ΠEΠTIKH O OΣ H πεπτική οδός είναι ένας µυϊκός σωλήνας -------------------------------------------------------------- που επενδύεται από επιθήλιο & έχει µυϊκό τοίχωµα (διαφορετικό σε διαφ. θέσεις) (περίπου ίδια δοµή) βασική λειτουργία χρησιµοποιούνται σαν δοµικοί λίθοι < για την σύνθεση πρόσληψη - κατατεµαχισµός της τροφής εκκρίσεις ενζύµων που µετατρέπουν µεγάλα σε µικρά µόρια αµινοξέα υδατάνθρακες µεταφέρονται < σάκχαρα λιπίδια αίµα µικρά πεπτίδια λέµφο ήπαρ πρωτεϊνών υδατανθράκων λιπιδίων H πεπτική οδός διαιρείται> I. στοµατική κοιλότητα & περιεχόµενα όργανα πρόσληψη - κατάτµηση τροφής II. απλές διόδους (στοµατοφάρ.- οισοφάγο - πρωκτ. σωλ) µεταφέρουν τροφή υπολείµµατα III. πεπτική οδός (στόµαχ.- λεπ. & παχύ έντερο απευθυσ.) διάσπαση - απορρόφηση τροφής ήπαρ πάγκρεας σιελογόνοι αδένες => εκκενώνουν εκκρίσεις τους στο πεπτικό σωλήνα I. H τροφή υφίσταται κατάτµηση > στη στοµατική κοιλότητα & εφύγρανση το τοίχωµά της αποτελείται από 3 στρώµατα πολύστιβο πλακώδες µή κερατινοποιηµένο επιθήλιο 154
υποβλεννογόνιο χιτώνα που περιέχει > σιελογόνους αδένες ορώδεις - βλεννώδεις ίνες σκελετικών µυών στα βαθύτερα στρώµατα Περιοχή της στοµατικής κοιλότητας είναι η γλώσσα > ευκίνητο - µυώδες µόρφωµα του εδάφους της στοµ. κοιλότητας περιέχει γευσεο - υποδοχείς παίζει σηµαντικό ρόλο στη κίνηση της τροφής βαθύτεροι ιστοί στοµ. κοιλ. είναι η σκληρή υπερώα > απλή οστέϊνη πλάκα δόντια > τροποποιηµένο οστό σταθερά τοποθετηµένα σε οστέϊνα υποστηρίγµατα > άνω & κάτω γνάθο Στο στόµιο του στόµατος > βρίσκονται τα χείλη > εξωτερική επιφάνεια από τριχοφόρο δέρµα µε σµηγµατογόνους αδένες & εκκρινείς ιδρωτοποιούς πόρους > ελεύθερο ερυθρό κράσπεδο µεταξύ > εξωτερικής τριχοφ. επιφάνειας έφυγρης εσωτερικής επιφάνειας µή κερατινοποιηµένο πολύστιβο πλακώδες επιθ. > δίκτυο επιδερµικών ακρολοφιών εµφανή αιµοφόρα αγγεία (ροδοκόκκινη εµφάνιση) > εσωτερική επιφάν. χειλέων επενδύεται > µή κερατ. πολύστ. πλακώδ. επιθ. όχι καλά αναπτυγµ. δίκτ. ακρολ. µικρούς σιελ. αδένες διάσπαρτοι σµηγµατ. αδένες βαθύτερα στρώµατα > δεσµίδες γραµµωτών µυϊκών ινών Παρειές επενδύονται από παχύ µή κερατιν. πλακώδ. επιθ. (πλούσια σε γλυκογόνο) υποβλεννογόνιος > µικρούς σιελογόνους αδένες λίγους σµηγµατογόνους αδένες βαθύτεροι ιστοί > γραµµωτές µυϊκές ίνες (βυκανήτης µύς) Σκληρή υπερώα καλύπτεται από κερατιν. πολύστ. πλακ. επιθ. µε έντονο δίκτυο επιδερµιδικών ακρολοφιών υποβλεννογόνιος > πλούσιος σε σιελογόνους αδένες προσκολλάται στο περιόστεο οστικής υπερώας 155
Στοµατική επιφάνεια µαλθακής υπερώας καλύπτεται από µή κερατινοποιηµ. πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο εκτείνεται > ελεύθερο οπίσθιο χείλος > κροσσωτό κυλινδρικό επιθ. υποβλεννογόνιος > πολυάριθµοι σιελογόνοι αδένες άπεδο του στόµατος καλύπτεται από λεπτό µή κερατιν. πολύστ. πλακ. επιθ. µε πολλούς µικρούς & µεγάλους σιελογόνους αδένες Γλώσσα είναι µυώδες όργανο > κάτω επιφάν. καλύπτεται από λεπτό µή κερατινινοποιηµένο πλακώδες επιθ. > ραχιαία επιφάν. καλύπτεται από παχύ κερατινοποιηµένο πλακ. επιθ. ----- ------------------------------------------------------- διαιρείται > πρόσθια 2/ 3 => γραµµή σε σχήµα Λ από 6-10 περιχαρακωµένες θηλές οπίσθιο 1/ 3 υπάρχουν χαµηλές λείες ηµισφαιρικές υπεγέρσεις > ιστός γλωσσικής αµυγδαλής (λεµφικός ιστός υποβλεννογονίου) πρόσθια 2/ 3 παρατηρούνται προσεκβολές > θηλές 3 τύπων > περιχαρακωµένες τριχοειδείς µυκητοειδείς περιχαρακωµένες > µεγαλύτερες λιγότερες σαν αποπλατυσµένοι θόλοι περιβάλλονται από στενή αύλακα > µε γευστικούς κάλυκες δέχεται εκκρίσεις σιελογόνων αδένων τριχοειδείς > πολυπληθέστερες ψηλές λεπτές οξυκόρυφες κερατινοποιηµένες δεν έχουν ανιχνευτεί γευστικοί κάλυκες µυκητοειδείς > σχήµα µανιταριού διασκορπίζονται µεταξύ των τριχοειδών φέρουν γευστικούς κάλυκες 156
Tο µυϊκό τοίχωµα γλώσσας αποτελείται από > δεσµίδες σκελετικών µυϊκών ινών σε επιµήκη ανάµεσα τους > λιπώδης ιστός εγκάρσια > διάταξη λοξή όντια σκληρές - έντονα ασβεστοποιηµένες δοµές µέσα σε > υπερυψωµένες φατνιακές αποφύσεις διαιρούνται σε 2 ανατοµικά στοιχεία > µύλη (προεξέχει στοµ. κοιλότητα) ρίζα (προσαρµοσµένη στο οστό) & ο αυχένας (περιοχή µετάπτωσης) αποτελούνται από 5 δοµικά στοιχεία > κεντρική πολφική κοιλότητα οδοντίνη αδαµαντίνη οστεΐνη περιοδοντικό σύνδεσµο κεντρική πολφική κοιλότητα > µαλακός - κεντρικός πυρήνας περιέχει κολλαγόνο & ινοβλάστες σε ακυτταρική θεµέλιο ουσία περιέχει αιµοφόρα αγγεία & νευρικά κλωνία επενδύεται από οδοντινοβλάστες οδοντίνη > έντονα ασβεστοποιηµένο υλικό από > ανόργανα άλατα Ca οργανικό υλικό > κυτταροπλ. προσεκβ κολλαγόνου I γλυκοζαµινογλυκάν οδοντινοβλάστες > είναι υψηλά κυλινδρικά κυτ. µε πασσαλοειδή διάταξη έχουν πλούσιο αδρό E καλά αναπτυγµένη συσκευή Golgi µακριές κυτταροπλ. αποφυάδες µέσα > στα οδοντινικά σωληνάρια αδαµαντίνη > αποτελείται αποκλειστικά από ανόργανο άλας υδροξυαπατίτη σε πυκνά εξαγωγικά πρίσµατα κάθε πρίσµα εκτείνεται σε όλο το πάχος της ενδιάµεσος χώρος καταλαµβάνεται από κρυστάλλους υδροξυαπατίτη καλύπτει την περιοχή της ορατής µύλης οστεΐνη > είναι αποτιτανωµένος ιστός µε κολλαγόνο στη ρίζα είναι λεπτή - ακυτταρική βαθύτερη µοίρα είναι παχύτερη & περιέχει οστικές κοιλότητες & οστεϊνοκύτταρα υπάρχει µια στιβάδα οστεϊνοβλαστών απέναντι από > την επιφάνεια του περιοδοντικού συνδέσµου 157
περιοδοντικός σύνδεσµος > αποτελείται από πυκνό κολλαγόνο & ινοκύτταρα ινίδια κολλαγόνου εισέρχονται οστέϊνη ουσία δοντιού & του οστό του φατνίου µεταπίπτουν επίσης σε περιοδοντικά ινίδια των ούλων Tα ούλα είναι η µοίρα στοµατικού βλεννογόνου που καλύπτει > το φατνιακό οστό το επιθήλιο. είναι παχύ κερατινοποιηµένο πολύστ. πλακ. + καλά αναπτυγµένο δίκτυο ακρολοφιών µεταξύ δοντιού > βρίσκεται µικρή αύλακα µε λεπτό πολύστιβο πλακώδες & ούλων επιθήλιο υποβλεννογόνιος > διηθείται από κύτταρα χρόνιας φλεγµονής περιέχει περιοδοντικές ίνες των ούλων Σιελογόνοι αδένες η στοµατική κοιλότητα δέχεται εκκρίσεις από αδένες που βρίσκονται µέσα & έξω από αυτήν αµυλάση < ορώδεις λυσοζύµη βλεννώδεις κλάσµα IgA µεικτοί λακτοφερίνη κύριοι σιελογόνοι αδένες υπογνάθιοι παρωτίδες µεγάλοι υπογλώσσιοι υπογνάθιοι έχουν ωοειδές σχήµα βρίσκονται στις δύο πλευρές τραχήλου - κάτω από την κάτω γνάθο εκβάλλουν στο έδαφος στόµατος - εκατέρωθεν χαλινού της γλώσσας είναι µεικτοί αδένες ----- εκκριτικά λόβια (αδενοκυψέλες) για την ορώδη έκκριση > ευµεγέθη κυτ. µε έντονα πορφυρόχρωµα ζυµογ. κοκκία εκκριτικά λόβια για την βλεννώδη έκκριση > αραιοχρωµατικά κυτ. µε άφθονο διαυγές κυτταρόπλασµα στο τυφλό άκρο τους > ηµισεληνοειδής σχηµατισµός από ορώδη κυτ. (εκκριτικά λόβια εκβάλλουν) εµβόλιµους πόρους (κυβοειδές ή χαµηλό κυλινδρικό επιθ.) ενδολόβιους πόρους (υψηλό κυλινδρικό επιθ. + γραµµωτή µορφολ. κυτταροπλάσµατος) 158
µεσολόβιους πόρους (µή γραµµωτό συχνά ψευδοπολύστιβο επιθ.) µείζονες πόρους (µπορεί να έχουν κροσσωτό επιθ.) µεταξύ του επιθηλίου & της > λοβιδίων > υπάρχει δίκτυο µυοεπιθηλιακών κυτ. βασικής µεµβράνης & πόρων παρωτίδες τοποθετηµένες κάτω & εµπρός από το πτερύγιο του αυτιού είναι αποπλατυσµένες έχουν κάψα εκβάλλουν απέναντι 2 άνω γοµφίου είναι ορώδης αδένες > κυτ. πλούσια σε ζυµογόνα κοκκία ανάµεσα στα λόβια > ποικίλη ποσότητα λιπώδους ιστού µεγάλοι υπογλώσσιοι βρίσκονται στο έδαφος του στόµατος σε κάθε πλευρά του χαλινού γλώσσας εκβάλλουν κοντά ή µαζί µε πόρους υπογνάθιων αδένων αποτελούνται από βλεννοεκκριτικά κυτ. άλλοι σιελογόνοι αδένες του τοιχώµατος στοµατικής κοιλότητας ----------- ---------------------------------------------------------------------- γλωσσικούς αδένες (ραχιαία επιφάν. γλώσσας) µικρούς υπογλώσσιους αδένες (κοντά στους µεγάλους) χειλικούς αδένες (εσωτερική επιφάν. χειλέων) υπερώϊους αδένες (υποβλεν. σκληρής - µαλακής υπερώας) αµυγδαλικούς αδένες (βλεννογόν. υπερώϊας - φαρυγγικής αµυγδαλής) παρειακούς αδένες (υποβλεννογόνιο) II. Aπλοί σωλήνες µεταφοράς φάρυγγας προώθηση τροφής χωρίς σηµαντικές οισοφάγος µεταβολικές αλλαγές πρωκτός 159
Φάρυγγας είναι µυϊκοί σωλήνες επενδύονται από πολύστιβο πλακ.επιθ. φέρουν βλεννώδεις αδένες αρχίζει από βάθους του στόµατος > συνδέει ρινικό σύστ. αεροφόρων θαλάµων προς ανώτερο πέρας οισοφάγου & άνω πέρας τραχείας στοµατοφάρυγγας ρινοφάρυγγας (άνοιγµα στόµατ. πρός φάρυγγα) (αποτελεί το ρινικό στόµιο) O στοµατοφάρυγγας > επενδύονται από πολύστιβο πλακώδες µή κερατινοπ. επιθήλιο & ο φάρυγγας O ρινοφάρυγγας > καλύπτεται από πολύστιβο πλακώδες επιθ. κροσσωτό κυλινδρικό επιθ. (πρός ρινικές κοιλότητες) O υποβλεννογόνιος > περιέχει άφθονο λεµφικό ιστό > τη φαρυγγική αµυγδαλή O στοµατοφάρυγγας µέσα στον ελεύθερο χώρο µεταξύ γλωσσοϋπερώϊου & φαρυγγοϋπερώϊου τόξου υπερώϊες αµυγδαλές (µεγάλες λεµφικές αµυγδαλικές µάζες) Oισοφάγος µεταξύ φάρυγγα > µήκους 25 ε.κ > στο ύψος κρικοειδούς χόνδρου & στοµάχου πρός τα κάτω - µέση γραµµή πρόσθιο µεσοθωράκιο αριστερό χίασµα διαφράγµατος στόµαχος O βλεννογόνος αποτελείται από > µή κερατινοποιηµένο πολύστιβο πλακ. επιθήλιο χόριο βλεννογόνια µυϊκή στιβάδα βασική στιβάδα επιθηλίου > αρκετά στρώµατα κυττάρων κυβοειδή ή ορθογώνια µε βαθυχρωµατικούς πυρήνες πορφυρόχροο κυτταρόπλασµα βρίσκονται διάσπαρτα µελανοκύτταρα & νευροενδοκρινικά κυτ. πάνω από τη βασική στιβάδα > επιθηλιακά κυτ. είναι µεγαλύτερα είναι πλούσια σε γλυκογόνο πλησιάζοντας τον αυλό αποπλατύνονται 160
χόριο > αποτελείται από αραιές ίνες κολλαγόνου ινοβλάστες γλυκοζαµινογλυκάνες λεµφοκύτταρα ηωσινόφιλα λίγα σιτευτικά κυτ. πλασµατοκύτταρα βλεννογόνια µυϊκή στιβάδα > το πάχος της ποικίλλει ----- πιό παχιά στο κατώτερο άκρο (συνεχείς στιβάδες επιµήκων - κυκλοτερών ινών) στο ανώτερο τµήµα οι ίνες έχουν τυχαία κατανοµή υποβλεννογόνιος > µυϊκός χιτώνας > είναι παχύς περιέχει βλεννώδεις αδένες > εκκρίνουν όξινες βλέννες λεµφοκύτταρα - πλασµατοκύτταρα - ηωσινόφιλα πλούσιος σε αιµοφόρα αγγεία - λεµφαγγεία µικρά λεµφοζίδια > στην πλακωδο - κυλινδρική συµβολή ποικίλλει διατάσσεται σε κυκλοτερή & επιµήκη στιβάδα ανώτερο τριτηµόριο > γραµµωτές µυϊκές ίνες µέσο τριτηµόριο > γραµµωτές & λείες µυϊκές ίνες κατώτερο τριτηµόριο > λείες µυϊκές ίνες στη γαστροοισοφαγική συµβολή ο οισοφάγος επενδύεται από κυλινδρικό επιθήλιο Πρωκτικός σωλήνας έχει µήκος 3-4 ε.κ η διάµετρός του ελέγχεται από 2 συστήµατα σφιγκτήρων έσω πρωκτικό σφιγκτήρα > αποτελείται από λείες µυϊκές ίνες (πάχυνση κυκλοτερούς µυϊκής στιβ. κατώτερ. ορθού - ακούσιος έλεγχος) έξω πρωκτικό σφιγκτήρα > αποτελείται από σκελετικές µυϊκές ίνες (συνέχεται µε περιτονία & µύς πυελικού εδάφους - εκούσιος έλεγχος) βλεννογόνος > άνω πέρας επενδύεται από κυλινδρικό επιθ. ύψος οδοντωτής γραµµής από µή κερατιν. πολύστιβο πλακώδ. επιθ. αποτελείται από > µικρές ηµισεληνοειδείς > προσεκβολές + µικρές βλεννογονικές κάθετες πτυχές πρωκτικές στήλες 161
πρωκτικοί αδένες > µικροί διακλαδιζόµενοι > εκβάλλουν πάνω από οδοντωτή γραµµή σωληνώδεις περιπρωκτικοί αδένες > αποκρινείς αδένες περιπρωκτικού δέρµατος έσω αιµορροϊδικό πλέγµα > φλεβικό πλέγµα στον υποβλεννογ. πάνω οδοντωτή γραµµή έξω αιµορροϊδικό πλέγµα > στον υποβλεννογ. κοντά στο περιπρωκτικό δέρµα III. O πεπτικός σωλήνας είναι ένα σύνολο δοµών όπου πραγµατοποιούνται πέψη υλικού τροφής απορρόφηση τελικών προϊόντων πέψης απορρόφηση υγρών προσληφθέντων & εκκρινόµενων περιλαµβάνει > στόµαχο λεπτό έντερο > παχύ έντερο > δωδεκαδάκτυλο νήστιδα ειλεό τυφλό σκωληκοειδή κόλον ορθό O βλεννογόνος αποτελείται από καλυπτικό επιθήλιο χόριο βλεννογόνια µυϊκή στιβάδα ποικίλλει περιέχει διαφορετικούς τύπους κυτ > απορροφητικών & εκκριτικών επιθηλιακών κυτ. αποτελεσµατικότητα τους βελτιώνεται επιθηλιακών κυττάρων < µεταξύ < µε την αύξηση επιφανείας επαφής & περιεχοµένου αυλού ---------------------------------- επιτυγχάνεται µε το σχηµατισµό προσεκβολών ή πτυχώσεων > λαχνών πτυχών καταδύσεων επιθηλίου > σωληνώδεις δοµές µικτών αδένων > στο εσωτερικό & στο εξωτερικό του τοιχώµατος του σωλήνα 162
Χόριο > µεταβαλλόµενο στρώµα που αποτελείται από > ινοβλάστες κολλαγόνο γλυκοζαµινογλυκάνες µικρά αιµοφόρα αγγεία λεµφαγγεία νεύρα µακροφάγα λεµφοκύτταρα βλεννογόνια µυϊκή στιβάδα > έχει λεπτό µυϊκό στρώµα υποβλεννογόνιος > αποτελείται από > ινοβλάστες - κολλαγόνο - ακυττ. διάµεση ουσία αγγεία - λεµφαγγεία - νεύρα - γαγγλιακά κυτ. λεµφικές αθροίσεις - λεµφοζίδια µυϊκός χιτώνας > είναι υπεύθυνος για την προώθηση περιεχοµένου του αυλού επιτυγχάνεται µε τον περισταλτισµό (κίνηση συστολής) υπάρχουν 2 στρώµατα λείου µύ (στόµαχος 3 στρώµατα) > έξω επιµήκη έσω κυκλοτερή στιβάδα υπάρχουν µικρά αιµοφόρα αγγεία- λεµφαγγεία- νεύρα γαγγλιακά κυτ. (υπάρχουν επιπρόσθετα λίγοι σκελετικοί µύς > στον οισοφάγο & πρωκτικό σωλήνα) Σε ορισµένες περιοχές παρατηρείται > τοπική αύξηση του κυκλοτερούς µυός (συστελλόµενος) λειτουργεί ως σφιγκτήρας ----------------- πυλωρικός σφιγκτήρας > µεταξύ στοµάχου & δωδεκαδακτύλου γαστροοισοφαγικός σφιγκτήρας > µεταξύ κατώτερου οισοφάγου & ανώτερου τµήµατος στοµάχου ειλεοτυφλική βαλβίδα > µεταξύ τελικού ειλεού & τυφλού έσω σφιγκτήρας πρωκτού > στο ανώτερο πέρας πρωκτικού σωλήνα Oρογόνος > είναι ο εξωτερικός χιτώνας του πεπτικού σωλήνα αποτελείται από ινοβλάστες - κολλαγόνο - θεµέλια ουσία - λιποκύτταρα περιέχει µεγαλύτερα αγγεία - λεµφαγγεία - νεύρα 163
κατά το µεγαλύτερο µέρος του > η εξωτερική επιφάνειά του καλύπτεται από µεσοθηλιακά κυτ. Aνοσοποιητικό σύστηµα ο λεµφικός ιστός του βλεννογόνου του εντέρου επιτελεί την ανοσολογική άµυνα έναντι αντιγόνων χόριο (σε όλο το µήκος πεπτικού σωλήνα) > περιέχει λεµφοκύτταρα πλασµατοκύτταρα µακροφάγα µεγάλα λεµφοζίδια > στο βλεννογόνο > συχνά µε βλαστικά κέντρα & στον υποβλεννογόνιο ειλεό Παϋέριες πλάκες > B - κυτ. > επιθηλ. κυτ. βλεννογόνου περιοχής διαφέρουν T - κυτ. ονοµάζονται M- κύτταρα τα M - κύτταρα > είναι κυβοειδή ή αποπλατυσµένα φέρουν µικροπτυχές προσλαµβάνουν αντιγονικά µεγαλοµόρια από τον εντερικό αυλό & τα µεταφέρουν στην περιοχή ενδοεπιθηλιακού λεµφοκυττάρου διάσπαρτα λεµφοκύτταρα χορίου είναι > κυρίως T - κυτ. Nεύρωση το έντερο διαθέτει ενδογενή & εξωγενή νεύρωση ενδογενής > στον υποβλεννογόνιο χιτώνα σχηµατίζεται δίκτυο νεύρων & γαγγλιακών κυτ. πλέγµα του Meissner ανάµεσα στην έσω κυκλοτερή & την έξω επιµήκη στιβάδα µυϊκού χιτώνα > σχηµατίζεται δίκτυο πλέγµα του Auerbach εξωγενής > αυτόνοµες νευρικές ώσεις παρασυµπαθητικού (διεγερτικό) & συµπαθητικού (ανασταλτικό) διαµορφώνουν την δραστηριότητα της ενδογενούς νεύρωσης αισθητικά νεύρα > από νευρώνες κρανιακών & νωτιαίων πυρήνων > καταλήγουν στο έντερο ως αισθητικές απολήξεις 164
απαγωγές ώσεις > A. N. Σ > αποτελούν ενδιάµεσους µεσολαβητές σπλαχνικών αντανακλαστικών & αισθήσεων (όπως πείνα, πληρότητα) το άλγος & κάθε > προέρχεται από υπερβολική συστολή ή επώδυνη αίσθηση διάταση µυϊκής στιβάδας εντέρου Στόµαχος είναι µια διευρυσµένη περιοχή του πεπτικού σωλήνα όπου κατακρατείται & διαποτίζεται η κατατεµαχισµένη τροφή & µετατρέπεται σε παχύρευστη µάζα Tο µυϊκό τοίχωµα συνίσταται από λοξές κυκλοτερείς µυϊκές ίνες > είναι παχείς & όταν συστέλλονται επιµήκεις ο βλεννογόνος αναδιπλώνεται σε επιµήκεις πτυχές O στόµαχος λειτουργεί > ως προσωρινός αποθηκευτικός χώρος είναι διατάσιµος διαθέτει τον πυλωρικό σφιγκτήρα & γαστροοισοφαγικό σφιγκ. η τροφή µετατρέπεται σε > χυλό από τις εκκρίσεις του γαστρικού βλεννογόνου που είναι αραιό διάλυµα HCl πρωτεολυτικά ένζυµα > κυρίως πεψίνης άλλα ένζυµα όπως > ρενίνη - γαστρική λιπάση ουδέτερες βλέννες Eπιθήλιο έχει ως κύρια λειτουργία την έκκριση > οξέος πεπτικών ενζύµων βλέννης το εµβαδόν επιφανείας του στοµάχου αυξάνεται από > επιθηλιακές καταδύσεις που σχηµατίζουν αδένες υπάρχουν 5 τύποι κυττάρων γαστρικού επιθηλίου> βλεννοπαραγωγά οξεοπαραγωγά ενζυµοπαραγωγά αρχέγονα εντεροενδοκρινή επιφανειακά βλεννοπαραγωγά κυτ. > είναι υψηλά κυλινδρικά κυτ. έχουν πυρήνες στη βάση τους 165
αραιοχρωµατικό κυτταρόπλασµα µικρά κυστίδια βλέννης καλά αναπτυγµένο E - συσκευή Golgi βραχείες µικρολάχνες µε γλυκοκάλυκα κοντά στον αυλό > ενωτικά συµπλέγµατα µακριά από αυλό > µεσοκυτ. χάσµατα αυχενικά βλεννοπαραγωγά κυτ. > έχουν ακανόνιστο σχήµα είναι µικρότερα έχουν πυρήνες κοντά στη βάση τους µικρότερα κυστίδια βλέννης οξεοπαραγωγά κυτ. > µεγάλα πυραµιδικά κυτ. µε κεντρικούς πυρήνες αραιοχρωµατικό - ηωσινόφιλο κυτταρόπλασµα - κενοτοπιώδες βαθιές εγκολπώσεις προσαύλιας επιφάν. (µικροσωληνίσκοι) πολυάριθµες µικρολάχνες αθροίσεις στρογγύλων κυστιδίων µε διαυγές κέντρο συµβάλλουν στη µεταφορά ουσιών στρογγύλα µιτοχόνδρια > ιδιαίτερα στη περιφέρεια κυτταροπλ. περιέχουν άφθονη καρβονική ανυδράση για τη δηµιουργία H+ παράγουν ενδογενή παράγοντα που συνδέεται µε τη βιταµ. B12 ενζυµοπαραγωγά κυτ. > έχουν µεγάλους βασικούς πυρήνες περιέχουν ηωσινόφιλα κοκκία άφθονο αδρό E περιέχουν > πεψινογόνο στον αυλό µετατρέπεται σε πεψίνη υπεύθυνο για µετατροπή τροφής σε χυλό αρχέγονα κυτ. > είναι µικρά ωοειδή κυτ. µε παραβασικό πυρήνα σε φυσιολογικές συνθήκες > είναι λίγα σε αριθµό διαφοροποιούνται σε άλλους τύπους κυτ. ενδοκρινή κυτ. > είναι µικρά στρογγύλα κυτ. σε επαφή µε τη βασική µεµβράνη µε στρογγύλο - κεντρικό - βαθυχρωµατικό πυρήνα διαυγές κυτταρόπλασµα περιέχει νευροεκκριτικά κοκκία > ποικίλλουν σε αριθµό σχήµα µέγεθος εκκρίνουν > σεροτονίνη σωµατοστατίνη αγγειοδραστικό εντερικό πολυπεπτίδιο γαστρίνη µποµπεσίνη 166
O γαστρικός βλεννογόνος διαιρείται > σε 3 ιστολογικές ζώνες επιπολής ζώνη > αποτελείται από µια στιβάδα επιφαν. βλεννοπαραγωγών κυτ. µε καταδύσεις που καλούνται βοθρία ή κρύπτες τα βλεννώδη κυτ. είναι µικρότερα & µε λιγότερη βλέννα αυχενική ζώνη > µεταξύ επιπολής & > είναι στενή αποτελούµενη από αρχέγονα εν τω βάθει ζώνης & βλεννώδη κυτ. εν τω βάθει ζώνη > αποτελείται από αδένες > οι βάσεις τους είναι κοντά ή µέσα στη βλεννογόνια µυϊκή στιβάδα τα στόµιά τους ανοίγουν στις βάσεις των βοθρίων ποικίλλει > υπάρχουν 3 ιστολογικά πρότυπα που χωρίζουν το στόµαχο σε 3 µοίρες > την καρδιακή µοίρα το σώµα τον πυλωρό (πυλωρικό άντρο) Λεπτό έντερο αποτελεί την κύρια θέση απορρόφησης > αµινοξέων σακχάρων λιπών εκκρίνει ένζυµα για την ολοκλήρωση της πέψης οµικές παραλλαγές του βλεννογόνου > µε σκοπό την αύξηση του εµβαδού επιφανείας & υποβλεννογόνιου & αύξηση απορρόφησης θρεπτικών συστατικών µεγάλος αριθµός αναδιπλώσεων > πτυχών σε κυκλική διάταξη (πιό αναπτυγ. νήστιδα) επιφάνεια πτυχών σχηµατίζει > λάχνες που προέχουν µέσα στον εντερικό αυλό από βάση λαχνών σχηµατίζονται > σωληνώδεις αδένες ή κρύπτες πρός βλεννογόν. µυϊκή στιβάδα µυϊκή στιβάδα > έχει έσω κυκλοτερή & έξω επιµήκη στιβάδα υποβλεννογόνιος > είναι καλά αναπτυγµένος ιδιαίτερα αναπτυγµένος ο λεµφικός ιστός λεπτό έντερο µεταξύ > πυλωρού & > διαιρείται σε 3 µοίρες ειλεοτυφλικής βαλβίδας δωδεκαδάκτυλο νήστιδα ειλεό 167
δωδεκαδάκτυλο > αρχικά 20-25 ε.κ > βρίσκεται στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο νήστιδα > από το σηµείο ανάδυση του 12/ λου > καταλήγει ασαφώς στον ειλεό ειλεός > από τη νήστιδα µέχρι την ειλεοτυφλική βαλβίδα Στο επιθήλιο αναγνωρίζονται 3 ζώνες > λάχνες εντεροκύτταρα κρύπτες => βλεννώδη αυχενική ζώνη κύτ. Paneth ενδοκρινή αρχέγονα εντεροενδοκρινή > είναι ο κύριος κυτταρικός τύπος µε απορροφητική λειτουργία υψηλά κυλινδρικά κυτ. µε στρογγύλους - ωοειδείς πυρήνες στο κατώτερο 1/ 3 κυτ. έχει 2000-3000 πυκνές - ψηλές µικρολάχνες µε γλυκοκάλυκα (λεπτές νηµατοειδείς προσεκβολές κυτ. µεµβράνης) περιέχει ένζυµα σηµαντικά για την πέψη > λακτάση πεπτιδάση λιπάση αλκαλική φωσφατάση κυτταρόπλασµα κάτω από µικρολάχνες επιφ. > λυσοσώµατα λεπτό E ζεύγη κεντριολίων κυτταρόπλασµα κοντά στο πυρήνα > πλούσιο αδρό E άφθονα µιτοχόνδρια καλά σχηµ. συσκευή Golgi κυτταρόπλασµα µεταξύ πυρήνα - βασ. µεµβράνη > µιτοχόνδρια ριβοσώµατα πολυριβοσώµατα πλάγια τοιχώµατα παρουσιάζουν > περίπλοκες αλληλοεγκολπώσεις που αποτελούν θέση δραστηριότητας της ATPάσης για τα Nα+ & K+ η µικρολαχνωτή επιφ. > εµφανίζει δεσµοσώµατα & στενές ενώσεις βλεννοπαραγωγά κυτ. > βρίσκονται κυρίως στα ανώτερα 1/ 3 κρυπτών διάσπαρτα ανάµεσα στα εντεροκύτταρα σφαιρικά κυστίδια βλέννης στο προσαύλιο κυτταρόπλασµα αυξάνουν σε αριθµό στη νήστιδα & στον ειλεό 168
κυτ. Paneth > βρίσκονται στο κατώτερο 1/ 3 κρυπτών έχουν παραβασικούς πυρήνες έντονα µεγάλα ηωσινόφιλα κοκκία πλούσιο σε αδρό E περιέχει το ένζυµο λυσοζύµη (έλεγχος βακτηριδιακής χλωρίδας) ενδοκρινή κυτ. > εντοπίζονται στο κατώτερο 1/ 3 κρυπτών έχουν ευρεία βάση σε επαφή µε τη βασική µεµβράνη έχουν σφαιρικούς πυρήνες αραιοχρωµατικό κυτταρόπλασµα + νευροενδοκρινικά κοκκία σεροτονίνη εντερογλυκαγόνη σωµατοσταντίνη εκκριµατίνη γαστρίνη αγγειοδραστικό εντερ. πεπτίδιο αρχέγονα κυτ. > βρίσκονται στο κατώτερο 1/ 3 κρυπτών διαφοροποιούνται πρός ενδιάµεσα κυτ. > εντεροκυτ. & βλεννοκύτ. αυξάνουν σε κυτταρική απώλεια > υπερπλασία των κρυπτών το χόριο > αποτελείται από κολλαγόνο δικτυωτές ίνες ινοβλάστες γλυκοζαµινογλυκάνες αιµοφόρα τριχοειδή λεµφαγγεία νεύρα λίγες λείες µυϊκές ίνες λεµφοκύτταρα - πλασµατοκύτταρα - ηωσινόφιλα - µακροφάγα - σιτευτικά κυτ. κυρίως T - κυτ. IgA σ' όλη έκταση άνω κρύπτες άκρα λαχνών ο υποβλεννογόνιος > περιέχει λεµφαγγεία αιµοφόρα αγγεία πλέγµα νεύρων & γαγγλιακών κυττάρων λεµφοκυτταρικές αθροίσεις (διαπερνούν βλεν. µυϊκ. στιβ) αδένες Brunner (12/ λο) Tοπικές διαφορές το 12/ λο διαφέρει από το υπόλοιπο µέρος του λεπτού εντέρου βρίσκεται στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο φυλλοειδούς µορφολογίας οι λάχνες 169
περιέχει τους αδένες Brunner δέχεται τις εκκρίσεις από ήπαρ & πάγκρεας αδένες Brunner > όµοιοι µε υποβλεννογόνιους αδένες πυλωρικής µοίρας στοµάχου αποτελούνται από βλεννοπαραγωγά κυτ. > βραχείς πόρους εκβάλλουν στις βάσεις & πλευρικά τοιχώµατα αδενικών κρυπτών βλεννογόν. εκκρίνουν αλκαλικό βλεννώδες υλικό > προστατεύει βλεννογόνο & κάνει πιό αποτελεσµατικά παγκρεατικά ένζυµα εκκρίνουν ουρογαστρόνη > αναστέλλει παραγωγή οξέος στοµάχου Eξωκρινής µοίρα παγκρέατος διαχωρίζεται σε 4 µοίρες > κεφαλή αυχένα σώµα ουρά είναι επίµηκες όργανο µε την κεφαλή στο κοίλο του 12/ λου & µε την ουρά στο αριστερό υποχόνδριο κοντά στη πύλη του σπλήνα περιβάλλεται από λεπτή - ασαφή ινοκολλαγονώδη κάψα > που δίνει λεπτά ακανόνιστα διαφράγµατα διαιρώντας το πάγκρεας σε λόβια αποτελείται από σφαιρικές αθροίσεις εκκριτικών εξωκρινών κυτ. (αδενοκυψέλες) (κύτταρα µε ευρεία βάση - στενή επιφ. - µικρολάχνες) εκκρίνουν πρόδροµες µορφές πολλών ενζύµων θρυψινογόνο χυµοθρυψίνη προκαρβοξυπεπτιδάσες A & B λιπολυτικά ένζυµα αµυλάση - εστεράση - χοληστερόλη - ριβονουκλεάσες ενεργοποίηση προενζύµων πραγµατοποιείται µέσω µετατροπής του θρυψινογόνου στο12/ λικό αυλό από µια εντεροκινάση > σε θρυψίνη 170
η οποία πυροδοτεί αλληλουχία αντιδράσεων ώστε να µετατραπούν οι αδρανείς ουσίες σε ενεργά ένζυµα το σύστηµα των παγκρεατικών πόρων περιλαµβάνει εµβόλιµα σωληνάρια µεσολόβιους πόρους κύριους παγκρεατικούς πόρους εκβάλλουν στο φύµα του Vater H παγκρεατική έκκριση είναι αλκαλική λόγω επιλεκτικής έκκρισης διττανθρακικών ιόντων από το σύστηµα των πόρων ο έλεγχος παγκρεατικών εκκρίσεων πραγµατοποιείται από 2 ορµόνες > εκκριµατίνη χολοκυστοκινίνη εκκριµατίνη > διεγείρει την παραγωγή υγρού πλούσιου σε διτανθρακικά χολοκυστοκίνη > διεγείρει την απελευθέρωση ενζύµων από αδενοκυψέλες κυτ. παγκρ. νήστιδα είναι η κύρια θέση απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών εµφανίζει τη µέγιστη ανάπτυξη των πτυχών & το πολυπλοκώτερο σύστηµα δακτυλοειδούς τύπου λαχνών ειλεός διαθέτει την µεγαλύτερη ανάπτυξη λεµφικού ιστού > µεγάλα λεµφοζίδια οι παϋέρειες πλάκες µεταξύ χορίου & υποβλεννογονίου Παχύ έντερο περιλαµβάνει > τυφλό ανιόν - εγκάρσιο - κατιόν κόλον σιγµοειδές ορθό διαθέτει σταθερή δοµή µε παραλλαγές ανάµεσα κυρίως στο τυφλό & το ορθό κύρια λειτουργία > µετατροπή υδαρούς περιεχοµένου λεπτού εντέρου σε στερεό υλικό επιτυγχάνεται µε εκτεταµένη επαναρρόφηση ύδατος & διαλυτών αλάτων 171
όσο αυξάνεται η στερεότητα του περιεχοµένου> τόσο περισσότερη βλέννα εκκρίνεται για να διευκολύνει τη δίοδο των κοπράνων Tο επιθήλιο του βλεννογόνου αποτελείται από απορροφητικά & βλεννοπαραγωγά κυτ. > διατάσσονται σε ευθεία - σωληνώδη διάταξη κυτταρικοί τύποι > κυλινδρικά βλεννώδη αρχέγονα ενδοκρινικά κυλινδρικά κυτ. > είναι ο πιό συχνός τύπος είναι στενά - λεπτοφυή έχουν µικρολαχνωτή - ψηκτροειδή παρυφή εκκρίνουν ουδέτερο πολυσακχαρίτη έχουν αλατοαπορροφητική - υδατοαπορροφητική λειτουργία παρουσιάζουν ευδιάκριτους πλάγιους µεσοκυττάριους χώρους για ενεργητική µεταφορά υγρού καλά εξοπλισµένα µε ATPάσες Nα + & K + (πλάγιες κυτ. µεµβρ.) βλεννοπαραγωγά κυτ. > περιέχουν µεγάλους αριθµούς κοκκίων βλέννης κενοτόπια βλέννης (καλυκοειδή κυτ.) είναι µεγαλύτερα στο σιγµοειδές & το ορθό η βλέννη του κόλου & του ορθού > είναι θειωµένη σε υψηλό βαθµό αρχέγονα κυτ. > η βλέννη του τυφλού & του ανιόντος > λιγότερο θειωµένη & περιέχει ρίζες σιαλικού οξέος εντοπίζονται στον πυθµένα των σωληνοειδών καταδύσεων διαφοροποιούνται στους άλλους τύπους κυτ. του επιθηλίου ενδοκρινή κυτ. > είναι σχετικά λίγα ανάµεσα στους άλλους τύπους κυττάρων στο κατώτερο ήµισυ σωληνώδους κατάδυσης το χόριο > αποτελείται από κολλαγόνο δικτυωτές ίνες ινοβλάστες γλυκοζαµινογλυκάνες κάτω από τη βασική µεµβράνη του επιπολής επιθηλίου > υπάρχει στρώµα 172
συµπαγούς κολλαγόνου µέσα στο οποίο διεισδύουν λείες µυϊκές ίνες υπάρχουν επίσης > λεµφοκύτταρα - ηωσινόφιλα - µικρά λεµφοζίδια η βλεννογόνια µυϊκή στιβάδα > έχει έσω κυκλοτερή & έξω επιµήκη στιβάδα ελαστικές ίνες διαπερνάται από λεπτά νευρικά κλωνία υποβλεννογόνιου πλέγµατος η µυϊκή στιβάδα > αποτελείται από έσω κυκλοτερή & έξω επιµήκη > δεν είναι συνεχής > σε 3 ταινίες κολικές ταινίες Σκωληκοειδής µικρό σωληνώδες εγκόλπωµα τυφλού που καταλήγει τυφλά µήκους 5-10 ε.κ & διαµέτρου 0, 8 ε. κ έχει έξω επιµήκη - έσω κυκλοτερή µυϊκή στιβάδα ο υποβλεννογόνιος περιέχει αιµοφόρα αγγεία νεύρα λεµφικό ιστό επιθήλιο βλεννογόνου > ευθείς σωληνώδεις αδένες που περιέχουν > υψηλά κυλινδρικά καλυκοειδή λίγα εντεροενδοκρινικά κυτ. το χόριο & ο υποβλεννογόνιος > περιέχουν άφθονος λεµφικός ιστός + λεµφοζίδια (στα παιδιά) (στον ενήλικα) είναι πιο πλούσιος σε κολλαγόνο (στους γέροντες) εµφανίζει ίνωση κυρίως στη κορυφή 173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199