ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Transcript

1 ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Δρ. Β.ΜΠΑΜΠΑΛΟΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

2 Κλασικοί οικονομολόγοι έναντι του Keynes Σύμφωνα με τους κλασικούς η διεκπεραίωση συναλλαγών αποτελεί το βασικό κίνητρο διακράτησης μετρητών. Ο Keynes ωστόσο διατύπωσε πως το χρήμα είναι κάτι περισσότερο από ένα μέσο συναλλαγών.

3 Ζήτηση χρήματος με βάση 3 κίνητρα Σύμφωνα με τον Keynes τα άτομα κινούνται από ό33 διαφορετικά κίνητρα σχετικά με την διακράτηση ρευστών διαθεσίμων: Το κίνητρο για συναλλαγές Το κίνητρο για προφύλαξη έναντι απρόβλεπτων καταστάσεων Το κίνητρο για κερδοσκοπία Η συνολική ζήτηση χρήματος αποτελεί το άθροισμα των παραπάνω επιμέρους 3 μορφών ζήτησης Συνολική ζήτηση χρήματος=προτίμηση ρευστότητας κατά τον Keynes

4 Ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς Το μέσο ποσό των χρηματικών διαθεσίμων που θα πρέπει να παρακρατήσει ρ ένα άτομο εξαρτάται από τον συγχρονισμό μεταξύ του χρόνου εισπράξεων και πληρωμών. Στην ιδανική περίπτωση του τέλειου συγχρονισμού το άτομο ή επιχείρηση δεν χρειάζεται να παρακρατεί ρευστά διαθέσιμα για συναλλακτικούς σκοπούς.

5 Ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς Το μέσο ποσό ρευστών διαθεσίμων που απαιτείται για τις συναλλαγές ενός ατόμου ή επιχείρησης μειώνεται καθώς αυξάνει η συχνότητα είσπραξης των εσόδων και αντίστροφα. Το παραπάνω ισχύει κάτω από κάποιες συγκεκριμένες υποθέσεις: Οι άλλοι παράγοντες παραμένουν σταθεροί Οι συνολικές εισπράξεις ενός ατόμου κατά την διάρκεια του χρόνου παραμένουν αμετάβλητες

6 Ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς Το συνολικό ποσό των εισπράξεων δαπανάται ολόκληρο λ κατά την διάρκεια του χρόνου Οι πληρωμές γίνονται ισόποσα κατά την διάρκεια του χρόνου Το μέσο ποσό των ρευστών διαθεσίμων το οποίο πρέπει να παρακρατήσει ένα άτομο ή επιχείρηση για τις συναλλαγές του αυξάνεται (μειώνεται) με την αύξηση (μείωση) της χρηματικής αξίας των συναλλαγών του.

7 Ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς ως συνάρτηση του εισοδήματος Αύξηση στο ΑΕΠ μιας οικονομίας οδηγεί πάντα σε αύξηση του συνολικού όγκου συναλλαγών. Αξία του συνολικού όγκου συναλλαγών υπερβαίνει κατά πολύ το συνολικό ακαθάριστο εθνικό εισόδημα. Το ποσό των ρευστών διαθεσίμων που το κοινό επιθυμεί να παρακρατεί για την διενέργεια συναλλαγών αποτελεί μια γραμμική εξίσωση του εισοδήματος. M d=κ(y)

8 Ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς ως συνάρτηση του εισοδήματος Τα χρηματικά άδιαθέσιμα που παρακρατούνται για συναλλακτικούς σκοπούς είναι συνάρτηση του επιπέδου του εισοδήματος (έστω έ Κ=1/4) / Όπου M d είναι ηζήτηση ηχρήματος ςγια συναλλακτικούς σκοπούς Y είναι το επίπεδο εισοδήματος K αναλογία του συνολικού εισοδήματος που παρακρατείται με την μορφή ρευστών διαθεσίμων για συναλλακτικούς σκοπούς.

9 Ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς ως συνάρτηση του εισοδήματος Η τιμή του Κ εξαρτάται από θεσμικούς και διαρθρωτικούς παράγοντες της οικονομίας τους οποίους υποθέτουμε πως είναι βραχυχρόνια σταθεροί. Ο κύριος προσδιοριστικός παράγοντας των μεταβολών στο ποσό των χρηματικών ρευστών διαθεσίμων για συναλλακτικούς σκοπούς είναι οι μεταβολές του όγκου των συναλλαγών ή οι μεταβολές του επιπέδου του εισοδήματος δοθείσης της υπόθεσης ότι υπάρχει μια σταθερή αναλογία μεταξύ συναλλαγών και εισοδήματος.

10 Ζήτηση χρήματος για σκοπούς προφύλαξης Τα άτομα και οι επιχειρήσεις παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων αναγκών. Το ποσό αυτό εξαρτάται κατά το μεγαλύτερο μέρος από το επίπεδο του εισοδήματος σύμφωνα με τον Keynes. Όσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα τόσο πιθανότερο είναι το άτομο ή η επιχείρηση να παρακρατήσει μεγαλύτερο ποσό ρευστών για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων.

11 Ζήτηση χρήματος για σκοπούς προφύλαξης Η παρακράτηση ρευστών για σκοπούς προφύλαξης εξαρτάται και από το επιτόκιο. Όταν τα επιτόκια είναι υψηλά τα άτομα μπορεί να δελεαστούν να διαθέσουν μέρος των ρευστών διαθεσίμων που προορίζονται για έκτακτες καταστάσεις σε επενδύσεις που μπορεί να αποφέρουν ένα υψηλότερο εισόδημα. Άρα η ζήτηση χρήματος για σκοπούς πρόνοιας αναμένεται να μεταβάλλεται αντίστροφα σε σχέση με τις μεταβολές του επιτοκίου.

12 Ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Ηβ βασική ήδιαφορά της κλασικής θεωρίας από την Κεϋνσιανή είναι η ζήτηση χρήματος για σκοπούς κερδοσκοπίας. Σύμφωνα με την κλασική θεωρία τα άτομα ή οι επιχειρήσεις διακρατούν το ποσό των ρευστών διαθεσίμων που χρειάζονται για τις συναλλαγές τους και για λόγους προφύλαξης μόνο. Ο Keynes υποθέτει ότι όποιος αγοράζει χρεόγραφα προσδοκά ότι το επιτόκιο δεν θα αυξηθεί σημαντικά κατά την περίοδο διακράτησης των χρεογράφων.

13 Ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Παρακράτηση ρευστών ή επένδυση σε χρεόγραφα; Σύμφωνα με τον Keynes σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή θα υπάρχει μια τιμή του επιτοκίου της αγοράς η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κανονική. Εάν το επιτόκιο της αγοράς είναι πάνω (κάτω) από την κανονική τιμή τα άτομα θα αναμένουν μείωση (αύξηση) του επιτοκίου της αγοράς. Τιμή διηνεκούς ράντας?

14 Ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Σύμφωνα με την παραπάνω άποψη για οποιοδήποτε άτομο σε οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να ισχύουν τα εξής: Α) Είτε αναμένει να μειωθεί το επιτόκιο της αγοράς οπότε αναμένει κέρδη από την ανατίμηση της ομολογίας και από τα έσοδα των τόκων οπότε θα προτιμήσει τις ομολογίες έναντι του ρευστού Β) Είτε αναμένει να αυξηθεί το επιτόκιο αγοράς οπότε προσδοκά απώλειες κεφαλαίου από την αναμενόμενη μείωση της τιμής των ομολογιών.

15 Ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Εάν η αναμενόμενη απώλεια κεφαλαίου είναι μικρότερη από τα έσοδα τόκων από την παρακράτηση των ομολογιών τότε το άτομο θα προτιμήσει τις ομολογίες αντί ρευστών. Σε διαφορετική περίπτωση θα προτιμήσει τα ρευστά έναντι των ομολογιών. Υπάρχει όμως μια περίπτωση στην οποία το άτομο είναι αδιάφορο μεταξύ των δυο επιλογών.

16 Ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Υπάρχει λοιπόν και μια τρίτη πιθανότητα όπου ηαναμενόμενη μ απώλεια κεφαλαίου να είναι ίση με τα έσοδα των τόκων, έτσι ώστε η συνολική προσδοκώμενη απόδοση από τις ομολογίες να είναι μηδέν. Υπάρχει μια δεδομένη δ τιμή του τρέχοντος επιτοκίου αγοράς που συνήθως ονομάζεται κρίσιμη τιμή.

17 Ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Όταν το τρέχον επιτόκιο της αγοράς (i) είναι πάνω (κάτω) από την κρίσιμη τιμή (i c ) η αναμενόμενη απόδοση από την παρακράτηση ομολογιών είναι θετική (αρνητική). Στην περίπτωση που i>i c η ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς είναι μηδέν. Στην περίπτωση που i<i c η ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς θα είναι ίση με την ποσότητα των ρευστών διαθεσίμων που προορίζονται για κερδοσκοπικούς σκοπούς.

18 Ατομική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Όταν το τρέχον επιτόκιο της αγοράς είναι ίσο με την κρίσιμη τιμή ηαναμενόμενη μ απόδοση από την παρακράτηση ομολογιών είναι μηδενική. Σε αυτή την περίπτωση, το άτομο είναι αδιάφορο δάφ μεταξύ ξύδιακράτησης χρήματος με την μορφή ρευστών διαθεσίμων και ομολογιών.

19 Συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Σύμφωνα με τον Keynes τα άτομα δρουν με διαφορετικό τρόπο οπότε θα έχουν και διαφορετική γνώμη για την εξέλιξη της τιμής του επιτοκίου. Συνεπώς θα διαφέρει και η κρίσιμη τιμή του επιτοκίου βάσει του οποίου λαμβάνονται οι αποφάσεις. Σύμφωνα με τον Keynes λοιπόν:

20 Συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Όσο υψηλότερο είναι το τρέχον επιτόκιο της αγοράς τόσο περισσότερα άτομα θα αναμένουν ότι το τρέχον επιτόκιο της αγοράς θα μειωθεί στο μέλλον και συνεπώς τόσο περισσότερα άτομα θα προτιμήσουν να επενδύσουν τα χρήματα σε ομολογίες παρά να τα διακρατήσουν σε ρευστά διαθέσιμα. Στην περίπτωση αυτή η ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς θα είναι χαμηλή. Το αντίθετο θα συμβεί ίόσο χαμηλότερο είναι το επιτόκιο της αγοράς.

21 Συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Η συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς είναι συνάρτηση του επιτοκίου της αγοράς: M L =M L (i) Όσο υψηλότερο είναι το τρέχον επιτόκιο της αγοράς τόσο μικρότερη θα είναι η συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Όσο χαμηλότερο είναι το τρέχον επιτόκιο της αγοράς τόσο μεγαλύτερη θα είναι η συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς (Διάγραμμα)

22 Συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς Όταν το επιτόκιο είναι i 1 δεν υπάρχει ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς και όλη η ποσότητα ρευστών διαθεσίμων που προορίζεται για κερδοσκοπικούς σκοπούς διατίθεται για την αγορά ομολογιών. Όταν το επιτόκιο μειωθεί από i 1 σε i 2 τότε η συνολική ζήτηση χρήματος αυξάνει από 0 σε M 1. Εάν το επιτόκιο μειωθεί ακόμα περισσότερο στο i 3 τότε η ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο σε M 2. Τι παρατηρούμε όταν το επιτόκιο γίνει i 4

23 Παγίδα ρευστότητας Όταν το επιτόκιο της αγοράς μειωθεί σημαντικά τότε κανένα άτομο δεν θα επιθυμεί να επενδύσει σε ομολογίες με αποτέλεσμα η ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς να είναι απεριόριστη. Η συνολική ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς εμφανίζεται πλήρως ελαστική σε σχέση με το επιτόκιο της αγοράς. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε από τον Keynes παγίδα ρευστότητας (liquidity trap).

24 Παγίδα ρευστότητας Όταν το επιτόκιο είναι πολύ χαμηλό τα άτομα προτιμούν να διατηρούν ρευστά διαθέσιμα αντί να επενδύουν σε ομολογίες. Πολύ χαμηλό επιτόκιο σημαίνει πολύ υψηλή τιμή των ομολογιών και λόγω της αναμενόμενης αύξησης των επιτοκίων η τιμή των ομολογιών αναμένεται να υποχωρήσει. Η πτώση της τιμής των ομολογιών συνεπάγεται απώλεια κεφαλαίου για τους ομολογιούχους η οποία είναι μεγαλύτερη από την απώλεια τόκων λόγω διατήρησης ρευστών διαθεσίμων.

25 Συνολική ζήτηση χρήματος ή προτίμηση ρευστότητας Η συνολική ζήτηση χρήματος αποτελείται από το άθροισμα των επιμέρους ζητήσεων χρήματος. Η ζήτηση η χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς και σκοπούς πρόνοιας εξαρτάται από το επίπεδο του συνολικού εισοδήματος. Η ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς εξαρτάται από το επίπεδο του επιτοκίου.

26 Συνολική ζήτηση χρήματος ή προτίμηση ρευστότητας Ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς και σκοπούς πρόνοιας:m t=m t t( (Y) Ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς σκοπούς: M L =M L (i) Τότε, σύμφωνα με τα παραπάνω η συνολική ζήτηση χρήματος (M d ) θα είναι το άθροισμα των παραπάνω ζητήσεων: M d =M t (Y)+ M L (i)

27 Μετακεϋνσιανές προσεγγίσεις ζήτησης χρήματος Οι Baumol l& Tbi Tobin (δεκαετία ί του 50) κατέληξαν ότι η ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς είναι θετική συνάρτηση του εισοδήματος και αρνητική συνάρτηση του επιπέδου του επιτοκίου. Οι Whalen & Tsiang (δεκαετία του 70) διατύπωσαν την θεωρία ότι η ζήτηση χρήματος για σκοπούς πρόνοιας εξαρτάται όχι μόνο από το εισόδημα αλλά και από άλλους παράγοντες όπως το επιτόκιο. Όσο υψηλότερο είναι το επιτόκιο τόσο μικρότερηείναιηζήτησηχρήματοςγιατην είναι η την αντιμετώπιση εκτάκτων δαπανών.

28 Μετακεϋνσιανές προσεγγίσεις ζήτησης χρήματος Ο Tbi Tobin έκανε μια σημαντική συνεισφορά πάνω στην θεωρία ζήτησης για κερδοσκοπικούς σκοπούς. Σύμφωνα με τον Keynes το άτομο έχει να επιλέξει μεταξύ τοποθέτησης όλου του πλούτου του σε ρευστά διαθέσιμα ή σε ομολογίες. Αντίθετα, ο Tobin υποστήριξε ότι το άτομο μπορεί να τοποθετήσει ένα μέρος του πλούτου του σε ρευστά διαθέσιμα και ένα μέρος σε ομολογίες. Η ανάλυση του Tobin προσδιορίζει ρ την σύνθεση ενός χαρτοφυλακίου ενός ατόμου και μπορεί να επεκταθεί να συμπεριλάβει στο χαρτοφυλάκιο και άλλα περιουσιακά στοιχεία εκτός από ομολογίες.

29 Πηγές Ξένη Booth, L., Cleary, W.S., (2010), Introduction to Corporate Finance, Wiley Howells, P., Bain, K., (2009), ΧΡΗΜΑ ΠΙΣΤΗ ΤΡΑΠΕΖΕΣ, Τόμος Α, Εκδόσεις Κριτική Howells, P., Bain, K., (2009), ΧΡΗΜΑ ΠΙΣΤΗ ΤΡΑΠΕΖΕΣ, Τόμος Β, Εκδόσεις Κριτική Mishkin, F., (2004), The Economics of Money, Banking & Financial Markets, 7th Edition, The Addison Wesley series in economics Ελληνική Κιόχος, Π., Παπανικολάου, Γ., (2011), ΧΡΗΜΑ ΠΙΣΤΗ ΤΡΑΠΕΖΕΣ, Εκδόσεις Ελένη Κιόχου Κουρέτας, Γ., Τσούμας, Χ.,(2008), Διαλέξεις στο Μάθημα Αγορές Χρήματος και Αξιόγραφα Σταθερού Εισοδήματος, Τµήµα Οργάνωσης και ιοίκησης Επιχειρήσεων, Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σπύρου, Σ., (2003), Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίου,Εκδόσεις Γ. Μπένου Διαδίκτυο