Δ. Κ. ΜΑΡΟΥΛΗΣ Διευθυντής Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank H Ελληνική Εμπειρία ως Οδηγός για την Κύπρο
Διάρθρωση Παρουσίασης Α. Γιατί επιδιώκεται η ένταξη στη Ζώνη του Ευρώ από μικρές οικονομίες όπως η Ελλάδα και η Κύπρος Β. Η εμπειρία της Ελλάδας Γ. Διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κύπρο Ως προς τις συνθήκες ένταξης Ως προς τις αναμενόμενες επιπτώσεις Δ. Πως θα επηρεαστούν από την ένταξη Τα νοικοκυριά ως καταναλωτές και αποταμιευτές Οι επιχειρήσεις Οι τράπεζες και τα άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα
Γιατί επιδιώκεται ηηένταξη στη Ζώνη του Ευρώ από μικρές οικονομίες όπως ηηελλάδα και ηηκύπρος Πλεονεκτήματα Επιπτώσεις Πολιτικής
Πλεονεκτήματα Εξασφάλιση νομισματικής και συναλλαγματικής σταθερότητας με σχετικά μικρό κόστος Μείωση του κόστους μετατροπής των νομισμάτων και του κόστους κάλυψης των συναλλαγματικών κινδύνων από τις επιχειρήσεις καιτα νοικοκυριά Λειτουργία των επιχειρήσεων σεμια μεγάλη αγορά με κοινό νόμισμα
Επιπτώσεις Πολιτικής: Το θεωρούμενο κόστος της ένταξης Απώλεια της δυνατότητας άσκησης νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης Υποχρέωση εφαρμογής των δημοσιονομικών κανόνων που επιβάλλονται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) Προσαρμογή του γενικότερου θεσμικού και οργανωτικού πλαισίου της χώρας
Η απώλεια δυνατότητας άσκησης νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής Για μια μικρή χώρα, έχει πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα από μειονεκτήματα Μια μικρή χώρα δεν έχει τη δυνατότητα να ασκήσει αυτόνομη νομισματική και συναλλαγματική πολιτική με πλήρως απελευθερωμένη την κίνηση κεφαλαίων
Πλεονεκτήματα άσκησης νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ Τα επιτόκια προσδιορίζονται από την ΕΚΤ και από τηναγοράσε χαμηλότερα επίπεδα Χαμηλά περιθώρια κινδύνου στα εγχώρια επιτόκια λόγω χαμηλότερου συναλλαγματικού και επιτοκιακού κινδύνου του Ευρώ Τα ισχύοντα χαμηλά επιτόκια συμβάλλουν στην υψηλή ανάπτυξη της χώρας
ΗΕφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) ΗΔημοσιονομική Προσαρμογή, ηεξυγίανση των Δημοσίων Οργανισμών και ηεξασφάλιση της βιωσιμότητας του Συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων αποτελούν προϋποθέσεις ανάπτυξης των οικονομιών της Ελλάδας και της Κύπρου και όχι υποχρεώσεις έναντι της ΖτΕ.
Η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων απαιτείται Για καλύτερη λειτουργία της οικονομίας και για επίτευξη υψηλότερων ρυθμών αύξησης της παραγωγικότητας Εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μικρών οικονομιών και δεν αποτελεί υποχρέωση έναντι της ΕΕ
Ηεμπειρία της Ελλάδας Μετά από την παρέλευση μιας 6ετίας ως πλήρες μέλος της Ζώνης του Ευρώ
Ρυθμός ανάπτυξης: 4,2% ετησίως στην 6ετία 2001-2006 παρά τη σχετική στασιμότητα στη ΖτΕ 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% Διάγραμμα 1. Αύξηση του ΑΕΠ στην Ελλάδα και στη Ζώνη του Ευρώ: 2006-2008: Εκτιμήσεις ΔΟΜ Alpha Bank 4,5% 3,5% 4,6% 3,8% 4,6% 4,7% 3,7% 4,0% 3,8% 3,7% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 2,3% 2,4% 2,4% 2,1% 1,9% 1,2% 1,3% 0,9% Ζώνη του Ευρώ Ελλάδα 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Ηανάπτυξη στην 6ετία 2001-2006 οφείλεται Στην αύξηση τηςεγχώριας καταναλωτικής και επενδυτικής δαπάνης (πτώση επιτοκίων/ υψηλή πιστωτική επέκταση) Στους Ολυμπιακούς Αγώνες Αγώνες (αύξηση επενδύσεων σε υποδομές/ αύξηση ζήτησης για τουριστικές υπηρεσίες) Στην υλοποίηση του ΚΠΣ ΙΙΙ ΙΙΙ (που συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ παρά τις μεγάλες καθυστερήσεις) Στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στην αύξηση της παραγωγικότητας
Χαμηλά Επιτόκια στη ΖτΕ Βραχυχρόνια Επιτόκια Επιτόκια: Οι Ελληνικές Τράπεζες λειτουργούν στην ενιαία διατραπεζική αγορά της Ζώνης του Ευρώ ΕURIBOR 3-μηνών: 3,464% LIBOR 3-μηνών: 5,37%. Μακροχρόνια Επιτόκια Επιτόκια: Μόνο οπιστωτικός κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στην Ελλάδα 10ετές Ομόλογο ΗΠΑ: 4,60% 10ετές Ομόλογο Γερμανίας: 3,71% 10ετές Ομόλογο Ελλάδος: 4,01%
Ησύγκλιση των Ελληνικών επιτοκίων Χορηγήσεων στα Ευρωπαϊκά επιτόκια 30,0 25,0 Διάγραμμα 8. Επιτόκια Τραπεζικών Δανείω ν (Πηγή: IMF: International Financial Statistics) Ελλάδα Γαλλία 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993
Σχετικά χαμηλός πληθωρισμός 4,5 4,5 4,0 4,0 3,5 3,5 3,0 3,0 2,5 2,5 2,0 2,0 1,5 1,5 Διάγραμμα Διάγραμμα 3. 3. Εναρμονισμένος Εναρμονισμένος πληθωρισμός πληθωρισμός στην στην Ελλάδα Ελλάδα και και τη τη Ζώνη Ζώνη του του Ευρώ Ευρώ Ελλάδα Ελλάδα Ζώνη Ζώνη του του Ευρώ Ευρώ 3,9 3,9 3,7 3,5 3,7 3,5 3,4 3,4 3,1 3,1 3,0 3,0 2,9 3,0 2,9 3,0 2,4 2,4 2,3 2,3 2,3 2,3 2,2 2,1 2,2 2,1 2,1 2,1 2,1 2,1 1,8 1,8 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2007
Οπληθωρισμός στην Ελλάδα οφείλεται Στην υψηλή πιστωτική επέκταση και την ανάπτυξη της οικονομίας: Συμβάλλουνστην αύξηση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών Στη μεγαλύτερη αξία των χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε Ευρώ έναντι αυτών της δραχμής: Μεγάλη αύξηση των τιμών προϊόντων μικρής αξίας και πολλών μη εμπορεύσιμων υπηρεσιών Ηεπίπτωση από την εισαγωγή του Ευρώ ήταν υπαρκτή αλλά σχετικά μικρή
Οι υποδιαιρέσεις των χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε Ευρώ και σε Δραχμές Κέρματα Ελλάδος (Δραχμές) Κέρματα Ελλάδος σε Euro Κέρματα Ευρώ σε Δραχμές Κέρματα Ευρώ 5 0,015 0,01 3,4 10 0,029 0,02 6,8 20 0,059 0,05 17,0 50 0,147 0,10 34,1 100 0,293 0,20 68,2 0,50 170,4 1,00 340,8 2,00 681,5
Οι υποδιαιρέσεις των χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε Ευρώ και σε Δραχμές Χαρτονομίσματα Ελλάδος (Δραχμές) Χαρτονομίσματα Ελλάδος σε Ευρώ Χαρτονομίσματα Ευρώ Χαρτονομίσματα Ευρώ σε Δραχμές 50 0,1 100 0,3 500 1,5 1.000 2,9 5 1.704 5.000 14,7 10 3.408 10.000 29,3 50 17.038 100 34.075 200 68.150 500 170.375
Ανταγωνιστικότητα Ουψηλός πληθωρισμός επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα. Όμως, η ανταγωνιστικότητα επιβαρύνεται περισσότερο από τον υψηλότερο ρυθμό αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος Αύξηση κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος = Αύξηση των μισθολογικών αμοιβών Αύξηση της παραγωγικότητας
Υψηλός ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας 6,0 6,0 5,0 5,0 4,0 4,0 3,0 3,0 2,0 2,0 1,0 1,0 0,0 0,0 Διάγραμμα Διάγραμμα 4. 4. Παραγωγικότητα Εργασίας Εργασίας στην στην Ελλάδα Ελλάδα και και τη τη Ζώνη Ζώνη του του Ευρώ Ευρώ Ελλάδα Ελλάδα Ζώνη Ζώνη του του Ευρώ Ευρώ 5,0 5,0 4,2 4,2 3,7 3,7 3,2 3,2 2,2 2,2 1,7 1,7 2,1 2,1 2,1 2,1 1,3 1,3 1,4 1,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,5 0,7 0,7 0,5 0,7 0,7 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2007
Δεν μεταφράστηκε σε βελτίωση της ανταγωνιστικότητας 7,0 7,0 6,0 6,0 5,0 5,0 4,0 4,0 3,0 3,0 2,0 2,0 1,0 1,0 0,0 0,0 Διάγραμμα 5. 5. Κόστος Κόστος Εργασίας ανά ανά μονάδα μονάδα προϊόντος στην στην Ελλάδα Ελλάδα και και τη τη Ζώνη Ζώνη του του Ευρώ Ευρώ Ελλάδα Ελλάδα 6,1 Ζώνη 6,1 Ζώνη του του Ευρώ Ευρώ 4,5 4,5 3,9 3,9 3,4 2,5 3,4 2,3 2,5 2,3 2,9 2,9 2,1 1,5 2,1 1,5 1,6 1,31,6 1,3 1,3 1,3 1,4 1,3 1,4 0,9 0,7 0,9 0,7 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2007
Δημόσια Οικονομικά Υποχρέωση για εξυγίανση των δημόσιων οργανισμών και του Συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων 1,0 0,0-1,0-2,0-3,0-4,0-5,0-6,0-7,0-8,0 Διάγραμμα 6. Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης στην Ελλάδα και τη Ζώνη του Ευρώ 0,1 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007-1,8-2,5-2,9-2,6-2,4-3,0-2,7-2,8-2,8-4,1-6,1-4,9-5,7-7,4-5,1 Ελλάδα Ζώνη του Ευρώ
Δημόσια Οικονομικά Υποχρέωση για ταχύτερη μείωση του Δημοσίου Χρέους εν όψει και της τάσης γήρανσης του πληθυσμού 120,0 120,0 110,0 110,0 100,0 100,0 Διάγραμμα Διάγραμμα 7. 7. Χρέος Χρέος Γενικής Γενικής Κυβέρνησης Κυβέρνησης στην στην Ελλάδα Ελλάδα και και τη τη Ζώ Ζώνη νη του του Ευρώ Ευρώ 114,4 114,4 111,6 111,6 109,3 114,0 109,3 107,9 114,0 107,9 106,0 106,0 108,8 108,8 106,8 106,8 90,0 90,0 Ελλάδα Ελλάδα Ζώνη Ζώνη του του Ευρώ Ευρώ 80,0 80,0 70,0 70,0 60,0 60,0 70,4 70,4 69,3 71,7 71,7 71,7 69,3 69,2 71,7 69,2 70,4 70,4 70,8 71,8 70,8 71,8 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2007
Δημόσια Οικονομικά Η μείωση των ελλειμμάτων διευκολύνεται από το μειούμενο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, λόγω των χαμηλών επιτοκίων Ηεφαρμογή του Σύμφωνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) δεν επιβάλλει πρόσθετες απαιτήσεις στην Ελληνική Οικονομία
Διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κύπρο Μακροοικονομικές Επιπτώσεις
Μακροοικονομικές επιπτώσεις Οι μακροοικονομικές επιπτώσεις από την ένταξη της Κύπρου στη ΖτΕ δεν θα είναι τόσο εντυπωσιακές όσο ήταν στην Ελλάδα
Συναλλαγματική Πολιτική ΗΚυπριακή Λίρα είναι συνδεδεμένη με το Ευρώ σε σταθερή σχέση από το 1992 - δεν θα υπάρξει ουσιαστική αλλαγή στη συναλλαγματική πολιτική 0,70 0,65 Διάγραμμα 3. Εξέλιξη της συναλλαγματικής ισοτιμίας της Κυπριακής Λίρας με το Ευρώ (ECU) και το Δολάριο CYP/USD CYP/EUR 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 29/11/1992 29/11/1993 29/11/1994 29/11/1995 29/11/1996 29/11/1997 29/11/1998 29/11/1999 29/11/2000 29/11/2001 29/11/2002 29/11/2003 29/11/2004 29/11/2005
Επιτόκια Ησύγκλιση των επιτοκίων που πρέπει να γίνει μετά την ένταξη στη ΖτΕ είναι πολύ χαμηλότερη από τη σύγκλιση που σημειώθηκε στην Ελλάδα 16,0 16,0 14,0 14,0 12,0 12,0 10,0 10,0 8,0 8,0 6,0 6,0 4,0 4,0 2,0 2,0 Διάγραμμα Διάγραμμα 12. 12. Μακροχρόνια Μακροχρόνια Επιτόκια Επιτόκια ( ( Πηγή: Πηγή: Ευρωπαϊκή Ευρωπαϊκή Επιτροπή) Επιτροπή) Ελλάδα Ελλάδα Κύπρος Κύπρος 0,0 0,0 1996 1996 1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005
Πληθωρισμός Κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα (2,4% το 2006, 2,0% το 2007) και οι πληθωριστικές επιπτώσεις από την εισαγωγή του Ευρώ στην Κύπρο θα εμφανιστούν σε μικρότερη έκταση 5,5 5,5 5,0 5,0 4,5 4,5 4,0 4,0 3,5 3,5 3,0 3,0 2,5 2,5 2,0 2,0 1,5 1,5 Διάγραμμα Διάγραμμα 13. 13. Πληθωρισμός Πληθωρισμός Ελλάδος Ελλάδος και και Κύπρου Κύπρου Ελλάδα Ελλάδα Κύπρος Κύπρος 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2007
Δημόσια Οικονομικά Οι προκλήσεις είναι σημαντικές αλλά ηκύπρος ξεκινάει από καλύτερη θέση από ότι ηελλάδα Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης διαμορφώνεται ήδη κάτω του 3,0% του ΑΕΠ (2006: 1,9%, 2007: 1,7%), αλλά θα πρέπει να εξασφαλιστεί η δημοσιονομική σταθερότητα σε μόνιμη βάση Το δημόσιο χρέος ως % του ΑΕΠ είναι στα επίπεδα του 64,8%, έναντι 107,5% στηνελλάδα Προκλήσεις από τη γήρανση του πληθυσμού - εισροή μεταναστών
Πως θα επηρεαστούν από την ένταξη στη Ζώνη του Ευρώ Τα Τανοικοκυριά Οι Οιεπιχειρήσεις Οι Οιτράπεζες
Επιπτώσεις στα Νοικοκυριά Καταναλωτές & Δανειζόμενοι Τα χαμηλότερα επιτόκια δίνουν στους καταναλωτές τη δυνατότητα: χρηματοδότησης για καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια σε προσιτό κόστος, και ανακατανομής των δαπανών τους στο χρόνο Η αύξηση του ανταγωνισμού από τις τράπεζες περιορίζει τα περιθώρια κέρδους των τραπεζών προς όφελος των καταναλωτών
Επιπτώσεις στα Νοικοκυριά - Αποταμιευτές Ο περιορισμός των συναλλαγματικών και επιτοκιακών κινδύνων μειώνει τη δυνατότητα των αποταμιευτών για επίτευξη υψηλών αποδόσεων Χαμηλά επιτόκια καταθέσεων και ομολόγων δημοσίου Αρνητικά επιτόκια ταμιευτηρίου λόγω του υψηλότερου πληθωρισμού στην Ελλάδα Οι ανωτέρω επιπτώσεις αναμένονται και στην Κύπρο αλλάσε πολύ μικρότερο βαθμό
Επιπτώσεις στις Επιχειρήσεις Σημαντική πτώση της δανειακής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων τους λόγω της πτώσης επιτοκίων Μεγάλη αύξηση της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις στην περίοδο 2000-2006 Στην Κύπρο τα περιθώρια αυτά είναι περιορισμένα Εντατικοποίηση του ανταγωνισμού στην εγχώρια αγορά από ομοειδείς επιχειρήσεις των χωρών της ΖτΕ Στην Κύπρο ηωφέλεια των επιχειρήσεων από τη διεύρυνση της αγοράς θα είναι πολύ μεγαλύτερη
Επιπτώσεις στις Επιχειρήσεις Ανάγκη για δραστικές προσαρμογές στη δομή των επιχειρήσεων για αντιμετώπιση νέων συνθηκών ανταγωνισμού και αποτελεσματική λειτουργία στημεγάλη Ευρωπαϊκή Αγορά Μεγαλύτερες δυνατότητες επέκτασης στις άλλες χώρες της ΖτΕ λόγω του κοινού νομίσματος Μεγαλύτερες δυνατότητες επέκτασης στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης λόγω του Ευρώ
Επιπτώσεις στις Τράπεζες Οι Ελληνικές Τράπεζες (μαζί με την Τράπεζα της Ελλάδος και το Υπ. Οικονομικών) σήκωσαν το κύριο βάροςκαι μεγάλο μέρος του κόστους της προσπάθειαςγιατην ένταξη στο Ευρώ Έπαιξαν πρωτοποριακό ρόλο σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας καιτης εφαρμογής των διαδικασιών για την ένταξη Είναιοι κύριοι συντελεστές του συστήματος πληρωμών της χώρας που με την ένταξη στο Ευρώ αποκτά πανευρωπαϊκή εμβέλεια
Επιπτώσεις στις Τράπεζες Κατάφεραννα αντισταθμίσουν την απώλεια εσόδων από τον περιορισμό των κινδύνων αγοράς με ραγδαία επέκταση στιςαγορές ιδιωτών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων Εξήλθαν χωρίς μεγάλες απώλειες και από τη πτώση του χρηματιστηρίου το 2000-2 Ανάλογορόλοθαπαίξουνκαιοι Τράπεζες της Κύπρου γιατην προετοιμασία της ένταξης της χώρας τους στο Ευρώ
Γνωρίζω το Ευρώ, ζω με το Ευρώ Σας Ευχαριστούμε Μπορείτε να απευθύνετε τις ερωτήσεις σας στους εκλεκτούς καλεσμένους μας και τα στελέχη της ALPHA BANK