ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ι Ώρες - Πιστωτικές Μονάδες: Δ 2, Ε3, Σ 5 -ΠΜ 3 Περιγραφή: Εισαγωγή στο αντικείμενο της επεξεργασίας τροφίμων. Πηγές πρώτων υλών. Το τρόφιμο ως πρώτη ύλη. Απαιτήσεις ενός εργοστασίου επεξεργασίας τροφίμων και παράμετροι σχεδιασμού. Εφαρμογή των αρχών της χημείας, μικροβιολογίας και της φυσικής στην επεξεργασία των τροφίμων. Συντήρηση με θερμική επεξεργασία, χαμηλές θερμοκρασίες και ακτινοβόληση. Σκοπός: - Η εξοικείωση με την παραγωγή επεξεργασμένων τροφίμων με σε βάθος παρουσίαση των ειδικών παραγόντων που επηρεάζουν την οργάνωση του εργοστασίου, την παραγωγή, προμήθεια, διανομή και τις αλληλεπιδράσεις τους για την ανάπτυξη νιας επεξεργασίας τροφίμου - Η εισαγωγή στην επεξεργασία των τροφίμων - Η γνώση των πηγών των πρώτων υλών - Η εξέταση των νωπών τροφίμων ως πρώτων υλών για περαιτέρω επεξεργασία - H κατανόηση των βασικών αρχών για την εγκατάσταση ενός εργοστασίου τροφίμων - Η εξοικείωση με τις βασικές διεργασίες, μεθόδους και εξοπλισμό προετοιμασίας της πρώτης ύλης για περαιτέρω επεξεργασία - Κατανόηση των βασικών αρχών και πρακτικών των κυριοτέρων τεχνικών επεξεργασίας και συντήρησης των τροφίμων - Λεπτομερής περιγραφή των μεθόδων επεξεργασίας τροφίμων, με έμφαση στη συντήρηση από άποψη μικροβιολογική, φυσικοχημική και υπολογισμού & σχεδιασμού λειτουργίας των εγκαταστάσεων επεξεργασίας - Η εξοικείωση με τις μεθόδους συντήρησης των τροφίμων που περιλαμβάνουν εφαρμογή θερμότητας, χαμηλές θερμοκρασίες και ακτινοβόληση - Η κατανόηση των βασικών αρχών και των μεθόδων σχεδιασμού των επεξεργασιών αυτών - Η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν τα χαρακτηριστικά και την ποιότητα 1 / 6
των προϊόντων - Η εξοικείωση με τον χρησιμοποιούμενο εξοπλισμό Αναλυτικό Περιεχόμενο του Μαθήματος: 1. Εισαγωγή στην Επεξεργασία των Τροφίμων: Η φύση των τροφίμων, τα τρόφιμα ως πρώτη ύλη, η βιομηχανική επεξεργασία των τροφίμων, η συντήρηση των τροφίμων, φυσικές μέθοδοι συντηρήσεως των τροφίμων, εκλογή της μεθόδου, οι ανάγκες, τα οφέλη και οι περιορισμοί. 2. Θερμική Επεξεργασία των Τροφίμων: Μαγείρεμα, Ζεμάτισμα, Παστερίωση, Αποστείρωση, ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ: Η Κινητική της Θερμικής Αδρανοποιήσεως, Επίδραση της Θερμοκρασίας, Μικροοργανισμοί Σπουδαίοι για το Σχεδιασμό των Θερμικών Επεξεργασιών, Αποδεκτές Τιμές Αποστειρώσεως κατά τις Θερμικές Επεξεργασίες. Πιθανότητα Αλλοιώσεως, Παράγοντες Επηρεάζοντες τη Θερμική Αντίσταση, Μέθοδοι Μετρήσεως της Θερμικής Αντιστάσεως. ΘΕΡΜΙΚΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ: Μεταφορά Θερμότητος στα Κονσερβοποιημένα Τρόφιμα, Μεταφορά (Τελεία Ανάμιξη), Αγωγή, Προσδιορισμός της Κατανομής Θερμοκρασίας - Χρόνου, Εκτίμηση των Στοιχείων Θερμικής Διεισδύσεως, Επίδραση της Μεταβoλής του Μεγέθους του Δοχείου, Παράγοντες Επηρεάζοντες τη Θερμική Διείσδυση. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ: Μέθοδοι Βασιζόμενες στο Ψυχρό Σημείο, Η ΓΕΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ, Η ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ Ή ΤΥΠΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ, Μέθοδοι Βασιζόμενες στην Συνολική Πιθανότητα Επιβιώσεως σ' όλο το Περιεχόμενο του Δοχείου, Υπολογισμός του Χρόνου Ψύξεως. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΟΗΣ: Η Άποψη της Διασποράς του Χρόνου, Παστερίωση και Επεξεργασίες Χαμηλής Θερμοκρασίας. ΘΕΡΜΙΚΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΑΡΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΠΟ ΑΠΟΨΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ: Προετοιμασία Για Κονσερβοποίηση, Καθαρισμός - Πλύση, Μεταφορά Ταξινόμηση, Κοπή Περιττών Μερών,Αποφλοίωση, 2 / 6
Εκπυρήνωση & Εκκόκιση - Τεμαχισμό, Ζεμάτισμα, Πολτοποίηση και Εκχύμωση, Πλήρωση σε Δοχεία, Πίεση και Ελεύθερος Χώρος στα Κονσερβοποιημένα Τρόφιμα, Κλείσιμο των Δοχείων. ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ - ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: Μέθοδοι Αποστειρώσεως Εντός Δοχείων, Ακίνητοι Αποστειρωτήρες Πιέσεως, Aποστειρωτήρες Πιέσεως Χωρίς Καλάθια, Κινητός Ασυνεχής Αποστειρωτήρας Πιέσεως, Συνεχής Κινητός Αποστειρωτήρας Πιέσεως, Υδροστατικός Αποστειρωτήρας Πιέσεως, Ο Αποστειρωτήρας Hydrolock, Συνεχής Αποστειρωτήρας Παλέτας, Αποστείρωση σε Ατμοσφαιρική Πίεση, Αποστείρωση με Φλόγα, Θέρμανση με Μικροκύματα. Μέθοδοι Αποστειρώσεως Εκτός Δοχείων, Εναλλάκτες Θερμότητος. ΑΣΗΠΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: Συστήματα Αποστειρώσεως της Συσκευασίας, Αποστείρωση του Εξοπλισμού Πληρώσεως και Συσκευασίας, Εμπορικά Συστήματα Ασηπτικής Επεξεργασίας, Ασηπτική Κονσερβοποίηση, Ασηπτική Πλήρωση σε Χάρτινες Συσκευασίες, Ασηπτική Συσκευασία σε Πλαστικά Δοχεία, Συστήματα Επεξεργασίας με Άμεση Θέρμανση, Συστήματα Ωμικής Θερμάνσεως, Ασηπτική Επεξεργασία Τροφίμων με Τεμάχια. Η ΨΥΞΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΙΚΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΕΤΙΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΕ ΧΑΡΤΟΚΙΒΩΤΙΑ. Η ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΝΣΕΡΒΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, Τρόποι Αποθηκεύσεως. H AΛΛΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΝΣΕΡΒΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Η ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΝΣΕΡΒΩΝ, Εξωτερική Διάβρωση, Εσωτερική Διάβρωση, Αιτίες και Προστασία των Κονσερβών από Διάβρωση. 3. Συντήρηση με Χαμηλές Θερμοκρασίες: ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΜΗΛΩΝ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ.Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΨΥΧΟΥΣ. ΘΕΡΜΟΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΨΥΚΤΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ, Απώλεια Θερμότητος δια των Tοιχωμάτων, Aπώλεια Θερμότητος δια μέσου Ρωγμών και Χαραμάδων, Απώλεια Θερμότητος από Ανοικτές Πόρτες, Δημιουργουμένη Θερμότητα, Ψύξη του Προϊόντος. Η ΨΥΞΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, Υπολογισμός Του Χρόνου Ψύξεως. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΨΥΞΗ ΚΑΙ ΨΥΧΡΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, Φυτικοί Ιστοί, Ζωικοί Ιστοί, Τρόφιμα Χωρίς Ιστούς. ΑΙΤΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΨΥΞΗ, η Θερμοκρασία Ψύξεως, η Σχετική Υγρασία, η Κυκλοφορία του Αέρα, Εξαερισμός, Συσκευασία και Στοιβασία, Πτητικές Ουσίες, Υγιεινή, Συμπύκνωση Υγρασίας, Βοηθητικά της Ψύξεως. ΜΕΘΟΔΟΙ ΨΥΞΕΩΣ, Πρόψυξη, Ψύξη σε Ρεύμα Αέρα, Υδρόψυξη, Ψύξη με Πάγο ή Παγόνερο, Ψύξη υπό Κενό, Υπέρψυξη, Συστήματα Μαγειρέματος?Ψύξεως. Η ΨΥΞΗ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ. Η ΨΥΞΗ ΤΟΥ ΚΡΕΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΥΛΕΡΙΚΩΝ. Η ΨΥΞΗ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ. Η ΨΥΞΗ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΝΩΝ. Η ΨΥΞΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ & ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΕΣ, Αρχή των CA/MA, Το Αέριο Μίγμα, Μικροβιολογία των MA/CA, Επίδραση των Αερίων Επί των Τροφίμων, Δημιουργία των CA/MA, Υλικά Συσκευασίας για MAP, Συστήματα Συσκευασίας, Οφέλη των CAP/MAP, Η ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΨΥΞΕΩΣ, Ο Σχηματισμός και η Κρυστάλλωση του Πάγου, Μεταβολές του Όγκου, Καμπύλες Καταψύξεως, Μεταβολή των Θερμοφυσικών Ιδιοτήτων. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΤΑΨΥΞΕΩΣ. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΚΑΙ ΥΠΟ ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, Μικροοργανισμοί, Πρωτεΐνες, Ένζυμα, Λίπη και Έλαια, Γαλακτώματα, Βιταμίνες, Χρώμα, Γεύση - Οσμή, Υφή, Παράσιτα, Αφυδάτωση των Κατεψυγμένων Τροφίμων, Ανακρυστάλλωση. Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΨΥΞΕΩΣ: ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΚΑΤΑΨΥΞΗ, Λαχανικά, Φρούτα, Κρέας, Πουλερικά, Ψάρια και Λοιπά Θαλασσινά, Αυγά, Προπαρασκευασμένα Τρόφιμα. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ. ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΨΥΞΕΩΣ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ, Καταψύκτες Ψυχρού Αέρα, Καταψύκτες Εμβαπτίσεως, Καταψύκτες Εμμέσου Επαφής με το Ψυκτικό, Κρυογεννικοί Καταψύκτες. ΕΚΛΟΓΗ ΤΗΣ 3 / 6
ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΤΑΨΥΞΕΩΣ. Η ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Η ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΑΠΟΨΥΞΗ ΚΑΙ ΘΕΡΜΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ, Μέθοδοι Τήξεως. 4. Ακτινοβόληση των Τροφίμων: ΙΣΤΟΡΙΚΟ. ΝΟΜΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ. ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ. ΑΝΑΓΚΕΣ & ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ. ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ. Ραδιενεργός Διάσπαση. Ορισμός της Ιοντιζούσης Ακτινοβολίας, Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία, Ακτινοβολία Δέσμης Ηλεκτρονίων, Ακτίνες Χ, Ακτίνες,γ, Σύγκριση των Ακτινοβολιών. Εγκεκριμένες Πηγές Ακτινοβολίας. Δόση Ακτινοβολίας, Η Ζούγκλα των Μονάδων. Δοσιμετρία. Η ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΕΩΣ, Η Εγκατάσταση Ακτινοβολήσεως, Εγκατάσταση Δέσμης Ηλεκτρονίων. Δόση Κατά την Ακτινοβόληση των Τροφίμων. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ, Χημικές Μεταβολές,Μικροβιολογικές Μεταβολές, Χρήση της Ακτινοβολήσεως των Τροφίμων, Επίδραση επί των Θρεπτικών Συστατικών. Η Υγιεινότητα των Ακτινοβολημένων Τροφίμων, Επίδραση της Ιοντιζούσης Ακτινοβολίας στα Προϊόντα Κρέατος. Επισήμανση των Ακτινοβολημένων Τροφίμων. Αποδοχή από τους Καταναλωτές. Ακτιβιστές Εναντίον της Ακτινοβολήσεως. Η Εμπορευματοποίηση της Ακτινοβολήσεως των Τροφίμων. Το Κόστος της Ακτινοβολήσεως των Τροφίμων.Ανίχνευση και Εντοπισμός Ακτινοβολημένων Τροφίμων. 5. Επεξεργασία Τροφίμων με Μικροκύματα: Μηχανισμός Θερμάνσεως με Μικροκύματα και Ραδιοσυχνότητα. Διηλεκτρικές Ιδιότητες. Μετατροπή της Ενεργείας των Μικροκυμάτων σε Θερμότητα. Βάθος Διεισδύσεως των Μικροκυμάτων. Πλεονεκτήματα της Επεξεργασίας με Μικροκύματα και Ραδιοσυχνότητα. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ, Αφυδάτωση και Έψηση, Απόψυξη ή Θερμική ρύθμιση, Ζεμάτισμα, Προμαγείρεμα, Θερμική Επεξεργασία, Άλλες Εφαρμογές. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΩΝ, Επίδραση επί των Μικροοργανισμών, Κινητική της Μικροβιακής Αδρανοποιήσεως. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΩΝ Αξιολόγηση: 1. Εργασίες -παρουσιάσεις 4 / 6
2. Σεμινάριο 3. Μελέτες Περιπτώσεων 4. Εργαστηριακές Ασκήσεις 5. Τελική εξέταση Προτεινόμενα Βιβλία: - Brennan, J.G., Butters, J.R., Cowell, N.D., and Lilly, A.E.V. (1981).Food Engineering Operations. Applied Science Publishers, Ltd, London. - Earle, R.L. (1983). Unit Operations in Food Processing. Pergamon Press. - Fellows, P.J. (1990). Food Processing Technology. Principles and Practice. Ellis Horwood Ltd. London. - Gould, W.A. (1997). Fundamentals of Food Processing and Technology. CTI Publications, Inc. - Gould, W.A. (1997). Unit Operation for the Food Industries. CTI Publications, Inc. - Hersom, A.C. and Hulland, E.D. (1980). Canned Foods. Thermal Processing and Microbiology, 7th ed. Churchill Livingstone, Edinburgh. - Holdsworth, S.D. (1992). Aseptic Processing and Packaging Of Food Products. Elsevier Applied Science. London. - Jackson, A.T. and Shin, B.M. (1979). Fundamentals of Food Canning Technology. The AVI Publishing Co, Inc. Westport, Connecticut. - Rees, J.A.G. and Bettison, J. (1991). Processing and Packaging of Heat Preserved Foods. Blackie and Son, Ltd, Glasgow. - Reuter, H. (1989). Aseptic Packaging of Food. Technomic Publishing AG, Basel. - Reuter, H. (1993). Aseptic Processing of Food. Technomic Publishing AG, Basel. - Toledo, R.T. (1991). Fundamentals of Food Process Engineering, 2nd ed. Van Nostrand Reinhold. New York. - Jelen, P. 1985. Introduction to Food Processing. Reston Publishing Co. - Fennema, P. 1975. Principles of Food Science Part II. Physical Principles of Food Preservation. Marcel Dekker, Inc. - Lopez, A. 1987. A complete course in Canning and Related Processes 12th ed.. Book I Basic Information on Canning and Related Processes. Book II and Book III. The Canning Trade Inc. - Potter, N.N. 1995. Food Science. 5th edition. Chapman and Hall. - Earle, R.L. 1983. Unit Operations in Food Processing. 2nd Ed. Pergamon Press. - Brody, A.L. (1989). Controlled/Modified Atmosphere/Vacuum Packaging of Foods. Food & Nutrition Press, Inc. Trumbull, Connecticut. - Cleland, A.C. (1990). Food Refrigeration Processes: Analysis, Design and Simulation. Elsevier Applied Science, London. - IIR (1979). Recommendations for Chilled Storage of Perishable Produce. International Institute of Refrigeration, Paris. - IIR (1986). Recommendations for the Processing and Handling of Frozen Foods. International Institute of Refrigeration, Paris. 5 / 6
- Jul, M. (1984). The Quality of Frozen Foods. Academic Press, London. - Lewis, M.J. (1987). Physical Properties of Foods and Food Processing Systems. Ellis Horwood, Chichester, West Sussex. - Mallet, C.P. (1993). Frozen Food Technology. Blackie Academic & Professional. Glasgow. - Wiley, R.C. (1994). Minimally Processed Refrigerated Fruits and Vegetables. Chapman & Hall, Inc. - Copson, D.A. (1975). Microwave heating. The AVI Publishing Co, Inc. Westport, Connecticut. - Decareau, R.V. (1985). Microwaves in the Food processing Industry. Academic press. - Satin, M. (1993). Food Irradiation: A Guidebook. Technomic Publishing Co, Inc. - Wilkinson, V. M. and Gould, G. W. (1996). FOOD IRRADIATION: A reference guide. - Dennis, C. and Stringer, M. (1992). CHILLED FOODS: A comprehensive guide. - Larousse, J. and Brown, B.E. (1997). Food Canning Technology. - Light, N. and Walker, A. (1990). Cook Chill Catering : Technology and Management - Colin, D. and Stringer, M. (1993). Chilled Foods : A Comprehensive Guide. Ellis Horwood. - Decareau, R.V. (1986). Microwave Processing and Engineering. Ellis Horwood. - Erickson, M.C. and Hung, Y.-C.(1997). Quality in Frozen Food. - Joslyn, M.A. and Heid, J.L. (1963). Food Processing Operations, Vol. 1, Their Management, Machines, - Materials, and Methods. The AVI Publishing Co., Inc., Westport. Connecticut. - Mohsenin, N.W. (1970). Physical Properties of Plant and Animal Materials, Vol.1. Gordon & Breach, New York. - Beckett, S.T. (1995). Physico-Chemical Aspects of Food Processing. Blackie Academic & Professional, London. - Desrosier, N.W. and Desrosier, J.N. (1977). The Technology of Food Preservation, 4th ed. The AVI Publishing Co., Inc., Westport, Connecticut. 6 / 6