ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΕΩΣ Κεφάλαιο 3ο Εισαγωγή! Στο μέρος αυτό του μαθήματος θα εξετάσουμε πως προσδιορίζεται η κατανάλωση και η αποταμίευση των νοικοκυριών (τα δύο μέρη του διαθέσιμου προσωπικού εισοδήματος) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 2
Βασικές υποθέσεις! Στην παρακάτω ανάλυση υποθέτουμε:! Σταθερό επίπεδο τιμών! Κλειστή οικονομία! Δεν υπάρχουν αποθεματικά (όλα τα κέρδη διανέμονται)! Δεν υπάρχει κρατικός τομέας! Και επομένως Y! NI! Y d (καθαρό εθνικό προϊόν=εθνικό εισόδημα=διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 3 Προσδιοριστικοί παράγοντες κατανάλωσης! Οι βασικές κατά Keynes προτάσεις:! Η συνολική κατανάλωση εξαρτάται κυρίως από το συνολικό εισόδημα! Η σχέση κατανάλωσης και εισοδήματος είναι θετική αλλά όχι ένα προς ένα! Όσο περισσότερο αυξάνει το εισόδημα τόσο μειώνεται ο ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης! Εκτός του εισοδήματος υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την κατανάλωση και θα εξετασθούν παρακάτω Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 4
Η κατανάλωση ως συνάρτηση του εισοδήματος 400 Δαπάνες Consumers' κατανάλωσης expenditure (δισ. Λίρες b at σε 1990 τιμές prices 1990) 350 300 250 200 150 100 100 200 300 400 500 Προσωπικό Personal disposable διαθέσιμο income εισόδημα b at (δισ. 1990 Λίρες pricesσε τιμές 1990) Προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα και κατανάλωση στο Ην. Βασίλειο, 1948-95 Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 5 Η κατανάλωση ως συνάρτηση του εισοδήματος Κατανάλωση Εισόδημα Συνάρτηση κατανάλωσης Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 6
Οριακή ροπή προς κατανάλωση Εισόδ ημα (Υ) Καταν άλωση (C) Αποταμ ίευση (S) 0 8-8 20 22-2 40 36 4 60 50 10 80 64 16 100 78 22 120 92 28! Αυτόνομη κατανάλωση Η κατανάλωση με μηδέν εισόδημα! Οριακή Ροπή προς Κατανάλωση Η ΚΛΙΣΗ της συνάρτησης κατανάλωσης (το τμήμα του επιπλέον εισοδήματος που διοχετεύεται στην κατανάλωση)! Μέση ροπή προς κατανάλωση (C/Y) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 7 Η αποταμίευση ως συνάρτηση του εισοδήματος Αποταμίευση Εισόδημα Συνάρτηση αποταμίευσης Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 8
Οριακή ροπή προς αποταμίευση! Η συνάρτηση αποταμίευσης δείχνει το επίπεδο της αποταμίευσης που επιθυμούν τα νοικοκυριά σε κάθε επίπεδο του προσωπικού διαθέσιμου εισοδήματός τους! Οριακή Ροπή προς Αποταμίευση Το τμήμα του επιπλέον εισοδήματος που διοχετεύεται στην αποταμίευση! Μέση ροπή προς αποταμίευση Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 9 Μέσες και οριακές ροπές Εισόδημα (Υ) Κατανάλωση (C) Αποταμίευση (S) ΜΡΚ =C/Y ΜΡΑ =S/Y ΟΡΚ =ΔC/ΔY ΟΡΑ =ΔS/ΔY 0 8-8 - - 20 22-2 22/20=1.1-2/20= -0.1 14/20=0.7 6/20=0.3 40 36 4 36/40=0.9 4/40=0.1 14/20=0.7 6/20=0.3 60 50 10 50/60=0.83 10/60=0.17 14/20=0.7 6/20=0.3 80 64 16 64/80=0.8 16/80=0.2 14/20=0.7 6/20=0.3 100 78 22 78/100=0.78 22/100=0.22 14/20=0.7 6/20=0.3 120 92 28 92/120=0.77 28/120=0.23 14/20=0.7 6/20=0.3 Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 10
Μέσες και οριακές ροπές! Το άθροισμα της μέσης ροπής προς κατανάλωση και αποταμίευση είναι ίσο με τη μονάδα (C/Y+S/Y = (C+S)/Y = Y/Y = 1)! Το άθροισμα της οριακής ροπής προς κατανάλωση και αποταμίευση είναι ίσο με τη μονάδα (ΔC/ΔY+ΔS/ΔY = (ΔC+ΔS)/ΔY = ΔY/ΔY = 1) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 11 Άλλες θεωρίες κατανάλωσης Άλλες θεωρίες κατανάλωσης! Υπόθεση του Μόνιμου Εισοδήματος Αναπτύχθηκε από τον Milton Friedman. Ισχυρίζεται πως τα άτομα επιθυμούν να ομαλοποιούν το ύψος της προγραμματισμένης τους κατανάλωσης, ακόμα και όταν το εισόδημά τους έχει διακυμάνσεις.! Μόνιμο εισόδημα είναι το μέσο μακροπρόθεσμα προσδοκώμενο εισόδημα. Η κατανάλωση εξαρτάται από το μόνιμο εισόδημα και όχι από το τρέχον, προσωρινά διαθέσιμο εισόδημα Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 12
Άλλες θεωρίες κατανάλωσης Πραγματικό εισόδημα Εισόδημα, Κατανάλωση Μόνιμο εισόδημα Ηλικία Θάνατος Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 13 Άλλες θεωρίες κατανάλωσης! Υπόθεση του Κύκλου Ζωής Αναπτύχθηκε από τον Ando και Mondiliani. Τα σχέδια ενός ατόμου για την κατανάλωσή του κατά τη διάρκεια της ζωής του βασίζονται στο εισόδημα που προσδοκά να αποκτήσει κατά τη διάρκεια της ζωής του Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 14
Άλλες θεωρίες κατανάλωσης! Το μέγεθος του πλούτου και τα επιτόκια μπορούν να επηρεάσουν το ύψος της κατανάλωσης! Τα άτομα θα αντιδρούσαν σε μια μεταβολή στην οικονομία, όπως λ.χ. σε μια μεταβολή του φόρου, με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το αν προσδοκούν ότι οι μεταβολές αυτές θα έχουν μόνιμο ή προσωρινό χαρακτήρα Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 15 Άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της κατανάλωσης! Κατοχή ρευστών διαθεσίμων (μορφές χρήματος εύκολα ρευστοποιήσιμες)! Όσο περισσότερα ρευστά διαθέσιμα υπάρχουν τόσο υψηλότερη είναι η κατανάλωση για κάθε επίπεδο εισοδήματος (μετακίνηση της συνάρτησης κατανάλωσης (αποταμίευσης) προς τα πάνω(κάτω)) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 16
Άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της κατανάλωσης! Επιτόκιο! Όσο μεγαλύτερο είναι το επιτόκιο τόσο μεγαλύτερο είναι το «κόστος» κατανάλωσης! Όσο μεγαλύτερο είναι το επιτόκιο τόσο πιο εύκολο είναι να φτάσεις ένα επιδιωκόμενο εισόδημα (χρειάζονται λιγότερες αποταμιεύσεις) και επομένως αυξάνει η κατανάλωση Δεν είναι σαφής η σχέση επιτοκίου-κατανάλωσης Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 17 Άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της κατανάλωσης! Δυνατότητα δανεισμού! Η δυνατότητα δανεισμού ρευστών διαθεσίμων μειώνει την ανάγκη αποταμίευσης και άρα αυξάνει την κατανάλωση! Προσδοκίες εισοδήματος! Προβλεπόμενη μείωση του μελλοντικού εισοδήματος αυξάνει την τωρινή αποταμίευση Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 18
Άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της κατανάλωσης! Προσδοκίες επιπέδου τιμών! Προσδοκώμενη αύξηση των τιμών (κυρίως διαρκών αγαθών) θα αυξήσει την τωρινή κατανάλωση έτσι ώστε να μειωθεί το συνολικό κόστος! Αποθέματα διαρκών καταναλωτικών αγαθών! Όσο μεγαλύτερα τα αποθέματα τόσο μικρότερη η τωρινή κατανάλωση Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 19 Σύνοψη! Κύριος προσδιοριστικός παράγοντας της κατανάλωσης (και της αποταμίευσης καθώς C+S=Y) είναι το εισόδημα! Υπάρχει θετική σχέση μεταξύ κατανάλωσης και εισοδήματος (υποθέτουμε εδώ ότι είναι γραμμική, ΟΡΚ & ΟΡΑ είναι σταθερές)! ΜΡΚ+ΜΡΑ=1 & ΟΡΚ+ΟΡΑ=1 Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 20