Οξύ ph Βάση Οξεοβασική ισορροπία (III) Θεόδωρος Βασιλακόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ
Αναπνευστική Ανεπάρκεια ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΝΤΛΙΑΣ Διαταραχή ανταλλαγής αερίων Υποξυγοναιμία Μείωση κυψελιδικού αερισμού Υπερκαπνία
Υπερκαπνική αναπνευστική ανεπάρκεια Οξεία Χρόνια Οξεία επί χρονίας
Υποαερισμός PaCO2= k VCO2 VA
Ηαναπνευστική εξίσωση PaCO2= k x V CO2 / V A V A = V E-V D
PaCO2= k x V CO2 / V A
V CO 2 PaCO 2 = K. V E. 1 - V D V T
Υπερπαραγωγή CO 2 V CO 2 PCO 2 = K. V.. T f 1 - V D V T
Αυξημένη παραγωγή CO 2 Πυρετός (10-15% / 1 0 C) Άσκηση Υπερκατανάλωση υδατανθράκων Ρίγος Τέτανος
Αύξηση νεκρού χώρου V D V CO 2 PCO 2 = K. V.. T f 1 - V D V T
Ηαύξηση του νεκρού χώρου εμποδίζει την αποβολή CO 2 3 compartment model V νεκρού χώρου CO 2 CO 2 CO 2
Μείωση αναπνευστικής συχνότητας, f V CO 2 PCO 2 = K. V.. T f 1 - V D V T
Μείωση αναπνεόμενου όγκου V T V CO 2 PCO 2 = K. V.. T f 1 - V D V T
Μείωση και αναπνεόμενου όγκου και αναπνευστικής συχνότητας V CO 2 PCO 2 = K. V.. T f 1 - V D V T
V T V CO 2 PCO 2 = K. V.. T f 1 - V D V T
Ταχεία και επιπόλαιη αναπνοή f/v T V CO 2 PCO 2 = K. V.. T f 1 - V D V T
Ταχεία επιπόλαιη αναπνοή = υπερκαπνία pco 2 Sorli J et al. Clin Sci Mol Med 1978; 54: 295-304
Παθοφυσιολογία υπερκαπνίας
Σχέση φορτίου-νευρομυικής επάρκειας Vassilakopoulos T et al Eur Respir J 1996;9:2383-2400
Υπερκαπνία στη μυασθένεια Rieder P. et al Intensive Care Med 1995;21:663-8.
Υπερκαπνία στο Guillain-Barre Chevrolet Am Rev Resp Dis 1991;144:818
χέση φορτίου/νευρομυικής επάρκειας: εθέλοντές, εισπνοή μέσα από αντιστάσεις FRC FRC+50%IC Roussos C et al, J Appl Physiol 1979;46:897-904
Σχέση φορτίου / Νευρομυικής επάρκειας: αποδέσμευση από τον αναπνευστήρα Vassilakopoulos T et al, AJRCCM 1998; 158:378-85
Χρόνιαυπερκαπνίαστη ΧΑΠ Begin P. et al. Am Rev Respir Dis 1991; 143: 905-12
Προσφορά-κατανάλωση ενέργειας Vassilakopoulos T et al Eur Respir J 1996;9:2383-2400
Kόπωση σκελετικών μυών Low high Moxhan J et al J Appl Physiol 1982;53:1094-99
Το αυξημένο φορτίο προκαλεί διαφραγματική κόπωση Laghi F et al J Appl Physiol 1995; 500:193-204
Καρδιογενής καταπληξία: αιτία κόπωσης αναπνευστικών μυών Aubier M et al. J Appl Physiol 1981; 51: 499-508
Σηπτική καταπληξία: αιτία κόπωσης αναπνευστικών μυών με συνέπεια υπερκαπνία Hussain S et al J Appl Physiol 1985; 58: 2033-40
Σχέση προσφοράς/ κατανάλωσης ενέργειας Vassilakopoulos T et al Eur Respir J 1996;9:2383-2400 Σχέση φορτίου/ Νευρομυικής επάρκειας
Το μηχανικό ανάλογο της ικανότητας του «αναπνέειν» Vassilakopoulos T et al Eur Respir J 1996;9:2383-2400
Το μηχανικό ανάλογο της υπερκαπνικής αναπνευστικής ανεπάρκειας Vassilakopoulos T et al Eur Respir J 1996;9:2383-2400
Τελεολογία υπερκαπνίας
Το αυξημένο φορτίο των αναπνευστικών μυών προκαλεί βλάβη τους Oroszo-Levi Am. J. Respir. Crit. Care Med. 164: 1734-1739
Το αυξημένο φορτίο οδηγεί σε παραγωγή κυτταροκινών από τους αναπνευστικούς μύες αρουραίοι διάφραγμα Ribonuclease Protection Assay mrnas κυτταροκινών Vassilakopoulos T et al Am J Respir Crit Care Med 2004;170:154-61
Οι έντονες συσπάσεις των αναπνευστικών μυών προκαλούν βλάβη τους Σοφία της φύσης Εγκέφαλος + - Μύες
pco 2 cytokines Vassilakopoulos T et al. Eur Respir J 2004; 24: 1033-1043
Υπερκαπνία μετά από οξυγονοθεραπεία στη ΧΑΠ
Ελεγχόμενη Οξυγονοθεραπεία Μάσκα Venturi 28% Αρχικά: PO 2 =49 mmhg, SaO 2 = 79% PO 2 = 64mmHg, SaO 2 = 91% Oμως: PCO 2 = 54 mmhg, ph= 7,36, HCO 3 =29 meq/l PCO 2 = 64 mmhg, ph= 7,26, HCO 3 =30 meq/l
Μηχανισμοί
Μηχανισμοί υπερκαπνίας λόγω οξυγονοθεραπείας στη ΧΑΠ άρση υποξικού drive μείωση αερισμού Αιμάτωση περιοχών με χαμηλό αερισμό άρση υποξικού αγγειόσπασμου αύξηση V vεκρού χώρου Robinson AJRCCM 2000:161:1524-9 Μείωση αιμάτωσης περιοχών με καλό αερισμό
Haldane effect
Carbon Dioxide Transport and Chloride Shift Insert fig. 16.38
Insert fig. 16.39
Haldane Effect % CO 2 in blood (ml / 100 ml blood) 55 50 PO 2 = 40 mmhg PO 2 = 100 mmhg B Lung capillaries Tissue capillaries A 45 35 40 45 50PCO 2 (mmhg) Μεταφορική ικανότητα για CO 2 μικρή όταν η PO 2 είναι μεγάλη = Πνεύμονες ~ αποδέσμευση CO 2 Μεταφορική ικανότητα για CO 2 μεγάλη όταν η PO 2 είναι μικρή = Ιστούς ~ δέσμευση CO 2
Μηχανισμός Haldane effect
Haldane Effect % CO 2 in blood (ml / 100 ml blood) 55 50 PO 2 = 52 mmhg Υποξαιμία A PO 2 = 100 mmhg B Χορήγηση οξυγόνου 45 35 40 45 50PCO 2 (mmhg) υπερκαπνία Απελευθέρωση CO 2 άπό την αιμοσφαιρίνη στο αίμα όταν χορηγηθεί οξυγόνο
Μηχανισμοί Άρση υποξικού drive Αύξηση νεκρού χώρου λόγω άρσης υποξικού αγγειόσπασμου Haldane effect
Αναπνευστική Οξέωση ph <7,4 [ΗCO 3- ] > 24 meq/l ή pco 2 > 40 mmhg
Αντιρρόπιση στην αναπνευστική οξέωση
Αντιρρόπιση στην αναπνευστική οξέωση οξέως 1 meq/l [ΗCO 3- ] από το 24 (meq/l) για κάθε 10 mmhg της pco 2 από το 40 (mmhg) χρονίως 3,5 meq/l [ΗCO 3- ] από το 24 (meq/l) για κάθε 10 mmhg της pco 2 από το 40 (mmhg)
Διαγνωστική προσπέλαση διαταραχών οξεοβασικής ισορροπίας
Μεταβολική αλκάλωση αποκρινόμενη στο Χλώριο (Cl)
Μεταβολική αλκάλωση μη αποκρινόμενη στο Χλώριο (Cl)
Περιπτώσεις
Ασθενής 50 ετών μεταφέρεται στο νοσοκομείο σε σύγχυση. Οι συνοδοί αναφέρουν ναυτία και καταβολή από εβδομάδος και από το ιστορικό προκύπτει γνωστή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια από 3ετίας. ph = 7,28 pco 2 = 25 mmhg [HCO 3- ] = 10 meq/l [Na + ] = 137 meq/l Posm = 320 mosm/kg νερού [Γλυκόζης] = 100 mg/dl [Ουρίας] = 240 mg/dl [Κρεατινίνης] = 8 mg/dl [Cl - ] = 102 meq/l
Γυναίκα 21 ετών, προσέρχεται λόγω αδυναμίας βάδισης και καταβολή. Προ 6μήνου αναφέρεται παρατεινόμενο εμπύρετο επί μηνός, θωρακαλγία και δύσπνοια. ph = 7,17 pco 2 = 29 mmhg [HCO 3 ] = 12 meq/l [Na + ] = 134 meq/l [Cl ] = 108 meq/l [Na+]ούρων = 44 meq/l [Κ+]ούρων = 23 meq/l [Cl-]ούρων = 39 meq/l Posm = 283 mosm/kg νερού [Γλυκόζης] = 117 mg/dl [Ουρίας] = 24 mg/dl [Κρεατινίνης] = 0.9mg/dl
Γυναίκα 45 ετών με γνωστό ιστορικό πεπτικού έλκους αναφέρει εμέτους από εβδομάδος. Από τη φυσική εξέταση παρουσιάζει αρτηριακή πίεση 100/60 mmhg και μειωμένη σπαργή δέρματος. ph = 7,50 pco 2 = 52 mmhg [HCO 3- ] = 42 meq/l [Na + ] = 140 meq/l [Cl - ] = 86 meq/l Posm = 295 mosm/kg νερού [Γλυκόζης] = 70 mg/dl [Ουρίας] = 30 mg/dl [Κρεατινίνης] = 0.7 mg/dl [Na + ] ούρων = 14 meq/l [Κ + ] ούρων = 22 meq/l [Cl - ] ούρων = 08 meq/l
Άνδρας 80 ετών με ιστορικό στεφανιαίας νόσου, αρτηριακής υπέρτασης και κολπικής μαρμαρυγής προσέρχεται στα ΤΕΠ με ταχύπνοια και αιφνίδια δύσπνοια. ph = 7,51 pco 2 = 25 mmhg po 2 = 64 mmhg [HCO 3- ] = 21mEq/L Posm = 312 mosm/kg νερού [Γλυκόζης] = 123 mg/dl [Ουρίας] = 88 mg/dl [Κρεατινίνης] = 1,7 mg/dl [Na + ] = 137 meq/l [Cl - ] = 104 meq/l [Na + ] ούρων = 42 meq/l [Κ + ] ούρων = 24 meq/l [Cl - ] ούρων = 41 meq/l
Ασθενής που διασληνώθηκε λόγω υπότασης, υποξαιμίας και διηθημάτων. Είναι κατεσταλμένος σε AC mode και 12 αν/λεπτό ph = 7,15 pco2 = 45 mmhg po2 = 200 mmhg (FiO2 = 100%) [HCO3-] = 15 meq/l [Na+] = 138 meq/l [Cl-] = 100 meq/l [Κ+] = 3 meq/l
Ασθενής 60 ετών με ιστορικό Χ.Α.Π. και πνευμονικής καρδίας προσέρχεται με θωρακαλγία και υπόταση ph = 7,38 pco2 = 57 mmhg po2 = 45 mmhg [HCO3-] = 33 meq/l [Na+] = 134 meq/l [Cl-] = 77 meq/l
Γυναίκα 23 ετών που παραπονιέται για προοδευτική δύσπνοια είχε ένα επεισόδιο βραδυκαρδίας με αλλαγή στο επίπεδο συνείδησης ph = 7,18 pco2 = 34 mmhg po2 = 267 mmhg [HCO3-] = 12 meq/l [Na+] = 136 meq/l [Cl-] = 120 meq/l [Κ+] = 1,9 meq/l
Γυναίκα 40 ετών εισήχθη λόγω υπερτασικής κρίσης με κεφαλαλγία, ναυτία και έμετους. Είχε αρχίσει εναλαπρίλη 20 mg ένα μήνα προ της εισαγωγής της. ph = 7,47 pco2 = 45 mmhg po2 = 90 mmhg [HCO3-] = 30 meq/l [Na+] = 132 meq/l [Cl-] = 94 meq/l [Κ+] = 3,0 meq/l [Ca++] = 10.2 mg/dl [Ουρίας] = 20 mg/dl [Κρεατινίνης] = 1,4 mg/dl Alb = 4,1mg/dl [Na + ] ούρων = 40 meq/l [Cl - ] ούρων = 34 meq/l
Μετεγχειρητικός ασθενής, μετά από λοβεκτομή, έχει τα ακόλουθα αέρια αίματος (με μάσκα οξυγόνου 40%): ph = 7,21 pco2 = 65 mmhg po2 = 180 mmhg [HCO3-] = 25 meq/l ΑΒΕ = 0
Ασθενής με γνωστή ΧΑΠ, αλλά χωρίς προηγούμενα αέρια αίματος έρχεται με προοδευτική εγκατάσταση ολιγοανουρίας. Ποιά είναι η ερμηνεία των τιμών αυτών ; ph = 7,24 pco2 = 60 mmhg [HCO3-] = 25 meq/l [Na+] = 131 meq/l [Cl-] = 88 meq/l [Ουρίας] = 150 mg/dl [Κρεατινίνης] = 4,2 mg/dl
Ασθενής 77 ετών με ιστορικό καρδιακής ανεπάρκειας, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και σακχαρώδους διαβήτη νοσηλεύεται λόγω παρόξυνσης ΧΑΠ ph = 7,46 pco 2 = 72 mmhg [HCO 3- ] = 51 meq/l [Na + ] = 140 meq/l [Cl - ] = meq/l Posm = mosm/kg νερού [Γλυκόζης] = 155 mg/dl [Ουρίας] = 96 mg/dl [Κρεατινίνης] = 1,9 mg/dl [Na + ] ούρων = meq/l [Κ + ] ούρων = meq/l [Cl - ] ούρων = meq/l