Οι κλασικοί παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου εξηγούν εν μέρει την. αυξημένη συχνότητα των μακροαγγειοπαθητικών επιπλοκών στα άτομα με

Transcript

1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι κλασικοί παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου εξηγούν εν μέρει την αυξημένη συχνότητα των μακροαγγειοπαθητικών επιπλοκών στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔΤ2). Η απώλεια των ελαστικών ιδιοτήτων της αορτής αποτελεί πρώιμο δείκτη της αθηροσκληρωτικής διαδικασίας και εμφανίζεται νωρίς στην πορεία του ΣΔΤ2. Οι δυσμενείς επιδράσεις στην αορτική διατασιμότητα (ΛΔ) των κλασικών παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου είναι γνωστές. Ωστόσο, η συσχέτιση μερικών από τους νεότερους προτεινόμενους παράγοντες κινδύνου όπως είναι οι υψηλές συγκεντρώσεις της ομοκυστεΐνης, του ινωδογόνου, του ουρικού οξέος, και της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης στο πλάσμα, ο αυξημένος αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων και οι μειωμένες συγκεντρώσεις της αδιπονεκτίνης του πλάσματος με την ΛΔ δεν έχουν μελετηθεί. Επίσης, στα άτομα με διαβήτη δεν έχει μελετηθεί η πιθανή συσχέτιση των μεταλλοπρωτεïνασών και του ιστικού αναστολέα τους με την ΛΔ. Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η μελέτη της συσχέτισης των κλασικών και των νεότερων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου καθώς και των μεταλλοπρωτεïνασών με την ΛΔ σε άτομα με ΣΔΤ2 και σε υγιείς μάρτυρες. Μελετήθηκαν συνολικά 100 άτομα (μέση ηλικία: 59,4 ± 1 έτη, μέση διάρκεια ΣΔ: 9,8 ± 7,1 έτη, 49 άνδρες / 51 γυναίκες) με ΣΔΤ2 και 100 υγιείς μάρτυρες (μέση ηλικία: 59,2 ± 1,0 έτη, 49 άνδρες / 51 γυναίκες). Η αορτική διατασιμότητα μετρήθηκε μη επεμβατικά με τη χρήση υπερηχοτομογραφίας υψηλής ευκρίνειας, τεχνική που βασίζεται στη σχέση μεταξύ των αλλαγών της

2 αορτικής διαμέτρου και της αρτηριακής πίεσης σε κάθε καρδιακό κύκλο. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της τονομετρίας για την εκτίμηση των ελαστικών ιδιοτήτων της αορτής. Στα άτομα με ΣΔΤ2 η ΑΔ ήταν σημαντικά μικρότερη σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες (1,86 ± 0,21 έναντι 2,34 ± 0, dyn -1 cm 2 αντίστοιχα, P<0,001). Αντίθετα, δεν παρατηρήθηκε διαφορά μεταξύ των ομάδων της μελέτης ως προς το δείκτη ενίσχυσης. Οι συγκεντρώσεις ΜΜΡ-2 και ΜΜΡ-9 δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ ατόμων με ΣΔΤ2 και υγιών μαρτύρων, ενώ αυτές του ΤΙΜΡ-1 ήταν σημαντικά μικρότερες στα άτομα με ΣΔΤ2. Επιπλέον, τα επίπεδα των ΜΜΡ- 2, ΜΜΡ-9 και ΤΙΜP-1 δεν σχετίζονταν σημαντικά ούτε με την ΑΔ ούτε με τον ΑΙx τόσο στα άτομα με όσο και στα άτομα χωρίς ΣΔΤ2. Στα μη διαβητικά άτομα η μονοπαραγοντική ανάλυση έδειξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της ΑΔ και της ηλικίας (P<0,001), του ΒΜΙ (P=0,006), του καπνίσματος (P=0,03), της δυσλιπιδαιμίας (P=0,004), της μέσης αρτηριακής πίεσης (ΜΑΠ) (P<0,001), του ιστορικού αρτηριακής υπέρτασης (P<0,001), των επιπέδων του ουρικού οξέος στο πλάσμα (P=0,007), του λόγου αλβουμίνη προς κρεατινίνη (Α/Κ) (P=0,001), και του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων (P=0,02). Δεν βρέθηκαν σημαντικές συσχετίσεις με τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης, της υψηλής ευαισθησίας CRP, της αδιπονεκτίνης, του ινωδογόνου και του αριθμού των ουδετερόφιλων. H πολυπαραγοντική ανάλυση έδειξε ότι η ηλικία, η ΜΑΠ, το κάπνισμα και η δυσλιπιδαιμία σχετίζονταν ανεξάρτητα με την ΑΔ.

3 Στα διαβητικά άτομα η μονοπαραγοντική ανάλυση έδειξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της ΑΔ και του φύλου (Ρ=0,005), της ηλικίας (Ρ<0,001), της διάρκειας του ΣΔ (Ρ<0,001), του ιστορικού αρτηριακής υπέρτασης (Ρ<0,001), του ινωδογόνου (Ρ=0,03), του ουρικού οξέος (Ρ=0,01), και του λόγου Α/Κ (Ρ=0,04). Δεν βρέθηκαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ της ΑΔ και των λοιπών κλασικών και νεότερων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου ή της HbA 1c. Σε όλα τα μοντέλα της πολυπαραγοντικής ανάλυσης στα άτομα με ΣΔΤ2 η ηλικία (Ρ=0,001), η διάρκεια του διαβήτη (Ρ<0,001) και η παρουσία αρτηριακής υπέρτασης σχετίζονταν ανεξάρτητα με την ΑΔ. H παρούσα μελέτη έδειξε ότι στα μη διαβητικά άτομα η ηλικία, το ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης και η δυσλιπιδαιμία σχετίζονται με μείωση της ΑΔ. Πρωτότυπο εύρημα της μελέτης ήταν η ύπαρξη συσχέτισης μεταξύ της ΑΔ και του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων. Στην ομάδα των διαβητικών ατόμων βρέθηκε ότι η ηλικία, το ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης και η διάρκεια του διαβήτη σχετίζονταν με την ΑΔ. Ένα πρωτότυπο εύρημα στην ομάδα αυτή ήταν η ανεξάρτητη συσχέτιση των επιπέδων ουρικού οξέος πλάσματος και της ΑΔ. Συνοψίζοντας, τα αποτελέσματα της παρούσας διατριβής έδειξαν ότι οι κλασικοί παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου σχετίζονται με την ΑΔ τόσο στα άτομα με ΣΔΤ2 όσο και στα μη διαβητικά άτομα. Όσον αφορά τους νεότερους παράγοντες κινδύνου, μόνο ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων και τα επίπεδα ουρικού οξέος στο πλάσμα σχετίζονται με την ΑΔ. Δεν βρέθηκε στατιστικά

4 σημαντική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων των μεταλλοπξωτεινασών και της ΑΔ και στις δύο ομάδες της μελέτης. SUMMARY The classical cardiovascular risk factors explain only a part of the increased macrovascular disease in subjects with type 2 diabetes (T2DM). Reduction of the elastic properties of the aorta is an early marker of atherosclerosis and it is diagnosed early in the course of T2DM. The detrimental effects of the classical risk factors on aortic distensibility (AD) are well known. The potential, however, relationship between some newer markers, proposed as risk factors for atherosclerosis, including increased plasma homocysteine (Hcy), high-sensitivity C-reactive protein (hs-crp), fibrinogen, and uric acid (UA) levels, increased white blood cell (WBC) count as well as low plasma adiponectin levels with AD in subjects with T2DM has not been studied so far. Additionally the potential association between plasma metalloproteinases with AD is not known. The aim of the present cross-sectional study was to investigate potential relationships between the classical and the newer cardiovascular risk factors as well as of metalloproteinases with AD in subjects with and without T2DM.

5 We studied a total of 100 subjects (mean age: 59.4 ± 1.0 years, duration of diabetes 9.8 ± 7.1 years, 49 males / 51 females) with T2DM and 100 subjects without diabetes (age: 59.2 ± 1.0 years, 49 males / 51 females). AD was determined non-invasively using ultrasonography based on the relationship between the changes of aortic diameter and of blood pressure in each cardiac cycle. In addition we used applanation tonometry in order to evaluate the elastic properties of aorta. Diabetic subjects had lower values of AD than non diabetic subjects (1.86 ± 0.21 versus 2.34 ± dyn -1 cm 2, respectively, P<0.001). On the contrary, there was no difference regarding Augmentation Index (ΑΙx) between the two study groups. Plasma levels of MMP-2 and MMP-9 did not differ significantly between subjects with T2DM and healthy individuals, while TIMP-1 concentrations were lower in subjects with T2DM compared with healthy individuals. Furthermore, plasma levels of MMP-2, MMP-9 and TIMP-1 were not related with either AD or AIx in subjects with or without T2DM. In subjects without diabetes univariate linear regression analysis showed significant relationships between AD and age (P<0.001), BMI (P=0.006), smoking status (P=0.03), presence of dyslipidemia (P=0.004), mean arterial blood pressure (MAP) (P<0.001), history of hypertension (P<0.001), UA (P=0.007), albumin to creatinine ratio (A/C) (P=0.001), and WBC (P=0.02). No significant relationships were found with Hcy, hs-crp, adiponectin, fibrinogen and neutrophil count. Multivariate analysis demonstrated that age, MAP, smoking

6 status, and dyslipidemia were constantly and independently associated with AD. A novel finding of this study was the independent relationship between AD and WBC count in subjects without T2DM. In the diabetic subjects univariate analysis showed significant relationships between AD and sex (P=0.005), age (P<0.001), duration of diabetes (P<0.001), history of hypertension (P<0.001), fibrinogen (P=0.03), UA (P=0.01), and A/C (P=0.04). No significant associations were found between AD and the other classical as well as the new risk factors for atherosclerosis or HbA 1c. In all models, age (P=0.001), duration of diabetes (P<0.001) and history of hypertension were constantly and independently associated with AD. In the diabetes group we found that, age, presence of hypertension and duration of diabetes were constantly associated with AD. A novel finding of this study was the independent relationship between AD and plasma UA levels in subjects with T2DM. In conclusion, this study has shown that the classical cardiovascular risk factors are associated with AD in both subjects with and without T2DM. From the newer proposed risk factors for atherosclerosis, only WBC and plasma UA levels are associated with AD. There was no significant relationship between the plasma levels of metalloproteinases and AD in the studied groups.