ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΊΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ Λ.Δ. ΚΙΝΑΣ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΠΕΚΙΝΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Πεκίνο, Μάιος 2008 Συντάκτρια: Αρετή Σκαφιδάκη Γραμματέας Ο.Ε.Υ. Β ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΊΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ Λ.Δ. ΚΙΝΑΣ Α. Οικονομικό Περιβάλλον Η ανοδική πορεία της κινεζικής οικονομίας συνεχίστηκε με σταθερούς ρυθμούς και κατά το 2007. Το ΑΕΠ ανήλθε σε 24,66 τρις Γιουάν, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 11,4%, σε σύγκριση με το 2006. Όχημα για τη δυναμική ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας αποτελεί η στρατηγική που ακολουθεί η Κίνα στον τομέα προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, σε συνδυασμό με τις υψηλές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου που υλοποιεί και τα εξαγωγικά πλεονάσματα που πετυχαίνει. Προκειμένου να τονωθεί το μέγεθος της κατανάλωσης, ώστε να επιτευχθεί ισορροπημένη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, σε μακροχρόνια βάση, η κυβέρνηση αποφάσισε, το νέο μοντέλο ανάπτυξης να βασίζεται, εφεξής, στην εναρμόνιση του συνδυασμού και των τριών βασικών μεγεθών, ήτοι της κατανάλωσης, των επενδύσεων και των εξαγωγών. Η ισχυρή και συνεχής διεισδυτικότητα των κινεζικών προϊόντων στις περισσότερες χώρες του κόσμου έχουν καταστήσει την αγορά της Κίνας κανόνα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων παγκοσμίως. Παρά τη συνεχή και σταθερή ανάπτυξη των βασικών μεγεθών που παρατηρείται στην οικονομία της Κίνας κατά τα τελευταία έτη, υφίστανται ακόμη ουσιαστικά προβλήματα που αναζητούν λύσεις καθώς και κίνδυνοι που πρέπει να αποφευχθούν για να διασφαλιστεί η επιδιωκόμενη αειφόρος οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Ιδιαίτερη ανησυχία στην κυβέρνηση της Κίνας προκαλούν και οι ανισορροπίες που παρατηρούνται στην εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας και ιδιαίτερα στην χρηματοπιστωτική αγορά. Το πραγματικό κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα στις αστικές περιοχές το 2007 αυξήθηκε κατά 12,2% ενώ αυτό στις αγροτικές περιοχές παρουσίασε μικρότερη αύξηση, κατά 9,5%. Oι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών έφτασαν το μεγαλειώδες ποσό των 17,3 τρις Γιουάν. Οι συνολικές επενδύσεις παγίων κεφαλαίων αυξήθηκαν κατά 24,8% και ανήλθαν σε

13,7 τρις Γιουάν. Στον τομέα της περιφερειακής ανάπτυξης στις δυτικές επαρχίες, η κυβέρνηση μεταβίβασε το 2007 55,6 δις Γιουάν, ήτοι 4,1 δις περισσότερα απ ότι το 2006. Οι συνολικές πωλήσεις του λιανικού εμπορίου καταναλωτικών αγαθών αυξήθηκαν κατά 16,8% και έφτασαν τα 8,9 τρις Γιουάν. Το μέγεθος της κατανάλωσης, όμως, παρέμεινε πάραυτα σε χαμηλά επίπεδα, συμβάλλοντας στο ΑΕΠ μόνον κατά 36%. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε κατά 4,8%, δείχνοντας τάσεις περαιτέρω ανόδου. Σε αυτό συνέβαλαν καθοριστικά οι υπερβολικές αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων (κυρίως στο χοιρινό κρέας και στα λαχανικά) και των κατοικιών. Η εξωτερική αξία του Γιουάν (RMB) ανατιμήθηκε, στη διάρκεια του έτους, έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, κατά περ. 7%. Οι ξένες άμεσες παραγωγικές επενδύσεις (FDI in the non-financial sectors) που υλοποιήθηκαν στη διάρκεια του 2007 ανήλθαν σε 74,8 δις $ ΗΠΑ, εμφανίζοντας αύξηση κατά 13,6%, ενώ τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας (χωρίς χρυσό), που είναι και τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ανήλθαν στο τέλος του 2007 στο αστρονομικό ποσό των 1,53 τρις $ ΗΠΑ, σημειώνοντας αύξηση κατά 43,3%. Η Κίνα εξακολουθεί να παραμένει μαγνήτης των ξένων επενδύσεων, βρισκόμενη για 15 ο συνεχές έτος στην πρώτη θέση ανάμεσα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ο συνολικός όγκος εξωτερικού εμπορίου προϊόντων ανήλθε το 2007 σε 2.173,8 δις $ ΗΠΑ, που σημαίνει αύξηση κατά 23,5%. Η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 1.218 δις $ ΗΠΑ (+25,7%) και των εισαγωγών σε 955,8 δις $ ΗΠΑ (+20,8%). Η Κίνα πέτυχε ένα εμπορικό πλεόνασμα της τάξεως των 262,2 δις $ ΗΠΑ, ήτοι 84,7 δις $ ΗΠΑ παραπάνω από το προηγούμενο έτος (+47,7%). Από τότε που η Κίνα εισήλθε στον ΠΟΕ (2001), ο όγκος εξωτερικού εμπορίου της Κίνας δεικνύει συνεχώς αύξηση πάνω από 20% ετησίως. Ως κυριότεροι εμπορικοί εταίροι της Κίνας παραμένουν, κατά σειρά σπουδαιότητας, η Ε.Ε., οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, οι 10 χώρες του ΑΣΕΑΝ, η Κορέα και η Ταϊβάν, με αυξάνουσα σημασία της Ε.Ε. και των 10 χωρών του ΑΣΕΑΝ. Η Κίνα εξακολουθεί και συμβάλλει σημαντικά, μέσω των εισαγωγών της, στην ανάπτυξη των άλλων ασιατικών χωρών, ενώ αυτή έχει αρχίσει να γίνεται ανταγωνιστική και σε σύγχρονους κλάδους παραγωγής, πέραν από τους γνωστούς παραδοσιακούς. Οι κατηγορίες μηχανήματα και ηλεκτροτεχνικός εξοπλισμός και προϊόντα υψηλής και νέας τεχνολογίας καταλαμβάνουν πλέον αρκετά μεγάλο ποσοστό στο εξωτερικό εμπόριο της Κίνας. Η κυβέρνηση παραμένει στην πρόθεσή της να μην προωθεί την πολιτική των υψηλών εμπορικών πλεονασμάτων και λαμβάνει επιλεκτικά μέτρα χαλιναγώγησης του εμπορικού πλεονάσματος. Πρόσφατα υιοθετήθηκαν και άρχισαν να εφαρμόζονται ορισμένοι σημαντικοί νόμοι και κανονιστικές διατάξεις, όπως: νόμος για την προστασία του ανταγωνισμού, κανονισμός λειτουργίας ξένων τραπεζών, ενιαίος συντελεστής φόρου εισοδήματος εταιριών, νόμος περί συμβάσεων εργασίας, αφορολόγητο όριο προσωπικού εισοδήματος και νόμος περί ακινήτων. Εντός του 2008, αναμένεται και η έκδοση του νόμου για την ασφάλεια των τροφίμων. Για το 2008, οι κατευθύνσεις της κυβέρνησης εστιάζονται στον έλεγχο των μακροοικονομικών μεγεθών, στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων, στο περαιτέρω άνοιγμα της αγοράς, στην ενίσχυση των ανεξάρτητων καινοτομιών, στη σταθερότητα των τιμών, στην 2

προσαρμογή των ισοζυγίων, στην υλοποίηση συνετής δημοσιονομικής πολιτικής και αυστηρής νομισματικής πολιτικής, στην επιτάχυνση της αλλαγής του προτύπου ανάπτυξης, στις προσπάθειες διαρθρωτικών προσαρμογών και στη συνέχεια του αγώνα για ισχυρή και γρήγορη ανάπτυξη. Ο στόχος της κυβέρνησης για αύξηση του ΑΕΠ το 2008 είναι 8%. Για τη συντονισμένη υλοποίηση των επιμέρους πολιτικών θεσπίστηκαν και 5 Υπερυπουργεία. Για το 2008, αναμένεται μεγαλύτερη φιλελευθεροποίηση σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, προβάδισμα σε τομείς εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ενθάρρυνση ξένων επενδυτών σε υπηρεσίες για τη βιομηχανία, logistics, ειδικά επενδυτικά σχέδια (καινοτομίες) και ενθάρρυνση των συνεργασιών μεταξύ ΜΜΕπιχειρήσεων. Το 2007 οι εξαγωγές της Κίνας προς την Ε.Ε.27 ανήλθαν σε 230,8 δις ευρώ (+18,5%) ενώ οι αντίστοιχες εισαγωγές έφτασαν τα 71,7 δις ευρώ (+12,3%). Το έλλειμμα με την Κίνα που διευρύνθηκε το 2007 σε 159,2 δις ευρώ, είναι και το μεγαλύτερο έλλειμμα που εμφανίζει η Ε.Ε. έναντι τρίτων χωρών. Η Κίνα αποτελεί για την Ε.Ε. τον δεύτερο εμπορικό εταίρο, μετά τις ΗΠΑ, και καταλαμβάνει την 1 η θέση στις εισαγωγές και την 4 η θέση στις εξαγωγές της Ε.Ε. Στις εξαγωγές της Ε.Ε. προς την Κίνα κυριάρχησαν τα μηχανήματα, ο εξοπλισμός μεταφορών (συμπερ. και των οχημάτων), τα χημικά προϊόντα και οι πρώτες ύλες. Στις κινεζικές εξαγωγές προς την Ε.Ε. κυριάρχησαν οι ίδιες κατηγορίες προϊόντων και πλέον αυτών τα κλωστοϋφαντουργικά και τα ενδύματα. Τον Απρίλιο 2008 στο Πεκίνο, ετέθη επίσημα σε εφαρμογή ένας μηχανισμός προώθησης των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στην Ε.Ε. και την Κίνα σε υψηλό επίπεδο, ο οποίος θα δώσει και την στρατηγική κατεύθυνση για περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων Ε.Ε.-Κίνας. Για τη στήριξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην κινεζική αγορά, η Ε.Ε. αναπτύσσει σχετικούς θεσμούς, όπως την θερμοκοιτίδα της Ε.Ε. (incubator) για τις ΜΜΕπιχειρήσεις στην πόλη Chengdu, το Γραφείο παροχής πληροφοριών για θέματα Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας στο Πεκίνο και το Κέντρο στήριξης Ευρωπαϊκών ΜΜΕπιχειρήσεων, επίσης, στο Πεκίνο. Πρόσφατα, η Ε.Ε. προέβη σε υπογραφή συμφωνιών με την Κίνα στους τομείς, ασφάλειας τροφίμων, ασφάλειας προϊόντων και Υγειονομικών/Φυτοϋγειονομικών Πρωτοκόλλων (SPS Protocols), θαλασσίων μεταφορών, ειρηνικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας και εγκατάστασης και λειτουργίας ενός κοινού Ινστιτούτου για καθαρή και ανανεώσιμη ενέργεια. Το 2007 και στις αρχές του 2008, η χώρα μας σύναψε με την Κίνα στον οικονομικοεμπορικό τομέα δύο Μνημόνια και ένα Πρωτόκολλο συνεργασίας και ολοκλήρωσε τις διαδικασίες έκδοσης τριών ειδικών υγειονομικών/κτηνιατρικών πιστοποιητικών, ανοίγοντας έτσι την αγορά της Κίνας σε δύο βασικές κατηγορίες ελληνικών προϊόντων, ήτοι τα καλλυντικά και τα γαλακτοκομικά/τυροκομικά. Υπό εξέταση, διαπραγμάτευση και υπογραφή εντός του έτους βρίσκονται συμφωνίες για αναπτυξιακή συνεργασία, διαπίστευση, επίσπευση υγειονομικών/φυτοϋγειονομικών πρωτοκόλλων, πρωτόκολλα για τα ακτινίδια και τα αλλαντικά, ενώ, πολύ σύντομα, ολοκληρώνονται τα ειδικά πιστοποιητικά για ακατέργαστα δέρματα/γουνοδέρματα και αλιεύματα, ανοίγοντας έτσι την αγορά της Κίνας σε δύο ακόμη μεγάλους ελληνικούς κλάδους παραγωγής. Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία της ΕΣΥΕ, οι ελληνικές εξαγωγές προς την Κίνα ανήλθαν το 2007 σε 110.758 χιλιάδες ευρώ και παρουσίασαν αύξηση της τάξεως του 3

22,53%. Το 2006, το αντίστοιχο ποσό ήταν 90.395 χιλιάδες ευρώ και παρουσίασε αύξηση 11,97%. Σε ένα εντελώς άλλο επίπεδο, οι εξαγωγές της Κίνας προς την Ελλάδα έφτασαν το ποσό των 2,8 δις ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 53,65% έναντι του προηγουμένου έτους. Το εμπορικό έλλειμμα της χώρας μας έναντι της Κίνας ανήλθε στο ποσό των 2,7 δις ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 55,28% έναντι του προηγουμένου έτους. Τα προϊόντα που κυριαρχούν στις εξαγωγές της χώρας μας προς στην Κίνα είναι απορρίμματα μετάλλων-πλαστικών-χαρτιού, μάρμαρα, θείο, έλαια πετρελαίου, ελαιόλαδο, παρασκευάσματα διατροφής, δέρματα/γουνοδέρματα, μηχανήματα ηλεκτροπαραγωγής, τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός, χαλκός, κοσμήματα, όργανα-συσκευές μετρήσεως, μηχανές επεξεργασίας υφαντικών ινών, κ.ά. Αντίθετα, στις ελληνικές εισαγωγές από την Κίνα κυριαρχούν περισσότερο τα καταναλωτικά είδη, όπως τα παιχνίδια, είδη ενδύσεως και υποδήσεως, έπιπλα, είδη ταξιδίου, ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, φωτιστικά, καθώς και τα πλοία. Η Κίνα εξελίσσεται ραγδαία σε σημαντικό εταίρο της χώρας μας. Το 2007, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, αυτή ανήλθε στις συνολικές ελληνικές εισαγωγές στην 5 η από την 9 η θέση που κατείχε το 2006 και στις συνολικές ελληνικές εξαγωγές στην 30 η από την 33 η θέση που κατείχε αντίστοιχα το 2006. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εμπορίου της Κίνας, το σύνολο των ελληνικών επενδύσεων, από το 1992 έως τα τέλη του 2007, αναλύονται σε 85 επενδυτικά σχέδια, με συμβατικό κεφάλαιο περ. 141 εκατομ. δολαρίων ΗΠΑ και με υλοποιούμενες επενδύσεις της τάξεως των 63 εκατομ. δολαρίων ΗΠΑ. Το 2007, παρατηρήθηκε έντονη επενδυτική δραστηριότητα, τόσο στον παραγωγικό τομέα όσο και στον τομέα του λιανικού εμπορίου. Τα θετικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη των εν γένει οικονομικο-εμπορικών μας σχέσεων με την Κίνα που επετεύχθησαν το 2007 και συνεχίζονται και κατά το τρέχον έτος, 2008, ήτοι σύναψη διμερών συμφωνιών, αύξηση των ελληνικών εξαγωγών κατά 22,53% και αύξηση της ελληνικής επενδυτικής (παραγωγικής και εμπορικής) δραστηριότητας, αποτελούν ήδη μία καλή και αισιόδοξη αφετηρία για την υλοποίηση των προτεινομένων δράσεων κατά το τρέχον έτος. Γενικότερος στόχος του προγράμματος δράσης του Γραφείου ΟΕΥ, για το τρέχον έτος 2008, παραμένει η περαιτέρω αναβάθμιση των διμερών μας σχέσεων με τη Κίνα σε οικονομικο-εμπορικό επίπεδο και η υποβοήθηση της περαιτέρω ανάπτυξης της ελληνικής επιχειρηματικότητας στην κινεζική αγορά, σε όλες τις διαστάσεις της (εξαγωγές, επενδύσεις, άλλες συνεργασίες). Η κινεζική αγορά απαιτεί τόλμη και σε αντιστάθμισμα ανταμείβει ανάλογα. Οι ελληνικές επιχειρήσεις που προτίθενται να εισέλθουν στην κινεζική αγορά θα πρέπει να γνωρίζουν, ότι στην προσπάθειά τους θα έχουν ως φυσικούς συνεργάτες τους τις ελληνικές Υπηρεσίες που λειτουργούν στην Κίνα, οι οποίες όχι μόνον θα τις στηρίζουν αλλά και θα τις προφυλάσσουν από τυχόν κινδύνους. 4

Β. Κατανάλωση Η ραγδαία ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας τα τελευταία δέκα χρόνια, επέφερε, μεταξύ άλλων, άνοδο του βιοτικού επιπέδου και βελτίωση του τρόπου ζωής, Το άνοιγμα της Λ.Δ. Κίνας στη Δύση και η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας, με τη μεταβολή του προσανατολισμού της από κρατικά σχεδιαζόμενη και ελεγχόμενη σε οικονομία της αγοράς, είχε ως επακόλουθο τη μαζική είσοδο στην κινεζική αγορά ξένων προϊόντων, πολλά εκ των οποίων εισήχθησαν για πρώτη φορά στη χώρα, και την αυξανόμενη πρόσβαση του μέσου καταναλωτή σε νέα προϊόντα, διαφορετικά από τα παραδοσιακά κινεζικά. Τα καταναλωτικά ήθη άρχισαν σταδιακά να αλλάζουν και η αρχική διστακτικότητα των Κινέζων καταναλωτών για τα δυτικά προϊόντα υποχώρησε, ενώ η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος τα έκανε προσιτά σε ένα όλο και μεγαλύτερο κοινό. Η τάση προς κατανάλωση εισαγομένων προϊόντων ενισχύεται και από τη διαφήμιση και τα ΜΜΕ, τα οποία ενημερώνουν τους καταναλωτές για τις δυτικές καταναλωτικές συνήθειες και τα εισαγόμενα προϊόντα, τα οποία προβάλλουν ως καλύτερης ποιότητας και ασφαλέστερα (ειδικά, τα ευρωπαϊκά προϊόντα, για τα οποία οι πιο ενημερωμένοι καταναλωτές γνωρίζουν ότι εφαρμόζονται αυστηροί περιβαλλοντικοί και ποιοτικοί έλεγχοι). Παράλληλα, η τάση υιοθέτησης του δυτικού τρόπου ζωής επιβάλλει την αγορά των ξένων προϊόντων, όπως αυτοκινήτων, ενδυμάτων, προϊόντων πολυτελείας, προϊόντων γκουρμέ και καλλυντικών, τα οποία θεωρείται ότι προσφέρουν στον καταναλωτή κύρος και κοινωνική καταξίωση. Η αυξητική τάση της δημογραφικής συγκέντρωσης του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις, όπου υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης, δημιουργεί μεγάλα καταναλωτικά κέντρα, με αφθονία προϊόντων, τόσο εγχωρίων όσο και εισαγόμενων. Το 43,90 % των νοικοκυριών της Κίνας βρίσκονται στις αστικές περιοχές, όπου για την αγορά τροφίμων, δαπανάται το 35,78% του ετησίου διαθεσίμου εισοδήματος. 1 Η μεγαλύτερη συγκέντρωση του πληθυσμού εντοπίζεται, κυρίως, στις μεγάλες αστικές περιφέρειες του Πεκίνου, της Σαγκάης και της Καντόνας (Guangzhou, επαρχία Guangdong), καθώς και στην μεγαλύτερη πόλη της Β. Κίνας μετά το Πεκίνο, το Τιαντζίν. Σαγκάη: 18.150.000 κάτοικοι, όπου το 88,70% είναι αστικός πληθυσμός, με κατά κεφαλήν ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα. 20.667,91 Γιουάν. Πεκίνο: 15.810.000 κάτοικοι, όπου το 84,33% είναι αστικός πληθυσμός, με κατά κεφαλήν ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα. 19,977,52 Γιουάν. Καντόνα: 9.304.000 κάτοικοι, όπου 63% είναι αστικός πληθυσμός, με κατά κεφαλήν ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα. 16.015,58 Γιουάν. Τιαντζίν: 10.750.000 κάτοικοι, όπου το 75,73% είναι αστικός πληθυσμός, με κατά κεφαλήν ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα. 14.283,09 Γιουάν 2. Τα τελευταία χρόνια, δημιουργείται σε αυτές τις πόλεις μια κοινωνική τάξη με υψηλά εισοδήματα και τάσεις μιμητισμού του τρόπου ζωής και των καταναλωτικών προτύπων της 1 2 Στοιχεία 2007 Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Λ. Δ. Κίνας 2 5

Δύσης. Τα εισαγόμενα προϊόντα τυγχάνουν μεγάλης αποδοχής από τους Κινέζους, που διαθέτουν το κατάλληλο μορφωτικό επίπεδο, καθώς αυτοί είναι πιο συνειδητοποιημένοι καταναλωτές και ενδιαφέρονται για την ποιότητα και την ασφάλεια των προϊόντων που χρησιμοποιούν. Ανάλογα με την ηλικία, διαφοροποιούνται και οι καταναλωτικές συνήθειες: - οι μεγαλύτεροι σε ηλικία καταναλωτές, οι οποίοι είναι, γενικά, προσηλωμένοι στις παραδόσεις, καταναλώνουν περισσότερο ρύζι, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, και τσάι - οι νεώτεροι σε ηλικία (επονομαζόμενοι και young achievers), και ειδικά οι ηλικίες κάτω των τριάντα ετών, που διανύουν την εφηβεία και την πρώτη τους νεότητα στην εποχή της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας, ακολουθούν λιγότερο το παραδοσιακό μοντέλο διατροφής, και υιοθετούν, όλο και περισσότερο, τις καταναλωτικές συνήθειες της Δύσης. Για τη διατροφή τους προτιμούν προπαρασκευασμένα τρόφιμα, γιαούρτια, σνάκς, κρέατα, ανθρακούχα και αλκοολούχα ποτά, και δείχνουν προτίμηση για τα εστιατόρια ταχυεστίασης, λόγω μιμητισμού των καταναλωτικών συνηθειών της Δύσης. Η ηλικιακή ομάδα η οποία αποτελεί τον κατεξοχήν καταναλωτή δυτικών τροφίμων είναι αυτή των 23-44 ετών. Στις ηλικίες αυτές παρατηρείται μεγαλύτερο ενδιαφέρον και περιέργεια για τη Δύση και τις συνήθειές της, και, έτσι, οι καταναλωτές της ηλικιακής αυτής ομάδας πρόθυμα δοκιμάζουν καινούργιες γεύσεις, ακόμη και αν διαφέρουν πολύ από τα δικά τους γευστικά κριτήρια. Σε τρόφιμα, ο μέσος Κινέζος καταναλώνει περισσότερο δημητριακά, φυτικά έλαια, κρέατα, ψάρι, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τσάι και ποτά (κυρίως, κινέζικη μπύρα και soft drinks, και λιγότερο κρασί, με προτίμηση στο κόκκινο με φρουτώδη γεύση), καθώς και καρυκεύματα σε στερεά μορφή. Η ζήτηση για τα εν λόγω τρόφιμα παρουσιάζει συνεχή αυξητική τάση, έως και 10% ετησίως. Αυξημένη κατανάλωση τροφίμων, παρατηρείται γενικά, στις περιόδους των κινεζικών αργιών: - Εβδομάδα Εορτής της Άνοιξης ή της Κινεζικής Πρωτοχρονιάς, μετακινούμενη εορτή: 6-12 Φεβρουαρίου 2008 - Εργατική Πρωτομαγιά: σταθερή εορτή, 1-3 Μαΐου 2008 - Duanwu Festival (Dragon Boat Festival): 7-9 Ιουνίου 2008 - Εβδομάδα Εθνικής Εορτής: σταθερή εορτή, 29/9-5/10 2008 - Mid-Autumn Festival: 13-15 Σεπτεμβρίου 2008 Η κατεξοχήν «χρυσή» εβδομάδα κατανάλωσης είναι η Εβδομάδα της Εορτής της Άνοιξης. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την γενικότερη εξέλιξη της αγοράς τυροκομικών/γαλακτοκομικών προϊόντων και την προοπτική κάθε ενός ξεχωριστού τύπου είναι, βασικά, η τιμή (ή το διαθέσιμο εισόδημα), η διάθεση των νοικοκυριών να αλλάξουν ή να διαμορφώσουν διαφορετικά τις διατροφικές συνήθειές τους και η αντίληψη που επικρατεί για όλο και περισσότερη χρήση στις συνταγές φυσικών, αγνών και υγιεινών υλικών. Επιπλέον, σημαντικοί παράγοντες για την πορεία της αγοράς είναι η περαιτέρω φιλελευθεροποίηση του εμπορίου, η εξέλιξη των δομών χονδρικού και λιανικού εμπορίου και 6

η ενίσχυση του ανταγωνισμού. Για την κατανόηση από τον μέσο καταναλωτή, όχι μόνον της γεύσης και των ιδιοτήτων των τυροκομικών/γαλακτοκομικών προϊόντων αλλά και της χρήσης του στη δική του κουζίνα, καθοριστικό ρόλο παίζει και η σχετική ενημέρωση και πληροφόρηση από τα ΜΜΕ, τους εισαγωγείς καθώς και τους εξαγωγείς των χωρών προέλευσης αυτών των προϊόντων. Διαπιστώνεται, ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη ενημέρωσης για τα τυροκομικά/γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς αυτά τα προϊόντα είναι σχετικά νέα για τους Κινέζους καταναλωτές. Ειδικότερα, απαιτείται να γίνει ενημέρωση και ως προς τη διάκριση ή αναγνώριση της ποιότητας των διαφορετικών τύπων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών αυτών (χρώμα, γεύση κλπ), ανάλογα και με τη χώρα προέλευσης. Οι Κινέζοι καταναλωτές χρησιμοποιούν, συνήθως, τα εξής κριτήρια για την επιλογή ενός προϊόντος: - τιμή - επωνυμία προϊόντος (την οποία ταυτίζουν με την εγγύηση της ποιότητας). - συστάσεις από τον Τύπο (στις ειδικές στήλες για τη γευσιγνωσία, αλλά και την υγιεινή διατροφή) και τον κοινωνικό περίγυρο. - συσκευασία: οι καταναλωτές προτιμούν τις μικρές συσκευασίες, ακόμη και όταν η τιμή του προϊόντος είναι υψηλότερη από ομοειδές προϊόν σε μεγάλη συσκευασία. Τα έντονα και φανταχτερά χρώματα κερδίζουν, συνήθως, τις εντυπώσεις. Τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα δεν αποτελούν μέρος του παραδοσιακού κινεζικού διατροφικού μοντέλου, όπου το τσάι, και όχι το γάλα, αποτελεί το παραδοσιακό πρωϊνό, και όχι μόνο, ρόφημα. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα έχουν αρχίσει να εντάσσονται σταδιακά στη διατροφή των Κινέζων, ιδίως των νεώτερων σε ηλικία καταναλωτών, καταρρίπτοντας την άποψη περί δυσανεξίας των Κινέζων στη λακτόζη. Από την άλλη πλευρά, το ενδιαφέρον και η περιέργεια των Κινέζων για τις διαιτητικές συνήθειες της Δύσης, καθώς και η αυξανόμενη ενημέρωση για την υγιεινή διατροφή, οδηγεί όλο και περισσότερους καταναλωτές, τουλάχιστον στα μεγάλα αστικά κέντρα, στο να επιλέγουν τρόφιμα όπως το γιαούρτι, τα τυριά, το γάλα και τις κρέμες. Η κατά κεφαλή κατανάλωση γάλακτος, όμως, είναι ακόμη πολύ κάτω από τα πρότυπα της Δύσης, ενώ δεν είναι ομοιόμορφη σε όλη την Κίνα: στις αστικές περιοχές η κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από ότι στις αγροτικές περιοχές. Η ετήσια αύξηση της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων στις αστικές περιοχές εκτιμάται σε 25%. 3 Παρότι, το γάλα έχει μικρή θέση στην καθημερινή διατροφή των Κινέζων, η Κίνα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς γάλακτος παγκοσμίως. Οι μεγαλύτερες εγχώριες εταιρείες παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων είναι οι Yili, Mengniu, Bright Dairy και Sanyuan, 3 Πηγή: Asia Times Online 7

Αυξητική τάση παρουσιάζει την τελευταία πενταετία η κατανάλωση από τους Κινέζους γιαουρτιού, οποίο είναι υδαρές, γλυκό και πίνεται. Τα γιαούρτια με φρούτα είναι πολύ δημοφιλή αλλά με προσθήκη ζάχαρης, ώστε αυτά να έχουν γλυκιά γεύση. Στα καταστήματα με είδη διατροφής για ξένους διατίθεται γιαούρτι προέλευσης Αυστραλίας με την ένδειξη Greek Style Yogurt. Αντίθετα, τα διαιτητικά γιαούρτια, με λιγότερα λιπαρά και ζάχαρη (γιαούρτια light) δεν είναι διαδεδομένα στην κινεζική αγορά, καθώς, γενικά, τα διαιτητικά προϊόντα δεν έχουν ακόμη γίνει γνωστά και κατοχυρωθεί στη συνείδηση των Κινέζων καταναλωτών. Έρευνες έχουν δείξει ότι η κατεξοχήν αγορά γιαουρτιού είναι το Πεκίνο, όπου η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη από τις άλλες δύο μεγάλες πόλεις της Κίνας, Σαγκάη και Καντόνα. Η τάση αυτή πιθανόν να οφείλεται και στο ιδιαίτερα ξηρό κλίμα του Πεκίνου, όπου είναι αναγκαίο να καταναλώνονται υγρές και κρεμώδεις τροφές, όπως τα γιαούρτια, που μαλακώνουν το λαιμό. Τα τυριά, ειδικότερα, αποτελούν μια πολύ πρόσφατη συνήθεια των Κινέζων καταναλωτών. Στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, οι Κινέζοι καταναλωτές γνώρισαν το τυρί μέσα από τις μεγάλες αμερικανικές αλυσίδες φάστ φούντ, όπως Pizza Hut και Mac Donalds, ως συστατικό πίτσας, χάμπουργκερ και σάντουιτς, και, πολύ σπάνια, καταναλώνουν το τυρί μόνο του. Στην κινεζική γαστρονομική κουλτούρα, το τυρί είναι άγνωστο και ποτέ δεν προσφέρεται ως συνοδευτικό έδεσμα σε ένα τραπέζι.. Επίσης, το τυρί δεν χρησιμοποιείται στις συνταγές μαγειρικής ενώ τα κινέζικα ζυμαρικά noodles, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, δεν σερβίρονται με τυρί, όπως στη Δύση. Οι Κινέζοι καταναλωτές δείχνουν μεγαλύτερη προτίμηση στο τυρί σε φέτες, γιατί μπορεί να αποτελέσει μια καλή λύση σνακ, όπως σε σάντουιτς. Στην κινεζική αγορά, διατίθενται, ως επί το πλείστον, κίτρινα τυριά. Οι εταιρείες που επικρατούν είναι ξένες κυρίως, τελευταία, όμως, κινεζικές εταιρείες έχουν αρχίσει να εντάσσουν στην παραγωγή τους τυριά, που συνήθως, είναι αντιγραφή και απομίμηση των ξένων. Οι πολυεθνικές αλυσίδες υπεραγορών και σούπερ μάρκετ (όπως Carrefour, Wal- Mart), μικρότερα σε μέγεθος καταστήματα με εισαγόμενα είδη διατροφής (όπως Jenny Lou s, April Gourmet), και καταστήματα ντελικατέσσεν, των οποίων πελάτες είναι αλλοδαποί και Κινέζοι της υψηλής εισοδηματικής τάξης, διαθέτουν στα ράφια τους εισαγόμενα κίτρινα τυριά, όπως γκούντα, εμεντάλ, παρμεζάνα, ελβετική γραβιέρα κ.α., προέλευσης Γαλλίας, Ιταλίας, Γερμανίας, Ελβετίας, Ολλανδίας, Δανίας κ.α. Επίσης, διαθέτουν τυριά τύπου φέτας, κρεμώδη τυριά, τυριά από κατσικίσιο γάλα και ροκφόρ ή μπλε τυρί Δανίας. 8

Οι τιμές των εισαγόμενων τυροκομικών προϊόντων είναι οι διπλάσιες, περίπου, των τιμών στην Ευρώπη. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, τα 100 γραμμάρια παρμεζάνας πωλούνται 25 Γιουάν Κίνας 4, δηλ. 2,40 ευρώ. Γ. Παραγωγή Το 2006, η τρίτη μεγαλύτερη κινεζική εταιρεία παραγωγής γαλακτοκομικών προϊότων, Bright Dairy, ξεκίνησε την παραγωγή κίτρινου τυριού κομμένου σε φέτες (τύπου γκούντα) και τυριού σε κρεμώδη μορφή, το οποίο παρασκευάζει σε εργοστάσιό της στην περιοχή της Σαγκάης. Η εν λόγω εταιρεία χρησιμοποιεί, επίσης, ως πρώτη ύλη εισαγόμενο τυρί από την Αυστραλία και τη Ν.Ζηλανδία. Η Bright Dairy είναι η μεγαλύτερη εγχώρια εταιρεία παραγωγής τυροκομικών προϊόντων και, σύμφωνα με την ίδια την εταιρεία, οι πωλήσεις της σε τυριά παρουσίασαν αύξηση 40% τα τελευταία δύο χρόνια. 5 Τα τυριά Bright Dairy είναι τα μόνα τυριά που διατίθενται στις τοπικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπου κάνουν τις αγορές τους, κυρίως, Κινέζοι χαμηλής έως και μέσης εισοδηματικής τάξης. Οι τιμές στις τοπικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ είναι κατά πολύ χαμηλότερες από τις τιμές στα σούπερ μάρκετ με εισαγόμενα τρόφιμα. Στην Κίνα παρασκευάζονται, επίσης, σε μικρής κλίμακας μονάδες τυροκομείων, τυριά δυτικού τύπου, όπως μοτσαρέλα και γκούντα, με επίβλεψη της παραγωγής, συνήθως, από Ευρωπαίους, οι οποίοι επενδύουν σε παραγωγικές μονάδες στην Κίνα, λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας και της δυνατότητας προμήθειας καλής ποιότητας, γενικά, πρώτης ύλης από μικρούς παραγωγούς. Δ. Εισαγωγές Το μεγαλύτερο μέρος των τυροκομικών προϊόντων στην αγορά της Κίνας προέρχεται από εισαγωγές. Οι συνολικές εισαγωγές τυροκομικών της Κίνας από το 2005 και μετά εμφάνισαν ετήσια αύξηση της τάξης του 40%, αγγίζοντας το 2007 τα 18.879.476 κιλά (από 11.276.016 το 2005) Οι χώρες με τις μεγαλύτερες εξαγωγές τυροκομικών προϊόντων προς την Κίνα είναι η Αυστραλία και η Ν.Ζηλανδία, οι οποίες παρότι δεν συγκαταλέγονται στις μεγάλες παραγωγούς χώρες παγκοσμίως, έχουν καταφέρει να διεισδύσουν στην κινεζική αγορά λόγω των ανταγωνιστικών, χαμηλών τιμών (οι χώρες αυτές έχουν χαμηλότερο κόστος παραγωγής και χαμηλότερο μεταφορικό κόστος σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές χώρες). 4 Ισοτιμία: 1 Ευρώ = 11 Γιουάν Κίνας (RMB) 5 Πηγή: Xinha News (16/7/06) 9

Αξία 4.500.000 Εισαγωγές Τυροκομικών στην Κίνα σε δολλάρια ΗΠΑ 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 2005 2006 2007 Αυστραλία ΗΠΑ Συνολικές Εισαγωγές Ν. Ζηλανδία Γαλλία Οι συνολικές εισαγωγές τυροκομικών της Κίνας, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται το Χονγκ Κονγκ, το Μακάο και η Ταϊβάν, κυμάνθηκαν την τελευταία τριετία, ως ακολούθως 6 : ΕΤΟΣ ΑΞΙΑ (Δολ. Η.Π.Α.) ΠΟΣΟΤΗΤΑ (Κιλά) 2005 2.853.911 11.276.016 2006 3.024.310 12.687.738 2007 4.238.783 18.879.476 Οι τέσσερις μεγαλύτερες προμηθεύτριες χώρες είναι η Αυστραλία, η Ν. Ζηλανδία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ. Οι δύο τελευταίες χώρες, μάλιστα παρουσιάζουν ετήσια αύξηση των εξαγωγών τους της τάξης του 60%. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές των εν λόγω χωρών προς την Κίνα κινήθηκαν ως εξής: 6 Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Λ. Δ. Κίνας, τιμές CIF 10

ΕΤΟΣ ΧΩΡΑ ΑΞΙΑ (Δολ. Η.Π.Α.) ΠΟΣΟΤΗΤΑ (Κιλά) Αυστραλία 1.128.544 3.961.380 2005 Ν. Ζηλανδία 1.067.121 3.812.100 ΗΠΑ 162.819 707.767 Γαλλία 79.185 605.868 Αυστραλία 1.212.699 4.228.971 2006 Ν. Ζηλανδία 984.438 3.641.111 ΗΠΑ 228.364 996.958 Γαλλία 145.624 1.294.861 Αυστραλία 1.581.934 5.780.039 2007 Ν. Ζηλανδία 1.331.702 5.027.193 ΗΠΑ 490.497 2.387.935 Γαλλία 224.090 1.960.072 Ε. Έρευνα αγοράς φέτας 7 Το τελευταίο διάστημα, η κινεζική αγορά έχει αρχίσει να κατακλύζεται από απομιμήσεις φέτας (με επωνυμίες όπως Greek Style Feta, Feta, Australian Feta Danish Feta, κ.ά.), προέλευσης Αυστραλίας, Δανίας, Γερμανίας και Κίνας (αντιγραφή της ελληνικής φέτας από Κινέζο παραγωγό, που ισχυρίζεται ότι έμαθε τη μέθοδο παραγωγής της στην Ελλάδα). Οι επωνυμίες απομίμησης φέτας που κυκλοφορούν στην κινεζική αγορά είναι οι εξής: ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΠΡΟΪΌΝΤΟΣ XΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΤΙΜΗ ΛΙΑΝΙΚΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ 8 Lemnos (συσκευασία 180 γρ.) Αυστραλία μέση τιμή: 42,60 Γιουάν Arla Apetiva (συσκευασία 200 γρ.) Δανία μέση τιμή: 28,60 Γιουάν Feta (συσκευασία 200 γρ.) Κίνα μέση τιμή: 19,80 Γιουάν Fitaki Weichcaese (συσκευασία 500 γρ.) Γερμανία μέση τιμή: 39,80 Γιουάν Επί του παρόντος, και εξαιτίας γραφειοκρατικών προβλημάτων με τις εισαγωγικές διαδικασίες, που επιλύθηκαν το 2007, η ελληνική φέτα, όπως και άλλα ελληνικά τυριά, απουσιάζει από τα ράφια των σούπερ μάρκετ και των καταστημάτων με είδη διατροφής. Μόλις τον Ιούνιο 2007 ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις με τις αρμόδιες Κινεζικές Αρχές και άρχισε να εκδίδεται από τις Ελληνικές αρμόδιες Κτηνιατρικές Υπηρεσίες το ειδικό κτηνιατρικό πιστοποιητικό που απαιτείται για την εισαγωγή στην Κίνα ελληνικών γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων. 7 Έρευνα αγοράς Μάιος 2008. Η έρευνα αγοράς πραγματοποιήθηκε στα σούπερ μάρκετ Beijing Friendship Store, Jenny Lou s και April Gourmet. 8 11

Πρόσφατα, όμως, μεγάλες ελληνικές εταιρείες, πέτυχαν ή βρίσκονται στο στάδιο της επίτευξης συμφωνίας με εισαγωγείς και διανομείς, και πολύ σύντομα αναμένεται η εισαγωγή και κυκλοφορία της ελληνικής φέτας (της μόνης αυθεντικής άλλωστε) και άλλων ελληνικών τυριών στην κινεζική αγορά. ΣΤ. Εισαγωγικές Διατυπώσεις, Δασμοί, Συσκευασία Τα εισαγόμενα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα κατά την είσοδό τους στην Κίνα επιθεωρούνται, ώστε να μπορέσουν να λάβουν το Υγειονομικό Πιστοποιητικό από την Αρμόδια Αρχή AQSIQ (General Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine). Τα έγγραφα που απαιτούνται για τον εκτελωνισμό και πρέπει να συνοδεύουν το εμπόρευμα, είναι τα εξής: - Ενιαίο Κτηνιατρικό Πιστοποιητικό, μεταξύ του κράτους εξαγωγέα και της κινεζικής AQSIQ (Γενική Διοίκηση Ποιοτικής Εποπτείας, Ελέγχου και Απομόνωσης). -Πιστοποιητικό προέλευσης -Packing list -Τιμολόγιο, Έγγραφο Φορτωτικής, έγκυρη Άδεια Εισαγωγών, και λοιπά έγγραφα. Εφιστούμε την προσοχή, ότι ο Κινέζος εισαγωγέας-εταίρος θα πρέπει να έχει το ειδικό Πιστοποιητικό διενέργειας εισαγωγών, ή να συνεργάζεται με εταιρεία που διαθέτει αυτό το πιστοποιητικό, με την οποία θα πρέπει να έχει συνάψει και σχετική συμφωνία συνεργασίας. - Έλεγχος συμμόρφωσης της ετικέτας με τις προδιαγραφές Η συνήθης διάρκεια της διαδικασίας αυτής είναι 26 εργάσιμες ημέρες. Ειδικά για το τυρί οι προδιαγραφές για την κινεζική αγορά είναι οι εξής: potassium sorbate < = 1.0g/kg Pb < = 0.5 mg/kg Inorganic arsenic < = 0.5mg/kg Coliform < = 90 MPN/100g mold < = 50cfu/g yeast < = 50cfu/g Οι δασμοί που επιβάλλονται στα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα, σύμφωνα με το Δασμολόγιο Εισαγωγών και Εξαγωγών της Λ.Δ. Κίνας, είναι: - Γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα και γιαούρτι με ή άνευ προσθήκης ζάχαρης, φρούτων, καρυδιών, κακάο, προσθετικών γεύσης ή γλυκαντικών ουσιών): α) Εισαγωγικός δασμός (MFN-Ρήτρα Μάλλον Ευνοουμένου Κράτους) 10% β) ΦΠΑ 17% - Τυροκομικά προϊόντα (επεξεργασμένα τυριά, όχι σε τρίμμα ή νιφάδες): α) Εισαγωγικός δασμός (MFN-Ρήτρα Μάλλον Ευνοουμένου Κράτους) 12% β) ΦΠΑ 17% Ο ΦΠΑ υπολογίζεται επί της συνολικής αξίας απελευθέρωσης του προϊόντος από το τελωνείο της Κίνας, δηλ. αξία FOB+μεταφορά+ασφάλεια+δασμός εισαγωγής. 12

Στην ετικέτα είναι απαραίτητο να αναγράφονται λεπτομερώς τα χαρακτηριστικά του προϊόντος. Απαραίτητα στοιχεία είναι τα παρακάτω: - Όνομα ή εμπορικό σήμα προϊόντος - Συστατικά - Καθαρό Βάρος - Ημερομηνία παραγωγής (έτος/ μήνας/ ημέρα) - Όνομα και διεύθυνση διανομέα/εισαγωγέα - Χώρα προέλευσης - Ημερομηνία λήξης (έτος/ μήνας/ ημέρα) Στην πράξη, η πλειοψηφία των προϊόντων που εισάγονται διατηρούν την αυθεντική ετικέτα και απλώς φέρουν επιπλέον, στο πίσω μέρος, ένα αυτοκόλλητο με τα αντίστοιχα στοιχεία στην κινεζική γλώσσα. Αρμόδιο επιμελητήριο για τις εισαγωγές/ εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων στη Λ.Δ. της Κίνας είναι το κάτωθι: China Chamber of Commerce of Import and Export of Foodstuffs, Native Produce & Animal By-Products (CFNA) Vegetables and Fruits and Industrial Foods Department Τηλ.: 0086-10-65132380, Φαξ: 0086-10-65236565 Αρμόδιος Επικοινωνίας: κα Zhang Pei Pei E-mail: zhangpeipei@cccfna.org.cn, Ιστοσελίδα: www. agriffchina.com Ζ. Δίκτυα Διανομών Η διανομή των τροφίμων γίνεται, συνήθως, από τους αντιπροσώπους (agents), οι οποίοι διενεργούν τις εισαγωγές των προϊόντων στη χώρα. Οι εταιρείες διανομής τροφίμων και ποτών αποτελούνται από κρατικά ελεγχόμενες εταιρείες (όπως η China National Cereals, Oils and Foodstuffs Import Export Corporation (COFCO, στο Πεκίνο), και ανεξάρτητες ιδιωτικές εταιρείες με ισχυρές εμπορικές διασυνδέσεις. Οι Κινέζοι διανομείς/εισαγωγείς αναλαμβάνουν, συνήθως, όλες τις υπηρεσίες πώλησης και προώθησης του προϊόντος στην εγχώρια αγορά, περιλαμβανομένων των προωθητικών ενεργειών (όπως η διαφήμιση), της ενημέρωσης των εμπόρων για το προϊόν και τις ιδιότητές του, καθώς και της διανομής και παράδοσης του εμπορεύματος. Η κυρίαρχη τάση στο λιανικό εμπόριο είναι η ανάπτυξη των υπεραγορών, τουλάχιστον στις μεγάλες πόλεις. Η επιτυχία των υπεραγορών οφείλεται στις οικονομίες κλίμακας, καθώς αυτές πωλούν μεγάλες ποσότητες προϊόντων και έχουν την ευχέρεια να χρεώνουν χαμηλότερες τιμές από τα σούπερ μάρκετ. Οι κινεζικές αλυσίδες υπερκαταστημάτων και σούπερ μάρκετ διαθέτουν ένα ευρύ δίκτυο καταστημάτων είτε σε εθνικό επίπεδο, όπως Lianhua, Huarun, Wu Mart Stores και Hualian, είτε σε περιφερειακό, όπως Huapu Hypermarket, είτε σε τοπικό, όπως τα 13

σούπερ μάρκετ Jingkelong, κ.ά. Αυτές οι αλυσίδες διενεργούν μεγάλο μέρος του κύκλου εργασιών λιανικού εμπορίου τροφίμων και ποτών, ενώ έχουν ήδη αρχίσει να τοποθετούν δυτικά τρόφιμα και ποτά στα ράφια τους, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων. Ο χώρος του λιανικού εμπορίου κυριαρχείται από τις πολυεθνικές εταιρείες υπεραγορών, όπως οι γαλλικών συμφερόντων αλυσίδες Carrefour και Auchan, αμερικανικών συμφερόντων Wal-mart, γερμανικών συμφερόντων Metro και Makro (Metro Group). Τα τελευταία χρόνια, όμως, εγχώριες αλυσίδες, όπως οι Lianhua, Huarun και Hualian αυξάνουν όλο και περισσότερο το μερίδιο αγοράς τους. Μικρότερα σε μέγεθος σούπερ μάρκετ και καταστήματα που εισάγουν δυτικά τρόφιμα και ποτά (όπως April Gourmet, Jenny Lou s, κ.α.), αλλά και τα λεγόμενα convenience stores (όπως 7-eleven, Quik-Lianhua Group), που είναι τοποθετημένα σε στρατηγικές θέσεις στις περιοχές όπου ζουν και εργάζονται αλλοδαποί και Κινέζοι υψηλής εισοδηματικής τάξης, αποτελούν επιτυχημένες επιχειρήσεις, καθώς εξυπηρετούν τις καθημερινές ανάγκες των καταναλωτών. Οι κυρίαρχες εταιρείες στο λιανικό εμπόριο είναι το Carrefour και το Wal- Mart. Το Carrefour έχει 90 καταστήματα σε όλη την Κίνα, σε περισσότερες από 25 πόλεις, τα οποία αποτελούν για τις κινεζικές οικογένειες προσφιλές μέρος για οικογενειακές αγορές, ιδίως το Σαββατοκύριακο, εν είδει εκδρομής 9. To Wal-Mart, μετά την εξαγορά της ταϊβανέζικων συμφερόντων αλυσίδας υπεραγορών Trust-mart, διαθέτει γύρω στα 200 καταστήματα στην Κίνα. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εμπορίου Λ.Δ. Κίνας, το Carrefour είχε κέρδη σχεδόν 1,5 εκ. δολλάρια το πρώτο εξάμηνο 2007, ενώ το Wal-Mart 784.2 εκ. δολλάρια. Σημειώνεται, ότι τα ελληνικά προϊόντα απουσιάζουν από τα ράφια των δύο ανωτέρω αλυσίδων υπεραγορών, όπως επίσης και από τα ράφια άλλων μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Οι Κινέζοι προτιμούν να αγοράζουν για την καθημερινή τους κατανάλωση φρέσκα φρούτα, λαχανικά, κρέας και ψάρι από τις λαϊκές αγορές, ενώ τα Σαββατοκύριακα κάνουν τις αγορές τους για τα υπόλοιπα προϊόντα στα σούπερ μάρκετ. Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, συνήθως, προμηθεύονται τα εμπορεύματα μέσω εισαγωγέων/διανομέων (αντιπροσώπων) και όχι απευθείας από τον εξαγωγέα, ενώ, ορισμένες φορές, απαιτείται από αυτές η καταβολή δικαιωμάτων εισόδου του προϊόντος στα ράφια τους (entry fees/shelf fees), και ένα ποσοστό προμήθειας, επί των συνολικών πωλήσεων (συνήθως 20%). Η τιμή λιανικής πώλησης του προϊόντος στα ράφια των σούπερ μάρκετ διαμορφώνεται περίπου ως η διπλάσια ή και μεγαλύτερη της τιμής FOB. Ο εισαγωγέας/διανομέας υπολογίζει, περίπου, 30-35% προμήθεια επί της τιμής λιανικής πώλησης. Σχετικά με την επιλογή των αντιπροσώπων/εισαγωγέων ο Έλληνας εξαγωγέας θα πρέπει να είναι αρκετά προσεκτικός, όχι μόνο κατά την πρώτη συμφωνία συνεργασίας αλλά και μετέπειτα. Κατά κανόνα, συνιστάται, να αποφεύγονται οι επαφές που βασίζονται μόνο 9 Τα περισσότερα σούπερ μάρκετ στην Κίνα λειτουργούν 7 ημέρες την εβδομάδα, από τις 8.00-8.30 π.μ. έως 9.00-10.00 μ.μ. 14

στο διαδίκτυο, χωρίς άλλα εχέγγυα, και πριν ξεκινήσει η συνεργασία θα πρέπει να ελέγχεται η αξιοπιστία του Κινέζου εταίρου. Πολλές φορές, οι αντιπρόσωποι ζητούν την αποκλειστικότητα διάθεσης του προϊόντος για όλη την επικράτεια της χώρας. Δεδομένου όμως του τεράστιου μεγέθους της Κίνας, μια τέτοια πρόταση θα πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά από τον εξαγωγέα και να επιδιώκεται περισσότερο συνεργασία με έναν αντιπρόσωπο για κάθε γεωγραφική ζώνη, ή και αλυσίδα καταστημάτων τροφίμων και σούπερ μάρκετ. Προκειμένου για συνεργασία με νέους μεσίτες/διανομείς, συνιστάται να επιμείνει ο εξαγωγέας σε προ-πληρωμή (σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, και ανάλογα με το είδος της πώλησης), ή ενέγγυα πίστωση (Letter of Credit), και συγκεκριμένα, επιβεβαιωμένη αμετάκλητη ενέγγυα πίστωση (Confirmed Irrevocable Letter of Credit), ώστε να προφυλαχθεί από το ενδεχόμενο αφερεγγυότητας του εισαγωγέα. H. Ευκαιρίες αγοράς Σχέδιο δράσης Ευκαιρίες για ένα εξαγωγέα, στις πρώτες του προσπάθειες, παρουσιάζονται, καταρχήν, στο Πεκίνο, στη Σαγκάη και στην Καντόνα, όπου έχουν την έδρα τους όλοι οι σημαντικοί εισαγωγείς και διανομείς τροφίμων και αλκοολούχων ποτών, καθώς και μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ (εγχώριες και ξένες) και πολλά καταστήματα εισαγόμενων τροφίμων. Επιπλέον, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αγορές στο Σεντζέν, στο Τσινγκντάο, στο Τιαντζίν και στο Νταλιάν. Τα προϊόντα με τις καλύτερες προοπτικές διείσδυσης στην κινεζική αγορά είναι αυτά που συμβάλλουν στην υγεία και την ευζωία, έχουν πρωτότυπο σχήμα/φόρμα και διαθέτουν καλαίσθητο σχεδιασμό και ωραία συσκευασία. Ειδικά για την ελληνική φέτα, οι προοπτικές διείσδυσής της στην κινεζική αγορά είναι πολύ καλές, καθώς αυτή αποτελεί μοναδικό στο είδος της τυρί, που είναι γνωστό ως τέτοιο στους Κινέζους καταναλωτές που είναι ενημερωμένοι για τις ξένες καταναλωτικές συνήθειες. Φυσικά, η ελληνική φέτα είναι ακόμη περισσότερο γνωστή στους ξένους καταναλωτές που κατοικούν στην Κίνα, οι οποίοι αποτελούν ένα αρκετά μεγάλο δυναμικό για την αρχική διείσδυση της ελληνικής φέτας στην κινεζική αγορά. Το βασικό, όμως, πρόβλημα εντοπίζεται στον ανταγωνισμό που δημιουργείται από τις διάφορες απομιμήσεις φέτας που κυκλοφορούν στην κινεζική αγορά και οι οποίες λόγω της χαμηλότερης, γενικά τιμής τους, προσελκύουν τους καταναλωτές (όπως άλλωστε συμβαίνει και με άλλα Π.Ο.Π. τυριά, όπως η μοτσαρέλα, το ροκφόρ κ.λ.π.). Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να καταρτιστεί, εκ μέρους των ελληνικών φορέων και επιχειρήσεων, ένα σχέδιο συνδυασμένων δράσεων και ενεργειών, με σκοπό την ενημέρωση της αγοράς, την προβολή της ελληνικής φέτας και των ελληνικών τυροκομικών και γαλακτοκομικών προϊόντων εν γένει καθώς και την προώθηση αυτών των προϊόντων στην κινεζική αγορά. Θα μπορούσαν να προταθούν δράσεις και ενέργειες, όπως, αρθρογραφία, καταχωρήσεις σε ειδικά έντυπα, in-store promotion, προώθηση ενημερωτικού υλικού σε εισαγωγείς/διανομείς/σούπερ μάρκετ κ.ά. 15

Πέραν των ανωτέρω, ένας καλός τρόπος προβολής και προώθησης αποτελεί η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων σε Διεθνείς Εκθέσεις για Τρόφιμα και Ποτά. Οι πιο σημαντικές κλαδικές εκθέσεις για τρόφιμα στη Λ.Δ. Κίνας είναι οι εξής: 1) Διεθνής Έκθεση Τροφίμων και Ποτών SIAL China, 14-16 Μαϊου 2008, Σαγκάη 2) 4 th International Fair for Food and Drink, 3-5 Ιουνίου 2008, Καντόνα 3) World of Food China, 3-5 Σεπτεμβρίου 2008, Σαγκάη 4) FHC CHINA (Exhibition for the Food, Drinks, Hospitality, Foodservice, Bakery and Retail Industries), 4-6 Δεκεμβρίου 2008, Σαγκάη Ένας άλλος ενδεδειγμένος τρόπος προώθησης των προϊόντων είναι η συμμετοχή σε επιχειρηματικές αποστολές που διοργανώνται από διάφορους φορείς της χώρας μας. Συγκεκριμένα, ο Ο.Π.Ε. έχει προγραμματίσει για το έτος 2008 δύο επιχειρηματικές αποστολές στην Κίνα (για περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του ΟΠΕ, www.hepo.gr). Το Γραφείο μας είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου Έλληνα εξαγωγέα να προσφερει: - Στοιχεία αγοράς για το εισαγωγικό-δασμολογικό καθεστώς - Δ/νσεις εισαγωγέων, διανομέων, σούπερ- μάρκετ - Πληροφορίες για Διεθνείς Εκθέσεις - Πληροφορίες για Επιχειρηματικές Αποστολές - Πληροφορίες για το επενδυτικό καθεστώς - Υποστήριξη της επιχειρηματικότητας (Business support), εντός του χώρου του Γραφείο μας, σε περίπτωση μεμονωμένης επίσκεψης στο Πεκίνο. Eπίσης, στο Γραφείο μας λειτουργεί Εκθετήριο επώνυμων ελληνικών προϊόντων και έχουμε εγκαινιάσει το θεσμό των λεγόμενων «καλαθιών ελληνικών λιχουδιών και φυσικών, μη φαγώσιμων, προϊόντων», όπου παρουσιάζονται ελληνικά προϊόντα ανά κατηγορία (κρασί, λάδι, προϊόντα ντελικατέσσεν, καλλυντικά κ.λ.π.). Η ιδέα του καλαθιού ελληνικών προϊόντων αναπτύχθηκε, και άρχισε η υλοποίησή της σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2007, κυρίως με τρόφιμα και ποτά, για να δημιουργηθεί στην κινεζική αγορά ένα σταθερό και διαχρονικό σημείο αναφοράς, αναγνωρίσιμο από τον εμπορικό κόσμο, το οποίο θα χρησιμοποιείται τόσο για παροχή πληροφοριών όσο και για υλοποίηση εκδηλώσεων προβολής και προώθησης. 16