Κατάγματα κόπωσης Οστικά οιδήματα σε αθλητές-τριες Στίβου Μέθοδοι και τρόποι αποφυγής τους 3 3 Δρ. Διονύσιος Π. Χίσσας MD PhD3 Δ/ντής τμήματος Ρομποτικής Ορθοπαιδικής & Αθλητικών Κακώσεων Νοσ. Μετροπόλιταν3 Υπεύθυνος Αθλητιατρικού Κέντρου ΣΕΓΑΣ3
Ορισμός Κάταγµα: Λύση της συνέχειας ενός οστού (µερική ή πλήρης) µετά από την άσκηση βίας. Κάταγµα κοπώσεως: ανικανότητα-ανεπάρκεια αυτού να αντεπεξέλθει στην φόρτιση που εφαρµόζεται µε ρυθµικό και επαναλαµβανόµενο τρόπο. Οστικό οίδηµα: προστάδιο ενός κατάγµατος η βλάβη αφορά τη σπογγώδη ουσία και συγκεκριµένα τη ρήξη ορισµένων µόνο οστικών δοκίδων
Εισαγωγή Κατάγµατα κοπώσεως q 855 (Breithoupt) : Πρώσος στρατιωτικός φυσικός περιέγραψε ένα επώδυνο πόδι που σχετίζεται µε την βάδιση. q Δεκαετία του 960 : έκρηξη της χρήσης δροµικών δραστηριοτήτων q Σύνδροµο υπέρχρησης που εµφανίζεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια q Τεχνολογία Χρήση νέων διαγνωστικών µέσων ( MRI )
Επιδημιολογία-Συχνότητα Κατάγματα κοπώσεως 5% του συνόλου των τραυματισμών στους δρομείς Exercise Sport Science Review, 2006
Επιδημιολογία-Συχνότητα q Αναδρομική έρευνα σε 3000 αθλητές του Πανεπιστημίου Yale Διαρκεια 3 ετών 58 κατάγματα κοπώσεως (,9%) (Monteleone et al, The Orthopaedic Clinics of North America, 995) q Προοπική έρευνα σε 748 έφηβους/νεάνιδες δρομείς (Λυκείου) Διάρκεια 2,5 έτη 5,4 % αθλητριών ( κύρια εντόπιση η κνήμη ) 4% των αθλητών ( κύρια εντόπιση τα μετατάρσια ) American College of Sports Medicine, 203
Επιδημιολογία-Συχνότητα q Δροµείς µεγάλων αποστάσεων q Γυναίκες δροµείς µε q κνήµη 34% q περόνη 24% q µετατάρσια 20% q µηριαίο 4%
Παθοφυσιολογία. Το οστό όταν καταπονηθεί υφίσταται µικροκακώσεις µε αποτέλεσµα µείωση του ορίου αντοχής του Η φυσιολογική αντίδραση του οστού διαδικασία ανακατασκευής Όταν όµως δεν δοθεί ο απαιτούµενος χρόνος δεδοµένου του µειωµένου ορίου αντοχής Το φορτίο ή οι επαναλήψεις που απαιτούνται για να προκληθεί το κάταγµα µειώνεται σηµαντικά.
Αιτιολογία q Ενδογενείς Παράγοντες κινδύνου q Εξωγενείς q Διατροφικοί q Ορμονικοί q Διάφοροι άλλοι
Ενδογενείς παράγοντες κινδύνου q Οστική πυκνότητα q Γεωμετρία οστού q Σκελετική ευθυγράμμιση q Ικανότητα ανακατασκευής q Ελαστικότητα μυική δύναμη - αντοχή
Ενδογενείς παράγοντες κινδύνου Οστική πυκνότητα3 q = κίνδυνος # κοπώσεως καμμία διαφορά στους άνδρες q Αθλήτριες 7-26 ετών με διαταραχές της εμμήνου ρύσης Θεαματικά χαμηλές τιμές οστικής πυκνότητας (Bennet et al, Sports Medicine, 999)
3 Ενδογενείς παράγοντες κινδύνου Σκελετική ευθυγράμμιση3 3 q Πλατυποδία (υπερπρηνισμός) κοιλοποδία q Ανισοσκελία q Ραιβογονία Βλαισογονία (αυξημενη γωνία Q) q Ανατομικές ανωμαλίες Γόνατος - Ισχίου - Σπονδυλικής στήλης : εμβιομηχανική δυσλειτουργία - μεταφορά παθολογικών φορτίων στην κινητική αλυσίδα
Εξωγενείς παράγοντες κινδύνου Υπόδημα Προσαρμοσμένο στα ανατομικά χαρακτηριστικά του ποδιού Ορθωτικά? Αλλαγή κάθε 500-700km Προπονητικοί παράγοντες Ελλιπής μυική ενδυνάμωση / ελαστικότητα Ταχείες μεταβολές στην ένταση / διάρκεια της προπόνησης Αλλαγή στο τερέν Αλλαγή στην κλίση του εδάφους Ελλιπής ξεκούραση
Διατροφικοί παράγοντες κινδύνου Ασβέστιο Ca Συσχέτιση πρόσληψης ασβεστίου: οστική πυκνότητα κατάγματα κοπώσεως Η ισορροπία του Ca επηρεάζεται αρνητικά από υψηλή πρόσληψη σε : q Na ( αλάτι ) q P q Ινών πρωτεινών q Καφείνης q Αλκοόλ
Διατροφικοί παράγοντες κινδύνου Ασβέστιο Ca Αυξημένες ανάγκες σε αθλήτριες με διαταραχές εμμήνου ρύσης 200-500 mg/day Η μέση πρόσληψη Ca σε κορίτσια 2-9 ετών ~790mg/day 50% των γυναικών λαμβάνουν Ca < 700mg Επαρκής ημερήσια πρόσληψη Ca ~ 000mg/day Exercise Sport Science Review, 2006
Ορμονικοί παράγοντες κινδύνου Νεαρές Άτοκες Ισχνές αθλήτριες κυρίως μεγάλων αποστάσεων με εμμηνοροική δυσλειτουργία 2-4 φορές υψηλότερος κίνδυνος Χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων Αρνητική ισορροπία ασβεστίου μειωμένη οστική πυκνότητα
Παράγοντες κινδύνου Identifying Sex-Specific Risk Factors for Stress Fractures in Adolescent Runners q Προοπική έρευνα σε 748 έφηβους/νεάνιδες δρομείς (Λυκείου) Διάρκεια 2,5 έτη Προδιαθεσικοί Παλαιό κάταγμα Παλαιό κάταγμα Παράγοντες Δείκτης μαζας σώματος<9 Συνεχόμενες προπονητικές σεζον Κινδύνου Καθυστερημένη εμμηναρχή> 5 έτη Προηγούμενη ενασχόληση Μπασκετ Παλαιότερη ενασχόληση με Χορό/Γυμναστική American College of Sports Medicine, 203
Κλινικός Απεικονιστικός έλεγχος q Πόνος που επιμένει προοδευτικά αυξανόμενος q Εντοπίζεται εύκολα με την ψηλάφηση q Δεν αλλάζει χαρακτήρα κατά την κίνηση q Οίδημα εκχύμωση ( σπανιότερα)
Κλινικός Απεικονιστικός έλεγχος Απεικονιστικός έλεγχος: MRI >Bone Scan >CT
Κλινικός Απεικονιστικός έλεγχος
Αντιμετώπιση q Αποφόρτιση Ακινητοποίηση Τροποποίηση δραστηριοτήτων q Ασβέστιο Vit D q Διφωσφονικά Τεριπαρατίδη ( Forsteo ) q Υπερβαρικό οξυγόνο - Διαμαγνητική αντλία Μαγνητικά πεδία q Χειρουργείο σε παρεκτόπιση ή καθυστερημένη πώρωση
Case studies
Case studies VIT D : 24 mg/dl
Case studies
Case studies Προσοχή σε νεαρούς άλτες / άλτριες
Πρόληψη q Μεγιστοποίηση της οστικής μάζας στα παιδιά & νέους ενήλικες q Έλεγχος οστικής πυκνότητας q Διατροφή πλούσια σε Ασβέστιο q Συχνός έλεγχος της βιταμίνης D q Βελτιστοποίηση του Θερμιδικού Ενεργειακού -Ορμονικού ισοζυγίου ιδιαίτερα στα νέα κορίτσια
Πρόληψη q Έμφαση στην σωστή τεχνική δύναμη ευλυγισία q Προοδευτική επιβάρυνση στην προπόνηση ΞΕΚΟΥΡΑΣΗ!!!! q Διόρθωση των ανατομικών προβλημάτων ( χρήση ορθωτικών ) q Έγκαιρη αξιολόγηση πιθανών συμπτωμάτων