ΜΑΘΗΜΑ 4 130 Λογισµικό Αναζήτησης & Ανάκτησης Πληροφοριών Συστήµατα αυτοµατοποίησης βιβλιοθηκών Z- clients & servers Λογισµικό διαχείρισης αιτηµάτων ILL Λογισµικό υλοποίησης OpenURL Πράκτορες αναζήτησης & ανάκτησης Λογισµικό µηχανών αναζήτησης web 131 1
Πρόβληµα : σύνδεση συσχετισµένων πληροφοριών από διαφορετικές πηγές Citation in A & I database that does not have full text for cited article Print full text from library collection???... Χωρίς περιορισµούς Full text in database / e- journal aggregator collection from another vendor Author info from citation index, biographical sources 132 Το πραγµατικό πρόβληµα Οι Βιβλιοθήκες δεν έχουν λόγο στις διασυνδέσεις Οι βιβλιοθήκες χάνουν σηµαντικό µέρος του έργου οργάνωσης της πληροφορίας Πανάκριβες συλλογές δεν αξιοποιούνται µε το βέλτιστο τρόπο Οι χρήστες δεν εξυπηρετούνται ικανοποιητικά 133 2
Προέλευση του OpenURL Το περιβάλλον Κατανεµηµένο περιβάλλον πληροφόρησης Πολλαπλές A&I (Abstracting & Indexing) και άλλες υπηρεσίες εντοπισµού πληροφοριών Ταχύτατα αναπτυσσόµενες συλλογές ηλεκτρονικών περιοδικών Ανάγκη για διασύνδεση των διαθέσιµων πληροφοριακών πόρων Το πρόβληµα Οι διασυνδέσεις ελέγχονται από εξωτερικές υπηρεσίες πληροφόρησης Οι διασυνδέσεις δεν παρουσιάζουν την αναγκαία ευαισθησία σε ό,τι αφορά το περιβάλλον του χρήστη ( πρόβληµα του κατάλληλου αντιτύπου) Οι διασυνδέσεις εξαρτώνται από τις συµφωνίες των προµηθευτών Οι διασυνδέσεις δεν καλύπτουν το σύνολο των συλλογών 134 OpenURL OpenURL:Είναι ένα γενικό πρωτόκολλο (µηχανισµός κωδικοποίησης) που επιτρέπει σε ένα πληροφοριακό πόρο (Web of Science) τη διέλευση µεταδεδοµένων ενός server (π.χ. µιας βιβλιοθήκης) που έχουν συνήθως σχέση full-text journals, OPACs, document delivery forms, Internet search engines and online encyclopedias µέσω της Abstracting & Indexing υπηρεσίας OpenURL: Είναι µια τεχνολογία ανάπτυξη διαµοίρασης πόρων 135 3
Μεταδεδοµένα: : Η τυπολογία των σχηµάτων 136 OpenURL Components Source (e.g., article citation) Λαµβάνει ένα µεταδεδοµένο σχετικά µε ένα αναφερόµενο πόρο και τοποθετεί αυτό σε ένα σχήµα (κωδικοποίηση) καθορισµένο από ένα πρότυπο OpenURL standard Resolver Ερωτήσεις από τοπική βάση δεδοµένων πόρων χρησιµοποιώντας µεταδεδοµένα σε ένα OpenURL link. If matches found, constructs links to services available for that resource (e.g., full text). Target (online journal, vendor 1) Target (online journal, vendor 2) Target (online catalog) Target (citation index) 137 4
What Does Open Linking Look Like? Target Source OpenURL Link Resolver OPAC Search Full Text Target Document Delivery Target 138 Resolvers SFX (Special effects) UKOLN (United Kingdom Office for Library and Information Networking) Τι είναι; Είναι µια ενδιάµεση υπηρεσία δηµιουργίας ενός συνδέσµου µεταξύ µιας πηγής «source» (π.χ., a database) και ενός στόχου target (π.χ., an online journal). 139 5
The SFX Server 1. Υποδέχεται τα µεταδεδοµένα από ένα πληροφοριακό πόρο µέσω (OpenURL) 2. Αναλύει τα µεταδεδοµένα (in the OpenURL) 3. Κάνει αποτίµηση των Υπηρεσίων 4. υναµικά υπολογίζει τα τους συνδέσµους των υπηρεσιών στόχου 140 OpenURL Γενική θεώρηση Γενική επισκόπηση της υποδοµής και της λειτουργικότητας του OpenURL Τρέχουσα και µελλοντική πραγµατικότητα ιάφορα θέµατα 141 6
Η λύση στο πρόβληµα Όχι µία αποκλειστική διασύνδεση µιας βιβλιογραφικής µονάδας προς µία µόνο συγκεκριµένη υπηρεσία (π.χ. µια διασύνδεση από µια υπηρεσία A&I προς το αντίστοιχο πλήρες κείµενο) Αλλά µάλλον: Παροχή διασύνδεσης που µεταφέρει Μεταδεδοµένα σχετικά µε τη βιβλιογραφική µονάδα OpenURL Σε άλλη υπηρεσία που είναι καλύτερα σε θέση να παρέχει υπηρεσίες διασύνδεσης OpenURL Resolver 142 Σύντοµη Ιστορία του OpenURL ~1998 Απόφαση για τη φύση της λύσης ~1999 Πρώτα πραγµατικά πειραµατικά προγράµµατα (Ghent, LANL, Wiley, SilverPlatter, Ex Libris, arxiv, ) ~2000 ηµοσίευση του OpenURL 0.1, υιοθέτηση από την κοινότητα της πληροφόρησης, κυκλοφορία του SFX beta ~2001 Συγχώνευση των πλαισίων OpenURL και DOI (Digital Object Identifier) /CrossRef, εµφάνιση των πρώτων διαχειριστών που δεν είναι SFX Πρόταση για προτυποποίηση του OpenURL framework από τον NISO 2002- ANSI/NISO Z39.88: The OpenURL Framework for Context-Sensitive Services (2002) 143 7
ιασύνδεση χωρίς OpenURL 144 ιασύνδεση µε OpenURL 145 8
ιασύνδεση µε OpenURL 146 ιασύνδεση µε OpenURL Full TeXt CollecTion 147 9
ιασύνδεση µε OpenURL 148 OpenURL web 149 10
OpenURL Framework OpenURL Framework key concepts: 1. Συνεργασία πληροφορίας διαφόρων προµηθευτών: - an HTTP request. - Εξουσιοδότηση παράδοσης µεταδεδοµένων από ένα τρίπτυχο υπηρεσιών. 150 OpenURL Framework Τρίπτυχο υπηρεσιών : - are the targets of the OpenURL - Contextual-metadata (Εξαρτώµενα µεταδεδοµένα) - openurl Resolver (for example SFX) 151 11
OpenURL linking Context Sensitive Resource Resource Link Source Reference. OpenURL Link Server Service Component Server Link Link Link Link Appropriate Link Destination Link Destination Link Destination Link Destination Provision of Hooks (OpenURL) Resolution into Links 152 OpenURL= http://www.sfx.lib.uchicago.edu/ sfx_local?sid=isi:wos& issn=1464-9055& date=2002& spage=193&volume=26 &issue=3 153 12
154 155 13
156 Resolver-openURL openurl example http://www.ukoln.ac.u k/distributedsystems/openurl/ 157 14
Πράκτορες αναζήτησης & ανάκτησης Αυτάρκεις διαδικασίες που "τρέχουν" εσωτερικά στο διαδίκτυο και εκτελούν χρήσιµες λειτουργίες για κάποιο συγκεκριµένο ιδιοκτήτη-χρήστη. Οι πράκτορες δύναται να λειτουργούν επιλεκτικά, βάσει των κριτηρίων που έχουν προγραµµατιστεί να ενεργούν, ή να εκτελούν αυτοµατοποιηµένες εργασίες. Για παράδειγµα, όταν συµβεί κάποιο γεγονός, τότε ένας πράκτορας (Agent) εκτελεί µια προκαθορισµένη ενέργεια και µετά επιστρέφει σε κατάσταση αναµονής. Τα πεδία εφαρµογών ποικίλουν, από τις µηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο και τη βιοµηχανία του θεάµατος, µέχρι τη ροµποτική και την ιατρική διάγνωση 158 Λογισµικό Υλοποίησης Επικοινωνίας Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο Λίστες συζητήσεων ωµάτια συζητήσεων Fora ανταλλαγής απόψεων και προβληµατισµού 159 15
Λογισµικό Οργάνωσης & ιαχείρισης της Πληροφορίας Προγράµµατα αυτοµατοποίησης βιβλιοθηκών Λογισµικό συγκρότησης ψηφιακών συλλογών Λογισµικό δηµιουργίας Μεταδεδοµένων για ψηφιακό υλικό Λογισµικό σύνθεσης και διαµόρφωσης ιστοσελίδων 160 16