ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «Ευρωπαϊκή Ένωση το σπίτι μας.... Μνημεία η κληρονομιά μας» όνομα εκπαιδευομένης: Βάια Μανώλη Επιβλέπων Καθηγητής: κος Ρουσσάκης Κεχριές, Μάρτιος 2012 2

«Ευρωπαϊκή Ένωση το σπίτι μας.... Μνημεία η κληρονομιά μας» Περίληψη.. 5 1. Εισαγωγή....5 2. Ευρωπαϊκή Ένωση, Πολιτισμός και Εκπαίδευση...6 3. Το σχέδιο εργασίας.....9 3.1 Τίτλος....9 3.2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές. 9 3.3 Τάξεις στις οποίες απευθύνεται..9 3.4 Συμβατότητα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών.. 9 3.5 Εκτιμώμενη διάρκεια...9 3.6 Οργάνωση και Υλικοτεχνική Υποδομή..9 3.7 Μέσα...10 4. Σκοπός και στόχοι..10 5. Μεθοδολογική προσέγγιση /προστιθέμενη αξία 11 6. Ανάπτυξη του σχεδίου εργασίας..11 6.1 Φάση ευαισθητοποίησης και προσανατολισμού του ενδιαφέροντος. 11 6.2 Φάση Δημιουργίας ομάδων - Επιμερισμού εργασιών διομαδικού και ενδοομαδικού.. 12 6.3 Φάση Υλοποίησης δραστηριοτήτων, ενημέρωσης και ανατροφοδότησης.14 6.4 Φάση αξιολόγησης διομαδικής και ενδοομαδικής.19 7. Αντί επιλόγου.21 Βιβλιογραφία Πηγές.22 3

Δε δημιουργούμε συμμαχίες κρατών, ενώνουμε ανθρώπους. Ζαν Μονέ, 1952 4

Ευρωπαϊκή Ένωση, το σπίτι μας.. Μνημεία, η κληρονομιά μας Περίληψη Στις σημερινές εξαιρετικά δύσκολες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτούνται αλλαγές και παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα ώστε οι πολίτες των κρατών μελών να νιώσουν ότι πράγματι αποτελούν ένα σύνολο με κοινά συμφέροντα και επιδιώξεις. Σημαντικό ενοποιητικό παράγοντα μπορεί να αποτελέσει ο πολιτισμός, ως το σύνολο των κοινωνικά μεταβιβαζόμενων και ιστορικά διαμεσολαβουσών γνώσεων, αντιλήψεων και πρακτικών (Burke, 2002). Αποτελεί, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη για το σύγχρονο σχολείο η διαχείριση με τον καλύτερο τρόπο των προκλήσεων της εποχής και οι κατάλληλες παρεμβάσεις ώστε να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών μέσα και από την ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης. Με αυτό το σκεπτικό αναπτύσσεται η εργασία που ακολουθεί η οποία αφορά στα μνημεία ως πολιτισμικά στοιχεία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποσκοπεί στην αναγνώρισή τους από τους μαθητές ως κομμάτι και της δικής τους πολιτισμικής κληρονομιάς αλλά και τη γνωριμία με τα ευρωπαϊκά όργανα και τις πρακτικές για τον πολιτισμό. 1. Εισαγωγή Το μόρφωμα της ενωμένης Ευρώπης υπήρχε στο μυαλό φιλοσόφων και οραματιστών πριν διατυπωθεί ως συγκεκριμένος στόχος μετά το Β Παγκόσμιο πόλεμο. Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε ως βασικό στόχο να επιτευχθούν πολιτικοί στόχοι μέσα από την οικονομική συνεργασία, έτσι ώστε η οικονομική ανάπτυξη να εξασφαλίσει τη βιώσιμη ανάπτυξη του ίδιου του θεσμού και να διασφαλίσει ποιοτική ζωή στους ευρωπαίους πολίτες. Βασικό ενοποιητικό παράγοντα για την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να αποτελεί ο πολιτισμός, οι υλικές και ηθικές αξίες, οι πνευματικές αναζητήσεις και τα υλικά επιτεύγματα που καταδεικνύουν την καλλιέργεια, την παιδεία, τη διάδοση κοινών αγαθών. Τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα καλούνται να εφοδιάσουν τους μαθητές με ποικίλες δεξιότητες και να καλλιεργήσουν τη συνείδηση του ευρωπαίου πολίτη ταυτόχρονα με τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας και της πολιτισμικής μας αυτογνωσίας (ΑΠΣ, 2003). 5

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το συγκεκριμένο σχέδιο εργασίας όπου οι μαθητές με τη μέθοδο του σχεδίου εργασίας καλούνται, μέσα από ερευνητικές και βιωματικές δραστηριότητες και με όχημα την τεχνολογία να διερευνήσουν μέσα από τα μνημεία, τα πολιτισμικά στοιχεία των λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να κατανοήσουν τη σημασία τους για τον ίδιο το θεσμό και να κατανοήσουν τις πρακτικές για την ανάδειξη και προστασία τους ως μέρος της ευρωπαϊκής τους ταυτότητας. 2. Ευρωπαϊκή Ένωση, Πολιτισμός και Εκπαίδευση Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτέλεσε μια αναγκαιότητα που προέκυψε μετά το β Παγκόσμιο πόλεμο, ο οποίος άφησε πίσω του μεγάλο αριθμό θυμάτων και τρομερές καταστροφές. Έθεσε ως σκοπό τη δημιουργία μιας κοινότητας με κοινά συμφέροντα και επιδιώξεις προς όφελος των λαών της. Η εξαμελής κοινότητα διευρυνόταν διαρκώς, τα κράτη που ήθελαν να ενταχθούν αυξάνονταν και οι δράσεις της ξεπέρασαν τον οικονομικό τομέα. Με την πάροδο του χρόνου το ενδιαφέρον η προτεραιότητα μετακινήθηκε από τον οικονομικό προς τους άλλους τομείς και η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση. Σήμερα αριθμεί 27 κράτη-μέλη. Στην σημερινή εποχή οι χώρες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζουν προβλήματα σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Η κρίση χρέους, ο χειρισμός από τις κυβερνήσεις των ονομαζόμενων ισχυρών χωρών-μελών επιφέρει αντιπαραθέσεις μεταξύ των λαών, σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά ισχυρές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη επιλογή - πρόκληση για την ίδια την ύπαρξή της: Θα τηρηθούν οι συνθήκες που κατά καιρούς έχουν ψηφιστεί και η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών για να διασφαλιστεί το μέλλον ή θα επικρατήσουν στενά οικονομικά συμφέροντα και θα υπάρξει ρήξη; Πάντα υπήρχε και η άποψη των σκεπτικιστών ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια κατά βάση οικονομική ένωση όπου οι οικονομικά δυνατότερες χώρες του βορρά λειτουργούν σε βάρος των ασθενέστερων χωρών του νότου. Οι αποφάσεις είναι δύσκολες. Οι λαοί στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρειάζεται να νιώσουν ότι συνεχίζουν να αποτελούν τμήμα ενός όλου, ότι έχουν κοινά συμφέροντα και παλεύουν για ένα κοινό καλύτερο μέλλον. Χρειάζεται να ισχυροποιήσουν τους δεσμούς τους και να συναισθανθούν όλα όσα τους ενώνουν, να κατανοήσουν την κοινή τους πορεία αλλά να ανακαλύψουν εκ νέου την ξεχωριστή συνεισφορά κάθε μέλους σε αυτήν. Ο πολιτισμός, ως τρόπος και στάση ζωής που διαμορφώνεται κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες και άλλους παράγοντες που καθιστούν την ομάδα μέλος της κοινωνίας και την ξεχωρίζουν από άλλες κοινωνικές ομάδες 6

(Banks, 2000) αποτελεί κεφάλαιο με τεράστια σημασία για την συνέχεια του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι και βασικό όχημα για την ενωμένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πολιτιστική πολυμορφία των λαών της Ευρώπης αποτελεί κοινή κληρονομιά, την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να διαφυλάξει και να την κάνει πιο προσβάσιμη (Διακήρυξη Ε.Ε., Ευρώπη 2020). Η έννοια της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, ως το σύνολο των πολιτιστικών αγαθών που υπάρχουν στο έδαφος κάθε χώρας (Διεθνής Σύμβαση Παρισιού, 1973) προσδιορίζεται από αξιολογικές αρχές όπως την κοινότητα του παρελθόντος και την ηθική ευθύνη όλων των κρατών της ένωσης για την προστασία της. Η έννοια της κληρονομιάς περιλαμβάνει το σύνολο των συλλογικών βιωμάτων, των γνώσεων, ιδεών, αξιών, -ηθικών και αισθητικών, που μας έχουν παραδοθεί από τις προηγούμενες γενιές το οποίο παράγεται και προσδιορίζεται ιστορικά. Τα σημάδια του παρελθόντος εγγράφονται σε κείμενα, ιστορικούς χώρους, μουσεία και γειτονιές αλλά και αντανακλώνται σε έθιμα, συνήθειες, μύθους και ήχους, συμπεριφορές, μνήμες κ.α. Με τη μελέτη της πολιτιστικής κληρονομιάς αναπτύσσεται μια αμφίδρομη επικοινωνιακή διαδικασία ανάμεσα στα άτομα και τα πολιτιστικά ερεθίσματα που προσλαμβάνονται από αυτά, ενώ ταυτόχρονα τα ίδια τα αντικείμενα προσλαμβάνουν μια άλλη ιδιαίτερη σημασία. Η σχέση αυτή μεταξύ υποκειμένου/ατόμου και αντικειμένου/πολιτισμικού προϊόντος αποτελεί μια μορφή πολιτισμικής επικοινωνίας η οποία διαπλάθει την προσωπικότητα του ατόμου και το βοηθά να ασκεί την κριτική του ικανότητα για να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα του κόσμου που το περιβάλλει. Η γνώση και συνειδητοποίηση αποτελούν βασικές ανάγκες της κοινωνίας για τη κατανόηση της σημασίας του παρελθόντος. Η έλλειψη ή η άγνοια δημιουργεί προβλήματα όπως η έλλειψη μνήμης στη ζωή κάθε ατόμου. Η θέσπιση των προϋποθέσεων που εξασφαλίζουν τη γνώση καθίστανται θεμελιακή ανάγκη γι αυτό και τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν προβεί σε Συμφωνίες και έχουν υπογράψει Συνθήκες για την προστασία των μνημείων. Ο πολιτισμός και η εκπαίδευση αποτελούν ένα αδιαχώριστο σύνολο. Η εκπαίδευση είναι μία από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του πολιτισμού αφού η παρακαταθήκη των πολιτισμικών αγαθών μεταβιβάζεται μέσα από τη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης μέσω αλληλεπίδρασης. Η εκπαίδευση συνιστά καθοριστικής σημασίες παράγοντα για την προβολή του οικονομικού χαρακτήρα, της πολιτισμικής προσφοράς όλων των λαών, την προώθηση της 7

συνεργασίας και του σεβασμού στο πλαίσιο της αλληλοκατανόησης και της αλληλοεκτίμησης με παράλληλη ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Τα εκπαιδευτικά συστήματα σύμφωνα και με τον προσανατολισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση πλαισιώνουν τον κοινό μελλοντικό σκοπό της Ευρωπαϊκής Εκπαίδευσης και εστιάζουν στη διαφύλαξη της δημοκρατικότητας του πολιτικού βίου, της ελευθερίας, της ανεξιθρησκίας, της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας, του διεθνισμού, της δικαιοσύνης, του πολιτισμού, της εργασίας, της πνευματικής καλλιέργειας και της κοινωνικής συνοχής σε ανοιχτές πλουραλιστικές κοινωνίες. Πρόσθετο καθήκον της παιδείας είναι να βοηθήσει τους μελλοντικούς πολίτες να σκέφτονται με όρους οικουμενικούς δίχως να απαλείφεται η ατομική τους δράση σε τοπικό επίπεδο. Η επαφή του μαθητή με τον πολιτισμό και τις μορφές τέχνης του τόπου του καθώς και με μαρτυρίες άλλων πολιτισμών προσφέρει σ αυτόν τη δυνατότητα να εντάσσει τον εαυτό του σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό περιβάλλον, να γνωρίζει καλύτερα την ιστορία του, όπως και την ιστορία άλλων λαών και πολιτισμών, να αναζητά επιπλέον και να αξιολογεί τα σταθερά σημεία της μεταβαλλόμενης σύγχρονης πολιτισμικής ταυτότητας, να προσδιορίζει το παροντικό νόημα της ιστορικής ζωής του σύγχρονου ανθρώπου (Λεοντσίνης, 2002). Η πολιτισμοποίηση που συμβαίνει μέσα από τη διδασκαλία του πολιτισμού αποτελεί προϋπόθεση για την ομαλή κοινωνική ένταξη των παιδιών στο νέο πλαίσιο των πολιτών της Ευρώπης (Δαμανάκης,1999). Τα μνημεία, όπως και όλα τα πολιτισμικά στοιχεία, αποτελούν την καταλληλότερη πηγή για τη γνωριμία και τη κατανόηση πολιτισμικών πλαισίων έτσι, ώστε να μπορούμε να ερμηνεύσουμε τις ενδο-κοινωνικές και διαπροσωπικές μας σχέσεις, αλλά και να αποβάλουμε τον εγωκεντρισμό μας και τον εθνοκεντρισμό μας (Χουρδάκης & Καραγιώργος, 1999). Στις εξαιρετικά δύσκολες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της σημερινής εποχής, το ελληνικό σχολείο καλείται να παίξει πρωταρχικό ρόλο στην ενίσχυση του αισθήματος του «ανήκειν» στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από τη γνωριμία με τα Όργανα, τη Νομοθεσία και τις δυνατότητες που παρέχονται. Με δεδομένη την ευρωπαϊκή διάσταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος αναπτύχθηκε το συγκεκριμένο σχέδιο εργασίας με σκοπό να ωθήσει τους μαθητές της Στ τάξης του Δημοτικού Σχολείου να διερευνήσουν μέσα από τα μνημεία, τα πολιτισμικά στοιχεία των λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και τα όργανα λήψης αποφάσεων, την αναγκαιότητα και το πλαίσιο για την προστασία τους ώστε να τα αντιμετωπίζουν και ως δική τους πολιτισμική κληρονομιά. 8

3. Το σχέδιο εργασίας 3.1. Τίτλος Το σχέδιο εργασίας «Ευρωπαϊκή Ένωση το σπίτι μας Μνημεία η κληρονομιά μας» υλοποιείται στο πλαίσιο του σεμιναρίου αλλά προέκυψε ύστερα από μια αρχική διερευνητική συζήτηση με τους μαθητές της Στ τάξης, όπου και αναδείχτηκε το έντονο ενδιαφέρον τους για τα μνημεία σε χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3.2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Το συγκεκριμένο σχέδιο μπορεί να συνδεθεί με αρκετά γνωστικά αντικείμενα όπως Γεωγραφία, Ιστορία, Αγωγή του Πολίτη, Γλώσσα, Αισθητική Αγωγή, Θεατρική Αγωγή, ΤΠΕ. 3.3 Τάξεις στις οποίες απευθύνεται Η δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές της Στ τάξης αλλά με τις κατάλληλες τροποποιήσεις μπορεί να υλοποιηθεί και με μαθητές Δ και Ε τάξης. 3.4 Συμβατότητα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Το σχέδιο είναι συμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών σύμφωνα με τα οποία ο μαθητής χρειάζεται να λειτουργεί ως πολίτης του κόσμου, να γνωρίζει τις ευκαιρίες που του παρέχει η ελληνική αλλά και η ευρωπαϊκή του ταυτότητα. Οι δεξιότητες που χρειάζεται να αποκτήσει για τον 21 ο αι. σχετίζονται με την επικοινωνία, την αποτελεσµατική χρήση των αριθµών και των µαθηµατικών εννοιών στην καθηµερινή ζωή, την ικανότητα χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης, τη συνεργασία µε άλλα άτοµα σε οµαδικές εργασίες, την ικανότητα κριτικής επεξεργασίας πληροφοριών, αξιών και παραδοχών, την επίλυση προβληµάτων, τις μεταγνωστικές δεξιότητες, την ικανότητα διαχείρισης πόρων (φυσικών, οικονοµικών, κοινωνικών κ.ά.), την ικανότητα της δηµιουργικής επινόησης, την ικανότητα «ευαίσθητης αντίληψης της τέχνης» κ.α. (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2003). 3.5 Εκτιμώμενη διάρκεια Η όλη εργασία έχει διάρκεια 10 διδακτικά δίωρα. Η διάρκεια ενασχόλησης ποικίλει ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα κάθε ομάδας, το πλήθος των γνωστικών αντικειμένων με τα οποία θα θελήσουν να εμπλακούν οι μαθητές και τις πιθανές επεκτάσεις. 9

3.6 Απαιτούμενη Υλικοτεχνική Υποδομή Σε σχέση με την οργάνωση και την απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή, επειδή το σχολείο δε διαθέτει Εργαστήριο Υπολογιστών οι μαθητές πρόκειται να εργαστούν σε ομάδες των 3 ή 4 ατόμων στη σχολική αίθουσα, στην οποία είναι διαθέσιμος υπολογιστής, βιντεοπροβολέας και σύνδεση στο διαδίκτυο. 3.7 Μέσα Για την υλοποίηση της δραστηριότητας απαιτούνται επίσης: -Υδρόγειος σφαίρα, Χάρτης Ευρώπης Πολιτικός -Λογισμικά: Google Earth, Επεξεργαστής κειμένου, Λογισμικό kidipedia, Jigsaw Creator -Σύνδεση με το διαδίκτυο για πρόσβαση σε επιλεγμένες σελίδες. 4. Σκοπός και Στόχοι Σκοπός του σχεδίου εργασίας είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες να αναδείξουν μνημεία της Ευρώπης, να κατανοήσουν τη συμβολή τους στην ευρωπαϊκή ιδέα καθώς και την ανάγκη προστασίας τους και να αναπτύξουν θετικές στάσεις ως προς την προστασία τους. Στόχοι Οι μαθητές και οι μαθήτριες Να ερευνήσουν για μνημεία στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να περιγράψουν και να αναγνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά τους. Να γνωρίσουν πώς λειτουργούν βασικά θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής ένωσης. Να αναγνωρίσουν την αξία των μνημείων στο ευρωπαϊκό ιδεώδες και να τα προσεγγίσουν ως σύμβολα πολιτισμού. Να αναπτύξουν θετικές στάσεις ως προς την προστασία των μνημείων πολιτισμού ως μέρος του δικού τους πολιτισμού. Να αξιοποιήσουν δημιουργικά τις ΤΠΕ. Να αναπτύξουν τις ικανότητες τους για παρατήρηση και έρευνα. Να εντοπίσουν ομοιότητες, διαφορές και αλληλεπιδράσεις στην πολιτιστική κληρονομιά των λαών της Ευρώπης. Να εργαστούν σε ομάδες. Να εφοδιαστούν με τρόπους ανεξάρτητης μάθησης. 10

5. Μεθοδολογική προσέγγιση και προστιθέμενη αξία Η μέθοδος του σχεδίου εργασίας (project), στηρίζεται στη βιωματική, συνεργατική και πολυαισθητηριακή προσέγγιση της γνώσης (Χρυσαφίδης, 1994). Το σχέδιο εργασίας ορίζεται ως κάθε οργανωμένη μαθησιακή δραστηριότητα, συλλογικής συνήθως μορφής, που αναπτύσσεται με βάση προκαθορισμένο σχέδιο και αποβλέπει στη διερεύνηση, οργάνωση και διαχείριση γνώσεων, υλικών, αξιών και δράσεων. Έτσι η γνώση προσεγγίζεται ολιστικά και συνδέεται με τα βιώματα και τα ενδιαφέροντα των εμπλεκόμενων μαθητών. Με τη μέθοδο αυτή οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσουν με τους συμμαθητές τους (Frey, 1986), με το δάσκαλό τους, αλλά και με το ευρύτερο περιβάλλον τους, αναπτύσσοντας έτσι την κριτική τους σκέψη και τις συνεργατικές τους δεξιότητες (Ματσαγγούρας, 2002) μέσα από πειραματισμό και διαλεκτική αντιπαράθεση. Οι ΤΠΕ αξιοποιούνται ως εργαλείο για την κατάκτηση της γνώσης σύμφωνα με τη διαθεματική-ολιστική προσέγγιση. Η χρήση του υπολογιστή βάζει στα χέρια του παιδιού νέα γνωστικά εργαλεία (Papert, 1991). Γνωστικά εργαλεία αποτελούν οι εφαρμογές και τα περιβάλλοντα που λειτουργούν ως συνεργάτες του μαθητή και υποστηρίζουν την ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων ανώτερου επιπέδου (Jonassen, 2000). Σε όλα τα στάδια ανάπτυξης οι μαθητές εμπλέκονται σε δραστηριότητες βιωματικές, συνεργατικές, ευέλικτες που προωθούν όλους τους τύπους νοημοσύνης (Gardner, 1993), ενισχύουν την αλληλεπίδραση και την ενσυναίσθηση, βοηθούν στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, αξιοποιούν δημιουργικά τις ΤΠΕ. Η παρουσίαση των εργασιών τους αποτελεί και εναλλακτικό τρόπο αξιολόγησης μέσα από δραστηριότητες δημιουργικής ανασύστασης. Η προστιθέμενη αξία του συγκεκριμένου σχεδίου έγκειται στη δημιουργία ενεργών μελλοντικών πολιτών μέσα από τη διερεύνηση των μαθητών για κοινά πολιτισμικά στοιχεία των λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την εξοικείωση με τα όργανα λήψης αποφάσεων μέσα από το χειρισμό των πολιτιστικών θεμάτων. 6. Ανάπτυξη του σχεδίου 6.1 Φάση Ευαισθητοποίησης και προσανατολισμού του ενδιαφέροντος των μαθητών Εισαγωγική συζήτηση για τις χώρες της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι μαθητές απαντούν σε ερωτήσεις για μνημεία που γνωρίζουν, ανακαλούν εμπειρίες, καταθέτουν γνώσεις και απόψεις -ποια από αυτά έχουν επισκεφτεί και τι θυμούνται. Αναζητούν και εντοπίζουν στο χάρτη τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παρακολουθούν 11

στο Λογισμικό Παρουσιάσεων σύντομη παρουσίαση ενημέρωση για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το λόγο της δημιουργίας της. Οι μαθητές σχολιάζουν κείμενα Διεθνών Οργανισμών για τα μνημεία (π.χ. Unesco- Σύμβαση του Παρισιού, Ευρωπαϊκή Ένωση-Ατζέντα για τον Πολιτισμό κ.α.) και συζητάνε για τα μνημεία και την πολιτιστική κληρονομιά: Γιατί οι άνθρωποι χτίζουν μνημεία; Γιατί τα θεωρούν σημαντικά; Με ποιους τρόπους τα προστατεύουν; Πώς έχει βοηθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα αυτό; Από τα σχόλια των μαθητών: Οι άνθρωποι δημιουργούν τα μνημεία -για να τιμήσουν κάποιον άνθρωπο, -για να θυμούνται ή να ξεχάσουν κάποιο γεγονός, -για να μάθουν ιστορία οι νέες γενιές, - για να γνωριστούν καλύτερα οι λαοί, -για να έρθουν περισσότεροι τουρίστες στον τόπο τους. Τα προστατεύουν με τους Νόμους που φτιάχνουν στα κράτη τους αλλά και σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Αστυνομία στην χώρα τους και εκτός. 12

6.2 Φάση Δημιουργίας ομάδων - Επιμερισμού εργασιών διομαδικού και ενδοομαδικού Οι μαθητές καταγράφουν τα μνημεία που βρίσκονται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα οποία θεωρούν σημαντικά. Πύργος Άιφελ Big Ben ανεμόμυλοι Ολλανδίας Πύργος της Πίζα Ναοί Μάλτας Ακρόπολη Αρένα Ισπανία Στόουνχεντζ Ολυμπία Μνημεία Κολοσσαίο Κάστρα μεσαιωνικά Βατικανό Μοναστήρια βραχογραφίες Μικρή γοργόνα Τα σημειώνουν στον χάρτη της Ευρώπης με ένα μικρό σχόλιο/πληροφορία. Συζητάμε για τον τρόπο εργασίας, τις ενέργειες που χρειάζεται να γίνουν, τις σελίδες που χρειάζεται να επισκεφτούν, τη διαμόρφωση της αίθουσας, το υλικό που χρειάζονται. Οι μαθητές και οι μαθήτριες της τάξης χωρίστηκαν σε ομάδες. Τα μέλη κάθε ομάδας οριοθέτησαν τη δική τους «γωνιά» - το χώρο εργασίας τους στη σχολική αίθουσα. Συζήτησαν επίσης το δικό τους ενδοομαδικό προγραμματισμό και το ρόλο κάθε μέλους. Κάθε ομάδα επέλεξε τα μνημεία με τα οποία ήθελε να ασχοληθεί. 13

6.3 Φάση Υλοποίησης δραστηριοτήτων ενημέρωσης και ανατροφοδότησης Κάθε ομάδα εργάζεται στο θέμα της. Αναζητά και συγκεντρώνει υλικό και φωτογραφίες από βιβλία και συγκεκριμένες σελίδες στο διαδίκτυο, τα συγκεντρώνουν και καταγράφουν τα στοιχεία που θεωρούν σημαντικά. -Η ταυτότητα του μνημείου Παίρνουν από μία καρτέλα και φτιάχνουν την ταυτότητα καθενός: Στη μπροστινή όψη φωτογραφία και στην πίσω στοιχεία για πού βρίσκεται, πότε φτιάχτηκε, τη σημασία του για τον τόπο και την Ευρώπη. Όνομα μνημείου Είδος Τόπος όπου βρίσκεται Χρονολογία κατασκευής Βασικά χαρακτηριστικά 14

-Ένα μνημείο. πολλές ιστορίες: Κάθε μνημείο παρουσιάζεται στα άλλα, διηγείται με λίγα λόγια την ιστορία του και τη σημασία του για τον πολιτισμό του τόπου και της Ευρώπης γενικότερα. Συζητάνε για τον τρόπο σύνδεσης καθενός με τη ζωή των ανθρώπων. Κάθε ομάδα παρουσιάζει στις υπόλοιπες την ιδιαίτερη σημασία που έχει το μνημείο που επέλεξαν για τον τόπο όπου βρίσκεται και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαι η βραχογραφία στην Αλταμίρα της Ισπανίας. Ανακαλύφτηκα τυχαία αλλά βρίσκομαι εκεί περίπου 35.000 χρόνια πριν. Κάθε χρόνο έρχονται πολλοί τουρίστες για να με δουν γιατί είμαι πολύ σημαντική ανακάλυψη για τη ζωή στην Ευρώπη. Είμαι το άγαλμα της Ευρώπης, από το γνωστό μύθο με το Δία. Είμαι ένα σύγχρονο άγαλμα φτιαγμένο από Έλληνες γλύπτες. Βρίσκομαι στο Στρασβούργο για να θυμίζω σε όλους τη σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη. Άλλες παρουσιάσεις Είμαι η «Μικρή Γοργόνα» στο λιμάνι Είμαι το Άουσβιτς, παλιό εργοστάσιο στην Πολωνία. Δυστυχώς αποτελώ μια πικρή και βάρβαρη ανάμνηση επειδή στο β Παγκόσμιο πόλεμο, που δυστυχώς ξεκίνησε από την Ευρώπη, χρησιμοποιήθηκα για εγκλήματα που όλοι θέλουν να μην ξανασυμβούν. της Κοπεγχάγης στη Δανία. Βρίσκομαι στα άλμπουμ όλων όσων έχουν έρθει στη Κοπεγχάγη. Συνδέομαι με το μεγάλο παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που στα γενέθλιά του γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου. Μεγάλη τιμή για τη χώρα μου και την Ευρώπη. 15

-Μνημεία και πολυμορφία Τα παιδιά αρχικά σκέφτονται τρόπους ομαδοποίησης των μνημείων: ανάλογα με το είδος, την εποχή που χτίστηκε κ.α. Δημιουργούνται οι γωνιές των ομάδων Κτίσματα: Ναοί - Εργοστάσια - Κτίσματα με ιδιαίτερη σημασία για κάθε τόπο - Αγάλματα - Βραχογραφίες -Μνημεία στη σειρά Κάθε παιδί επιλέγει ένα μνημείο. Όλοι μαζί μπαίνουν στη σειρά και σχηματίζεται η ιστοριογραμμή. Τα παιδιά συζητούν το εύρος της ιστοριογραμμής, βρίσκουν τα πιο παλιά και τα πιο σύγχρονα: Από τη βραχογραφία στην Αλταμίρα στους προϊστορικούς ναούς της Μάλτας, την Ακρόπολη, μέχρι το άγαλμα για την αρπαγή της Ευρώπης. Συμφωνούν ότι τα περισσότερα μνημεία κατασκευάστηκαν στη σύγχρονη εποχή γιατί υπάρχει η τεχνογνωσία και η ελευθερία. Από το σήμερα.. στην Αλταμίρα 16

-Μαντεύω το μνημείο Κάθε ομάδα προσπαθεί να παρουσιάσει με παντομίμα κάποια μνημεία και οι συμμαθητές μαντεύει ποιο είναι. Η μικρή γοργόνα Η αρπαγή της Ευρώπης -Παιχνίδι ρόλων: Τα μνημεία στο ευρωκοινοβούλιο Τα παιδιά ως μνημεία συζητάνε στις ομάδες τους για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη σύγχρονη εποχή. Οι εκπρόσωποί τους παρουσιάζονται στο Ευρωκοινοβούλιο για να απαιτήσουν λύσεις. Οι αντιπρόσωποι των χωρών-μελών συζητούν για τα θέματα που τους τέθηκαν και προχωρούν σε καταγραφή δράσεων για την πολιτιστική κληρονομιά. Καταλήγουν σε συμφωνία την οποία ψηφίζουν και στέλνουν στις χώρες - μέλη. Η εκπρόσωπος των μνημείων Εκπρόσωποι χωρών παίρνουν το λόγο 17

Θέματα που συζητήθηκαν Τα μνημεία παρουσίασαν ως προβλήματά τους: Ρύπανση της ατμόσφαιρας, Ελλιπής ασφάλεια, Παράνομη διακίνηση πολιτισμικών αγαθών, Έλλειψη σεβασμού από τους επισκέπτες, Πόλεμος, Φυσικά φαινόμενα Οι αντιπρόσωποι μετά από συζήτηση, συμφώνησαν και πρότειναν λύσεις οι οποίες τηρούνται με ευθύνη των αρμοδίων αρχών κάθε κράτους μέλους: Συνθήκες για την προστασία του περιβάλλοντος και των μνημείων. Στενότερη συνεργασία της Αστυνομίας των χωρών-μελών για την παράνομη διακίνηση πολιτισμικών προϊόντων. Συνεργασία και ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών στον τομέα του πολιτισμού. Χρηματοδότηση χωρών-μελών για ενίσχυση συγκεκριμένων δράσεων. Όροι για τη διακίνηση / ανταλλαγή πολιτιστικών προϊόντων προκειμένου να τα γνωρίσουν όσο το δυνατό περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες. Όροι προστασίας των πολιτισμικών προϊόντων σε περίοδο πολέμου. - Δημιουργία παζλ με το πρόγραμμα Jigsaw Οι ομάδες χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο πρόγραμμα και δημιουργούν παζλ με τις φωτογραφίες που έχουν συγκεντρώσει. Καλούν τις άλλες ομάδες να παίξουν. Δαπανήθηκε λίγο περισσότερο χρόνος για να γνωρίσουν το περιβάλλον του προγράμματος και να αναζητήσουν καταλληλότερες φωτογραφίες, κάποια δεδομένα χάνονταν και τα ξαναφτιάχναμε (ο υπολογιστής χρησιμοποιείται και από άλλες τάξεις και το Ολοήμερο) αλλά έδειχναν ενθουσιασμένα. 18

-Τop5 των ευρωπαϊκών μνημείων Από τα μνημεία με τα οποία ασχολήθηκαν αλλά και άλλα γνωστά τους μνημεία ψηφίζουν τα πέντε που θεωρούν σημαντικότερα /τους αρέσουν περισσότερο. Ψηφίστηκαν: 1.Ακρόπολη - κτίριο, σύμβολο μιας εποχής 2.Πύργος του Άιφελ δύσκολο αρχιτεκτονικό κτίσμα 3.Ανεμόμυλοι Ολλανδίας δύναμη ανθρώπου να αξιοποιήσει τους φυσικούς πόρους 4.Αλταμίρα σημασία της για την ιστορία των λαών της Ευρώπης 5.Σάλτσμπουργκ πόλη με ιδιαίτερη σημασία για τον πολιτισμό 6.4 Φάση Αξιολόγησης διομαδικής και ενδοομαδικής Η αξιολόγηση είναι μια διαδικασία που συμβαίνει σε όλη την πορεία ανάπτυξης του σχεδίου εργασίας, καθώς ο/η εκπαιδευτικός επιβλέπει, συμβουλεύει, καθοδηγεί το έργο των ομάδων. Αν ασκηθεί κατάλληλα, η αξιολόγηση, είναι δυνατό να δώσει πληροφορίες όχι μόνο για την επιτυχία ή μη της παρέμβασης, αλλά και για την ίδια την εμπειρία της μάθησης (Κόκκοτας, 2003) και τη δημιουργία των κατάλληλων εφοδίων στους μαθητές ώστε να εθιστούν σε διαδικασίες αυτοελέγχου. Κάθε ομάδα διαλέγει μια μελωδία από τραγούδι που ξέρει ή δημιουργεί μια δικιά της και γράφει τους δικούς της στίχους. Δυστυχώς λόγω της δεύτερης εξάπλωσης ιώσεων και απουσιών των μαθητών οι ομάδες συρρικνώθηκαν και δημιουργήθηκαν δύο ομάδες των πέντε μαθητών. 19

Το τραγούδι των μνημείων 1 η ομάδα 2 η ομάδα Ένα κτήριο μου θυμίζεις για εμένα λίγο γνωστό μα η ιστορία σου μεγάλη ξεχωρίζει όταν καλά δω. Τα μνημεία της Ευρώπης τα γνωρίζω όλα εγώ μα αλλοίωση παθαίνουν από τον πολύ καπνό. Διαβρώνονται, πεθαίνουν Και γι αυτό φταίω κι εγώ. Ορκίσου Οι μαθητές πως τα μνημεία μας θα προστατεύεις κι εσύ. Θέλω τα μνημεία μας να σώσω εγώ θέλω η Ευρώπη να γνωρίσει καλά πως οι μικροί ευρωπαίοι σέβονται την κληρονομιά. Πρέπει να βοηθήσουμε όλοι σ αυτό κι ότι περίεργο θα δω θα το πω. Θέλω οι κλοπές να σταματήσουν, ας συνεργαστούμε όλοι σ αυτό. Θέλω τα μνημεία μας ζωντανά για να θυμίζουν όλα τα κοινά. Πρέπει να βοηθήσουμε όλοι σ αυτό κι ότι περίεργο θα δω θα το πω. Ορκίσου πως θα προσφέρεις για να χαθεί κι αυτή η απειλή. Στο τέλος, οι μαθητές συζήτησαν για τον τρόπο με τον οποίο εργάστηκαν και τα αποτελέσματα της εργασίας τους. Προσπάθησαν να βρουν ενέργειες που δεν απέδωσαν και για ποιους λόγους. Προβληματίστηκαν για τη σχέση τους με τους υπόλοιπους στην ομάδα. Κατέθεσαν τι καινούργιο έμαθαν, μίλησαν για όσα τους άρεσαν, όσα δεν τους άρεσαν, τι θα άλλαζαν σε μια επόμενη φορά καθώς και με τι άλλο θα ήθελαν να ασχοληθούν. Αποφάσισαν μάλιστα με το υλικό τους να οργανώσουν δράσεις για τον εορτασμό της ημέρας της Ευρώπης στις 9 Μαΐου. Ο χρόνος που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν λίγος. Πολλά πράγματα θα μπορούσαν να επεκταθούν περισσότερο ή να γίνουν με λιγότερο άγχος. Τα παιδιά όμως ενεργοποιήθηκαν, δεν έχασαν το ενδιαφέρον τους ούτε για μια στιγμή, πραγματικά το χάρηκαν, ζήτησαν να το επαναλάβουμε έχουν ήδη βρει το θέμα, και αυτό έχει τη μεγαλύτερη σημασία. 20

7. Αντί επιλόγου Ο χαρακτήρας που επικρατεί και σήμερα στο σχολείο παραμένει γνωσιοκεντρικός και βιβλιοκεντρικός. Χρειάζεται να αλλάξει όχι στις εξαγγελίες αλλά στην καθημερινότητα του σχολείου. Όλες οι προσεγγίσεις που αξιοποιούν τα ενδιαφέροντα και τα βιώματα των μαθητών, βιωματικές και συνεργατικές τεχνικές κερδίζουν και ενεργοποιούν τους μαθητές. Το συγκεκριμένο σχέδιο εργασίας βοήθησε τους μαθητές να δουν με διαφορετικό μάτι το μόρφωμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να δουν όσα μοιράζονται με τους λαούς των κρατώνμελών και να ενδιαφερθούν περισσότερο για αυτούς. Δε νομίζω ότι πρέπει να προσθέσω κάτι άλλο εκτός από λίγα σχόλια των μαθητών. Μου άρεσαν πολύ όσα κάναμε. Έμαθα πολλά πράγματα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έμαθα καινούργια πράγματα για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θέλει προσπάθεια η συνεργασία. Μάριο Μαριλένα Μου άρεσε που παίζαμε με τα μνημεία της Ευρώπης. Θέλω να κάνουμε το ίδιο και για το Ταζ Μαχάλ. Αν και κάποιες φορές διαφωνούσαμε, περάσαμε πολύ όμορφα με αυτήν την εργασία. Πότε θα το ξανακάνουμε; Γιασκαράν Μαρία -Ειρήνη 21

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕΣ Γεωργογιάννης, Π. (2004) «Διαπολιτισμική εκπαίδευση Ελληνικά ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα, Πρακτικά Πέμπτου Διεθνούς Συνεδρίου, Κέντρο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Δαμανάκης Μ. (1999): «Παιδεία Ομογενών, Θεωρητικές και εμπειρικές προσεγγίσεις», Ρέθυμνο Κόκκοτας Π. (2003). Η εποικοδομητική προσέγγιση της διδασκαλίας και της μάθησης. Αθήνα Λεοντσίνης, Γ.Ν. (2002). Το Μουσείο στα πλαίσια της Διδακτικής της Γενικής και της Τοπικής Ιστορίας στο Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις στη Μουσειακή Αγωγή, Αθήνα: Μεταίχμιο Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2000). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και Μάθηση στη διδακτική πράξη. Αθήνα: Gutenberg. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ (2003) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) και Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ), ΦΕΚ 303-B /13-3-2003. Χρυσαφίδης, Κ., (1994). Βιωματική Επικοινωνιακή Διδασκαλία: Η εισαγωγή της μεθόδου Project στο σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Υλικό σεμιναρίου Teachers4Europe Banks, J. (2000). Cultural Diversity and Education, Boston: Allyn and Bacon 70-76. Burke, P. (1978). Popular Culture in Early Modern Europe, London στο Γ. Κόκκινος, Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις στη Μουσειακή Αγωγή, Αθήνα: Μεταίχμιο (2002) 39-40. Frey, Κ. (1998). Η Μέθοδος Project, Θεσσαλονίκη, Αφοι Κυριακίδη, 30-36 Gardner, H., (1993) Frames of Mind, The Theory of Multiple Intelligences, New York: Basic Books Jonassen, D. H. (2000). Computers as Mindtools for Schools: engaging critical thinking. Prentice-Hall. Papert, S. (1991). Νοητικές Θύελλες, παιδιά, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και δυναμικές ιδέες. Αθήνα: Οδυσσέας. Ιστοσελίδες Ιστοσελίδα για την Ευρωπαϊκή Ένωση European Agenda for Culture www.ec.europa.eu/pol/cult/index_el.htm Ευρωπαϊκή Ένωση υλικό για εκπαιδευτικούς www.europe.teacherscorner, υλικό για παιδιά www.europe.kidscorner Όμιλος UNESCO Ιστορίας Τέχνης και Θεάτρου η Παγκόσμια κληρονομιά στα ελληνικά http://unescohat.wordpress.com Επίσημος διαδικτυακός τόπος της Unesco για την παγκόσμια κληρονομιά http://whc.unesco.org/ 22