Μακροοικονομική Ενότητα 5: Η επένδυση και οι παράγοντες που επηρεάζουν το μέγεθός της Σόρμας Αστέριος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής την επένδυση και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. 4
Περιεχόμενα ενότητας Επένδυση. Κατηγορίες ακαθάριστης επένδυσης. Λήψη των αποφάσεων για πάγιες επενδύσεις από τις επιχειρήσεις. Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων. Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο. Η αρχή του επιταχυντή των επενδύσεων. 5
Επένδυση (1) Η επένδυση είναι ένα από τα σημαντικότερα και δυναμικότερα στοιχεία της συνολικής δαπάνης και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό του εισοδήματος και του προϊόντος ισορροπίας της οικονομίας. Οι μεταβολές στο μέγεθος της επένδυσης αποτελούν μία από τις κυριότερες αιτίες των διακυμάνσεων του εθνικού προϊόντος και εισοδήματος. 6
Επένδυση στην οικονομία: Επένδυση (2) Δημιουργία νέων κεφαλαιουχικών αγαθών (πχ νέων κτιρίων, εγκαταστάσεων, μηχανολογικού εξοπλισμού κλπ) ή προσαυξήσεις και βελτιώσεις σε υπάρχοντα κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, οτιδήποτε δηλ. αυξάνει το υλικό κεφάλαιο της οικονομίας. Δεν αποτελεί επένδυση: η δαπάνη για αγορά μετοχών, ομολογιών, οικοπέδων και παλαιών κτιρίων και εγκαταστάσεων, καθώς αποτελούν μεταβίβαση κυριότητας αγαθών ή χρηματιστηριακών τίτλων από ένα πρόσωπο σε άλλο. Έννοια στην μακροοικονομία έννοια στην καθημερινή ζωή. 7
Επένδυση (3) Αντιπροσωπεύεται από το ύψος της δαπάνης που γίνεται για την αγορά προϊόντος για τη δημιουργία του κεφαλαίου αυτού, αλλά και από τη μεταβολή των αποθεμάτων. Είναι ροή, αναφέρεται δηλ. σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Κεφάλαιο: το απόθεμα των κεφαλαιουχικών αγαθών μιας οικονομίας. Επένδυση: η μεταβολή του αποθέματος αυτού. Έτσι, υπάρχει αντιστοιχία Επένδυσης και Κεφαλαίου. Απόσβεση (ροή) : η απαξίωση μέρους του υπάρχοντος κεφαλαίου για την παραγωγή του προϊόντος της οικονομίας. 8
Επένδυση (4) Καθαρή επένδυση: όταν η ακαθάριστη επένδυση (η συνολική επένδυση κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου) > απόσβεση, τότε αύξηση του κεφαλαίου της οικονομίας. Αρνητική καθαρή επένδυση: όταν η ακαθάριστη επένδυση (η συνολική επένδυση κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου) <απόσβεση, τότε μείωση του κεφαλαίου της οικονομίας. 9
Κατηγορίες ακαθάριστης επένδυσης (1) α. επένδυση των επιχειρήσεων σε πάγια κεφάλαια (κτίρια, εγκαταστάσεις, μηχανήματα). β. μεταβολή των αποθεμάτων των επιχειρήσεων. γ. επένδυση των νοικοκυριών σε κατοικίες. δ. επένδυση του Δημοσίου για έργα υποδομής ( δρόμοι, σχολεία, νοσοκομεία). ε. επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο (αύξηση γνώσεων και δεξιοτήτων, βελτίωσης της σωματικής ή ψυχικής υγείας του εργατικού δυναμικού), δηλ. διάθεση πόρων για τη βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού. 10
Κατηγορίες ακαθάριστης επένδυσης (2) Από οικονομικής άποψης αλλά και πρακτικής πλευράς, λόγω του οικονομικού μεγέθους της και της σημασίας της για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων μιας χώρας, η επένδυση των επιχειρήσεων σε πάγια κεφάλαια (κτίρια, εγκαταστάσεις, μηχανήματα), είναι αυτή με την οποία κυρίως θα ασχοληθούμε. 11
Λήψη των αποφάσεων για πάγιες επενδύσεις από τις επιχειρήσεις (1) Βασική οικονομική παραδοχή: κύριος στόχος των επιχειρήσεων είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους τους. Όσο μεγαλύτερη είναι η αναμενόμενη αποδοτικότητα των επενδύσεων, δηλ. η ικανότητά τους να αποφέρουν κέρδη, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το μέγεθός τους στην οικονομία. Πρέπει επομένως, πριν εξεταστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν το μέγεθος των επενδύσεων των επιχειρήσεων, να εξεταστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την αναμενόμενη αποδοτικότητά τους. 12
Λήψη των αποφάσεων για πάγιες επενδύσεις από τις επιχειρήσεις (2) Η αναμενόμενη αποδοτικότητα μιας επένδυσης (πχ για την αγορά ενός πάγιου αγαθού) εξαρτάται από το κόστος (Κ), το οποίο υποθέτουμε ότι καταβάλλεται κατά τη στιγμή πραγματοποίησης της επένδυσης και τη ροή των αποδόσεών της (Α 1, Α 2, Α 3 Α ν ), οι οποίες πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια 1,2,3 ν περιόδων και αφορούν στη «διάρκεια ζωής» της επένδυσης. Απόδοση επένδυσης κατά την περίοδο I: διαφορά μεταξύ των επιπλέον εσόδων που η επιχείρηση αναμένει να πραγματοποιήσει κατά την περίοδο αυτή και του επιπλέον κόστους για την πραγματοποίηση των εσόδων αυτών (δεν περιλαμβάνονται η απόσβεση της επένδυσης και ο τόκος των σχετικών χρηματικών κεφαλαίων). 13
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (1) 1 η μέθοδος: Σύγκριση του κόστους (Κ) μιας επένδυσης με τις αναμενόμενες αποδόσεις Α 1, Α 2, Α 3 Α ν. Για να προστεθούν οι μελλοντικές αποδόσεις θα πρέπει να βρεθεί η παρούσα αξία τους με την προεξόφληση της αξίας κάθε απόδοσης για τον αριθμό των περιόδων που παρεμβάλλονται μεταξύ του παρόντος και του χρόνου πραγματοποίησης της απόδοσης. Για την κατανόηση του τύπου της προεξόφλησης της αξίας θα πρέπει να δούμε πώς υπολογίζεται ο ανατοκισμός ή δανεισμός με σύνθετο τόκο ο οποίος είναι το αντίθετο της προεξόφλησης της μελλοντικής αξίας. 14
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (2) Έστω ότι ένα ποσό Β 0 τοκίζεται για μια περίοδο με επιτόκιο r, στο τέλος της περιόδου θα υπάρξει ένα ποσό Β 1 που θα είναι ίσο με το αρχικό κεφάλαιο συν τον τόκο, δηλ.: Β 1 = Β 0 +Β 0 r =Β 0 (1 + r) Αν το ποσό Β 1 τοκιστεί για μια ακόμα περίοδο με το ίδιο επιτόκιο, θα ληφθεί ποσό Β 2, όπου: Β 2 =Β 1 +Β 1 r = Β 0 (1 + r)+ Β 0 (1 + r) r = Β 0 (1 + r)² Στο τέλος της περιόδου (ν), το ποσό θα είναι: Β ν = Β(1 + r) ν : ποσό Β ν που λαμβάνεται όταν ένα ποσό Β τοκίζεται με ανατοκισμό με επιτόκιο r για ν περιόδους. 15
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (3) Αντίστροφα με τον ανατοκισμό υπολογίζεται η προεξόφληση μιας μελλοντικής αξίας. Β = Β ν / (1+r) ν Η πρόσθεση των παρουσών αξιών δίνει τη συνολική αξία των μελλοντικών αποδόσεων. Π=Α 1 (1+r)+ Α 2 (1+r)²+ Α 3 (1+r)³+ +Α ν (1+r) ν Αν στο τέλος της χρονικής διάρκειας της χρησιμοποίησης του κεφαλαιουχικού αγαθού, αυτό μπορεί να πουληθεί, περιλαμβάνεται και το αντίτιμο στις αποδόσεις, δηλ. τα έσοδα από την πώληση του κεφαλαιουχικού αγαθού (Γ). 16
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (4) Π=Α 1 (1+r)+ Α 2 (1+r)²+ Α 3 (1+r)³+ +Α ν (1+r) ν +Γ(1+r) ν Για να κρίνει μια επιχείρηση αν μια επένδυση είναι συμφέρουσα, θα πρέπει να συγκρίνει το κόστος υλοποίησης της Κ με την παρούσα αξία των μελλοντικών της αποδόσεων Π. 17
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (5) Αν Π>Κ: η επένδυση συμφέρει και η επιχείρηση μπορεί να δανειστεί χρήματα με επιτόκιο r για να κάνει την επένδυση και να πραγματοποιήσει κέρδος ίσο με Π-Κ. Αν έχει δικά της κεφάλαια, αντί να τα τοκίσει με επιτόκιο r, μπορεί να τα επενδύσει και να πραγματοποιήσει επιπλέον έσοδα, που η παρούσα τους αξία είναι ίση με Π-Κ. Αν Π<Κ, η επιχειρηματική επένδυση δε συμφέρει γιατί θα πραγματοποιήσει ζημιά ίση με παρούσα αξία Κ-Π. Αν έχει δικά της κεφάλαια θα είναι πιο επικερδές να τα δανείσει με επιτόκιο r παρά να τα επενδύσει και να έχει έσοδα μικρότερα κατά Κ-Π από ότι θα εισέπραττε από τόκους. Αν Π=Κ, αδιάφορη η επένδυση. 18
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (6) Αν και η μεγιστοποίηση του κέρδους είναι βασική υπόθεση επενδύσεων, μπορεί να υπάρξουν και άλλοι όπως πχ η αύξηση του μεγέθους της επιχείρησης. Αν και η απόδοση των επενδύσεων είναι μικρότερη από την απόδοση των ίδιων χρηματικών κεφαλαίων σε εναλλακτικές τοποθετήσεις, ιδιαίτερα όταν οι επιχειρήσεις έχουν σωρεύσει μεγάλα ποσά χρηματικών διαθεσίμων. Αντί να τα τοποθετήσουν εντόκως στην τράπεζα, προτιμούν να τα χρησιμοποιήσουν για να ενισχύσουν την παραγωγική τους δυναμικότητα. Υποστηρίζεται όμως ότι και έτσι, στόχος είναι πάλι η μεγιστοποίηση του κέρδους μακροχρόνια ακόμα και αν υπάρχει μικρότερο κέρδος βραχυχρόνια. 19
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (7) 2 η μέθοδος λήψης αποφάσεων για την πραγματοποίηση επενδύσεων: Μέθοδος της οριακής αποδοτικότητας του κεφαλαίου: Κ=Α 1 (1+λ)+ Α 2 (1+λ)²+ Α 3 (1+)³+ +Α ν (1+λ) ν +Γ(1+λ) ν λ: επιτόκιο που εξισώνει την παρούσα αξία των αποδόσεων με το κόστος των νέων κεφαλαιουχικών αγαθών, δηλ. η αποδοτικότητα του πρόσθετου υλικού κεφαλαίου που δημιουργείται με την επένδυση. 20
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (8) Αν λ>r, συμφέρει η επιχείρηση να δανειστεί χρήματα ή να χρησιμοποιεί δικά της χρηματικά ποσά για να αυξήσει το υλικό της κεφάλαιο. Αν λ<r, δε συμφέρει την επιχείρηση να δανειστεί και αν έχει δικά της χρήματα πρέπει να τα δανείσει. Αν λ=r, αδιάφορη η επένδυση. 21
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (9) Όπως και με την 1 η μέθοδο, το επιτόκιο, οι αναμενόμενες αποδόσεις και το κόστος των κεφαλαιουχικών αγαθών είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση για επένδυση. Αν μειωθεί το επιτόκιο από 9% σε 8%, θα αυξηθεί η επένδυση γιατί θα γίνει συμφέρουσα η απόκτηση κεφαλαιουχικών αγαθών με αποδοτικότητα κάτω από 9% και πάνω από 8% που πριν είχαν απορριφθεί. 22
Μέθοδοι λήψης αποφάσεων για υλοποίηση επενδύσεων (10) Αν αυξηθούν οι αναμενόμενες αποδόσεις θα αυξηθεί και η οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου και άρα η αύξηση του κεφαλαίου. Αν αυξηθεί το κόστος, η οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου θα μειωθεί αφού για να υπάρξουν οι ίδιες αποδόσεις θα πρέπει τώρα να διατεθεί μεγαλύτερο χρηματικό ποσό. 23
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (1) 1. Το κόστος δανεισμού (ύψος επιτοκίου) Από τις δύο μεθόδους λήψης επιχειρηματικών αποφάσεων για επένδυση, η παρούσα αξία των αναμενόμενων αποδόσεων των νέων κεφαλαιουχικών αγαθών ή η οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου συγκρίνονται με το επιτόκιο. Κάθε επιχείρηση που αποβλέπει στη μεγιστοποίηση των κερδών της, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει ένα κατάλογο διαφόρων επενδυτικών έργων με διαφορετική αποδοτικότητα του κεφαλαίου. Ποια από αυτά θα αναληφθούν εξαρτάται από τη σχέση μεταξύ της αποδοτικότητας του κάθε έργου και του επιτοκίου που επικρατεί στην αγορά. 24
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (2) Η επιχείρηση θα έχει συμφέρει να υλοποιήσει μόνο τα έργα με οριακή αποδοτικότητα κεφαλαίου μεγαλύτερη από το επιτόκιο. Π.χ. με αύξηση επιτοκίου >12% δε συμφέρει η πραγματοποίηση κανενός έργου. Ενώ με επιτόκιο 7,5% θα συμφέρει η πραγματοποίηση των έργων Α, Β, Γ, Δ. 25
Επένδυση(1) Αποδοτικότητα Επενδυτικών Έργων Επενδυτικά Έργα Κόστος (εκατομ. Ευρώ) Οικιακή Αποδοτικότητα Κεφαλαίου Α 25 12 Β 6 9 Γ 20 8 Δ 10 7 Ε 15 6 ΣΤ 30 5 26
Επένδυση(2) 27
Επένδυση(3) 28
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (1) Η οριζόντια πρόσθεση των γραμμών όλων των επιχειρήσεων με δεδομένο ότι όταν μειώνεται το επιτόκιο και αυξάνεται η επενδυτική δραστηριότητα όλων των επιχειρήσεων αυξάνεται το κόστος των κεφαλαιουχικών αγαθών και άρα μειώνεται η οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου, λαμβάνεται η συνολική καμπύλη της οριακής αποδοτικότητας της επένδυσης, η οποία αποτελεί την καμπύλη ζήτησης για επένδυση στην οικονομία. 29
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (2) Το μέγεθος της μεταβολής της επένδυσης που θα προκληθεί από ορισμένη μεταβολή του επιτοκίου θα εξαρτηθεί από την ελαστικότητα της ζήτησης για επένδυση. Όσο πιο ελαστική προς το επιτόκιο είναι η ΟΑΕ, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η μεταβολή του μεγέθους της επένδυσης που θα επέλθει μετά από μια μεταβολή του επιτοκίου. 30
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (3) 2. Το κόστος των κεφαλαιουχικών αγαθών Όσο μεγαλύτερο είναι το κόστος τους τόσο μικρότερη είναι η αποδοτικότητα τους και επομένως η ζήτησή τους στην οικονομία. Η αύξηση μπορεί να οφείλεται είτε στην αύξηση του κόστους παραγωγής τους, είτε υποτίμησης του εθνικού νομίσματος σε σχέση με το νόμισμα της χώρας εισαγωγής. 31
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (4) 3. Το κόστος εργασίας Το εργατικό κόστος συνήθως μειώνει τα κέρδη των επιχειρήσεων ακόμα και αν ματοκυλισθούν στους αγοραστές => μείωση πωλήσεων => κερδών). Άρα όσο αυτό αυξάνεται, τόσο μειώνεται η αποδοτικότητα των επενδύσεων και του μεγέθους τους. Μακροχρόνια όμως οι επιχειρήσεις θα αντικαταστήσουν εργατικό δυναμικό με μηχανήματα και το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τα σχετικά μεγέθη των εν λόγω δύο αντίθετων επιδράσεων. Υπάρχουν όμως οι κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις του θέματος. 32
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (5) 4. Το απόθεμα των κεφαλαιουχικών αγαθών Λόγω του νόμου της φθίνουσας απόδοσης, όσο μεγαλύτερο είναι το απόθεμα κεφαλαίου σε μια οικονομία, τόσο μικρότερη θα είναι η απόδοση των πρόσθετων μονάδων κεφαλαίου και η επένδυση στις επόμενες περιόδους μπορεί να μειωθεί λόγω της μικρότερης οριακής αποδοτικότητας. 33
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (6) 5. Οι φόροι στα επιχειρηματικά κέρδη Καθώς οι επιχειρήσεις ενδιαφέρονται συνήθως για τη μεγιστοποίηση των καθαρών κερδών που απομένουν για διανομή στους μετόχους τους και για αποθεματικά μετά την πληρωμή των φόρων που αντιστοιχούν σε αυτά, η επιβάρυνση των κερδών με υψηλούς φορολογικούς συντελεστές αποθαρρύνει τις επενδύσεις γιατί η οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου γίνεται μικρότερη. 34
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (7) Μετακίνηση της γραμμής προς τα κάτω και απώλεια κάποιων αποδόσεων που πριν ήταν συμφέρουσες. Τάσεις για μείωση της φορολογίας των κερδών στις επιχειρήσεις στην ΕΕ για αύξηση επενδύσεων και άρα της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. 35
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (8) 6. Τα κρατικά κίνητρα για την ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων. Επιχορήγηση, για την κάλυψη μέρους του κόστους της παραγωγικής επένδυσης. Επιδότηση του επιτοκίου των δανείων των επιχειρήσεων. Απαλλαγή από φόρους για δημιουργία αποθεματικού χρηματοδότησης των επενδύσεων. Μείωση ορισμένων εργοδοτικών εισφορών ή επιβαρύνσεων του λειτουργικού κόστους. 36
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (9) Απαλλαγή από δασμούς εισαγόμενων μηχανημάτων και πρώτων υλών. Απαλλαγή από φόρους κερδών για κάποια έτη από μια νέα επένδυση. 37
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (10) 7. Προσδοκίες και ψυχολογικοί παράγοντες Οι αναμενόμενες αποδόσεις διαμορφώνονται με βάση τις προσδοκίες των επιχειρηματιών για τα μελλοντικά έσοδα και δαπάνες μιας επένδυσης. Η αισιοδοξία αυξάνει τις αναμενόμενες αποδόσεις, την οριακή αποδοτικότητα και την πιθανότητα πραγματοποίησης μιας επένδυσης και επομένως μετατοπίζει την καμπύλη οριακής αποδοτικότητας της επένδυσης προς τα δεξιά, όπου σε κάθε ύψος επιτοκίου θα αντιστοιχεί μεγαλύτερο μέγεθος επένδυσης. 38
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (11) Παράγοντες διαμόρφωσης των επιχειρηματικών προσδοκιών: Μεταβολές στο εισόδημα της οικονομίας και άρα στον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων. Μεταβολές στο ποσοστό κέρδους. Μεταβολές στη φορολογική ή την εργατική νομοθεσία Μεταβολές στο επιτόκιο. Μεταβολές στον πληθωρισμό. Μεταβολές στην πολιτική κατάσταση της χώρας, κλπ. 39
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (12) 8. Τεχνολογικές εξελίξεις και καινοτομίες Τεχνολογικές εξελίξεις: οι μεταβολές στη συνάρτηση παραγωγής με τις οποίες καθίσταται δυνατή η παραγωγή μεγαλύτερης ποσότητας προϊόντος με την ίδια ποσότητα παραγωγικών συντελεστών ή της ίδιας ποσότητας με μικρότερη ποσότητα παραγωγικών συντελεστών. Καινοτομίες: έννοια ευρύτερη η οποία περιλαμβάνει κάθε μεταβολή με την οποία εισάγεται στην οικονομία ένα νέο προϊόν, μια βελτίωση στις ιδιότητες ενός υπάρχοντος προϊόντος, ένας νέος τρόπος παραγωγής ή εμπορίας προϊόντων, κλπ. 40
Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων των επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο (13) 9. Επίπεδο του προϊόντος και του εισοδήματος της οικονομίας. Θετική η σχέση με την επένδυση καθώς αυξάνονται τα κέρδη και οι πωλήσεις των επιχειρήσεων. Λόγω χρονικών υστερήσεων η επένδυση μπορεί να επηρεάζεται και από το εισόδημα προηγούμενων ετών όπως και η εκτέλεση νέων επενδύσεων να γίνει σε μεταγενέστερη περίοδο από εκείνη όπου άρχισε η αύξηση του εισοδήματος. 41
Η Αρχή του Επιταχυντή των Επενδύσεων (1) Υπόθεση: σε μια οικονομία υπάρχει ορισμένη σχέση μεταξύ του προϊόντος και του κεφαλαίου που απαιτείται για τη δημιουργία του (μ= Κ/Υ: λόγος κεφαλαίου-προϊόντος. Αν την περίοδο t: Κ t =μυ t Και την t+1 Κ t+1 =μy t+1, Η αύξηση του κεφαλαίου που απαιτείται για την παραγωγή προϊόντος είναι: Κ t+1 Κ t =μυ t+1 -μυ t = μ(υ t+1 -Υ t ) ή Ι t+1 =μ(υ t+1 -Υ t ). 42
Η Αρχή του Επιταχυντή των Επενδύσεων (2) Δηλαδή, η απαιτούμενη αύξηση του κεφαλαίου ισούται με την καθαρή επένδυση που πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά την περίοδο t+1 για την παραγωγή προϊόντος Υ. Μια ορισμένη αύξηση του προϊόντος δημιουργεί πολλαπλάσια αύξηση της καθαρής επένδυσης. Π. χ με αύξηση του Υ κατά 50 δισ. ευρώ και μ=4, τότε η ανάγκη για επένδυση θα είναι 200 δισ. Ευρώ. Η σχέση μεταξύ της μεταβολής του προϊόντος και της αναγκαίας μεταβολής για τη σχετική προσαρμογή του αποθέματος ονομάζεται αρχή της επιτάχυνσης. Για να μη μειωθούν οι επενδύσεις σε μια οικονομία, θα πρέπει να εξακολουθεί να αυξάνει η δραστηριότητά της. 43
Η Αρχή του Επιταχυντή των Επενδύσεων (3) Παραδοχές με τις οποίες δεν ισχύει πάντα η απλή σχέση κεφαλαίου προϊόντος στην οποία στηρίζεται η αρχή της επιτάχυνσης: Πάντα σταθερή η σχέση κεφαλαίου-προϊόντος (λόγω εντατικής ή μη χρήσης του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού). Οι επιχειρήσεις δεν έχουν αχρησιμοποίητη δυναμικότητα. Όταν μεταβάλλεται το εισόδημα η ζήτηση για τα προϊόντα μεταβάλλεται ομοιόμορφα. 44
Άλλα είδη Επένδυσης (1) β. Επένδυση των επιχειρήσεων σε αποθέματα Διατήρηση αποθεμάτων από τις επιχειρήσεις για την ομαλή διεξαγωγή της παραγωγής (ύπαρξη αναγκαίων πρώτων υλών και υλικών, κλπ) και την ομαλή εξυπηρέτηση της πελατείας. Η ποσότητα που διατηρείται εξαρτάται από τη φύση των εργασιών της επιχείρησης, τις συνθήκες παραγωγής, παράγοντες εφοδιασμού, παραγωγής και διανομής του προϊόντος. 45
Άλλα είδη Επένδυσης (2) Ο τόκος των χρηματικών κεφαλαίων που δεσμεύονται στα αποθέματα αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του κόστους διατήρησης των αποθεμάτων, το οποίο λειτουργεί ανάλογα με τη μεταβολή του επιτοκίου (όχι όμως ισχυρή επίδραση). Σημαντικότερος παράγοντας το μέγεθος των πωλήσεων. Μεταβολές στο εισόδημα, μεταβάλλουν το μέγεθος των πωλήσεων και την παραγωγή, μεταβάλλοντας το επιθυμητό ύψος αποθεμάτων και δημιουργώντας ανάγκη για επένδυση ή αποεπένδυση σε αποθέματα. 46
Άλλα είδη Επένδυσης (3) Έτσι, εμπειρικά διαπιστώνεται ότι οι μεταβολές του εισοδήματος είναι ο κυριότερος παράγοντας της επένδυσης σε αποθέματα και ισχύει η αρχή της επιτάχυνσης. 47
Άλλα είδη Επένδυσης (4) γ. Επένδυση σε κατοικίες Κατοικίες: αγαθό μεγάλης διάρκειας ζωής που συνεπάγεται τη δέσμευση ενός σχετικά μεγάλου χρηματικού κεφαλαίου. 48
Άλλα είδη Επένδυσης (5) Προσδιοριστικοί παράγοντες: Το επιτόκιο: η αύξησή του αυξάνει τις επιβαρύνσεις και μειώνει τη ζήτηση και αντίστροφα. Σε οικονομίες ελεύθερης λειτουργίας του μηχανισμού των τιμών στην αγορά κεφαλαίων και σχετικά εύκολου δανεισμού για απόκτηση κατοικίας, μικρές αυξομειώσεις του επιτοκίου επηρεάζουν σημαντικά το μέγεθος της σχετικής επένδυσης. Το ύψος του προσωπικού διαθέσιμου εισοδήματος: θετική σχέση. 49
Άλλα είδη Επένδυσης (6) Οι μεταβολές στο μέγεθος και τη δημογραφική. διάρθρωση του πληθυσμού (μακροχρόνια): θετική σχέση Η συσσώρευση χρηματικών κεφαλαίων και το απόθεμα των διαθέσιμων κατοικιών στην οικονομία. Οι προσδοκίες για την αποδοτικότητα των χρημάτων που θα επενδυθούν, σε σχέση με άλλες δραστηριότητες (π.χ. ενοίκια). 50
Άλλα είδη Επένδυσης (7) δ. Δημόσιες επενδύσεις Επενδύσεις κρατικών υπηρεσιών και οργανισμών, ΟΤΑ και δημοσίων επιχειρήσεων. Επενδύσεις κρατικών υπηρεσιών και οργανισμών και ΟΤΑ : αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων για έργα υποδομής και ικανοποίησης κοινωνικών αναγκών (π.χ δρόμοι, σχολεία): κατά κανόνα δεν επηρεάζονται από τους παράγοντες που επιδρούν στις επενδύσεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων. 51
Άλλα είδη Επένδυσης (8) Επενδύσεις δημοσίων επιχειρήσεων: επηρεάζονται από τους παράγοντες προσδιορισμού της ιδιωτικής επένδυσης. Αν το κράτος επιθυμεί να ασκήσει μέσω αυτών κοινωνική πολιτική κάτω του κόστους, θα πρέπει να παρέχει αντίστοιχες επιχορηγήσεις. 52
Βιβλιογραφία μαθήματος (1) Baumol, W. & Blinder, A. (2012). Μακροικονομική: Αρχές και πολιτική. Εκδόσεις Π. & Χ. Πασχαλίδη, Αθήνα. Kenes, J. M. (1936). The general theory of employment, interest and money. Macmillan Palgrave Publishing, UK. Krugman, P. & Wells, R. (2011). Μακροοικονομική. Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη. Βαρουφάκης, Γ. (2007). Πολιτική οικονομία. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. Κιόχος, Π. & Παπανικολάου, Γ. (2008). Σύγχρονη μακροοικονομική. Εκδόσεις Σύγχρονη εκδοτική, Αθήνα. 53
Βιβλιογραφία μαθήματος (2) Μανωλόπουλος, Ι. (2009). Μακροοικονομική. Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη. Πουρναράκης, Ε. (2004). Εισαγωγή στην οικονομική. Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα. Σαραντίδης, Σ. (2002). Σύγχρονη μακροοικονομική ανάλυση. Εκδόσεις Μπένου, Αθήνα. Σιδηρόπουλος, Μ. (2011). Μακροοικονομική ανάλυση. Εκδόσεις Ζυγός, Θεσσαλονίκη. 54