ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2007-2013 Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης «Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης» ΕΡΓΟ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ B ΦΑΣΗ: Ε ΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ Σ ΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΔΟΧΟΣ: ENVIROPLAN Μ ΕΛΕΤΗΤΙΚΗ Σ ΥΜΒΟΥΛΟΙ Α ΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ & Τ ΕΧΝΙΚΩΝ Έ ΡΓΩΝ Α. Ε. ΣΥΝΤΑΞΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΦΡΑΓΙΔΑ - ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 Αγ. Κωνσταντίνου 40, 15124 Μαρούσι Τηλ.: 210.6105127-8 Fax: 210.6105138 e-mail: enviroplan@hol.gr ΣΤΑΔΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Β ΦΑΣΗ (ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ )
B ΦΑΣΗ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ...6 1.1. ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΑΝΑ ΑΞΟΝΑ...7 1.1.1. Διάρθρωση στόχων αξόνων δράσεων... 7 1.1.2. Αρίθμηση και ομαδοποίηση των δράσεων, αξόνων και στόχων... 12 1.2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΑΝΑ ΔΡΑΣΗ...15 1.2.1. Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις»... 15 1.2.2. Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου»... 19 1.2.3. Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς»... 25 1.3. ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ...32 1.3.1. Εισαγωγή... 32 1.3.2. Γεωργία και ζωική παραγωγή... 37 1.3.3. Αλιεία... 38 1.3.4. Δασοκομία και προστασία δασών... 39 1.3.5. Βιομηχανία, μεταποίηση, εμπόριο... 41 1.3.6. Τουρισμός... 42 1.3.7. Μεταφορές... 45 1.3.8. Ενέργεια... 45 1.3.9. Αστικές Αναπλάσεις... 46 1.3.10. Διαχείριση αποβλήτων... 47 1.3.11. Διαχείριση υδάτων... 48 1.3.12. Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών... 50 1.4. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ, ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ, ΧΡΟΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ...51 1.4.1. Περίοδος εφαρμογής... 51 1.4.2. Προϋπολογισμός... 52 1.4.3. Χρονική κλιμάκωση... 58 Σελ.1
1.5. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΔΡΑΣΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΕ ΠΙΝΑΚΑ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ...62 2. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ...67 2.1. ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ...67 2.2. ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ...69 2.3. ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ...72 2.4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΩΦΕΛΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ...73 2.5. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ...76 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ...79 3.1. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ...81 3.2. ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ...89 3.2.1. Κανονιστικό πλαίσιο... 91 3.2.2. Διαθέσιμα εργαλεία και μηχανισμοί στήριξης... 93 3.2.3. Διαδικασίες ανάθεσης των έργων, σχήμα οργάνωσης και διοίκησης των δράσεων... 112 3.3. ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ...114 4. ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ...122 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΠΑΦΩΝ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΜΕ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑΣ ΑΡΧΗΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ...126 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ 127 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ...130 Σελ.2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Ηπείρου, ανέθεσε στην εταιρεία μελετών «ENVIROPLAN Μελετητική Σύμβουλοι Αναπτυξιακών και Τεχνικών Έργων Α.E.» την εκπόνηση του «Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου», με σύμβαση που υπεγράφη την 30 η Δεκεμβρίου 2010. Αντικείμενο της σύμβασης είναι η κατάρτιση ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου για την προώθηση της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρειας Ηπείρου, στο πλαίσιο του οποίου: - Θα προταθούν συγκεκριμένες δράσεις που θα εξυπηρετούν τους στόχους της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου, λαμβάνοντας υπόψη τους υφιστάμενους περιορισμούς και όρια. - Θα προταθούν δράσεις ενίσχυσης της Πράσινης Επιχειρηματικότητας που προσιδιάζουν στην περιοχή της Ηπείρου (όπως σε τομείς ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων και νερών, στον αγροδιατροφικό τομέα κ.ά.). - Θα μελετηθούν δράσεις και σε άλλους τομείς, όπως στο φυσικό περιβάλλον (ποτάμια, λίμνες, δάση), στην τεχνολογία και τη βιομηχανία, στα κτίρια, την ανάπτυξη νέων υποδομών στις πόλεις, την περιβαλλοντική εκπαίδευση κ.ά. Όλες οι προτεινόμενες δράσεις, θα έχουν μετρήσιμους στόχους και αναμενόμενα αποτελέσματα καθώς και προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης τους. Ο σκοπός του έργου είναι να αποτυπώσει και να ποσοτικοποιήσει την στρατηγική του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και των Σχεδίων Δράσης για την Πράσινη Ανάπτυξη που δύναται να εφαρμοσθούν στην περιοχή της Ηπείρου, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι γενικότεροι στόχοι της αυτής καθώς και οι στόχοι των εποπτευομένων φορέων αυτής διασφαλίζοντας το περιβάλλον. Το Επιχειρησιακό Σχέδιο που θα καταρτιστεί θα διαρθρώνεται στις παρακάτω φάσεις, που θα αποτελέσουν αντίστοιχα και τα παραδοτέα της υπό ανάθεσης μελέτης: ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Α: Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Β: Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Υλοποίησης ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Γ: Σχέδια δράσης Σελ.3
Προς το παρόν μέχρι σήμερα, έχει υποβληθεί από τον Ανάδοχο η Α Φάση της σύμβασης που αφορά την «Ανάλυση της Υφιστάμενης Κατάστασης». Η Α Φάση υποβλήθηκε εμπρόθεσμα τον Φεβρουάριο του 2011 (αρ. πρωτ. ΕΔΑ 858/01-03-2011) και εν συνεχεία με συμπληρώθηκε σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των Πρακτικών της Επιτροπής. Το παρόν παραδοτέο, αποτελεί το προϊόν των εργασιών της Β φάσης της σύμβασης για την «Εκπόνηση Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου». Στο πλαίσιο της παρούσας φάσης, θα εκπονηθεί το αρχικό επιχειρησιακό σχέδιο όλων των σχετικών δράσεων. Για κάθε δράση θα υπάρξει τεκμηρίωση σχετικά με την ευθυγράμμισή της με τη στρατηγική της Περιφέρειας για την Πράσινη Ανάπτυξη, την επιχειρησιακή της εφικτότητα, τις οικονομικές και τεχνικές προϋποθέσεις, το χρονοδιάγραμμα και τους απαιτούμενους πόρους. Ακολούθως, παρουσιάζεται η δομή του παραδοτέου της Β Φάσης, όπως διορθώνεται στα κεφάλαια που ακολουθούν: Στο Κεφάλαιο 1, παρουσιάζεται μία συνοπτική περιγραφή των προτεινόμενων δράσεων οι οποίες ομαδοποιούνται σε αντίστοιχους άξονες. Για κάθε δράση περιγράφεται το συνοπτικό αντικείμενο και οι βασικές κατηγορίες ενεργειών που θα γίνουν στα πλαίσια της δράσης. Ακόμη γίνεται μνεία στον προϋπολογισμό της δράσης και στη χρονική διάρκεια υλοποίησης. Στο τέλος του κεφαλαίου γίνεται μία συνολική παρουσίαση των δράσεων, όπου οι προτεινόμενες δράσεις απεικονίζονται με τη μορφή πίνακα σε κάθε περιοχή επιχειρησιακής απόδοσης της περιοχής μελέτης και αντιστοιχίζονται οι προτεινόμενες δράσεις με τις διαχειριστικές ανάγκες αυτής. Στο Κεφάλαιο 2, επιχειρείται η τεκμηρίωση της σκοπιμότητας των προτεινόμενων δράσεων. Οι δράσεις συσχετίζονται με τους στρατηγικούς στόχους της Πράσινης Ανάπτυξης, με τους στρατηγικούς και επιχειρησιακούς στόχους της Περιφέρειας Ηπείρου και με τις υφιστάμενες και απαιτούμενες επιχειρησιακές ικανότητές αυτής. Παράλληλα στο κεφάλαιο 2, εξετάζεται η επιχειρησιακή ωφελιμότητα των δράσεων υπό το πρίσμα της σύνθεσης οφελών από όλες τις δράσεις και της ανάδειξης των εξειδικευμένων οφελών από τις μεμονωμένες δράσεις. Το κεφάλαιο 2 καταλήγει στη συνθετική αποτύπωση των αλλαγών. Στο Κεφάλαιο 3, περιγράφεται ο τρόπος υλοποίησης των προτεινόμενων δράσεων. Αρχικά γίνεται μία παρουσίαση των στρατηγικών επιλογών πράσινης επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Ηπείρου. Ακολουθεί η παρουσίαση του πλαισίου υλοποίησης των δράσεων, όπου γίνεται εκτενής αναφορά στο κανονιστικό πλαίσιο, στα διαθέσιμα εργαλεία και τους μηχανισμούς στήριξης, στις διαδικασίες ανάθεσης των έργων και στο σχήμα οργάνωσης και διοίκησης των δράσεων. Το Σελ.4
κεφάλαιο αυτό, καταλήγει στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και στον καθορισμό χρονικού και χρηματοδοτικού πλαισίου των προτεινόμενων δράσεων με κριτήρια: - τις κυβερνητικές προτεραιότητες, - την αναγκαιότητα των προτεινόμενων δράσεων συγκρινόμενων με δράσεις που επιτυγχάνουν παρόμοιο αποτέλεσμα, - την ωριμότητα των παρεμβάσεων σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση και με άλλες δράσεις που θα πρέπει να προηγηθούν, - την απαιτούμενη συνέργια των δράσεων με στόχο την μεγιστοποίηση του οφέλους και - τη συνεργασία με άλλους φορείς και στα πλαίσια άλλων επιχειρησιακών προγραμμάτων ή σχεδίων. Στο Κεφάλαιο 4, γίνεται αναφορά στους κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας. Η επιχειρησιακή επιτυχία αναλύεται στο τετράπτυχο «παροχή υπηρεσιών» - «συνεχής ανάπτυξη» - «εσωτερική αποδοτικότητα» - «οικονομική διαχείριση». Τέλος γίνεται αναφορά στους εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία των δράσεων. Στο παραδοτέο αυτό, περιλαμβάνονται επίσης τα ακόλουθα Παραρτήματα: - Παράρτημα Ι, όπου δίνεται συνοπτικός κατάλογος των επαφών που είχε ο Ανάδοχος με στελέχη της Αναθέτουσας Αρχής για την καταγραφή και συγκεκριμενοποίηση των προτεινόμενων δράσεων. - Παράρτημα ΙΙ, όπου παρουσιάζεται ο συνολικός χρονικός προγραμματισμός των προτεινόμενων δράσεων Σελ.5
1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Το Επιχειρησιακό Σχέδιο για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου δομείται γύρω από μια κεντρική επιδίωξη με εμβληματικό χαρακτήρα, που δείχνει με σαφή και παράλληλα οραματικό τρόπο την κατεύθυνση προς την οποία επιχειρείται να στραφεί η ανάπτυξη της Περιφέρειας. Στρατηγική επιδίωξη H κεντρική επιδίωξη του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι ο «εμπλουτισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώσης» Αποσκοπείται με αυτή την στρατηγική επιδίωξη η κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη υιοθέτηση πρακτικών, μεθόδων και προσεγγίσεων της πράσινης ανάπτυξης, με την ένταξή τους στα σημερινά πρότυπα παραγωγικών και οικονομικών δραστηριοτήτων της Περιφέρειας, τα οποία με τον τρόπο αυτό αναμένεται να στραφούν με βαθμιαίο και όχι ριζοσπαστικό τρόπο προς κατευθύνσεις που θα συνδυάζουν την προστασία του περιβάλλοντος με την αξιοποίησή του ως φυσικό κεφάλαιο, αξιοποιώντας και ωθώντας σε περαιτέρω ανάπτυξη την καινοτομία και την οικονομία της γνώσης. Η στρατηγική επιδίωξη εμπλουτισμού του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώση, επιμερίζεται σε τρεις στόχους: Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς» Σελ.6
1.1. Ομαδοποίηση προτεινόμενων δράσεων ανά άξονα Για την επίτευξη των τριών παραπάνω στόχων πράσινης ανάπτυξης στην Ήπειρο, έχουν εντοπισθεί δράσεις που ταιριάζουν με τις ιδιαιτερότητες της Περιφέρειας και απευθύνονται ισορροπημένα σε τομείς κλειδιά του δημόσιου, αυτοδιοικητικού και ιδιωτικού τομέα. Οι δράσεις αυτές ομαδοποιούνται σε άξονες κοινού προσανατολισμού, οι οποίοι με τη σειρά τους αντιστοιχίζονται σε έναν από τους τρεις στόχους. Η διάρθρωση αυτή οδηγεί σε ένα απλό και συγχρόνως αποτελεσματικό επιχειρησιακό σχεδιασμό, όπου οι απαραίτητες κάθε φορά ενέργειες εντάσσονται σε ένα σαφές και εύληπτο πλαίσιο ιεραρχημένης στοχοθεσίας. 1.1.1. Διάρθρωση στόχων αξόνων δράσεων Η διάρθρωση στόχων αξόνων δράσεων για το Επιχειρησιακό Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου παρουσιάζεται ακολούθως. Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Επιχειρείται η εκκίνηση νέων ή η ενίσχυση υπαρχουσών δραστηριοτήτων πράσινης οικονομίας στους τομείς-κλειδιά, ήτοι στην ενέργεια, στην επιχειρηματικότητα, στην κατανάλωση και στον αστικό χώρο. Η πράσινη οικονομία δομείται γύρω από την έννοια της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης και του συνεπαγόμενου οφέλους και κόστους στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται ή καταναλώνονται επηρεάζοντας τους φυσικούς πόρους και τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού. Για να τεθεί σε δράση η πράσινη οικονομία στους τομείς κλειδιά, ο Στόχος 1 περιλαμβάνει παρεμβάσεις που κατανέμονται στους ακόλουθους άξονες: Άξονας 1.1: Πράσινη ενέργεια Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα επιδιώκοντας ταυτόχρονα παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας και ευαισθητοποίηση ενημέρωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων. Αποτελεσματική αξιοποίηση τοπικού ενεργειακού δυναμικού. Σελ.7
Ενθάρρυνση ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας. Άξονας 1.2: Πράσινη επιχειρηματικότητα Στροφή στην πράσινη επιχείρηση με την ενθάρρυνση κρίσιμων επενδύσεων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων υφιστάμενων επιχειρήσεων. Ενθάρρυνση νέας επιχειρηματικότητας σε κλάδους της πράσινης οικονομίας. Άξονας 1.3: Πράσινη κατανάλωση Προώθηση πράσινων προμηθειών στις Υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης. Ενθάρρυνση στις επιλογές πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας. Δημιουργία διαδικτυακού κόμβου αγοράς Β2Β (business-to-business) για την προβολή και εταιρική αγορά πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. Άξονας 1.4: Πράσινες γειτονιές Αναπλάσεις πρασίνου. Προώθηση δράσεων συλλογικής αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση της ενέργειας, όπως η συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θερμότητας υψηλής απόδοσης σε κτίρια γραφείων, τα πράσινα σχολεία που καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες με ΑΠΕ και διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα απορρίμματα ενσωματώνοντας με έμπρακτο τρόπο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στη διαπαιδαγώγηση των αυριανών πολιτών, οι πράσινες στάσεις ΜΜΜ κ.ά. Ενίσχυση πράσινης πολεοδομίας σε νέες αναπτύξεις. Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Η Περιφέρεια Ηπείρου χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη ποικιλία φυσικών οικοσυστημάτων, κυρίως αγροτικών, δασικών, υγροτοπικών και θαλάσσιων. Η αξία των υπηρεσιών και προϊόντων που παρέχουν τα οικοσυστήματα, το κόστος από την απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας ή την υποβάθμιση της ευρωστίας των οικοσυστημάτων και το ύψος των απαραίτητων επενδύσεων για την ανάταξη και προστασία τους έχουν αναλυθεί σε πρόσφατες εκθέσεις παγκόσμιας εμβέλειας (TEEB, CBD, Millennium Ecosystems Assessment κ.ά.), στις οποίες τεκμηριώνεται μεταξύ άλλων και η προοπτική καθαρού οφέλους στα οικονομικά και αναπτυξιακά μεγέθη από την αειφόρο αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου. Στο πλαίσιο αυτό, ο Στόχος 2 αντιμετωπίζει το περιβάλλον ως αναπτυξιακό Σελ.8
απόθεμα και επιχειρεί την αειφόρο αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου, με παρεμβάσεις που κατανέμονται στους ακόλουθους άξονες: Άξονας 2.1: Αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος Αναγνώριση και χαρτογράφηση της συνεισφοράς των οικοσυστημάτων στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας. Εκτίμηση των βασικών οικονομικών μεγεθών που σχετίζονται με την αξία των υπηρεσιών οικοσυστήματος, του κόστους υποβάθμισης και του οφέλους βελτίωσής τους. Άξονας 2.2: Τόνωση οικοσυστημάτων και προστασία βιοποικιλότητας Ενθάρρυνση δράσεων που ενισχύουν τις βασικές λειτουργίες αντιπροσωπευτικών ή υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων (καθαρισμοί υγροτόπων, αναδασώσεις ή νέες δασώσεις, ενίσχυση καταφυγίων άγριας ζωής κ.ά.). Υποβοήθηση εφαρμογής σχεδίων και μέτρων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Ενίσχυση προγραμμάτων συνεργασίας μεταξύ Υπηρεσιών Αυτοδιοίκησης και Φορέων Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για την αλλαγή πρακτικών που υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα (μείωση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, αποτροπή ρύπανσης φυσικών εκτάσεων με απορρίμματα, προτίμηση στα είδη της περιοχής κατά τις εργασίες πρασίνου κ.ά.). Άξονας 2.3: Έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων και υπηρεσιών Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από φυσικές ύλες σε τομείς-κλειδιά, όπως η φαρμακολογία, η κοσμητική και η αγροτική παραγωγή. Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων για την καινοτόμο αξιοποίηση ή τόνωση υπηρεσιών οικοσυστήματος, σε ζητήματα όπως η επεξεργασία αποβλήτων, o εμπλουτισμός του εδάφους, η παραγωγή ενέργειας από βιοαέρια κ.ά. Άξονας 2.4: Αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων Ενίσχυση των υπηρεσιών και φορέων με ρυθμιστικό ρόλο στην εφαρμογή θεσμών και μηχανισμών που συσχετίζονται με την αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων. Ενθάρρυνση έργων αποδοτικής αξιοποίησης νερού. Σελ.9
Προστασία και αειφορική διαχείριση δασών. Πρόληψη και αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων. Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς» Στην Περιφέρεια Ηπείρου ο τριτογενής τομέας κυριαρχεί με ποσοστό 53,31% στην Περιφέρεια της Ηπείρου και ακολουθεί ο δευτερογενής με 22,15% και ο πρωτογενής τομέας με 19,73% των απασχολούμενων. Στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα τα ποσοστά των απασχολούμενων είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα επίπεδα της χώρας (12% και 20% αντίστοιχα) και στον τριτογενή μικρότερο (69% σε επίπεδο χώρας). Στην κρίσιμη οικονομική συγκυρία, η τόνωση της απασχόλησης και η εφαρμογή δράσεων ικανών να αποφέρουν σημαντικά αναπτυξιακά οφέλη αποτελεί βασικό ζητούμενο. Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς είναι εφικτό να αποτελέσει καταλύτη αναπτυξιακών ωθήσεων, προς τις κατευθύνσεις της υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, της αυξημένης ελκυστικότητας και της μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό, ο Στόχος 3 επιδιώκεται μέσα από τις παρεμβάσεις των ακόλουθων αξόνων. Άξονας 3.1: Αειφόρος γεωργία Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αγροτικής αναγέννησης με έμφαση στις διαστάσεις της περιβαλλοντικής προστασίας, της αξιοποίησης των τοπικών φυσικών πόρων και στην υψηλή προστιθέμενη αξία των προϊόντων. Ενθάρρυνση βιοκαλλιέργειας, με την ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών. Εμπλουτισμός των καλλιεργειών με νέα είδη που παρουσιάζουν ευοίωνες προοπτικές και με νέες ποικιλίες των ήδη καλλιεργούμενων ειδών. Ενίσχυση νέων βιοκαλλιεργητών. Άξονας 3.2: Πράσινη διάσταση στη ζωική παραγωγή Πράσινη κτηνοτροφία, με ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών (παραγωγή ή προμήθεια ζωοτροφών βιολογικής καλλιέργειας κ.ά.). Πράσινη πτηνοτροφία, με ενίσχυση όλων των απαραίτητων δράσεων για τη μετάβαση υφιστάμενων συμβατικών μονάδων σε βιολογικές. Σελ.10
Πράσινη αλιεία, με ενίσχυση των δράσεων εφαρμογής των νέων κανονισμών, προστασίας των φυσικών ιχθυοτόπων και εισαγωγής πράσινων επιλογών στην ιχθυοκαλλιέργεια. Άξονας 3.3: Η ορθή δασική διαχείριση ως συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα Ανάδειξη της αειφορικής διαχείρισης δασών (η οποία ήδη εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό, μέσω των δασαρχείων, αλλά με μη-πιστοποιημένο τρόπο) ως συγκριτικό πλεονέκτημα, με ενίσχυση δράσεων πιστοποίησης των προϊόντων από διεθνώς αναγνωρίσιμους φορείς. Ενημέρωση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού των κλάδων προϊόντων ξύλου για τις νέες τάσεις και απαιτήσεις που σχετίζονται με τα αγαθά από δάση ορθής διαχείρισης. Άξονας 3.4: Πράσινος τουρισμός Ανάπτυξη οικοτουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων. Εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. Δράσεις κατάρτισης και διάχυσης της γνώσης σχετικά με τις τάσεις και απαιτήσεις του πράσινου τουρισμού. Σελ.11
1.1.2. Αρίθμηση και ομαδοποίηση των δράσεων, αξόνων και στόχων Οι δράσεις που καταγράφηκαν παραπάνω, παρουσιάζονται αριθμημένες και ομαδοποιημένες ανά άξονα και στόχο του Επιχειρησιακού Σχεδίου στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 1: Αρίθμηση και ομαδοποίηση των δράσεων, αξόνων και στόχων του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Ήπειρο Αρίθμηση Στόχοι Άξονες - Δράσεις 1. Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις 1.1. Πράσινη ενέργεια 1.1.1. Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα 1.1.2. Αποτελεσματική αξιοποίηση τοπικού ενεργειακού δυναμικού 1.1.3. Ενθάρρυνση ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας 1.2. Πράσινη επιχειρηματικότητα 1.2.1. Στροφή στην πράσινη επιχείρηση με την ενθάρρυνση κρίσιμων επενδύσεων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων υφιστάμενων επιχειρήσεων 1.2.2. Ενθάρρυνση νέας επιχειρηματικότητας σε κλάδους της πράσινης οικονομίας 1.3. Πράσινη κατανάλωση 1.3.1 Προώθηση πράσινων προμηθειών στις Υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης 1.3.2. 1.3.3. Ενθάρρυνση στις επιλογές πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας Δημιουργία διαδικτυακού κόμβου αγοράς Β2Β για την προβολή και εταιρική αγορά πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών 1.4. Πράσινες γειτονιές 1.4.1. Αναπλάσεις πρασίνου 1.4.2. Προώθηση δράσεων συλλογικής αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση της ενέργειας 1.4.3. Ενίσχυση πράσινης πολεοδομίας σε νέες αναπτύξεις 2. Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου 2.1. Αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος 2.1.1. 2.1.2. Αναγνώριση και χαρτογράφηση της συνεισφοράς των οικοσυστημάτων στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας Εκτίμηση των βασικών οικονομικών μεγεθών που σχετίζονται με την αξία των υπηρεσιών οικοσυστήματος, του κόστους υποβάθμισης και του οφέλους βελτίωσής τους Σελ.12
2.2. Τόνωση οικοσυστημάτων και προστασία βιοποικιλότητας 2.2.1. Ενθάρρυνση δράσεων που ενισχύουν τις βασικές λειτουργίες αντιπροσωπευτικών ή υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων 2.2.2. Υποβοήθηση εφαρμογής σχεδίων και μέτρων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών 2.2.3. 2.2.4. Ενίσχυση προγραμμάτων συνεργασίας μεταξύ Υπηρεσιών Αυτοδιοίκησης και Φορέων Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τον περιορισμό πρακτικών που υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα 2.3. Έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων και υπηρεσιών 2.3.1. 2.3.2. Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από φυσικές ύλες σε τομείς-κλειδιά, όπως η φαρμακολογία, η κοσμητική και η αγροτική παραγωγή Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων για την καινοτόμο αξιοποίηση ή τόνωση υπηρεσιών οικοσυστήματος, σε ζητήματα όπως η επεξεργασία αποβλήτων, o εμπλουτισμός του εδάφους και η παραγωγή ενέργειας από βιοαέρια 2.4. Αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων 2.4.1. Ενίσχυση των υπηρεσιών και φορέων με ρυθμιστικό ρόλο στην εφαρμογή θεσμών και μηχανισμών που συσχετίζονται με την αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων 2.4.2. Ενθάρρυνση έργων αποδοτικής αξιοποίησης νερού 2.4.3. Προστασία και αειφορική διαχείριση δασών 2.4.4. Πρόληψη και αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων 3. Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς 3.1. Αειφόρος γεωργία 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αγροτικής αναγέννησης με έμφαση στις διαστάσεις της περιβαλλοντικής προστασίας, της αξιοποίησης των τοπικών φυσικών πόρων και στην υψηλή προστιθέμενη αξία των προϊόντων Ενθάρρυνση βιοκαλλιέργειας, με την ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών Εμπλουτισμός των καλλιεργειών με νέα είδη που παρουσιάζουν ευοίωνες προοπτικές και με νέες ποικιλίες των ήδη καλλιεργούμενων ειδών 3.1.4. Ενίσχυση νέων βιοκαλλιεργητών 3.2. Πράσινη διάσταση στη ζωική παραγωγή 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. Πράσινη κτηνοτροφία, με ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών Πράσινη πτηνοτροφία, με ενίσχυση όλων των απαραίτητων δράσεων για τη μετάβαση υφιστάμενων συμβατικών μονάδων σε βιολογικές Πράσινη αλιεία, με ενίσχυση των δράσεων εφαρμογής των νέων κανονισμών, προστασίας των φυσικών ιχθυοτόπων και εισαγωγής πράσινων επιλογών στην ιχθυοκαλλιέργεια Σελ.13
3.3. Η ορθή δασική διαχείριση ως συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα 3.3.1. 3.3.2. Ανάδειξη της αειφορικής διαχείρισης δασών ως συγκριτικό πλεονέκτημα, με ενίσχυση δράσεων πιστοποίησης Ενημέρωση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού των κλάδων προϊόντων ξύλου για τις νέες τάσεις και απαιτήσεις που σχετίζονται με τα αγαθά από δάση ορθής διαχείρισης 3.4. Πράσινος τουρισμός 3.4.1. Ανάπτυξη οικοτουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων 3.4.2. Εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων 3.4.3. Δράσεις κατάρτισης και διάχυσης της γνώσης σχετικά με τις τάσεις και απαιτήσεις του πράσινου τουρισμού Σελ.14
1.2. Αντικείμενο και βασικές κατηγορίες ενεργειών ανά δράση Στην ενότητα αυτή, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός προωθείται στο επόμενο βήμα: Η διάρθρωση του Επιχειρησιακού Σχεδίου που παρουσιάστηκε στην προηγούμενη ενότητα (στρατηγική επιδίωξη στόχοι άξονες δράσεις) εξειδικεύεται περαιτέρω, με την ανάλυση της κάθε προτεινόμενης δράσης ως προς το αντικείμενό της και τις βασικές κατηγορίες ενεργειών της. Το αρκτικόλεξο ΑΝΤ χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει το αντικείμενο κάθε δράσης, ενώ το ΒΚΕ αντιστοιχεί στις βασικές κατηγορίες ενεργειών. 1.2.1. Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Ο στόχος 1 του Επιχειρησιακού Σχεδίου επιμερίζεται σε τέσσερις άξονες: «1.1: Πράσινη ενέργεια», «1.2: Πράσινη επιχειρηματικότητα», «1.3: Πράσινη κατανάλωση» και «1.4: Πράσινες γειτονιές». Οι δράσεις ανά άξονα, με το προτεινόμενο αντικείμενο (ΑΝΤ) και τις βασικές κατηγορίες ενεργειών (ΒΚΕ) διαμορφώνονται ως ακολούθως. Άξονας 1.1: Πράσινη ενέργεια Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα. ΑΝΤ: Επιδιώκεται η ευαισθητοποίηση ενημέρωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων και ταυτόχρονα η ενίσχυση της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας. Τελικό ζητούμενο είναι η αλλαγή στάσης απέναντι στις ΑΠΕ, όχι μόνο στο επίπεδο της αποδοχής τους αλλά και σε αυτό της ενεργητικής ενσωμάτωσής τους στο αστικό και φυσικό περιβάλλον. ΒΚΕ: Ενίσχυση επενδύσεων στα παραπάνω έργα ΑΠΕ με αξιοποίηση των ενεργών χρηματοδοτήσεων από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα της 4 ης προγραμματικής περιόδου. Αποτελεσματική αξιοποίηση τοπικού ενεργειακού δυναμικού. ΑΝΤ: Επιδιώκεται η ενθάρρυνση της αξιοποίησης τοπικού ενεργειακού δυναμικού όλων των κατηγοριών, από ΜΥΗΕ έως αξιοποίηση βιομάζας γεωργικής ζωικής ή δασοκομικής προέλευσης. BKE: Ενημέρωση ενδιαφερόμενων επενδυτών για τις διαθέσιμες χρηματοδοτήσεις, ενίσχυση επενδύσεων στα έργα αξιοποίησης τοπικού Σελ.15
ενεργειακού δυναμικού μέσα από τις ενεργές χρηματοδοτήσεις από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα της 4 ης προγραμματικής περιόδου. Ενθάρρυνση ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας. ΑΝΤ: Επιδιώκεται η ενθάρρυνση επενδύσεων σε όλο το εύρος δομών ή συστημάτων ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας, κυρίως σε μεγάλους καταναλωτές ενέργειας ή/και σε δημόσιους φορείς περιφερειακού ή δημοτικού επιπέδου. BKE: Αξιοποίηση ενεργών ενισχύσεων των επενδύσεων στην εξοικονόμηση ενέργειας και αύξηση της αποδοτικότητας στη χρήση ενέργειας. Ενέργειες ενημέρωσης για τα οφέλη της ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας και τις διαθέσιμες επιλογές ανά περιοχή της Περιφέρειας. Άξονας 1.2: Πράσινη επιχειρηματικότητα Στροφή στην πράσινη επιχείρηση με την ενθάρρυνση κρίσιμων επενδύσεων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων υφιστάμενων επιχειρήσεων. ΑΝΤ: Επιδιώκεται η ενίσχυση επενδύσεων από υφιστάμενες επιχειρήσεις που διαβλέπουν ότι η βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων μπορεί να μεταφρασθεί στο προστιθέμενη αξία ή ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Κρίσιμες θεωρούνται οι επενδύσεις που είτε στοχεύουν σε βασικές διαδικασίες της ενδιαφερόμενης επιχείρησης (π.χ. παραγωγής ή διακίνησης προϊόντων, εν αντιθέσει με δευτερεύουσες διαδικασίες όπως η προμήθεια αναλωσίμων ή η συντήρηση) είτε αποσκοπούν σε μεγάλο βαθμό βελτίωσης μιας ή περισσότερων συνιστωσών της περιβαλλοντικής επίδοσης. BKE: Ενίσχυση επενδύσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια και χώρους. Ενίσχυση επενδύσεων σε εταιρικά οχήματα (πλην επιβατικών), εφόσον προάγεται σοβαρή μείωση των εκπομπών. Ενίσχυση επικύρωσης συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης ή πιστοποίησης διαχειριστικών συστημάτων. Ενίσχυση επενδύσεων σε λογισμικό και ψηφιακά συστήματα που μειώνουν αισθητά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της επιχείρησης. Ενίσχυση άλλων επενδύσεων (άυλων, π.χ. σε τεχνογνωσία ή αγορά συμβουλευτικών υπηρεσιών οργανωτικών πχ. αναδιάρθρωση διαδικασιών) που αποδεικνύεται ότι προάγουν τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της επιχείρησης σε συνδυασμό με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της. Σελ.16
Ενθάρρυνση νέας επιχειρηματικότητας σε κλάδους της πράσινης οικονομίας. ΑΝΤ: Επιδιώκεται η ενίσχυση νέων επενδύσεων σε τομείς που σχετίζονται άμεσα με την πράσινη οικονομία, από νέες επιχειρήσεις που θα συσταθούν για το σκοπό αυτό. BKE: Ενίσχυση νέων επιχειρήσεων καινοτόμων επενδύσεων σε όλο το φάσμα των περιβαλλοντικών τεχνολογιών (από την ανακύκλωση και την εξοικονόμηση νερού ή πρώτων υλών έως τις νέες τεχνολογίες υπηρεσιών μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος). Επιδότηση του μέρους των επενδύσεων που πραγματοποιούνται από νέες εταιρείες σε υλικές ή άυλες υποδομές περιβαλλοντικής βελτίωσης. Ενέργειες ενημέρωσης ευαισθητοποίησης και κατάρτισης υποψήφιων επιχειρηματικών στον τομέα της πράσινης οικονομίας. Άξονας 1.3: Πράσινη κατανάλωση Προώθηση πράσινων προμηθειών στις Υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης. ΑΝΤ: Εφαρμογή των κανόνων και σχεδίων δράσης εθνικού επιπέδου για τις πράσινες προμήθειες στις Υπηρεσίες και των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης. BKE: Ενημερωτικές ενέργειες για τις πράσινες προμήθειες, το σχετικό πλαίσιο υποχρεώσεων και τα οφέλη για την οικονομία και το περιβάλλον Εφαρμογή των βασικών συστάσεων από τα σχέδια εθνικού επιπέδου, όπως οι διαδικτυακοί κόμβοι αγοράς πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών, οι κατάλογοι και οι προδιαγραφές των διαθέσιμων πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και η εκπόνηση σχετικών απαιτήσεων για τις διαγωνιστικές διαδικασίες προμηθειών των παραπάνω Υπηρεσιών. Ενθάρρυνση στις επιλογές πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας. ΑΝΤ: Προώθηση της στροφής των επιχειρήσεων της Περιφέρειας σε προμήθειες πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. BKE: Ενημερωτικές ενέργειες για τις πράσινες προμήθειες, τη μετατροπή τους σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και τα οφέλη για την οικονομία και το περιβάλλον. Ενέργειες συνέργειας μεταξύ επιχειρήσεων που προμηθεύονται πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες, ώστε να δημιουργηθεί αυτοσυντηρούμενη ζήτηση και εκλογικευμένα κόστη. Ενέργειες συνέργειας μεταξύ προμηθευτών διαφορετικών πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών, ώστε να προωθείται με ολοκληρωμένο τρόπο η Σελ.17
εξυπηρέτηση των αναγκών των επιχειρήσεων-πελατών και να διευρύνεται το φάσμα υποκατάστασης συμβατικών από πράσινες προμήθειες. Δημιουργία διαδικτυακού κόμβου αγοράς Β2Β (business-to-business) για την προβολή και εταιρική αγορά πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. ΑΝΤ: Διευκόλυνση και εκσυγχρονισμός της αγοράς πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. BKE: Συγκρότηση και λειτουργία τουλάχιστον ενός διαδικτυακού κόμβου Β2Β για την υποστήριξη προμηθευτών και πελατών που ενδιαφέρονται για τις πράσινες προμήθειες. Άξονας 1.4: Πράσινες γειτονιές Αναπλάσεις πρασίνου. ΑΝΤ: Υποστήριξη Δημοτικών προσπαθειών που αφορούν σε αναπλάσεις χώρων πρασίνου, οι οποίοι έχουν θεσμοθετηθεί αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί. BKE: Ενίσχυση των απαραίτητων υπηρεσιών και εργασιών που χρειάζονται για την υλοποίηση του αντικειμένου. Προώθηση δράσεων συλλογικής αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση της ενέργειας. ΑΝΤ: Η πράσινη γειτονιά στην πράξη: εντοπισμός και προώθηση ευκαιριών για συλλογική συμπληρωματική αξιοποίηση ενέργειας και φυσικών πόρων στο επίπεδο γειτονιάς ή πολεοδομικής ενότητας, με έμφαση σε σημεία των πόλεων που υφίσταται μίξη χρήσεων γης. BKE: Ενημέρωση κινητοποίηση και πρόσκληση υποβολής ιδεών για πράσινες γειτονιές. Προώθηση, ή/και προβολή εγκαταστάσεων συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θερμότητας υψηλής απόδοσης (ΣΗΘΥΑ), κατά προτεραιότητα σε κτίρια γραφείων, εμπορικά κέντρα και άλλες μεγάλες κτιριακές εγκαταστάσεις με εντατικές ανάγκες θέρμανσης/ψύξης. Κατά προτεραιότητα επιλέγονται εγκαταστάσεις με καύσιμο το φυσικό αέριο. Η συγκεκριμένη ενέργεια περιλαμβάνει και ενίσχυση των πρωτοβουλιών αντικατάστασης υφιστάμενου εξοπλισμού με ΣΗΘΥΑ. Προώθηση ευκαιριών τηλεθέρμανσης και ενίσχυση επιλέξιμων μερών της επένδυσης. Ενίσχυση των προσπαθειών για πράσινα σχολεία, με κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ και διαχείριση των απορριμμάτων τους με πρότυπο τρόπο (ανακύκλωση υλικών, Σελ.18
κομποστοποίηση οργανικών και χρήση του κομπόστ στο σχολικό κήπο). Η συγκεκριμένη ενέργεια περιλαμβάνει την ενίσχυση οποιασδήποτε από τις επιμέρους ανάγκες. Δίνεται έμφαση στον επιδεικτικό ή/και πρότυπο χαρακτήρα των παρεμβάσεων, ώστε να ενσωματώνεται με έμπρακτο τρόπο η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στη διαπαιδαγώγηση των μαθητών. Ενίσχυση εγκατάστασης και προβολής πράσινων στάσεων στα αστικά μέσα δημόσιας μεταφοράς, οι οποίες καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες από ΑΠΕ και ενδεχομένως παρέχουν ηλεκτρισμό στο δημοτικό δίκτυο φωτισμού. Ενίσχυση πράσινης πολεοδομίας σε νέες αναπτύξεις. ΑΝΤ: Προσπάθεια εντονότερης στροφής των κατασκευαστών κτιρίων και της ευρύτερης αγοράς νέων κτιριακών αναπτύξεων σε επιλογές πράσινης πολεοδομίας και κτιριοδομίας. BKE: Προβολή των περιβαλλοντικών και τεχνικό-οικονομικών πλεονεκτημάτων της πράσινης δόμησης σε ευρείες ομάδες κοινού. Ενίσχυση του επιλέξιμου μέρους των δαπανών που επενδύονται σε υποδομές εξοικονόμησης ενέργειας και νερού στις νέες κτιριακές αναπτύξεις. Ενημέρωση κατάρτιση για το δημιουργικό συνδυασμό κάλυψης των νέων απαιτήσεων (ΚΕΝΑΚ) με μοντέρνες αρχιτεκτονικές επιλογές. 1.2.2. Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Ο στόχος 2 του Επιχειρησιακού Σχεδίου επιμερίζεται σε τέσσερις άξονες: «2.1: Αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος», «2.2: Τόνωση οικοσυστημάτων και προστασία βιοποικιλότητας», «2.3: Έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων και υπηρεσιών» και «2.4: Αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων». Οι δράσεις ανά άξονα, με το προτεινόμενο αντικείμενο (ΑΝΤ) και τις βασικές κατηγορίες ενεργειών (ΒΚΕ) διαμορφώνονται ως ακολούθως. Άξονας 2.1: Αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος Αναγνώριση και χαρτογράφηση της συνεισφοράς των οικοσυστημάτων στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας. ΑΝΤ: Οι υπηρεσίες οικοσυστήματος συμβάλλουν στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας με πολλαπλούς και σε μεγάλο Σελ.19