο ελαιόλαδο, µειώνουν την συγκέντρωση της ολικής χοληστερόλης, καθώς και της LDL χοληστερόλης.
Επίσης η κατανάλωση ελαιολάδου οδηγεί σε µείωση της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης, λόγω των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει. τα µονοακόρεστα λιπαρά οξέα αυξάνουν τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης περισσότερο από τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και τους υδατάνθρακες. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το ελαιόλαδο ευνοεί την ταχύτερη µεταγευµατική αποµάκρυνση των χυλοµικρών.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Μεσογειακής δίαιτας που συνδέθηκε µε την πρόληψη των εκφυλιστικών νοσηµάτων είναι η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
Τα αποτελέσµατα επιδηµιολογικών µελετών έχουν δείξει την σύνδεση µεταξύ της υψηλής κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών και της µείωσης του κινδύνου εµφάνισης καρδιαγγειακών νοσηµάτων Λόγω κυρίως της περιεκτικότητας τους σε αντιοξειδωτικές ουσίες όπως η βιταµίνη C, η Β- καροτίνη και τα αλλά καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή κ.α.
Contributors to the main flavonoids categories intake for Greece & The Netherlands The Netherlands 1 Greece Tea beverages Onions Apples Apples Parsley Onions Olives Spring onions Red wine Spinach 1. Hertog, Hollman, Katan, Kromhout Intake of potentially anticarcinogenic flavonoids and their determinants in adults in The Netherlands, Nutr Cancer 1993;20(1):21-9
Η υψηλή κατανάλωση αντιοξειδωτικών ουσιών µε τη δίαιτα συντελεί στη µείωση της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης και κατά συνέπεια της αθηρωµάτωσης. Η Μεσογειακή δίαιτα επίσης οδηγεί σε µείωση των επιπέδων της οµοκυστείνης Mείωση των επιπέδων της οµοκυστείνης στο αίµα επιτυγχάνεται µε την αυξηµένη πρόσληψη φυλικού οξέος, που βρίσκεται κυρίως στα λαχανικά.
ω 3 λιπαρά οξέα: Οι λαοί της Μεσογείου και ιδιαίτερα οι πληθυσµοί κοντά στην θάλασσα καταναλώνουν πολλά ψάρια και θαλασσινά πλούσια σε ω 3 λιπαρά οξέα. Τα ω 3 λιπαρά οξέα µειώνουν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στο αίµα, µειώνουν την θροµβοξάνη ΤxΑ 2 και συνεπώς την αγγειοσυστολή, µειώνουν την λευκοτριένη LTB 4 και την συσσώρευση και συγκόλληση των αιµοπεταλίων αποφεύγοντας την θρόµβωση. Ο προφυλακτικός και θεραπευτικός ρόλος του λίπους των ψαριών είναι ιδιαίτερα σηµαντικός.
Η µικρή κατανάλωση κρασιού µε τα γεύµατα µειώνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήµατα, κυρίως αυξάνοντας τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης.
Η Μεσογειακή δίαιτα απέκτησε δηµοσιότητα µε την µελέτη των Επτά Χωρών του Ancel Keys το 1960. Σύµφωνα µε την µελέτη αυτή: η θνησιµότητα από καρδιαγγειακά νοσήµατα ήταν 2 έως 3 φορές µικρότερη στις χώρες της Μεσογείου σε σχέση µε τις βόρειες χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ. Ειδικότερα ο πληθυσµός της Κρήτης που συµµετείχε στην έρευνα είχε την µεγαλύτερη µακροζωία και την µικρότερη θνησιµότητα από καρδιαγγειακά νοσήµατα. Αυτό αποδόθηκε κατά κύριο λόγο στην Μεσογειακή δίαιτα, τα χαρακτηριστικά της οποίας µελετήθηκαν αργότερα από πολλούς ερευνητές.
Βιοχηµικές, κλινικές και επιδηµιολογικές µελέτες των τελευταίων δεκαετιών, όπως για παράδειγµα η µελέτη στην Lyon της Γαλλίας (Lyon Heart Study), πρόσθεσαν νέα στοιχεία και επιβεβαίωσαν την προληπτική επίδραση της Μεσογειακής δίαιτας στα καρδιαγγειακά νοσήµατα.
Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της µελέτης EPIC σε 20343 Έλληνες, η Μεσογειακή δίαιτα (Μediteranean diet score): Ήταν αντιστρόφως ανάλογα συνδεδεµένη µε την αρτηριακή πίεση Η πρόσληψη ελαιολάδου, λαχανικών και φρούτων ήταν επίσης αντιστρόφως ανάλογα συνδεδεµένη τόσο µε την συστολική, όσο και την διαστολική πίεση Η πρόσληψη δηµητριακών, κρέατος και αλκοολούχων ποτών ήταν ανάλογα συνδεδεµένη µε την αρτηριακή πίεση Psaltopoulou et. al. Olive oil, the Meditteranean diet and arterial blood pressure: the Greek European prospective investigation into cancer and nutrition (EPIC) study. Am.J.Clin.Nutr., 2004, 80(4):1012-8
Decreased Death Rate Related to Mediterranean Diet Score Trichopoulou, NEJM, 2003
Μελέτη για 54 µήνες σε ασθενείς µε µεταβολικό σύνδροµο που ακολουθουσαν Μεσογειακή δίαιτα (Esposito et al, 2004).
Results: Changes in Anthropometrics Change from Baseline 0-0,5-1 -1,5-2 -2,5-3 -3,5-4 -4,5 Weight (kg) BMI WC HOMA Intervention Diet Control Diet Weight (kg) BMI (kg/m 2 ) Waist Circumference (cm) Esposito K, et al. JAMA 2004;292:1440-1446
A 3 years follow-up of a Mediterranean diet rich in virgin olive oil is associated with high plasma antioxidant capacity and reduced body weight gain C Razquin, J A Martinez, M A Martinez-Gonzalez, M T Mitjavila, R Estruch & A Marti The aim of this study was to analyze the influence of a Mediterranean dietary pattern on plasma total antioxidant capacity (TAC) after 3 years of intervention and the associations with adiposity indexes in a randomized dietary trial (PREDIMED trial) with high cardiovascular risk patients. Subjects [sol] Methods: 187 subjects were randomly selected from the PREDIMED-UNAV center after they completed 3-year intervention program. Participants were following a Mediterranean-style diet with high intake of virgin olive oil or high intake of nuts, or a conventional low-fat diet. Adiposity indexes were measured at baseline and at year 3. Plasma TAC was evaluated using a commercially available colorimetric assay kit. Results: Plasma TAC in the control, olive oil and nuts groups was 2.01 [plusmn] 0.15, 3.51 [plusmn] 0.14 and 3.02 [plusmn] 0.14 [thinsp] mm Trolox, respectively after adjusting for age and sex. The differences between the Mediterranean diet and control groups were statistically significant (PP [equals] 0.025, after adjusting for age, sex and baseline body mass index). Conclusions: Mediterranean diet, especially rich in virgin olive oil, is associated with higher levels of plasma antioxidant capacity. Plasma TAC is related to a reduction in body weight after 3 years of intervention in a high cardiovascular risk population with a Mediterranean-style diet rich in virgin olive oil. European Journal of Clinical Nutrition (2009) 63, 1387 1393; published online 26 August 2009
Νεώτερα δεδοµένα αποδεικνύουν και την αντιφλεγµονώδη δράση της Μεσογειακής δίαιτας
Η Μεσογειακή δίαιτα συντελεί ακόµη στην πρόληψη και άλλων ασθενειών όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία.
1) satiety " Πολλές µελέτες δείχνουν την σχέση των φυτικών ινών µε την ενεργειακή πρόσληψη και την απώλεια βάρους. " Η Μεσογειακή δίαιτα είναι πολύ πλούσια σε φυτικές ίνες (Schroder et al, 2007).
2) Dietary fat " Η αντικατάσταση κεκορεσµένου λίπους µε µονοακόρεστο οδήγησε σε υψηλότερη απώλεια βάρους µετά από 4 εβδοµάδες θεραπείας σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς. " (Piers et al, 2003).
2) Dietary fat " Τα αποτελέσµ ατα µιας διπλής- τυφλής παρεµβατικής µελέτης έδειξαν ότι η αύξηση του παλµιτικού οξέος στην δίαιτα µείωσε την οξείδωση του λίπους ενώ η αύξηση το ολεικού είχε το αντίθετο αποτέλεσµα (Kien et al, 2005). " Επιπλέον η χορήγηση ελαιολάδου αύξησε την µεταγευµατική οξείδωση του λίπους και την θερµογένεση σε γυναίκες µε κυλιακή παχυσαρκία (Soares et al, 2004).
3) Energy density " Η ενεργειακή πυκνότητα προσδιορίζεται ως ενεργειακή περιεκτικότητα/ βάρος( kj/g) και επηρεάζει την συνολική ενεργειακή πρόσληψη. (Bell & Rolls, 2001; Poppitt & Prentice, 1996). " Η ενεργειακή πυκνότητα διαφέρει µεταξύ πληθυσµών (Drewnowski et al, 2004). " Η ενεργειακή περιεκτικότητα της Μεσογειακης δίαιτας είναι πολύ χαµηλή(5.23 kj/g for men; 4.63 kj/g for women) σε σχέση µε την δίαιτα στις ΗΠΑ (7.98 kj/g for men; 7.48 kj/g for women) (Lediwe et al, 2005).
Epidemiological evidence of the preventive role of the Mediterranean diet on obesity " Οι Schroder et. αl. (2004) έδειξαν µια αντίστροφη συσχέτιση µεταξυ παχυσαρκίας και µεσογειακής δίαιτας σε ενα αντιπροσωπευτικό δείγµα του Ισπανικού πληθυσµου. " Επιπλέον έδειξαν οτι µειώνεται ο κινδυνος παχυσαρκίας οσο πιστότερα τηρείται η Μεσογειακή δίαιτα.
Epidemiological evidence of the preventive role of the Mediterranean diet on obesity " Επιπλέον οι Sanchez και Villegas (2005) εδειξαν οτι τα άτοµα που ακολουθουσαν την Μεσογειακή δίαιτα είχαν µικροτερες αυξοµειώσεις στο σωµατικό τους βάρος σε µια παρακολούθηση 2 ετών.
Results: H πιστότερη τήρηση της Μεσογειακής δίαιτας συνδέονταν µε 51% µικρότερη πιθανότητα παχυσαρκίας και µε 59% µικρότερη πιθανότητα κεντρικής παχυσαρκίας Panagiotakos DB, Chrysohoou Ch, Pitsavos Ch, Stefanidis Ch. (2006). Association between the prevalence of obesity and adherence to the Mediterranean diet: the ATTICA study, Nutrition, 22, 5, 449-456
The protective role of the mediterranean diet on the prevalence of metabolic syndrome in a population of greek obese subjects. Paletas K, Athanasiadou E, Sarigianni M, Paschos P, Kalogirou A, Hassapidou M, Tsapas A. OBJECTIVE: The aim of the present study was to evaluate and analyze the dietary habits in a population of Greek overweight and obese subjects and to investigate the potential associations between those patterns and the prevalence of metabolic syndrome components. METHODS: The study recruited 226 consecutive adult (30 men, 169 women) overweight or obese (body mass index >25 kg/m(2)) individuals attending the Metabolic Diseases Unit. Medical history, dietary history, and anthropometric parameters were recorded during the first visit. Fasting blood samples were collected for biochemistry assaying. RESULTS: According to the nutrient intake history and Mediterranean Diet Scale (MDS), participants were divided into 3 groups: those adhering to the MD and those not following the MD, who were further subdivided into the high-carbohydrate (HC) and high-fat (HF) diet groups according to the source of maximum energy intake. Adherence to the MD was associated with a lower prevalence of metabolic syndrome (27.3%, 69.2%, and 60.4% in MD, HC, and HF respectively, p = 0.006), lower low-density lipoprotein cholesterol (p = 0.009, MD vs. HF), and lower postchallenge glucose values (p = 0.028, MD vs. HF). CONCLUSIONS: Adherence to the MD seems to be declining among Greek overweight and obese subjects, a phenomenon that is associated with an increase in the prevalence of the metabolic syndrome. J Am Coll Nutr. 2010 Feb;29(1):41-5
Συµπέρασµα: H Μεσογειακή δίαιτα πιστεύεται σήµερα ότι είναι µια ισορροπηµένη, διατροφικά επαρκής δίαιτα µε τα χαρακτηριστικά αυτά που συντελούν στην διατήρηση της υγείας και την πρόληψη της αθηροσκλήρωσης
Σας ευχαριστώ