Όλγα Κουνάρη Μαυριδάκη, M.S., R.D. Κλινική ιαιτολόγος Ιατρείο Καρδιακής Αποκατάστασης Β Παν. Καρδιολογική Κλινική, Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ» Κομοτηνή, 7-9 Μαΐου 2010
ESC 2010 Μετά από ένα καρδιακό επεισόδιο... Βελτίωση της διατροφής Αύξηση της άσκησης ιακοπή καπνίσματος Νοσηρότητας & Θνητότητας «it's not just a matter for the cardiologists but for a whole multidisciplinary rehabilitation team» Circulation 2010
ιατροφική Παρέμβαση Ιατρική ιαχείριση Παραγόντων Κινδύνου Καρδιακή Αποκατάσταση Άσκηση Ψυχολογική Υποστήριξη ιακοπή Καπνίσματος AHA/ AACVPR Scientific Statement, 2007
Στόχος: Πρόληψη Εμφάνισης Νέων Καρδιακών Επεισοδίων Πώς; ιαχείριση βάρους Αλλαγές στον τρόπο διατροφής
Θετικές αλλαγές: ιατροφική Συμπεριφορά & ιατροφικές Συνήθειες ιατροφική Παρέμβαση Απώλεια Βάρους Έλεγχος Σακχάρου, Λιπιδίων & Υπέρτασης
Medical Nutrition Therapy (ΜΝΤ) ιατροφική Φροντίδα (Nutrition Care Process) Ειδικός Κλινικός ιαιτολόγος ιατροφική Εκπαίδευση & Συμβουλευτική Παρακολούθηση (Follow up) Καταγραφή Προόδου Ασθενών Αρχείο Παραπομπές
H διατροφική θεραπεία έχει ως στόχο την κινητοποίηση των ασθενών με αποτέλεσμα κατάλληλες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. American Dietetic Association
Αξιολόγηση Follow-up ιάγνωση Παρέμβαση American Dietetic Association
Παραπομπές Καρδιολόγος Ψυχολόγος Νοσηλευτής ιαιτολόγος Κριτήρια για ιατροφική Θεραπεία είκτης Μάζας Σώματος > 25kg/m 2 Περίμετρος Μέσης M > 102cm, W > 89cm Αύξηση Βάρους > 3-5% υσλιπιδαιμία, ιαβήτης, Υπέρταση ιακοπή Καπνίσματος Πρόληψη αύξησης βάρους
1. Ιστορικό ασθενούς & διάγνωση 2. ιατροφικό ιστορικό ιατροφικές συνήθειες Φυσική δραστηριότητα 3. Βιοχημικοί & κλινικοί δείκτες 4. Ανθρωπομετρικές μετρήσεις a) Βάρος b) Ύψος c) Περίμετρος μέσης 5. Εκτίμηση διατροφικών αναγκών
Προσωπικοί στόχοι & φιλοδοξίες για αλλάγη συμπεριφοράς Επίπεδο ετοιμότητας Stages of Change Επίπεδο κινητοποίησης Motivational Interviewing Απόσταση μεταξύ πραγματικής συμπεριφοράς & επιθυμητών στόχων
Εντοπισμός ιδιαίτερων διατροφικών προβλημάτων - στόχων 1. ιαχείριση βάρους a) Απώλεια βάρους b) ιατήρηση βάρους (πρόληψη αύξησης) 2.Έλεγχος λιπιδίων 3.Έλεγχος σακχάρου 4.Έλεγχος υπέρτασης 5.Συνδυασμοί 1-4
Σε συνεργασία με τον ασθενή o Προσδορισμός στόχων o Measurable o Attainable o Realistic o Sustainable o Μικρές σταδιακές αλλαγές o Εντοπισμός πιθανών εμποδίων o Στρατηγικές αντιμετώπισης o Προσδιορισμός συστήματος παρακολούθησης American Dietetic Association 2009
Νοσήματα/ Επιπλοκές Οφέλη Ολική θνητότητα 20-25% Στεφανιαία Νόσος 91% συμπτώματα στηθάγχης 33% ανεκτικότητα στην άσκηση ιαβήτης τύπου 2 50% κίνδυνος εμφάνισης Σ 2 50% FBG + 15% HbA1c υσλιπιδαιμία Αρτηριακή Υπέρταση 10% T-CHOL 15% LDL-CHOL 8% HDL-CHOL 30% TG 10mmHg στη διαστολική ΑΠ 5 mmhg στη συστολική ΑΠ
Ολοκληρωμένα Προγράμματα ιαχείρισης Βάρους I. ίαιτα II. Αλλαγή ιατροφικής Συμπεριφοράς III. Φυσική ραστηριότητα Στόχοι: Αναστολή Πρόσληψης Βάρους ιαχείριση Επιπλοκών Παχυσαρκίας Απώλεια Βάρους 5-10% σε 3-6 μήνες ADA 2009
Ι. ίαιτα - ιατροφή Εξατομικευμένα προγράμματα διατροφής - 500 έως 1000 kcal/ ημέρα Υποκατάστατα γευμάτων (MR) Εκπαίδευση Ομάδες τροφίμων, θρεπτικά συστατικά Ετικέτες τροφίμων Σχεδιασμός γευμάτων Συνταγές Ρυθμός απώλειας βάρους 0.5-1 κιλό ανά εβδομάδα ιάρκεια προγράμματος Τουλάχιστον 6 μήνες Συχνότητα συνεδριών 1-2 φορές το μήνα ADA 2009
ΙΙ. Αλλαγή ιατροφικής Συμπεριφοράς Nutrition Counseling Σε συνδυασμό με δίαιτα και φυσική δραστηριότητα οδηγεί σε επιπλέον απώλεια βάρους. Τεχνικές ιατροφικής Συμβουλευτικής Cognitive Behavioral Therapy Αυτο-παρακολούθηση Ανάπτυξη δεξιοτήτων Έλεγχος ερεθισμάτων Cognitive restructuring Food-diary Aυτο-διαχείριση Habit Control Επιβράβευση Motivational Interviewing ADA Evidence Analysis Library, 2009
Ο ρόλος του ασθενούς Λήψη αποφάσεων Επιλογή και εφαρμογή στρατηγικών Αυτο-διαχείριση, αυτο-παρακολούθηση Ο ρόλος του θεραπευτή διαιτολόγου Reflective listener ιαχείριση της φροντίδας Προσφορά επιλογών & εκπαίδευση Καθοδήγηση (coaching) Ενθάρρυνση Κινητοποίηση Evidence Analysis Library, 2009
Αντίσταση στην αλλαγή Υποτροπή Απώλεια Βάρους υσκολία επίτευξης διατηρήσιμων αποτελεσμάτων Eπαναπρόσληψη εντός 5 ετών μετά την απώλεια Καλύτερα αποτελέσματα: ολοκληρωμένα προγράμματα Εναλλακτικά; Health-at-Every-Size Yιοθέτηση υγιεινών συνηθειών vs δίαιτα Ιστορικό πολλαπλών αποτυχημένων προσπαθειών Χαμηλό επίπεδο κινητοποίησης
ΙΙΙ. Φυσική ραστηριότητα Συμβάλει στην απώλεια βάρους, μπορεί να μειώσει το ενδοκοιλιακό λίπος, μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση του βάρους. Συστάσεις: 5-6 φορές την εβδομάδα Πρόληψη παχυσαρκίας 45-60 λεπτά την ημέρα Απώλεια βάρους 60-90 λεπτά την ημέρα Ιατρική αξιολόγηση ADA Evidence Analysis Library, 2009
+ 4-6kg τους πρώτους 6 μήνες Βασικός ανασταλτικός παράγοντας για τη διακοπή Βασική αιτία υποτροπής Αυστηρή δίαιτα υποτροπή Εξατομικευμένη, εντατική συμπεριφοριστική διατροφική παρέμβαση + ίαιτα + Φαρμακευτική υποστήριξη +CBT Cochrane Review 2009
ιατροφική Θεραπεία Θεραπεία Πρώτης Γραμμής ιατροφική Εκπαίδευση & Συμβουλευτική Σε 3-7 συνεδρίες Bελτιωμένο λιπιδαιμικό προφιλ & απώλεια βάρους Μεγαλύτερος αριθμός & διάρκεια συναντήσεων: καλύτερα αποτελέσματα ιατροφική Παρέμβαση: Πέρα από τα λιπαρά της διατροφής Θρεπτικά συστατικά κλειδιά American Heart Association ADA Evidence Analysis Library 2009
Ισχυρή καρδιοπροστατευτική δράση Therapeutic Lifestyle Changes FAT 25-35% SAT & TRANS FATS <7% MONO FATS 20% POLY FATS 10% CARBS 50-60% PROTEIN 15% PHYSICAL ACTIVITY CHOL STEROLS FIBER (SOLUBLE) 200 kcal/ day < 200mg/ day 2g/ day 10-25g/ day
Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (1 γρ. EPA & DHA/ ημέρα) o Λιπαρά ψάρια & φυτικές πηγές (καρύδια) Ή συμπλήρωμα TG Φυτικές ίνες (κυρίως διαλυτές) (10-25γρ/ ημέρα) o Φρούτα, λαχανικά, όσπρια, βρώμη, προϊόντα ολικής άλεσης TC - 3% LDL - 7%
Φυτικές Στερόλες/ Στανόλες (2γρ/ ημέρα) o Ταχίνι, εμπλουτισμένα τρόφιμα Μονοακόρεστα λιπαρά (2 κ.σούπας/ ημέρα) o Ελαιόλαδο, αμύγδαλα LDL TC - 11% LDL - 15% Ξηροί Καρποί (60γρ / ημέρα) o Καρύδια, αμύγδαλα, φιστίκια κλπ TC - 21% LDL - 29%
Απώλεια Βάρους & ιατροφική Εκπαίδευση Συχνότητα & διάρκεια συναντήσεων Συχνότητα < 1 φορά το μήνα Σε 4-9 συνεδρίες Μείωση HbA1C 0.25% - 2.9% Απώλεια βάρους Θετικά αποτελέσματα διατηρήσιμα για > 1 έτος ιατροφική Εκπαίδευση & Συμβουλευτική Carbohydrate counting Σχεδιασμός γευμάτων ιαβητικά ισοδύναμα
ιατροφική Συμβουλευτική & Εκπαίδευση o Περιορισμός νατρίου: 2.3 γρ/ ημέρα ΑΠ κάτα 2-8 mmhg Μεσογειακή ίαιτα ίαιτα DASH Φρούτα & λαχανικά Ξηροί καρποί Γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά Συστολικής ΑΠ κατά 8-14 mmhg
ιατροφική Εκπαίδευση & Συμβουλευτική Σε 2-4 συνεδρίες Βελτίωση διατροφικών συνηθειών Μείωση οιδήματος Στόχοι: Απώλεια βάρους για ΜΣ >25 & πρόληψη απώλειας βάρους σε ασθενείς με καρδιακή καχεξία Επαρκής πρόσληψη σε πρωτεΐνη: 1.12- - 1.37γρ/ kg Περιορισμός νατρίου 2γρ/ημέρα
Αξιολόγηση ιατροφικής Παρέμβασης Ποια είναι η πρόοδος του ασθενούς όσον αφορά στην επίτευξη των στόχων και την εφαρμογή των συστάσεων; Έχουν επιλυθεί τα προβλήματα που εντοπίστηκαν; Μέτρηση δεικτών αποτελεσματικότητας Βάρος, ΜΣ, περίμετρος μέσης, πρόσληψη τροφής και ποιότητα δίαιτας, βιοχημικοί δείκτες, συμπτώματα... Επίδραση της ΜΝΤ στην ποιότητα ζωής Ερωτηματολόγιο QOL
ESC Press Statement Feb 2010 A grater role of lifestyle change in the secondary prevention of acute coronary events EUROASPIRE study Μετά από ΜΙ 1/3 των καπνιστών καπνίζουν ακόμη 28.5% δεν έχουν αλλάξει τις διατροφικές τους συνήθειες και δεν ασκούνται "The potential of lifestyle modification is very important," said Professor de Backer, "and I think we all need a more positive attitude to lifestyle changes. And lifestyle change will be best achieved in an integrated multidisciplinary programme, which is positively offered to patients. Ιατρείο Καρδιακής Αποκατάστασης