Θέμα: Κριτηρια ικνμικής αξιλόγησης επενδύσεων εξικνόμησης ενέργειας Εισηγητές: Η.Π. Καρυδγιάννης, Α. Ευθυμιάδης Δ. Παπακωνσταντίνυ, Λ. Παπαδόπυλς Ινστιτύτ Τεχνλγικών Εφαρμγών, ΕΛΚΕΠΑ Μνάδα Ανανεώσιμων Πηγών και Εξικνόμησης Ενέργέιας Οι επενδύσεις πυ απσκπύν στην ρθλγική χρήση ή εξικνόμηση ενέργειας βρίσκνται σήμερα διεθνώς στ κέντρ της πρσχής των ικνμικών σχεδιαστών, μια και τέτιες επενδύσεις μπρύν να επηρέασυν σημαντικά τν τρόπ και τυς ρυθμύς ανάπτυξης της ε θνικής ικνμίας. Για την αξιλόγηση και ιεράρχηση των επενδύσεων αυτών απαιτείται η εξέταση μιας σειράς παραγόντων, όπως η ικνμική απόδση της επένδυσης, τ συναλλαγματικό όφελς πυ επιφέρεται στην εθνική ικνμία, η α ξιπίηση των ντόπιων πηγών ενέργειας, η αύξηση της απασχόλησης και η πρώθηση της καιντμίας. Στην εργασία αυτή διαμρφώννται κριτήρια αξιλόγησης των δύ πρώτων παραγόντων: της ικνμικής απόδσης και τυ συναλλαγματικύ φέλυς της επένδυσης. Αναπτύσσεται μεθδλγία αξιλόγησης υπψήφιων επενδύσεων για εξικνόμηση ενέργειας, τόσ από τη σκπιά τυ επενδυτή - χρήστη (δραχμικό επίπεδ), όσ και από τη σκπιά της εθνικής ικνμίας (συναλλαγματικό επίπεδ). Για τη διαμόρφωση κριτηρίων αξιλόγησης χρησιμπιύνται ι ικνμικί δείκτες τυ Εσωτερικύ Συντελεστή Απόδσης (lnternal Rate of Return - IRR) και Περιόδυ Επανάκτησης Κεφαλαίυ (Payback Period). Αναπτύσσεται μεθδλγία υπλγισμύ αυτών των δεικτών με βάση τυπικές δραχμικές και συναλλαγματικές χρηματρές σε επενδύσεις εξικνόμησης ενέργειας. Ο λες ι συναλλαγματικές ρές επιβαρύννται επίσης με τις σκιώδεις τιμές τυ δλλαρίυ. Οι δείκτες αυτί υπλγίζνται για τέσσερις τυπικές ε πενδύσεις εξικνόμησης ενέργειας ή υπκατάστασης υγρών καυσίμων. Διαπιστώνεται ότι κατά κανόνα τέτιυ είδυς επενδύσεις είναι περισσότερ ελκυστικές δραχμικά και λιγότερ συναλλαγματικά, μια και τ συναλλαγματικό πσστό τυ κόστυς των εγκαταστάσεων είναι μεγαλύτί:ρ από εκείν της ενέργειας, π.χ. υγρά καύσιμα. Επίσης διαπιστώνεται ότι για τις επενδύσεις πυ εξετάστηκαν, ι ικνμικί δείκτες βελτιώννται σημαντικά εάν μέρς τυ συναλλαγματικύ φέλυς δθεί σαν δραχμική επιδότηση στις επενδύσεις αυτές. 1. Εισαγωγή Η εξικνόμηση ενέργειας σε μια παραγωγική διαδικασία ή η υπκατάσταση υγρών καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρσφέρυν ικνμικά φέλη στν επενδυτή-χρήστη τυ συστήματς και γενικότερα dτην εθνική ικνμία, μέσω της εξικνόμησης συμβατικών πηγών ενέργειας και τη μείωση τυ ενεργειακύ ισζυγίυ πληρωμών. Γνωρίζντας λιπόν τη δυνατότητα ε ξικνόμησης ενέργειας μέσω της ενεργειακής απόδσης των συστημάτων, είναι δυνατό να εκτιμηθεί η ικνμική τυς αξία, τόσ σε δραχμικό όσ και σε συναλλαγματικό επίπεδ. Βασικό ικνμικό χαρακτηριστικό εγκαταστάσεων εξικνόμησης ενέργειας και παραγωγής ενέργειας από α νανεώσιμες πηγές είναι τ σχετικά υψηλό αρχικό κεφάλαι επένδυσης και τ μετέπειτα χαμηλό κόστς λειτυργίας. Επμένως τ ερώτημα πυ πρέπει να απαντηθεί είναι κατά πόσ η μελλντική μείωση τυ λειτυργικύ κόο'i'υς ενός συστήματς μπρεί να αντισταθμίσει τ αρχικό κεφάλαι επένδυσης, με πιό ρυθμό και σε πιό χρνικό διάστημα. Στην εργασία αυτή παρυσιάζεται η μεθδλγία, αρχές και τεχνικές πυ μπρύν να εξασφαλίζυν αντικειμενικές απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσέις. Για την αξιλόγηση των διαφόρων πρτάσεων εξετάζεται η μακρπρόθεσμη ικνμική βιωσιμότητα της επένδυσης με βάση τα τεχνικά, λειτυργικά και ικνμικά στιχεία μιας τεχνικικνμικής μελέτης σκπιμότητας. Η διαφρά μεταξύ των διαφόρων πρτάσεων πρσδιρίζεται από την ικνμική αξία της κάθε πρότασης. Σαν εφαρμγή της μεθδλγίας αξιλόγησης επενδύσεων για εξικνόμηση ενέργειας και υποκατάστασης υγρών καυσίμων εξετάστηκαν τα ακόλυθα τέσσερα παραδείγματα: Ι. Θερμμόνωση στέγης μνκατικίας σε πράστι της Θεσσαλνίκης 11. Παραγωγή ζεστύ νερύ με Ηλιακό Σύστημα σε ξενδχεί 11 Ο κλινών στην Κεντρική Ελλάδα 111. Μνάδα Συμπαραγωγής ατμύ-ηλεκτρισμύ ισχύς
Νtμβρ.-Δεκ. 1989 Τεχνικά Χρνικό 87 2 MWe στη βιμηχανία IV. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανεμγεννήτρια (Α/η 0 KWe στην Κρήτη. Η ικνμική βιωσιμότητα των παραπάνω επενδύσεων υ πλγίζεται για τις εξής περιπτώσεις: - Καθαρή επένδυση χωρίς καμιά επιχρήγηση - Επένδυση με επιδότηση τυ αναπτυξιακύ νόμυ Ν. 1262 τυ 1982 και - Επένδυση από τη σκπιά της εθνικής ικνμίας, δηλαδή εξέταση της συναλλαγματικής επιβάρυνσης της επένδυσης. 2. Μεθδλγία Η μεθδλγία απβλέπει στην επιλγή ενός βέλτιστυ τεχνικά και ικνμικά σεναρίυ τ πί απσκπεί στη μέγιστη δυνατή εξικνόμηση ενέργειας και υπκατάσταση υγρών καυσίμων. Εφαρμόζντας αυτό τ σενάρι τ συνλικό λειτυργικό κόστς παραγωγής μειώνεται. Στην ενότητα αυτή εξετάζεται η μεθδλγία τυ βέλτιστυ σεναρίυ για να επιτευχθύν τ παραπάνω. Οι μέθδι και τα μαθηματικά μντέλα πυ χρησιμπιύνται εδώ στηρίζνται στη διεθνή βιβλιγραφία και επιλύνται γρήγρα με τη βήθεια αριθμητικύ πργράμματς Η /Υ πυ έχει αναπτυχθεί στη Μνάδα Ανανεώσιμων Πηγών και Εξικνόμησης Ενέργειας τυ Ινστιτύτυ Τεχνλγικών Εφαρμγών, ΕΛΚΠΕΑ. Η γενική μεθδλγία απτελείται από τρί βασικά μέρη: - Ενεργειακή απόδση των υπό εξέταση συστημάτων - Κστλόγηση συστημάτων και λειτυργικύ κόστυς - Υπλγισμός ικνμικής βιωσιμότητας επενδύσεων. 2.1. Ενεργειακή απόδση συστημάτων Ο υπλγισμός τυ ενεργειακύ βαθμύ απόδσης μιας εγκατάστασης εξικνόμησης ενέργειας ή παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές δεν απτελεί μέρς αυτής της εργασίας. Σε γενικές γραμμές πρέπει να υπλγίζεται η ενεργειακή απόδση κάπιας παραγωγικής διαδικασίας πριν και μετά την επέμβαση γι εξικνόμηση ενέργειας ή υπκατάστασης υγρών καυσίμων. Η διαφρά μεταξύ των δύ συστημάτων ρίζει τ ενεργειακό όφελς της επέμβασης. 2.2. Κστλόγηση συστημάτων και λειτυργικό κόστς Η κστλόγηση μιας ενεργειακής εγκατάστασης εξικνόμησης ενέργειας aπτελείται από δύ συνιστώσες: Κόστς ανάλγ με τ μέγεθς τυ συστήματς Κόστς ανεξάρτητ τυ μεγέθυς Σε περίπτωση πυ η επένδυση εξετάζεται από τη σκπιά της εθνικής ικνμίας τ κόστς τυ συστήματς χωρίζεται σε δύ μέρη: τ δραχμικό και τ συναλλαγματικό. Τ συναλλαγματικό μέρς της εγκατάστασης μπρεί να επιβαρυνθεί με τη σκιώδη τιμή τυ δλλρίυ, ώστε τ κόστς της επένδυσης για την εθνική ικνμία διαμρφώνεται πό μια σχέση της μρφής: όπυ: Κει Κε Κει = Κε + Κυν(1 +S)I Συνλικό κόστς συστήματς για την εθνική ικνμία (δρχ.) Δραχμικό κόστς συστήματς (δρχ.) Κσυv Συναλλαγματικό κόστς συστήματς($) S Σκιώδης τιμή δλλαρίυ (% επιβάρυνσης) I Ιστιμία δλλρίυ - δραχμής (δρχ./$) Τα ετήσια λειτυργικά έξδ μιας εγκατάστασης εξικνόμησης ενέργειας ή και παραγωγής ενέργειας από α νανεώσιμες πηγές συμπεριλαμβάνυν τις δαπάνες για τη συντήρηση και ασφάλιση τυ συστήματς, τ κόστς της παρασιτικής ενέργειας πυ απαιτείται για τη σωστή λειτυργία τυ συστήματς και την ετήσια πληρωμή για εξόφληση τυ δανείυ. Τ ε"vluιo λειτυργικό κόστς ενός λκληρωμένυ ε νεργειακύ συστήματς εκφράζεται από την παρακάτω σχέση: Ετήσι Κόστς Λειτυργίας = Πληρωμή εξόφλησης δανείυ + Κόστς συμβατικής ενέργειας + Κόστς συντήρησης και ασφάλισης + Κόστς παρασιτικής ενέργειας Θεωρώντας ότι η εξόφληση τυ δανείυ γίνεται με την ετήσια καταβλή ισόπσων δόσεων, η ετήσια δόση εξόφλησης τυ δανείυ γι τη χρνική περίδ δανειδότησης εκφράζεται από την παρακάτω σχέση: Δ= Κ{ί(1+ί)Ί[(1+i)'-1]) όπυ: Δ Ετήσι ισόπση δόση κ ν Δάνει ί Καθαρό ετήσι επιτόκι δανειδότησης πάνω από τ γενικό πληθωρισμό Χρνική περίδς δανείυ Τ ετήσι κόστς της συμβατικής ενέργειας, παρασιτικής ενέργειας, συντήρησης και ασφάλισης εκφράζεται σε σταθερές τιμές κάπιας χρνικής αναφράς. Σε περίπτωση πυ μια από τις παρακάτω παραμέτρυς αυξάνει διαφρετικά από τ γενικό πληθωρισμό, πυ σε σταθερές τιμές θεωρείται μηδέν, τότε η διαχρνική τιμή υτής της δαπάνης εκφράζεται πό τη σχέση: Ke = Ka(1 +r}v Κσ = ΚεΜ+Κα όπυ: Κε Διαχρνικό κόστς όπυ: Κ Συνλικό κόστς εξπλισμύ εγκατάστασης συστήματς (δρχ.) Κε Εξαρτώμεν κόστς συστήματς (δρχ./κw, δρχ/kcal/hr, δρχ/m 2 ) Μ Μέγεθς συστήματς (KW, KCAL/hr,m 2 ) Κα Κόστς εξπλισμύ ανεξάρτητ μεγέθυς συστήματς (δρχ.) όπυ: Ka Κόστς αφετηρίας r Πληθωρισμός παραμέτρυ πάνω από τ γενικό πληθωρισμό ν Χρνική περίδς στην πία αναφέρεται τ διαχρνικό κόστς. Τα ετήσια ικνμικά φέλη τα πία επικαρnύται ε πενδυτής ενός συστήματς εξικνόμησης ενέργειας ή
88 Τεχνικά Χρνικά Νέμβp.-Δεκ. 1989 συστήματς εκμετάλλευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εκφράζεται από την παρακάτω σχέση: Κ 0 Συνλικό κόστς επένδυσης ανηγμέν στ χρόν αναφράς Ετήσια Οικνμικά Οφέλη Ετήσι Κόστς Συμβατικής Ενέργειας Ετήσι Κόστς Ενέργειας με Εξικνόμηση ή Ανανεώσιμες Πηγές 2.3. Οικνμικί δείκτες αξιλόγησης επενδύσε ων Η ικνμική αξιλόγηση υπψήφιων έργων στν ενεργειακό τμέα επιτυγχάνεται με τη σύγκριση τυ βαθμύ μακρπρόθεσμης ικνμικής βιωσιμότητας κάθε εναλλακτικής λύσης. Η σύγκριση γίνεται με τη βήθεια ικνμικών δεικτών ή ικνμικών κριτηρίων. Τα κριτήρια αυτά πρσδιρίζυν την ικνμικότητα μιας επένδυσης σε σχέση με τν επενδυτή. Οι ικνμικί δείκτες πυ εξετάζνται σε αυτή την εργασία είναι ι παρακάτω: α. Καθαρή Παρύσα Αξία (ΚΠΑ) β. Εσωτερικός Συντελετής Απόδσης (ΕΣΑ) γ. Περίδς Επανάκτησης Κεφαλαίυ (ΠΕΚ) Τα επικρατέστερα ικνμικά κριτήρια αξιλόγησης είναι ι δείκτες ΚΠΑ και ΕΣΑ. Οι μέθδι αυτί έχυν πλενεκτήματα σε σχέση με τ δείκτη ΠΕΚ. γιατί παίρνυν υπόψη τη χρνική αξία τυ χρήματς και βασίζνται στην έννια της παρύσας αξίας. Επίσης εξετάζνται διαχρνικά όλες ι δαπάνες και τα φέλη με απτέλεσμα ι χρηματρές να περιγράφυν την πραγματική ικνμική εικόνα και βιωσιμότητα της επένδυσης. Ο ικνμικός δείκτης αξιλόγησης επενδύσεων ΠΕΚ. αν και χρησιμπιείται συχνά, παρυσιάζει ατέλειες όr πως: - Δε λαμβάνει επαρκώς υπόψη τη διαχρνική κατανμή των εσόδων Ι εξόδων της επένδυσης - Αγνεί σε μεγάλ βαθμό τη διαχρνική ικνμική α- ξία τυ χρήματς Ωστόσ πρσδιρισμός αυτύ τυ δείκτη δίνει μια πρκαταρκτική εκτίμηση μιας επένδυσης. μεταξύ εναλλακτικών λύσεων, για περαιτέρω ανάλυση. α. Καθαρή παρύσα αξία (ΚΠΑ) Ο υπλγισμός της ΚΠΑ μιας επένδυσης βασίζεται στην έννια της παρύσας αξίας τυ χρήματς. Η παρύσα α ξία των διαχρνικών εισρών μείν την παρύσα αξία των διαχρνικών δαπανών είναι η καθαρή αξία της επένδυσης. η πία εκφράζεται ως εξής: Ν ΚΠΑ (d)= Σ (F, I (1+d)'J - Κ 1=1 όπυ: d: Επιτόκι αναγωγής σε παρύσα αξία πάνω από τ γενικό πληθωρισμό (συνήθως χρησιμπιείται τ επιτόκι δανεισμύ κεφαλαίυ}. Σαν χρνικό σημεί αναφράς λαμβάνεται χρόνς έναρξης εμπρικής λειτυργίας της εγκατάστασης. F, Καθαρή χρηματική ρή της επένδυσης για τη χρνική περίδ t (έσδα μείν λειτυργικές δαπάνες) Ν Διάρκεια ικνμικής ζωής της επένδυσης Με βάση αυτό τ κριτήρι, μια επένδυση κρίνεται συμφέr ρυσα όταν η συνλική καθαρή παρύσα αξία της είναι μεγαλύτερη από τ μηδέν. δηλαδή όταν: ΚΠΑ(d)>Ο Ο κύρις -rταράγντας πυ επηρεάζει την ΚΠΑ μιας ε πένδυσης είναι τ επιτόκι αναγωγής σε παρύσα αξία. Επμένως πρέπει να δθεί ιδιαίτερη σημασία στην επιλγή αυτής της παραμέτρυ. Συνήθως λαμβάνεται υπόψη ρυθμός απόδσης κάπιας άλλης εναλλατικής ε πένδυσης. Επίσης τ επιτόκι αναγωγής σε παρύσα α ξία μπρεί να αντιπρσωπεύει την ευκλία δανεισμύ κεφαλαίων συγκεκριμένυ επενδυτή. Με άλλα λόγια δεν υπάρχει ένα απόλυτ μέτρ επιλγής για τ επιτόκι α ναγωγής σε παρύσα αξία, αλλά μια μάδα μέτρων ανάλγα με τ επιτόκι πυ αντιστιχεί σε κάθε επενδυτή ή για την μάδα επιτκίων πυ εξετάζνται β. Εσωτερικός συντελεστής απόδσης (ΕΣΑ) Ο ικνμικός δείκτης ΕΣΑ μιας επένδυσης βασίζεται, ό πως κι δείκτης ΚΠΑ, στην έννια της παρύσας αξίας. Ο ΕΣΑ είναι τ επιτόκι πρεξόφλησης πάνω από τ γενικό πληθωρισμό, τ πί εξισώνει την παρυσία αξία των αναμενόμενων εισρών με την παρύσα αξία των δαπανών. Η μέθδς υπλγισμύ τυ ΕΣΑ είναι ίδια με αυτή τυ ΚΠΑ. με τη διαφρά ότι απφεύγεται η τυχόν αυθαίρετη επιλγή ή η αβεβαιότητα πυ υπάρχει στ ε πιτόκι αναγωγής σε παρύσα αξία μιας επένδυσης. Τ ζητύμεν λιπόν είναι να βρεθεί ένα επιτόκι d τ or πί να ικανπιεί την παρακάτω σχέση: Ν ΚΠΑ (d)= Σ 1=1 {F, I (1+d}'J " Κ= Ο Η εξίσωση επιλύεται είτε με αριθμητικές μεθόδυς είτε με γραφική παράσταση, όπως φαίνεται στ σχήμα 1. Σύμφωνα με τν ικνμικό δείκτη ΕΣΑ μια επένδυση θεωρείται συμφέρυσα όταν ΕΣΑ είναι μεγαλύτερς από κάπι βαθμό απόδσης, π.χ. τ κόστς ευκαιρίας μιας άλλης επένδυσης ή από τα απδεκτά επιτόκια δανειδότησης. γ. Περίδς επανάκτησης κεφαλαίυ (ΠΕΚ) Ο δείκτης ΠΕΚ χρησιμπιείται όταν χρειάζεται μια γρήγρη ικνμική εκτίμηση μιας επένδυσης. Η ΠΕΚ υπλγίζεται με διάφρυς τρόπυς. δύ από τυς επικρατέστερυς περιγράφνται παρακάτω: Υπλγισμός της χρνικής περιόδυ πυ χρειάζεται να καλυφθεί η αρχική δαπάνη της επένδυσης μέσω των α ναμενόμενων εισρών πυ πρκύmυν, όπως φαίνεται στ σχήμα 2 (σημεί Α). Επίσης η ΠΕΚ. κάτω από αυτόν τν ρισμό. υπλγίζεται από την παρακάτω σχέση: ΠΕΚ = 1 π [(K 0 iike) + 1 I 1 π (1 +ί) όπυ Κ 0 Κόστς της επένδυσης ΚΕ Κόστς ενέργειας πυ εξικνμείται ή υ πκαθίσταται aπό την εγκατάσταση τη χρνιά έναρξης λειτυργίας
Νέμβρ.-Δεκ. 1989 Τεχνικά Χρνικά 89 i Πληθωρισμός ενεργειακύ κόστυς πάνω από τ γενικό πληθωρισμό. 11. Υπλγισμός της χρνικής περιόδυ πυ απαιτείται ώστε τα ικνμικά φέλη πυ πρκύπτυν από μια επένδυση να ισδυναμύν με τ υπόλιπ τυ χρέυς δηλαδή η επένδυση σε νεκρό σημεί (σημεί Β τυ χ. 2) ΕΣΩΤΕΡIΚΟΣ ΣΥΝ'fΕλΕΙ.ΤΗΣ ΑΙΔΟΣΗΣ (ΕΣλ} ΚΠΑ <Δrχ.) Για τν υπλγισμό της ΠΕΚ με αυτή τη μέθδ α παιτείται λεπτμερής διαχρνικός υπλγισμός των εισρών αλλά και των εκρών της επένδυσης. τ α θριστικό εισόδημα και τα αθριστικά φέλη εκφράζνται σε σταθερές τιμές της χρνιάς αναφράς. 3. Θεσμικό και τιμλγιακό πλαίσι Τ θεσμικό πλαίσι για τις ενεργειακές επενδύσεις ρίζεται κυρίως από τυς εξής δύ νόμυς: α. Ν. 1262/82 για την ικνμική και περιφερειακή ανά πτυξη της χώρας. Ο νόμς αυτός ρίζει πιές επενδύσεις μπρύν να υπαχθύν σε αυτόν καθώς και τα κίνητρα πυ πρβλέπνται για κάθε είδυς επένδυση και για κάθε περιφέρεια της χώρας. Οι επενδύσεις πυ αφρύν την εξικνόμηση ενέργειας και την α ξιπίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας υπάγνται στις ειδικές επενδύεις, για τις πίες πρβλέπιεται αυξημένη επιχρήγηση ύψυς 15%. Ο Πίνακας 1 δείχνει τα κίνητρα και τις πρϋπθέσεις χρηματδότησης τυ Ν.1262/82 για τις επενδύσεις αυτές. Πίνακας 1. Κίνητρα Νόμυ 1262/82 για τις ε νεργειακές επενδύσεις Περιχή Εyκ/σης Ιδία Συμμετχή (%) Επιχρήγηση Δανειδότηση (%) (%) Επιδότηση Επιτκίυ ΕΣΑ EttP.νliιιoηc; 0~--------------~~~------- Α Β Γ Δ. 30 25-35 15-25 -15 Μέχρι 30 Μέχρι 40 25-55 50-30-70 45-5 35-70 50-15 Επί τρία (3) χρόνια, σε πσστό ίσ με τ πσστό επιχρήγησης ( """ ) Σχήμα 1 ΠΕΡΙΙΙΔΟΕ επανακτι!t>ιε ktiiiamιoy (ΠΕΚJ ΑΘριστικό -- Εισόδψα ' λριcrτιιι:ά ΟΦtλη β. Ν. 1559/85 για την παραγωγή ηλεκτρισμύ από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη συμπαραγωγή θερμότητας-ηλεκτρισμύ. Ο πρωτπριακός αυτός σε ευρωπαlκό επίπεδ νόμς, επιτρέπει σε καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας να την παράγυν για τις δικές τυς ανάγκες, είτε από ανανεώσιμες πηγές είτε σε συνδυασμό με παραγωγή θερμότητας, και να πωλύν την περίσσεια, εντός ρισμένων ρίων, στη ΔΕΗ. Η ΔΕΗ υπχρεύται να αγράζει την περίσσεια αυτή σε τιμές πυ καθρίζνται με απόφαση τυ Υπυργείυ Ενέργειας. Στυς ΟΤΑ και μόν, επιτρέπεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με μναδικό σκπό την πώλησή της στη ΔΕΗ, ανεξάρτητα δηλαδή από την ι δικατανάλωση τυ επενδυτή. Αναφέρεται απλώς ότι υπάρχυν και άλλι νόμι ειδικότερυ ενδιαφέρντς, πυ αφρύν συγκεκριμένες πηγές ενέργειας, όπως Ν. 1475/84 για τη γεωθερμία, ή ειδικές κατηγρίες επενδυτών, όπως ι νόμι για την ργάνωση και τις δραστηριότητες των ΟΤΑ. 0~-----------L--~~----------~------~ Β Πιφί.ΟΟς Ανάlυηι; (Χρόνια) Σχήμα 2 Τ τιμλγιακό πλαίσι ειδικά για τυς αυτπαραγωγύς ηλεκτρισμύ έχει καθρισθεί με την απόφαση της 23/4/86 τυ Υπυργύ ΒΕΤ. Η απόφαση αυτή καθρίζει τις μέγιστες τιμές στις πίες η ΔΕΗ υπχρεύται να α γράζει την περίσσεια ηλεκτρισμύ των αυτπαραγωγών και στν Πίνακα 2 παρυσιάζνται ι τιμές πυ ισχύυν σήμερα. Στην εναλλακτική περίmωση πυ καταναλω-
90 Τεχνικά Χρνικά Νέμβρ.-Δεκ. 1989 τής αγράζει την ηλεκτρική ενέργεια από τη ΔΕΗ, θεωρείται ότι χρεώνεται με τ τιμλόγι βιμηχανικής χρήσης μέσης τάσης. Πίνακας 2. Τιμλόγια αυτπαραγωγών από 1/1/1987 Δρχ/ Μέση Τιμή Δρχ/ 1. Διααυνδεδεμi:ν Σύστημα KWH KWH 1.1 Υψηλή τάση Αιχμή 11:00 14:00 και 17:00-21:00 5 ημέρες 8,51 Ελάχιστ 24:00-08:00 7 ημέρες 4,37 5,86 Ενδιάμεσ 5,73 1.2 Μέση τάση Ημέρα 07:00-23:00. 7,00 Νύκτα 23:00-07:00 4,65 6,22 1.3 Χαμηλή τάση Ημέρα 07:00 23:00 7,35 Νύκτα 23:00-07:00 4,88 6,53 2. Νησιά με μαζύτ Ημέρα 07:00-23:00 8,51 Νύκτα 23:00 07:00 5,73 7,58 3. Νησιά με ντήζελ Ολες τις ώρες 11,62 11,62 Οσσν αφρά τις τιμές των καυσίμων, είναι ίσως παρακινδυνευμέν να γίνυν πρβλέψεις, μετά τη δραματική διακύμανσή τυς πρς τα κάτω από τις αρχές τυ 1986. Για τις διεθνείς τιμές (συναλλαγματικές) ι απόψεις συγκλίνυν ότι θα διακυμανθύν γύρω από τα σημερινά ε πίπεδα για λίγα χρόνια και κατόπιν θα συνεχίσυν την α νδική τυς πρεία. Οι τιμές στην εσωτερική αγρά επιβαρύσνται με τη φρλγία, η πία έχει αυξηθεί από τις αρχές τυ 1986, αλλά έχυν σημειώσει μικρή mώση σε νμαστικές τιμές στ ίδι διάστημα. Για την εργασία αυτή ισχύυν ι τιμές πυ ρίσθηκαν τν Απρίλι τυ 1987 (τιμές κατανάλωσης σε δραχμές και τιμές βάσης σε συνάλλαγμα) και φαίννται στν Πίνακα 3. Ο πληθωρισμός των δραχμικών τιμών των καυσίμων λαμβάνεται ίσς με 2% τ χρόν, πάνω από τ γενικό πληθωρισμό. Πίνακας 3. Τιμές πρϊόντων πετρελαίυ από /4/87 Πρϊόν Τιμές βάσης $/τν. Μαζύτ Χαμ. Θείυ 1 07,25 Ντήζελ Χαμ. Θείυ 140 Τιμές κτανάλωης Δρχ.Ιτν. 27699 45564 4. Εφαρμγή μεθδλγίας ι θερμγόνς δύναμη MJ/Kg 40,52 43,34 Με βάση τη μεθδλγία πυ αναπτύχθηκε εξετάζεται η ικνμική βιωσιμότητα των ακόλυθων τεσσάρων επενδύσεων στν ενεργειακό τμέα: I. Θερμμόνωση στέγης μνκατικίας ε πράστι της Θεσσαλνίκης 11. Παραγωγή ζεστύ νερύ με Ηλιακό Σύστημα σε ξενδχεί 11 Ο κλινών στην Κεντρική Ελλάδα 111. Μνάδα Συμπαραγωγής ατμύ-ηλεκτρισμύ ισχύς 2 MWe στη βιμηχανία IV. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανεμγεννήτρια (Α/Γ) 0 KWe στην Κρήτη. Οι ικνμικές παράμετρες πυ επηρεάζυν σημαντικά τη βιωσιμότητα μιας επένδυσης είναι ι όρι δανειδότησης, τ επιτόκι δανεισμύ, πληθωρισμός συμβατικών καυσίμων, σ πληθωpισμός κόστυς συντήρησης κ.λπ. Οι τιμές των παραμέτρων αυτών διαφέρυν ανάλγα με τ είδς της επένδυσης και τυ επενδυτή. Σ' αυτή την εργασία εξετάζεται η ικνμική βιωσιμότητα των τεσσά- Πίνακας 4. Γενικά ικνμικά στιχεία και παραδχές Καθαρή Επένδυση Εθνική Επένδυση με Ν. 1262 Οικνμία 'Ιδια Συμμετχή (%) 15 Δάνει (%) 80 50 80 Επιχρήγηση (%) 35 Επιτόκι Δανείυ (1) (% Ι έτς) 3 3 3 Διάρκεια Δανείυ (Χρόνια) Γ ενικός Πληθωρισμός (2) (% Ι έτς) Πληθωρισμός Υγρών Καυσίμων (1) (%Ι έτς) 2 2 2 Πληθωρισμός Συντήρησης και Ασφάλισης (1) (%Ι έτς Ιστιμία Δσλ. - Δρχ. (Δρχ. I $) 135 135 169 (3) Ε τς Μελέτης 1987 1987 1987 Έτς Λειτυργίας της Εγκατάστασης 1988 1988 1988 1. Καθαρό επιτόκι ή πληθωρισμός εννείται πάντα πάνω από τ γενικό πληθωρισμό. 2. "Ολα τα πσά εκφράζνται σε σταθερές τιμές 1987. 3. Σκιώδης τιμή δλλαρίυ 25% επιβάρυνση.
Νέμβρ.-Δεκ. 1989 Τεχνικά Χρνικά 91 ρων επενδύσεων για τις παρακάτω περιπτώσεις: - Καθαρή επένδυση - Επένδυση με επιχρήγηση από τν αναπτυξιακό νόμ Ν. 1262 τυ 1982 - Επιπτώσεις στην Εθνική ικνμία Οι ικνμικές παραδχές για τις παραπάνω περιπτώσεις πυ χρησιμπιύνται παρυσιάζνται στν Πίνακα 4. I. Θερμμόνωση στέγης μνκατικίας σε πράστι της Θεσσαλνίκης. Η μόνωση της στέγης απτελεί μία από τις πρώτες ε πεμβάσεις θερμμόνωσης υφιστάμενων κτιρίων. Για μια αμόνωτη μνκ.:ιτικία στη Βόρεια Ελλάδα ι α πώλειες θερμότητας από τη στέγη φτάνυν στ 30% των συνλικών απωλειών. Με θερμμόνωση εξηλασμένης πλυστερίνης και στρώση πλακών η θερμική αγωγιμότητα της στέγης μειώνεται περίπυ κατά 77% επιφέρντας συνλική εξικνόμηση καυσίμυ στ χρόν 33, 7%. Τα τεχνικικνμικά στιχεία της επένδυσης αυτής δίννται στν Πίνακα 5. Πίνακας 5. Θερμμόνωση τυπικής μνκατικίας σε πράστι της Θεσσαλνίκης Τεχνικικνμικά στιχεία της επένδυσης ~- Μέσ Ετήσι Ολικό Φρτί χωρίς Θερμμόνωση Επιφάνεια 173 135 GJ Μ 2 Πσστό Μείωσης Απωλειών Στέγης ΔΚ/Κ Πσστό Εξικνόμησης Καυσίμων ΔΕ/Ε Θερμική Απόδση Συμβατικύ Συστήματς Κόστς Θερμμόνωσης Συνλικό Κόστς Θερμμόνωσης Ελληνική Πρστιθέμενη Αξία Οικνμική Ζωή Επένδυσης Κόστς υπκαθιστάμενυ καυσίμυ I. Επένδυση με και χωρίς επιχρήγηση τυ Ν.1262 - Ντήζελ 11. Εθνική Οικνμία - Ντήζελ 77,0% 33,7% 80,0% 2.500 δρχ/ m 2 337,5 χιλ. δρχ. 80 % 15 χρόνια 45,56 δρχ./ Kg 1,05 δρχ. I MJ 23,63 δρχ. I Kg 0,55 δρχ./μj Τα απτελέσματα της ανάλυσης παρυσιάζνται στ σχήμα 3. Παρατηρείται ότι ΕΣΑ της καθαρής επένδυσης είναι της τάξης τυ 19% πάνω από τ γενικό πληθωρισμό. Αν τα πραγματικά επιτόκια δανεισμύ είναι 3% τότε είναι φθαλμφανές ότι μια τέτια επέμβαση σε ένα κτίρι είναι αναγκαία. Η ΠΕΚ της ίδιας επένδυσης είναι της τάξης των 5,5 χρόνων, απδεκτό χρνικό διάστημα για μια τέτια επένδυση. Αν και Ν.1262 δεν καλύmει επενδύσεις θερμμόνωσης είναι αναγκαί να εξετασθεί η επίmωση μιας λγικής επιχρήγησης, λαμβάνντας υπόψη ότι η ικνμική βιωσιμότητα αυτής της επένδυσης σε επίπεδ εθνικής ικνμίας είναι συμφέρυσα με ΕΣΑ 7,1%. 11. Παραγωγή ζεστύ νερύ με ηλιακό σύστημα σε ξενδχεί στην Κεντρική Ελλάδα. Τ ετήσι λικό φρτί θέρμανσης νερύ χρήσης σε έ να ξενδχεί 11 Ο κλινών στην Κεντρική Ελλάδα είναι 415 GJ. Τ 40% τυ φρτίυ θα καλυφθεί με ένα ενεργητικό ηλιακό σύστημα παργωγής ζεστύ νερύ 70 mό Εξετάζεται η περίπτωση πυ η ηλιακή ενέργεια υπκαθιστά ντήζελ, μαζύτ και ηλεκτρική ενέργεια με τιμλόγι χαμηλής τάσης. τα τεχνικικνμικά στιχεία της επένδυσης aυτής δίννται στν Πίνακα 6. Πίνακας 6. Ηλιακό σύστημα ζεστύ νερύ σε ξενδχεί στην Κεντρική Ελλάδα Τεχνικικνμικά Στιχεία της Επένδυσης Μέσ Ετήσι Ολικό Θερμικό Φρτί Μέση Ετήσια Κάλυψη Φρτίυ από τ Ηλιακό Σύστημα Θερμική Απόδση Συμβατικύ Συστήματς Συλλεκτική Επιφάνεια Κόστς Συστήματς Συνλικό Κόστς Συστήματς Ελληνική Πρστιθέμενη Αξία Κόστς Συντήρησης και Ασφάλισης (% αρχικύ κόστυς επένδυσης) Κόστς Παρασιτικής Ενέργειας (% υπκαθιστύμενης ενέργειας) Ζωή Συστήματς 415 GJ 40% 80% 70m 2 22 χιλ δρχ./m 2 1540 χιλ. δρχ. 80 % 1 % 0,5% 15 χρόνια Κόστς υπκαθιστάμενων καυσίμων ή ενέργειας I. Επένδυση με και χωρίς Επιχρήγηση τυ Ν.1262 -Μαζύτ - Ντήζελ - Ηλεκτρική Ενέργεια 11. Εθνική Οικνμία -Μαζύτ - Ντήζελ 27,70 δρχ./κg 0,68 δρχ./μj 45,56 δρχ./κg 1.05 δρχ./ MJ 12,00 δρχ/κwη 3,33 δρχ./μj 17,92 δρχ./κg 0,55 δρχ./μj 23,63 δρχ./ Kg 0,55 δρχ./μj Τα απτελέσματα της ανάλυσης παρυσιάζνται στα σχήματα 4α,β,γ, για υπκατάσταση ντήζελ, μαζύτ και ηλεκτρικής ενέργειας αντίστιχα. Εξετάζντας τα απτελέσματα πυ αντιστιχύν στην υπκατάσταση υγρών καυσίμων παρατηρείται ότι η επένδυση είναι συμφέρυσα
92 Τεχνικά Χρνικά Νέμβρ.-Δεκ. 1989 ΕΣΑ (%) 40 OlkONOMikH ΒΙΟΣΙΜΟΤΗΤΑ θβρηομονωσησ ΣΤΒΓΗΣ (U.0-~<1) Ε...,τφκό<; Σuντελeστfι<; Αnόδσαrr; (ΕΣΑ) Πει>/δ<; Εnαllάκτηση: KEΦCJIIalou (ΠΕΚ) Εξετάζεται η περίπτωση εγκατάστασης συμπαραγωγής Ηλεκτρισμύ-Ατμύ με βάση τη Μηχανή IE SEL. Η μηχανή έχει ηλεκτρική ισχύ 2 MWe και καίει μαζύτ χαμηλής περιεκτικότητας θείυ. Πρβλέπεται να χρησιμπιείται τόσ για την υπκατάσταση μέρυς της αγραζόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ό και για την εξικνόμηση μέρυς τυ μαζύτ πυ καίγεται στ λέβητα παραγωγής ατμύ. Τ εργστάσι δυλεύει σε τρεις βάρδιες και τ σύστημα λειτυργεί 7000 ώρες τ χρόν. Τα τεχνικικνμικά στιχεία της επένδυσης αυτής δίννται στν Πίνακα 7. JO ΚΑΘΑΡΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ 5,6 ΕΠΕΝΔΥΣΗ μεν.1282 Σχήμα 3 ΠΕΚ ι Ο ΕΘΝΙΚΗ OJKONOMIA (χρόνια) μόν σε περίπτωση πυ τ συμβατικό καύσιμ είναι ντήζελ με 12,7% ΕΣΑ για την καθαρή επένδυση και 25,8% με την επιχρήγηση τυ Ν.1262, ενώ για την εθνική ικνμία βρίσκεται σε νεκρό σημεί. Εάν υπτεθεί ότι η ζωή τυ συστήματς είναι μικρότερη από 15 χρόνια, τότε η κατάσταση γίνεται δυσμενέστερη. Με μαζύτ σαν συμβατικό καύσιμ η καθαρή επένδυση είναι ριακή ενώ για την εθνική ικνμία η επένδυση είναι παθητική. Εξετάζντας την περίmωση πυ τ ηλιακό σύστημα υ πκαθιστά ηλεκτρική ενέργεια η επένδυση είναι αναμφισβήτητα συμφέρυσα και χωρίς επιχρήγηση. Σε σχέση με την εθνική ικνμία είναι πλύ δύσκλ να εκτιμηθεί η ικνμική βιωσιμότητα λόγω τυ ότι δεν είναι γνωστό τ συναλλαγματικό κόστς παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας στ διασυνδεδεμέν σύστημα της ΔΕΗ και πιά η αντιστιχία αυτύ στ τιμλόγι χαμηλής τάσης. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι η υπκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας σε συστήματα αυτύ τυ μεγέθυς σπανίζυν. Η πι πιθανή περίmωση είναι να γίνει υπκατάσταση ντήζελ ή μαζύτ. 111. Μνάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμύ-ατμύ με μηχανή IESEL. Τα απτελέσματα της ανάλυσης παρυσιάζνται στ σχήμα 5. Παρατηρείται ότι η επένδυση είναι συμφέρυσα και χωρίς επιχρήγηση, με καθαρό ΕΣΑ της τάξης τυ % και 5,5 χρόνια ΠΕΚ. Αυτό φείλεται κατά ένα μέρς στην υψηλή θερμική απόδση τυ συστήματς και δεύτερ στα υψηλά τιμλόγια της ΔΕΗ στη μέση τάση. Η ικνμική βιωσιμότητα σε σχέση με την εθνική ικνμία δεν υπλγίστηκε λόγω τυ ότι είναι δύσκλ να εκτιμηθεί τ συναλλαγματικό μέρς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για τ διασυνδεδεμέν σύστημα της ΔΕΗ. Πίνακας 7: Μνάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμύ-ατμύ Τεχνικικνμικά στιχεία της επένδυσης Ονμαστική Ισχύς Μηχανής Θερμική Απόδση Παραγόμενς Ατμός ανά KWH Ώρες Λειτυργίας τ Χρόν Ετήσι Ηλεκτρικό Φρτί Κόστς Συστήματς Συνλικό Κόστς Συστήματς Ζωή Συστήματς Κόστς λειτυργίας και ετήσι όφελς Κόστς Καυσίμυ (μαζύτ) Κόστς KWH = 0.683 χ 9,50 = Κόστς Συντήρησης Οφελς Ατμύ=Ο,683χ2,43/0,85= Κόστς KWH ΔΕΗ Καθαρό Οφελς=7,54-4,69= 2 MWe 9500 KJ/KWHe 2430 KJ/MWHe 7000 14 GWH 8000 δρχ.ικw 216 εκατ. δρχ. χρόνια 9,683 δρχ. I MJ 6.49 δρ/ KWHe Ο, 15 δρ/ KWHe 1,95 δρ/κwηe 7,54 δρikwhe 2,85 δρ/ KWHe IV. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από α νεμγεννήτρια (ΑΙΓ) 0 KWe στην Κρήτη Η χρήση ανεμγεννητριών για την εκμετάλλευση τυ αιλικύ δυναμικύ για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τν πλέν ικνμικό τρόπ απβλέπει στην υπκατάσταση μέρυς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από υγpά καύσιμ. Ανεμγεννήτρια (Α/Γ) 0 KWe απδεδειγμένης τεχνλγίας μπρεί να παράγει 618 MWHe στην περιχή Ανω Μύλια της Κρήτης σύμφωνα με τα υπάρχντα ανεμλγικά στιχεία. Η Α/Γ λειτυργεί σε παράλληλη ζεύξη με τ δίκτυ της ΔΕΗ. Εξετάζεται η περίπτωση υπκατάστασης μαζύτ με βάση τα τιμλόγια των αυτπαραγωγών μέσα από τ νόμ Ν. 1559/85. Επίσης εξετάζεται η
Νέμβρ.-Δεκ. 1989 Τεχνικά Χρνικά 93 ΕΣΑ (") "' ΟΙΚΟΝΟΜΟC:Η ΒΙΟΙΙΜτΗΤλ ΗλlλΚΟΥ ΣΥΣΠΙΜΑΤΟΣ Zl!:tτoY ΝΙ!ΡΟΥ (\ΙΙΙΙιαmtπσση ~τικιιι) Εωτφια)c; Σuντ~τfι; Απόδσηι; (ΕΣΑ) Ο Πφfδ; Εnνάc:πpηι; Κεφα).αfu (ΠΕΚ) ΕΣΑ (%) 30 OIXONOMIΚH ΒΙΟΣJΜΟΤΗΤλ Ηι\ΙλΚΟΥ ΣΥΣΤΗr<ιηΣ ΖΕΣΤΟV ~ΕΡΟΥ (ι.ιwotamiιjm.nι μαι;;ι:ιιί"ι') Πιφiσδι; Εnανόκ1ηηι; ΚεφαΝΙiυ (ΠΕΚ} ΠΕΚ (y,ρόvια) ΠΕΙ< (χρόνια} W,7 12,7 Ι 4,5 ιίι ΚΑ&ΑΡΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕθΝΙΚΗ ΕnΕΝ.ΔΥΣΗ Ι& Ν.1282 OIKONOMIA 11,8 14,4 '" Ι 6 ι ΚΑΘΑΡΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕθΝIΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ Ι& Ν.1282 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ " >Ο Σχήμα 4α Σχήμα4β ΕΣΑ (") 40 otι:i\iomiκh ΒJΟΣΙΜΟΥΗΤλ ΠΛΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟJ: ΖΒΣτΥ ΝΙ!ΡΟΥ (~ ηι..εστριιιιγι; ιινι!ρμ\111) Εωτφικδc;. Συντ~ Αnδeση; (ΕΣΑ) Πφlσδι; Εηα\/άιι;τηη; KEΦQλafou (ΠΕΚ) ΕΣΑ (%) 40 OIKONOMIΚH ΒΙΟΣIΜΟΤΗΤι\ ΜΟΝλΔΑΣ ΣΥΜΠΑΡλΓtJΓIIΣ ΜΕ ΚΑΥΣ:ΙΜΟ ΜΑΖΟΥΤ Εσωτφικό<; Συντu.ετfι; Απόδσης, (ΕΣΑ) Πφiσδι; Enovdιo:'ff!OIN Κεφαλα(συ (ΠΕΚ) "' 30 ΠΕΚ ()Φόνια) ΠΕΚ (ΧΡόνια) ό d ΚΑθΑΡΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕθΝΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ιe: N.121S2 OIKONOMIA 5,5 0,2 ΚΑθΑΡΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕθΝΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ 111!= Ν.12β2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - Σχήμα4γ Σχήμα 5
94 Τεχνικά Χρνικά Νέμβρ.-Δεκ. 1989 ΕΣΑ f") 00 OlkONOMIXH ΒΙQΣΙΙΙτUΤ'\ ΑΖΟΑIΧΗΣ Ι!ΝΒΠΒΙΑΣ Σl'ΗΝ kρητη (~,.ι;~) 11 Elllliltφ~C6!; ~ Αn6δcιαης {ΕΣΑ) Γleρ(δας Enιινdιι:'fiPIOI Κeφαλι:ίau (ΠΕΚ} και ΠΕΚ επενδύσεις στην αιλική ενέργεια είναι βιώσιμες και κερδφόρες. Ο βαθμός απόδσης της καθαρής επένδυσης για τυς αυτπαραγωγύς είναι της τάξης τυ 15%. Επίσης για την εθνική ικνμία τα απτελέσματα είναι αρκετά θετικά: ΕΣΑ της τάξης τυ 8%, βαθμός απόδσης πυ δικαιλγεί επιχρηγήσεις μέσα από τ νόμ Ν.1262/82. Στην περίπτωση πυ η επένδυση ε πιχρηγηθεί με 35%, βαθμός απόδσης είναι της τάξης τυ 28%. "' ΠΕI< (χρ:\vιιι) "' 17,0 15,4 Iό Iό 11.7 " " ' ' Ι ΚΑθΑΡΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕθΝΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ μι:ν.1282 ΟΙI<ΟΝΟΜΙΑ Σχήμα 6 '"''"' βιωσιμότητα της επένδυσης για τη ΔΕΗ και την εθνική ικνμία. Τα τεχνικικνμικά στιχεία της επένδυσης αυτής δίννται στν Πίνακα 8. Πίνακας 8. Αιλική ενέργεια στην Κρήτη Τεχνικικνμικά στιχεία της επένδυσης Ονμαστική Ισχύς Ανεμγεννήτριας (Α/Γ) Ετήσια Παραγόμενη Ενέργεια Μέση Ταχύτητα Ανέμυ Ώρες Λειτυργίας (Α /Γ) Κόστς (Α/ Γ) Ελληνική Πρστιθέμενη Αξία Κόστς Α/Γ Κόστς εγκατάστασης (% κόστυς της Α/Γ) Κόστς Συντήρησης και Ασφάλισης (% αρχικύ κόστυς επένδυσης) Κόστς Παρασιτικής Ενέργειας (% τυ εισδήματς) Ζωή Συστήματς Κόστς υπκαθιστάμενης ενέργειας I. Επένδυση με και χωρίς επιχρήγηση τυ Ν.1262 - Ενέργεια Ημέρας (70%) 8,51 - Ενέργεια Νύχτας (30%) 5, 73 11. Καθαρή Επένδυση για ΔΕΗ -Μαζύτ (ειδική κατανάλωση 300 gr /KWH) 8,31 ΙΙΙ.Εθνική Οικνμία - Μαζύτ 5,38 0 δρ./κwe 618 MWHe 8,8 m/s 3.0 148.000 δρχ./κw 60 % 29,7 εκ. δρχ. 1 / 2% 1 / χρόνια δρχ./κwη δρχ./κwη δρχ./κwη δρχ.κwη Τα απτελέσματα της ανάλυσης παρυσιάζνται στ σχήμα 6. Με βάση τυς ικνμικύς δείκτες αξιλόγησης ΕΣΑ 5. Συμπεράσματα Αναπτύχθηκε μεθδλγία για τν υπλγισμό τυ Εσωτερικύ Συντελεστή Απόδσης (ΕΣΑ) και της Περιόδυ Επανάκτησης Κεφαλαίυ (ΠΕΚ) με βάση τυπικές δραχμικές και συναλλαγματικές χρηματρές επενδύσεων ε ξικνόμησης ενέργειας στην Ελλάδα. Η μεθδλγία αυτή εφαρμόστηκε σε τέσσερις τέτιες επενδύσεις πυ καλύπυν τις περιmώσεις εξικνόμησης: Πετρελαίυ μαζύτ - Πετρελαίυ ντήζελ και - Ηλεκτρικής ενέργειας Υπλγισμί των ΕΣΑ και ΠΕΚ έγιναν από τη σκπιά: - Επενδυτή - χρήστη, με ή χωρίς επιχρήγηση και - Εθνικής ικνμίας Από τις παραπάνω εφαρμγές πρκύπτυν τα ακόλυθα γενικότερα συμπεράσματα και παρατηρήσεις: Οι δείκτες ΕΣΑ και ΠΕΚ απτελύν μη-γραμμικές πεπλεγμένες συναρτήσεις πλλών παραμέτρων πυ εμφανίζνται στις χρηματρές όπως τ επιτόκι δανεισμύ και τρόπς αππληρω~ής, τ πσστό και τρόπς ε πιδότησης, τ κόστς της ενέργειας, τ κόστς της συντήρησης, κ.ά. Για παράδειγμα αναφέρεται η περίπτωση τυ ηλιακύ συστήματς ζεστύ νερύ όπυ για επιχρήγηση κεφαλαίυ κατά 35%, ΕΣΑ αυξάνει κατά 0% στην περίmωση εξικνόμησης ντήζελ και κατά 180% στην περίπτωση τυ μαζύτ. Τέτια συμπεριφρά είναι δύσκλ να πρβλεφθεί με τις απλυστευτικές μεθόδυς αξιλόγησης των επενδύσεων (π. χ. μέθδς απλύ χρόνυ επανάκτησης κεφαλαίυ). Οι επενδύσεις πυ εξετάστηκαν παρυσιάζνται λιγότερ ελκυστικές από τη σκπιά της εθνικής ικνμίας παρά από τη σκπιά τυ επενδυτή-χρήστη. Αυτό φείλεται στ ότι τ συναλλαγματικό πσστό τυ κόστυς των εγκαταστάσεων είναι συνήθως υψηλότερ από εκείν της ενέργειας. Όμως, εκτός από μία περίπτωση, ι ε πενδύσεις εξικνόμησης ενέργειας πυ εξετάστηκαν επιτυγχάνυν διαχρνική μείωση της συναλλαγματικής συνιστώσας της παραγόμενης ενέργειας. Η μετατρπή τυ συναλλαγματικύ πλενάσματς σε δραχμική επιδότηση απτελεί αντικείμεν παραπέρα ε πεξεργασίας. Η επιδότηση αυτή μπρεί να πάρει πλλές μρφές όπως επιχρήγηση αρχικύ κεφαλαίυ (όπως πρβλέπει Ν. 1262), επιδότηση επιτκίυ δανεισμύ, φρλγικές εκmώσεις, κ.α. Η παρύσα μέθδς μπρεί να χρησιμπιηθεί για τν υπλγισμό των περιθωρίων κατανμής των επιδτήσεων ή επιχρηγήσεων, με βάση τ συναλλαγματικό όφελς. Οπως φαίνεται από τις εφαρμγές, ι επενδύσεις εξικνόμησης ενέργειας γίννται ικνμικά ελκυστικότερες όταν έρχνται να υπκαταστήσυν πι ακριβές μρ-
Νέμβρ.-Δεκ. 1989 Τεχνικά Χρνικά 95 φές ενέργειας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ι πίες συνήθως έχυν υψηλό κόστς αρχικής επένδυσης και ελάχιστ λειτυργικό. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση εξικνόμησης μαζύτ από ηλιακή ενέργεια όπυ ΕΣΑ των συναλλαγματικών χρηματρών κυμαίνεται γύρω στ μηδέν. Ευχαριστώ 6. Ν.1559/85: «Ρύθμιση θεμάτων εναλλακτικών μρφών ενέργειας και ειδικών θεμάτωv ηλεκτρπαραγωγής από συμβατικά καύσιμα και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ 135, Τεύχς Α, 25Ιυλίυ 1985. 7. Υπυργική Απόφαση Αριθ. 26138/Φ63/1: «Πλαίσι τιμλγίων για την αγρά από τη ΔΕΗ ηλεκτρικής ε νέργειας από αυτπαραγωγύς», ΦΕΚ 236, Τεύχς Β, 23 Απριλίυ 1986. Βιβλιγραφία 1. Prίncίρles of Engίneering Economy, 5th edition, 1975 Eυgene L. Grant, W. Grant lreson, the Ronald Press Company, New York. 2. Solar Heating esign by the F. Chart Method, WA Beckman, SA Klein, Ι.Α. uffie, Ι. Wiley and Sons, 1977.. 3. Εφαρμγές Ηλιακής Ενέργειας, Ε. Βαζαίς, Αθήνα 1984. 4. Θέρμανση Νερύ, Υπλγισμί Συστημάτων Ηλιακής Ενέργειας, Οικνμική Απψη, Ε. Βαζαίς, Σημειώσεις Σεμιναρίυ ΕΛΚΕΠΑ, 1986 8. Μετρήσεις για την Αξιπίηση τυ Ηλιακύ και Αιλικύ Δυναμικύ της Ελλάδας, Επιστημνικές Εκδόσεις ΔΕΗ, τόμι 11, ltl, IV, ν. 9. Valυe of Wind Energy Conνersίon Systems for Specific Electric Utilities, Elias Ρ. Karidogiannis, OE, SERt, JBF Scίentific Corporatίon, 1984. Οικνμική Βιωσιμότητα Επενδύσεων την Εξικνό- μηση Ενέργειας, Η.Π. Καρυδγιάννης, Σημειώσεις Σεμιναρίυ ΕΛΚΕΠΑ, 1986. 11. Ξ. Κόζαρης και Α. Ευθυμιάδης, Αξιλόγηση Επεμβάσεων για Εξικνόμηση Ενέργειας στν Τμέα της Θέρμανσης Υφιστάμενων Κτιρίων, στ Τριήμερ αυτό. 5. Ν.1262/82: «Για την παρχή κινήτρων ενίσχυσης της Οικνμικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης της Χώρας και τρππίηση συναφών διατάξεων» ΦΕΚ 70, Τεύχς Α, 16 Ιυνίυ 1982. 12. lndυstrίal and Cσmmercίal Cogeneration, Office σι Technology Assessement, U.S. Congress, 1982. Συζήτηση Πρόεδρς: Ευχαριστύμε πλύ κύρε Καρυδγιάννη. Θα παρακαλέσω κατ αρχήν να μην κάνυμε διάλειμμα, γιατί ήδη είμαστε στ χρόν της συζήτησης. Οι ερωτήσεις έ χυν δθεί στυς μιλητές και παρακαλώ να πρσέρχνται με τη σειρά πυ έγιναν και ι παρυσιάσεις. Παρεμβάσεις θα αναγνωσθύν εφόσν υπάρξει χρόνς. Κυκuρίικης: Οι κύρις Μάντσης έχει απευθύνει σε μένα δύ ερωτήσεις, με θέμα την εισήγηση πυ έκανα για την εξικνόμηση ενέργειας την Ελληνική Βιμηχανία Σιδήρυ-Χάλυβα. Η πρώτη ερώτηση τυ κυρίυ Μάντση είναι: πιiς μiθδι εξικνόμησης ενέργειας γνωρiζετε ότι έχυν ήδη εφαρμστεί στην πρόξη, αε πιές εγκαταστάσεις και με πιά ικνμικά απτελέσματα εκτός βέβαια από πρθέρμανση αέρα καύσης μέσω ανακμιστή;» Απάντηση: Σε ότι αφρά τα Ελληνικά Χαλυβυργεία η κατάσταση από την πλευρά αυτή δεν είναι καθόλυ ενθαρρυντική. Εχυν γίνει ρισμένες πρσπάθειες, ι πίες όμως είναι αμφιβόλυ ικνμικής απδτικότητας. Περισσότερα στιχεία δεν έχω μαζί μυ, επιφυλάσσμαι στν κύρι Μάντζη να τυ δώσω. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι ι επενδύσεις για εξικνόμηση ενέργειας, δεν ευνύνται από περιόδυς κρίσης και χαμηλής παραγωγικότητας όπως αυτές τις πίες περνάει η Ελληνική Βιμηχανία Χάλυβα. Γι' αυτό και όσες εγκαταστάσεις εξικνόμησης ενέργεινας έγιναν, δεν απδίδυν τα αναμενόμενα φέλη. Σε ότι αφρά τ εξωτερικό, έχυν γίνει πάρα πλλές παρόλ πυ η κρίση μαστίζει τη χαλυβυργία και στ χώρ αυτό και μπρώ να παραθέσω πλλά παραδείγματα μαζί με τις ικνμικές aπδτικότητες. Η δεύτερη ερώτηση: «έχω τη γνώμη ότι αντi να πρσπαθήσυμε να ανακτήσυμε τις απώλειες ενέργειας, θα ή ταν πι λγικό και ικνμικό να πρσπαθήσυμε να μειώσυμε τις ενεργειακές ανάγκες των διεργασιών. Πιές δυνατότητες υπάρχυν σε aυτόν τν τμέα; Πιά μέτρα έχυν παρθεi σ αυτή την κατεύθυνση; Απάντηση: Εχετε δίκι κύριε Μάντση, αλλά ίσως δεν είναι πάνττε ικνμικά εφικτό. Υπάρχυν όμως τρόπι να ελαττώσυμε την κατανάλωση ενέργειας στις ηλεκτρικές -καμίνυς τόξυ για παράδειγμα, βελτιώνντας την απόδση τυ ηλεκτρικύ ρεύματς. Αυτό ίσως πρϋπθέτει επένδυση όπως είναι για παράδειγμα η ε γκατάσταση ενός εξειδικευμένυ συστήματς αυτμάτυ ελέγχυ. Υπάρχυν στην εισήγησή μυ και διάφρες άλλες δυνατότητες, αλλά δεν είχα τ χρόν να τις αναφέρω.