Διατροφικές συστάσεις και στρατηγικές αλλαγής διατροφικής συµπεριφοράς στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. ΚΟΥΤΡΟΥΛΙΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διατροφικές συστάσεις και στρατηγικές αλλαγής διατροφικής συµπεριφοράς στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. ΚΟΥΤΡΟΥΛΙΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ"

Παρασκευή Αντωνοπούλου
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Διατροφικές συστάσεις και στρατηγικές αλλαγής διατροφικής συµπεριφοράς στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. ΚΟΥΤΡΟΥΛΙΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ

2 Μεταξύ των χρόνιων νόσων, ο Σακχαρώδης Διαβήτης έχει τις περισσότερες ψυχολογικές και συµπεριφορικές απαιτήσεις. Cox and Gonder-Frederick,1992

3 Η έρευνα στον ΣΔ έχει αλλάξει από µετάδοση της γνώσης για την αιτία και την θεραπεία στην αυτοδιαχείριση της νόσου. (Clement 1995)

4 Διατροφικές συστάσεις Εξατοµικευµένο πρόγραµµα διατροφής 1,2. Η εκπαίδευση του διαβητικού αποτελεί σηµαντικό παράγοντα βελτίωσης του γλυκαιµικού ελέγχου 1,2. Καθοδήγηση από πιστοποιηµένο διαιτολόγο 1,2. Η απώλεια βάρους σε υπέρβαρους διαβητικούς οδηγεί σε σηµαντικά κλινικά οφέλη 1,2. 1. ADA. Diabetes Care Volume 37, Supplement 1, January Canadian Diabetes Association Clinical Practice Guidelines Expert Committee. Nutrition Therapy.

5 Υδατάνθρακες και Διαβήτης CHO χαµηλού γλυκαιµικού δείκτη βελτιώνουν τον γλυκαιµικό έλεγχος 1,2 CHO 45-60% όχι λιγότερο από 130 γρ/ηµέρα 2. Η καταγραφή της πρόσληψη CHO βοηθά στον καλύτερο γλυκαιµικό έλεγχο 1. Συστήνεται η πρόσληψη CHO από λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ολ. Αλύσου δηµητριακά και γαλακτοκ. προϊόντα 1. Η αντικατάσταση ζάχαρης µε άλλους CHO έχει ευεργετικά αποτελέσµατα στην µείωση της γλυκόζης 1. Πρόσληψη ΦΙ τουλάχιστον όσο και οι συστάσεις του γενικού πληθυσµού (25 γρ Γ, 38 γρ. Α) 1,2.

6 Πρωτεΐνη και Διαβήτης Πρωτεΐνη 1-1,5 γρ/κγρ.σβ (15-20%) 2. Απαιτείται τροποποίηση στην Διαβητική Νεφροπάθεια 1,2. Η πρόσληψη πρωτεΐνης αυξάνει την απάντηση σε ινσουλίνη και πρέπει να λαµβάνεται υπόψη σε υπογλυκαιµίες 1.

7 Λίπη και Διαβήτης Λίπη συστάσεις όπως στον γενικό πληθυσµό (20-35%). Κορεσµένα λ.ο. <10% και χοληστερίνη <300mg 1. Πρόσληψη κορεσµένων λ.ο. <7%, MUFA <20% και PUFA <10 2. Η πρόσληψη MUFA στα πλαίσια διατροφικού προτύπου, ωφελεί τον γλυκαιµικό έλεγχο και τους κινδύνους CVD s 1. Συνίσταται πρόσληψη ω-3 όπως στον γενικό πληθυσµό 1.

8 Διατροφικά πρότυπα Πρότυπα A1C Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα Φυτοφαγική διατροφή LDL-C, HDL-C Vitamin B12 Μεσογειακή διατροφή BP, CRP, TC, HDL-C, TC:HDL-C, TG DASH Weight, BP, CRP, LDL-C, HDL-C Δίαιτα Atkins Weight, TC, HDL-C, TC:HDL-C, TG none none LDL-C, micronutrients, adherence Protein Power Plan Weight Micronutrients, adherence, renal load Ornish - Weight, LDL-C:HDL-C FPG, adherence Weight Watchers - Weight, LDL-C:HDL-C FPG, adherence Δίαιτα Ζώνης - Weight, LDL-C:HDL-C FPG, adherence

9 Πρακτικός Οδηγός Η συνεργασία µε τον Διαιτολόγο πρέπει να ξεκινάει κατά την διάγνωση και να ολοκληρωθεί σε 3-6 µήνες. 3-4 συναντήσεις µε διαιτολόγο διάρκειας min. Επιπλέον συναντήσεις αν το επιβάλλουν οι ανάγκες του ασθενούς. Ετήσια συνάντηση για αξιολόγηση της πορεία ενίσχυση της προσπάθειας αλλαγής τρόπου ζωής. Εvidence-Based Nutrition Practice Guidelines. Academy of Nutrition and Dietetics.

10 Χρήσιµες πηγές Nutrition Therapy Recommendations for the Management of Adults with Diabetes. (ADA) Nutrition Practice Guidelines. (Academy of Nutrition and Dietetics) Clinical Practice Guidelines: Nutrition Therapy. (Canadian Diabetes Association) Global Guidelines for Type 2 Diabetes. (IDF)

11 Ασθενοκεντρική προσέγγιση Οι οδηγίες µας δείχνουν το πώς και πότε να προσαρµοστεί κάποιος διαβητικός σε αυτές. Απαραίτητη η εξατοµίκευση στην εφαρµογή. Συνεργασία και ενεργή συµµετοχή του ασθενούς. Προσκόλληση και όχι απλά συµµόρφωση.

12 Συµµόρφωση vs Προσκόλληση Η εφαρµογή των οδηγιών του επαγγελµατία υγείας. Ο βαθµός στον οποίο η συµπεριφορά του ατόµου αντιστοιχεί µε τις συµφωνηθείσες συστάσεις από έναν επαγγελµατία υγείας.

13 Συµµόρφωση vs Προσκόλληση Παραµονή, υποταγή, υποχωρητικότητα στις οδηγίες του επαγγελµατία υγείας. Παθητική εκτέλεση των οδηγιών που θέτει ο επαγγελµατίας υγείας. Προσκόλληση αφοσίωση Ενεργητική στάση του ασθενούς Αυτοδιαχείριση Συνεργατική διαχείριση της κατάστασης. Η προσκόλληση απαιτεί την συναίνεση του ασθενούς στις συµφωνηµένες οδηγίες.

14 Αλλαγή Διατροφικής Συµπεριφοράς

15 Μοντέλα αλλαγής συµπεριφοράς Trans Theoretical Model (ΤΤΜ) Behavior Model Revised (BMR) Common Sense Model (CSM) Health Belief Model (HMB) Motivational Interviewing (MI) Operant/Learning Theory (OLT) Theory of Planned Behavior (TPB) Theory of Reasoned Action (TRA) Social Cognitive Theory (SCT) Self-Regulation Theory (SRT).

16 Στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Συνήθειες του ασθενή. Ιδιοσυγκρασία του ασθενή. Μορφωτικό Επίπεδο Θρησκευτική και Εθνική ταυτότητα. Οικονοµική κατάσταση. Οικογενειακή κατάσταση. Τρόπος ζωής. Αξιολόγηση της ετοιµότητας του ατόµου.

17 Ετοιµότητα του Διαιτολόγου Άκουσε Εξήγησε Αναγνώρισε Πρότεινε Διαπραγµατεύσου

18 Βασικά Βήµατα Προσδιορισµός του προβλήµατος. Καθορισµός στόχων. Τρόποι επίλυσης προβληµάτων. Δέσµευση για αλλαγή. Συνεχιζόµενη υποστήριξη.

19 Προσδιορισµός του προβλήµατος. «Άκουσε» Τί προβληµατίζει τον ασθενή; Διαδικασία που: Βοηθά στην εσωτερική αναζήτηση από τον ασθενή, ενισχύει την αυτοπεποίθηση του και την αξιοπιστία του διαιτολόγου. Όσο πιο ειδικό γίνεται: Π.χ. Δεν µπορώ να ακολουθήσω µία δίαιτα (Γενικό) Έχω συνηθίσει να τσιµπολογάω. (Ειδικό) Τσιµπολογάω πάντα µετά το βραδινό (Ακόµα πιο ειδικό)

20 Καθορισµός στόχων. Διαδικασία όπου οι προθέσεις µετατρέπονται σε στόχους αυτοδιαχείρισης. Πρέπει να είναι συγκεκριµένοι: «Σταµατάω το τσιµπολόγηµα µετά το δείπνο», παρά «να τρώω υγιεινά». Μετρήσιµοι: Πέντε γεύµατα ηµερησίως. Ρεαλιστικοί αλλά όχι πολύ εύκολοι. Οι δύσκολοι αυξάνουν τον κίνδυνο της απογοήτευσης. Οι εύκολοι στερούν την αίσθηση της ικανοποίησης.

21 Τρόποι επίλυσης προβληµάτων Πώς θα ξεπεραστούν τα εµπόδια για να επιτευχθούν οι στόχοι; Πιθανά εµπόδια: αντιλήψεις, συναισθήµατα, περιβάλλον, κ.α. Ζητάµε εναλλακτικές προτάσεις από τον ασθενή. Επενδύουµε σε προηγούµενες επιτυχηµένες προσπάθειες ενισχύοντας την αυτό-αποτελεσµατικότητα του ασθενή.

22 Δέσµευση για αλλαγή. Γραπτή απεικόνιση των στόχων και των ενεργειών του ασθενούς και του διαιτολόγου. Ζητάµε ηµερολόγια τροφίµων για τις πρώτες 2 εβδοµάδες. Ζητάµε από τον ασθενή να σηµειώνει τις υποτροπές από τους συµφωνηµένους στόχους. Η υποτροπή δεν αντιµετωπίζεται ως αποτυχία αλλά ως ευκαιρία να διορθωθεί κάποια λανθασµένη επιλογή. Η επιβράβευση µπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο. Προσοχή: Δεν επιβραβεύουµε µε πράγµατα που προσπαθούµε να αποφύγουµε.

23 Συνεχιζόµενη υποστήριξη Οι µακροχρόνιες παρεµβάσεις είναι πιο αποτελεσµατικές σε χρόνιες νόσους. Οι υποτροπές είναι δεδοµένες. Πρέπει να ασθενής να είναι προετοιµασµένος να τις διαχειριστεί.

24 DSME και DSMS Αντικείµενο των συνεχιζόµενων αυτών διαδικασιών αποτελεί η υποστήριξη της λήψης συνειδητών επιλογών του ασθενούς, οι συµπεριφορές αυτοδιαχείρισης και επίλυσης των προβληµάτων και ενεργή σύµπραξη του ασθενούς µε τον επαγγελµατία υγείας.

25 Καταπόνηση σχετιζόµενη µε τον ΣΔ. Παρατηρείται σε ποσοστό 18%-35% των Διαβητικών. Επηρεάζει σηµαντικά την δυνατότητα αλλαγής συµπεριφοράς, την HbA1c, την διατροφική συµπεριφορά και την προσκόλληση στην φαρµακευτική θεραπεία. Αναγνωρίζεται µε τις εξής ερωτήσεις: Δυσκολεύεσαι να αποδεχτείς την νόσο σου; Οι απαιτήσεις του Διαβήτη σε έχουν εξαντλήσει; Έχεις την υποστήριξη που χρειάζεσαι από την οικογένεια σου στην αυτοδιαχείριση του ΣΔ; Ανησυχείς για τις επιπλοκές του ΣΔ;

26 Η Αλλαγή ξεκινάει από εµάς. Το ασθενοκεντρικό µοντέλο προσέγγισης πρέπει να αντικαταστήσει το ιατροκεντρικό που κυριαρχεί. Να αποβάλλουµε την νοοτροπία του δασκάλου. Να εξειδικευτούµε αποκτώντας τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες.

27 Μοντέλο πεποιθήσεων για την Υγεία Θεραπεία ή Επιτυχής διαχείριση νόσου Ασθένεια ή Ανεπιτυχής διαχείριση νόσου Επαρκής Συµµόρφωση Α Β Ανεπαρκής Συµµόρφωση Γ Δ

28 Β Λάθος διάγνωση/οδηγίες. Αστοχία θεραπείας. Πολλές µεταβλητές (Φάρµακα, τρόπος ζωής...) Σε χρόνιες νόσους (ΣΔ) η απόλυτη συµµόρφωση δεν οδηγεί σε θεραπεία αλλά σε καλύτερο έλεγχο της νόσου. Αντίληψη των ασθενών: Μερικές φορές ακόµα και όταν κάνω ότι λέει ο επαγγελµατίας υγείας, συνεχίζω να είµαι άρρωστος ή νιώθω άρρωστος ή δεν θεραπεύοµαι.

29 Μοντέλο πεποιθήσεων για την Υγεία Θεραπεία ή Επιτυχής διαχείριση νόσου Ασθένεια ή Ανεπιτυχής διαχείριση νόσου Επαρκής Συµµόρφωση Α Β Ανεπαρκής Συµµόρφωση Γ Δ

30 Γ Λάθος θεραπεία. Βραχυπρόθεσµη ύφεση των συµπτωµάτων. Μικρή βραχυπρόθεσµη επίπτωση της κακής ρύθµισης του Σακχάρου. Ο ασθενής αντιλαµβάνεται πως: Μερικές φορές, όταν δεν κάνω ότι λέει ο επαγγελµατίας υγείας, συνεχίζω να είµαι καλά ή να νιώθω καλά.

Σχετικά έγγραφα

Συμμόρφωση στην δίαιτα σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη. Κουτρουλιάς Θεοφάνης Διαιτολόγος Διατροφολόγος Γ.Ν. Ημαθίας Υγ.

Συμμόρφωση στην δίαιτα σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη. Κουτρουλιάς Θεοφάνης Διαιτολόγος Διατροφολόγος Γ.Ν. Ημαθίας Υγ. Μονάδα Νάουσας 600 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΤΛΑΣ IDF 552 592 500 438 400 300 333 380 246 284 366