Κατανάλωση, Αποταμίευση και Προσδιορισμός του Εθνικού Εισοδήματος σε Κλειστή οικονομία χωρίς Δημόσιο Τομέα -Σκοπός: Εξήγηση Διακυμάνσεων του Πραγματικού ΑΕΠ - Δυνητικό Προϊόν: Το προϊόν που θα μπορούσε να παράγει μια οικονομία αν όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνταν πλήρως (ισορροπία σε όλες τις αγορές, πλήρης απασχόληση, φυσικό ποσοστό ανεργίας) - Μακροχρόνια Περίοδος: Διαχρονική Αύξηση Δυνητικού Προϊόντος (Θεωρία Μεγέθυνσης) - Βραχυχρόνια Περίοδος: Δεδομένο Δυνητικό Προϊόν Ερμηνεία Αποκλίσεων
Υποθέσεις Κεϋνσιανού Υποδείγματος (Βραχυχρόνια Περίοδος) (1) Σταθεροί Μισθοί Τιμές (2) Πλεονάζοντες Πόροι (Ακούσια Ανεργία, Ακούσια Πλεονάζουσα Παραγωγική Δυναμικότητα) - Πραγματικό Προϊόν < Δυνητικό Προϊόν - Προσδιορισμός Προϊόντος και Εισοδήματος από τη Συνολική Ζήτηση John Maynard Keynes (1936): ΕρμηνείαΜεγάληςΎφεσηςτου 30 - Δυνατότητα Σπειροειδούς Κίνησης κάτω από το Δυνητικό Προϊόν - Υποστήριξη Κυβερνητικής Παρέμβασης για Τόνωση της Ζήτησης - Κριτική Μονεταριστών: Αδυναμία Κεϋνσιανού υποδείγματος να ερμηνεύσει τον Πληθωρισμό
Συνιστώσες της Συνολικής Ζήτησης (χωρίς δημόσιο τομέα και εξωτερικό τομέα: G = X = M = 0) - Δύο Πηγές Ζήτησης Αγαθών: Κατανάλωση (C) και Επένδυση ( Ι ) AD = C + I (1) Ζήτηση Καταναλωτικών Αγαθών (C) - Προσωπικό Διαθέσιμο Εισόδημα (DPI): Το εισόδημα που λαμβάνουν τα νοικοκυριά από τις επιχειρήσεις συν τις μεταβιβαστικές πληρωμές μείον τους άμεσους φόρους. - Τα νοικοκυριά κατανέμουν το διαθέσιμο εισόδημά τους μεταξύ κατανάλωσης και αποταμίευσης - DPI = NNP = GNP = GDP = Y (χωρίς δημόσιο και εξωτερικό τομέα)
Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης Καταναλωτικών Αγαθών Υπόθεση: Όσο μεγαλύτερο είναι το διαθέσιμο εισόδημα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών. Άλλοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Καταναλωτικής Ζήτησης - Πλούτος των νοικοκυριών - Επιτόκιο - Προσφερόμενη Καταναλωτική Πίστη (Ικανότητα για Δανεισμό) - Προσδοκώμενο Μελλοντικό Εισόδημα - Προσδοκώμενο Μελλοντικό Επίπεδο Τιμών Εδώ, εστιάζουμε στη σχέση Εισοδήματος - Κατανάλωσης
Κατανάλωση και Εισόδημα στο ΗΒ σε σταθερές τιμές 1995, (1989-1998) Καταναλωτικές Δαπάνες Νοικοκυριών (δισ. ) 500 475 450 425 400 375 350 400 425 450 475 500 525 550 Πραγματικό Διαθέσιμο Εισόδημα (δισ. )
Συνάρτηση Κατανάλωσης - Η συνάρτηση κατανάλωσης δείχνει το επίπεδο της συνολικής κατανάλωσης που επιθυμούν τα νοικοκυριά σε κάθε επίπεδο του προσωπικού διαθέσιμου εισοδήματός τους. Μέση Ροπή προς Κατανάλωση (ΑPC): To ποσοστό του συνολικού εισοδήματος που επιθυμούν να καταναλώσουν τα νοικοκυριά. C APC = Y Οριακή Ροπή προς Κατανάλωση (MPC): To ποσοστό κάθε επιπλέον μονάδας εισοδήματος που επιθυμούν να καταναλώσουν τα νοικοκυριά. MPC ΔC = = ΔY dc dy
Παράδειγμα: Γραμμική Συνάρτηση Κατανάλωσης -Σταθερός όρος (=8): Αυτόνομη Καταναλωτική Ζήτηση (για Υ=0) MPC = 0.7 : Η κλίση της Συνάρτησης Κατανάλωσης APC = (8/Υ) + 0.7 : Φθίνουσα ως προς Υ. Κατανάλωση (C) C = 8 + 0.7 Y 0< MPC < 1 8{ 0 Εισόδημα (Υ)
Συνάρτηση Αποταμίευσης - Η συνάρτηση αποταμίευσης δείχνει το επίπεδο της συνολικής αποταμίευσης που επιθυμούν τα νοικοκυριά σε κάθε επίπεδο του προσωπικού διαθέσιμου εισοδήματός τους. Μέση Ροπή προς Αποταμίευση (ΑPS): To ποσοστό του συνολικού εισοδήματος που επιθυμούν να αποταμιεύσουν τα νοικοκυριά. S APS = Y Οριακή Ροπή προς Αποταμίευση (MPS): To ποσοστό κάθε επιπλέον μονάδας εισοδήματος που επιθυμούν να αποταμιεύσουν τα νοικοκυριά. ΔS ds MPS = = ΔY dy - Αφού όλο το εισόδημα είτε καταναλώνεται είτε αποταμιεύεται, η συνάρτηση αποταμίευσης μπορεί να εξαχθεί από τη συνάρτηση κατανάλωσης και αντιστρόφως (S = Y C ).
Παράδειγμα: Γραμμική Συνάρτηση Αποταμίευσης C = 8 + 0.7 Y => S = - 8 + 0.3Y (Θετική Συνάρτηση του Εισοδήματος) MPS = 0.3 : Κλίση της Συνάρτησης Αποταμίευσης APS = 0.3 8/Υ : Αύξουσα Συνάρτηση του Εισοδήματος dc ds Y = C + S MPC MPS 1 dy + dy = + = Αποταμίευση S = -88 + 0.3 Y 0 Εισόδημα
(2) Ζήτηση Επενδυτικών Αγαθών ή Επενδυτική Ζήτηση (Ι) -Η ζήτηση επενδυτικών αγαθών αποτελείται από τις σχεδιαζόμενες (ή προγραμματισμένες) αγορές φυσικού κεφαλαίου και τα προγραμματισμένα αποθέματα των επιχειρήσεων. - Η επενδυτική ζήτηση εξαρτάται από τις προβλέψεις των επιχειρήσεων για το ρυθμό μεταβολής της ζήτησης των προϊόντων τους. - Υπόθεση: Αυτόνομη Επενδυτική Ζήτηση (Ι σταθερό)
Συνολική Ζήτηση - Η Συνολική Ζήτηση (AD) αποτελείται από το ποσό που σχεδιάζουν να δαπανήσουν τα νοικοκυριά για κατανάλωση (C) και το ποσό που σχεδιάζουν να δαπανήσουν οι επιχειρήσεις για επένδυση (I). - Παράδειγμα: C = 8 + 0.7 Y, Ι = 22 => AD = C+I = 30 + 0.7 Y - H καμπύλη AD προκύπτει από μια παράλληλη μετατόπιση της συνάρτησης κατανάλωσης προς τα πάνω κατά το ποσό της επενδυτικής ζήτησης.
Η Καμπύλη Συνολικής Ζήτησης AD = C + I = 30 + 0.7 Y Συνολική Ζήτηση (AD) 30 8 I C = 8 + 0.7 Y Εισόδημα (Υ)
Προϊόν Ισορροπίας - Η αγορά προϊόντος βρίσκεται σε βραχυχρόνια ισορροπία όταν η συνολική ζήτηση (σχεδιασμένη συνολική δαπάνη) είναι ίση με το παραγόμενο προϊόν. - Το παραγόμενο προϊόν προσδιορίζεται από τη ζήτηση. Τα σχέδια των καταναλωτών ικανοποιούνται. Τα σχέδια των παραγωγών δεν ικανοποιούνται (υπάρχει ακούσια ανεργία και ακούσια πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα, εφόσον η ζήτηση είναι χαμηλότερη από το επίπεδο πλήρους απασχόλησης).
Διαγραμματική Απεικόνιση Ισορροπίας Σχεδιασμένη Δαπάνη (AD) Γραμμή 45 o E 100 Προϊόν, Εισόδημα (Υ) Ηγραμμήτων45 o παριστάνει τα σημεία όπου οι μεταβλητές στον οριζόντιο και στον κάθετο άξονα παίρνουν τις ίδιες τιμές. AD = 30+0.7Υ Ισορροπία στο σημείο Ε, όπου η καμπύλη AD τέμνει τη γραμμή των 45 o. - ΣτοσημείοΕ, ησχεδιασμένη δαπάνη (ζήτηση) ισούται με το παραγόμενο προϊόν και το εισόδημα (Υ).
Αλγεβρικός Υπολογισμός Ισορροπίας (1) C = 8 + 0.7 Y (Συνάρτηση Κατανάλωσης) (2) Ι = 22 (Συνάρτηση Επένδυσης) (3) Υ = AD = C + I (Συνθήκη Ισορροπίας) (Τρεις εξισώσεις με τρεις αγνώστους: C, I, Y) (1) (3) Y = 30 + 0.7Y Y E = 100 (προϊόν ισορροπίας) (2) C = 78, I = 22 είναι οι τιμές των άλλων μεταβλητών σε ισορροπία E E
Προσαρμογή στην Ισορροπία - Έστω Υ=30(<ΥΕ) => AD = 51 > Y (Υπερβάλλουσα Ζήτηση) Μη Προγραμματισμένη Μείωση των Αποθεμάτων Σήμα για τις Επιχειρήσεις να αυξήσουν την παραγωγή - Έστω Υ=120(>ΥΕ) => AD = 114 < Y (Υπερβάλλουσα Προσφορά) ΜηΠρογραμματισμένηΑύξησητωνΑποθεμάτων Σήμα για τις Επιχειρήσεις να μειώσουν την παραγωγή -Στο επίπεδο ισορροπίας Υ=100, δεν υπάρχει κίνητρο για μεταβολή του προϊόντος. - Ευσταθής Ισορροπία (εφόσον: κλίση AD<1)
Εναλλακτική Προσέγγιση: Αποταμίευση και Επένδυση - Συνθήκη Ισορροπίας: Υ = C + I => I = Y C (1) - Γνωρίζουμε: S = Y C (2) (1), (2) => I = S (Εναλλακτική Συνθήκη Ισορροπίας) - Το Εισόδημα Ισορροπίας προσαρμόζει τις σχεδιασμένες αποταμιεύσεις των νοικοκυριών ώστε να εξισωθούν με τις σχεδιασμένες επενδύσεις των επιχειρήσεων.
Διαγραμματική Απεικόνιση Ισορροπίας (Εναλλακτική Προσέγγιση) S, I S = -88 + 0.3Υ E I = 22 ΥΕ=100 Προϊόν, Εισόδημα (Υ)
Αλγεβρικός Υπολογισμός Ισορροπίας (Εναλλακτική Προσέγγιση) (1) S = -8 + 0.3 Y (Συνάρτηση Αποταμίευσης) (2) Ι = 22 (Συνάρτηση Επένδυσης) (3) I = S (Συνθήκη Ισορροπίας) (Τρεις εξισώσεις με τρεις αγνώστους: S, I, Y) (1) (3) 22 = 8 + 0.3Y Y E = 100 (προϊόν ισορροπίας) (2) - Οι δύο προσεγγίσεις είναι ισοδύναμες.
Διάκριση μεταξύ Σχεδιασμένης και Πραγματοποιούμενης Επένδυσης - Συνθήκη Ισορροπίας: Σχεδιασμένη Επένδυση = Σχεδιασμένη Αποταμίευση (I I = S) S - Ορισμός Εθνικών Λογαριασμών: Πραγματοποιούμενη Επένδυση = Πραγματοποιούμενη Αποταμίευση (ακόμα και αν η οικονομία δε βρίσκεται σε ισορροπία) Πραγματοποιούμενη Επένδυση = Σχεδιασμένη Επένδυση + Μη Σχεδιασμένη Επένδυση Πραγματοποιούμενη Αποταμίευση = Σχεδιασμένη Αποταμίευση + Μη Σχεδιασμένη Αποταμίευση - Όταν η οικονομία δε βρίσκεται σε ισορροπία (Ι S, AD Y), ημη σχεδιασμένη επένδυση (μη σχεδιασμένη μεταβολή των αποθεμάτων) ή η μη σχεδιασμένη αποταμίευση (ανικανοποίητη κατανάλωση) εξασφαλίζει την ισότητα μεταξύ πραγματοποιούμενης επένδυσης και πραγματοποιούμενης αποταμίευσης.
Μεταβολές στη Συνολική Ζήτηση και ο Πολλαπλασιαστής -Έστω αύξηση της επενδυτικής ζήτησης από 22 σε 31. - Νέα ισορροπία στο σημείο Ε. AD Ε Ε 45 o AD = = 39 + 0.7Υ AD = 30 + 0.7Y 100 130 Προϊόν, Εισόδημα Η αύξηση του εισοδήματος ισορροπίας (ΔΥ=30) είναι μεγαλύτερη από την αρχική αύξηση της ζήτησης (ΔΙ=9).
- Πολλαπλασιαστής (k) είναι ο λόγος της μεταβολής του προϊόντος ισορροπίας προς τη μεταβολή της αυτόνομης ζήτησης. ΔY 30 k = (= = 3,33 στο παράδειγμα) ΔI 9 ΔY ΔY 1 1 - Είναι: k = = = = > 1 ΔI ΔS MPS 1 MPC - Πολλαπλασιαστικές Επιπτώσεις στην καταναλωτική ζήτηση από μια αρχική αύξηση της επενδυτικής ζήτησης: Δ Y 2 3 1 = 1 + MPC + MPC + MPC +... = ΔI 1 MPC - Όσο μεγαλύτερη είναι η MPC (δηλ. όσο μικρότερη είναι η MPS), τόσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του πολλαπλασιαστή.
Το Παράδοξο της Φειδούς -Έστω ότι αυξάνεται κατά 6 μονάδες η επιθυμία των νοικοκυριών για αποταμίευση σε κάθε επίπεδο εισοδήματος. - Νέα ισορροπία στο σημείο Ε. S, I S = -22 + 0.3Υ Ε Ε I = 22 S = -88 + 0.3Υ 80 100 Προϊόν, Εισόδημα (Υ) Το Παράδοξο της Φειδούς: Στη βραχυχρόνια περίοδο, ηαύξηση της επιθυμίας για αποταμίευση οδηγεί στη μείωση του εισοδήματος ισορροπίας, ενώ η αποταμίευση παραμένει αμετάβλητη στη νέα ισορροπία.