Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 20 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2007), σελ 535-539 Η ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Πάμπης Φιλιππίδης * Διευθυντής, Στατιστικής Υπηρεσίας pphilippides@cystat.mof.gov.cy Εκλεκτοί προσκεκλημένοι και σύνεδροι, Θεωρώ ιδιαίτερη τιμή και χαρά που μου δίδεται η ευκαιρία να είμαι ανάμεσα σε όλους εσάς, τους ειδήμονες στην Επιστήμη της Στατιστικής, και χαιρετίζω το 20 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Στατιστικής. Ο επιτυχημένος τίτλος του Συνεδρίου «Στατιστική και Κοινωνία» προσδίδει και περιγράφει με δύο λέξεις όλο το φάσμα των σχέσεων, των χρήσεων και χρησιμοτήτων των στατιστικών πληροφοριών στην κοινωνία υπό την ευρύτερη έννοια της, που καλύπτει τους ανθρώπους, (την εξέλιξη και δράση τους από τη γέννηση μέχρι το θάνατο) το περιβάλλον, τις επιχειρήσεις και την οικονομία. Όπως όλοι επίσης γνωρίζουμε οι στατιστικές είναι άμεσα και ιδιαίτερα συνδεδεμένες με τη δημοκρατία και την κοινωνία των πολιτών. Με την ραγδαία ανάπτυξη τους τα τελευταία χρόνια αγγίζουν κάθε πτυχή της ζωής μας, και είναι καθημερινή πλέον η αναφορά και η χρήση τους από κυβερνήσεις, πολιτικούς, ΜΜΕ, οργανωμένα σύνολα, επιχειρήσεις, ακαδημαϊκούς, διεθνείς οργανισμούς και άτομα. Η ομιλία παρουσίαση μου θα περιστραφεί στο ρόλο και τη διαχρονική εξέλιξη της Στατιστικής Υπηρεσίας στην κυπριακή κοινωνία, στο ευρύτερο στατιστικό σύστημα της Κύπρου και θα αγγίξει και τις σχέσεις-συνεργασίες με το Πανεπιστήμιο Κύπρου και με άλλες Σχολές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Κύπρο. 1. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Οι διαχρονικές εξελίξεις στις στατιστικές δραστηριότητες στην Κύπρο ακολουθούν παράλληλη διαδρομή και μπορούν να διαχωριστούν ανάλογα και με τις περιόδους-καμπές που σημάδεψαν την πολιτικο-ιστορική πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1960. * Παρατίθενται η ομιλία του κ. Φιλιππίδη που έγινε στην έναρξη του Συνεδρίου και σημείωμα που χρησιμοποιήθηκε κατά τη συζήτηση panel για τη χρήση των στατιστικών. - 535 -
Ο αρμόδιος φορέας παραγωγής των επίσημων στατιστικών δεδομένων στην Κύπρο ήταν το Τμήμα Στατιστικής και Ερευνών από το 1960 μέχρι το 1999 και, με τη μετονομασία, η Στατιστική Υπηρεσία από το 2000. ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΩΝ (1960-1999) ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ, 2000 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1950-1959: Ολιγάριθμες στατιστικές Μικρή Μονάδα Στατιστικών στη Βρετανική Διοίκηση Περιορισμένες στατιστικές (εξωτερικό εμπόριο, τιμές, γεωργική παραγωγή) 1960-1973: Πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας Τμήμα Στατιστικής και Ερευνών: 1960, δημιουργία Κυπριακής Δημοκρατίας Πρώτες Απογραφές και Έρευνες: Πληθυσμού, Γεωργίας, Επιχειρήσεων κ.α Ο περί Στατιστικής Νόμος 1968: συγκέντρωση στατιστικών αρμοδιοτήτων Επαφές με Διεθνείς Οργανισμούς, υιοθέτηση ταξινομήσεων Στατιστικού Γραφείου Ηνωμένων Εθνών Χρήση Στατιστικών για Προγράμματα Ανάπτυξης (5-ετή προγράμματα) 1974-1979: Τουρκική εισβολή, κατοχή, διαίρεση Τουρκική εισβολή (1974) και κατοχή του 37% του εδάφους της Κύπρου Περίοδος μετά την εισβολή και διαίρεση της Κύπρου (στατιστικές απωλειών) Υποβοήθηση έργου της Κυβέρνησης για ανασυγκρότηση (στατιστικές ελεύθερης Κύπρου) Στατιστική υποστήριξη των πρώτων διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού 1980-1997: Ανασυγκρότηση, Αναπτυξιακή πορεία Εισαγωγή τεχνολογίας Η/Υ στις εργασίες και έρευνες Καθιέρωση τακτικών ερευνών και βραχυπρόθεσμων δεικτών Συμμετοχή σε συνέδρια εξωτερικού (UN, FAO, ILO, ECE, κλπ) Πρώτη επαφή και επικοινωνία με Ε.Ε (Eurostat 1992-93) Ανοίγματα στην κοινωνία: ενημέρωση οργανωμένων συνόλων, συμμετοχή σε επιτροπές, συμβουλευτικές υπηρεσίες σε άλλους φορείς, εξειδικευμένες έρευνες, χρήση ΜΜΕ κλπ. 1998-2006: Ευρωπαϊκή ενσωμάτωση και εκσυγχρονισμός - 536 -
Έναρξη διαπραγματεύσεων για ένταξη στην Ε.Ε (1998) Προγράμματα εναρμόνισης μεθόδων και στοιχείων με Ε.Ε. Νέος περί Στατιστικής Νόμος (2000): Αρμοδιότητες, Αρχές λειτουργίας Στατιστικής Υπηρεσίας στο Στατιστικό Σύστημα Βελτίωση οργανωτικής δομής της Υπηρεσίας Νέες έρευνες: ευρωπαϊκές ταξινομήσεις, έρευνες νοικοκυριών για απασχόληση, ανεργία, εισοδήματα, συνθήκες διαβίωσης, σχετική φτώχεια, περιβάλλον, βραχυπρόθεσμοι δείκτες οικονομίας, δημοσιονομικά, έρευνες για χρήση Η/Υ, διάρθρωση επιχειρήσεων, επιστημονική Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D), κλπ. Αναβάθμιση ρόλου και λειτουργίας Στατιστικής Υπηρεσίας (νέες απαιτήσεις, νέες πρακτικές) Ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε, 2004 (νέες υποχρεώσεις από κανονισμούς και οδηγίες της Ε.Ε.) Συμμετοχή σε Επιτροπές και Ομάδες Εργασίας της Ε.Ε (Λουξεμβούργο και Βρυξέλλες) Συντονιστικός ρόλος Στατιστικής Υπηρεσίας για όλες τις στατιστικές που παράγονται στην Κύπρο (Κεντρική Τράπεζα, Υπουργείο Γεωργίας, Αστυνομία, Υπηρεσία Περιβάλλοντος, Πολιτική Αεροπορία κλπ.) Σύσταση Στατιστικού Συμβουλίου (εκπροσώπηση εργοδοτών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, Πανεπιστήμιο Κύπρου κ.ά.) Υιοθέτηση Κώδικα Ορθής Πρακτικής (Δεοντολογίας) για Ευρωπαϊκές Στατιστικές (επαγγελματική ανεξαρτησία, αντικειμενικότητα, αμεροληψία, στατιστικό απόρρητο, ποιότητα, επάρκεια πόρων, ορθή μεθοδολογία, προσβασιμότητα στα δεδομένα) Καταρτισμός ετήσιου και πενταετούς προγράμματος ερευνών Συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα και συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα της Κύπρου και του εξωτερικού Άμεση και τακτική επικοινωνία με όλους τους χρήστες στατιστικών Αναβάθμιση εξυπηρέτησης του πολίτη (ιστοσελίδα, οδηγός του πολίτη, αυτόματη ενημέρωση για δημοσιοποιήσεις μέσω e-mail, κέντρο εξυπηρέτησης για ευρωπαϊκές στατιστικές, εβδομαδιαίο ημερολόγιο ανακοινώσεων) 2. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Πανεπιστήμιο Κύπρου: έναρξη 1992 Σκεπτικισμός κατ αρχή για ανάπτυξη συνεργασιών Σταδιακή εξέλιξη επαφών-σχέσεων - 537 -
Εκπροσώπηση Πανεπιστημίου στο Στατιστικό Συμβούλιο Συνεργασία, περιορισμένη, σε θέματα δειγματοληπτικών μεθόδων Παροχή στοιχείων σε τακτική βάση από έρευνες της Στατιστικής Υπηρεσίας για ερευνητικούς σκοπούς και αναλύσεις από το Κέντρο Οικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου Παρουσιάσεις σε φοιτητές Μελλοντικές πιθανές συνεργασίες Πρακτική εξάσκηση φοιτητών στη Στατιστική Υπηρεσία Ανάληψη κοινών ερευνητικών προγραμμάτων Χρήση ακαδημαϊκών για ποιοτικούς ελέγχους, συμβουλευτικές υπηρεσίες σε τεχνικά θέματα Δημιουργία Κυπριακού Στατιστικού Ινστιτούτου (ΚΣΙ) Ανάπτυξη συνεργασιών και με άλλα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα της Κύπρου Δημιουργία Φόρουμ Ελλαδιτών και Κυπρίων Στατιστικών -------------------------------- Στατιστική και Κοινωνία: (Συζήτηση για τη χρήση στατιστικών) Οι στατιστικές έχουν γίνει απαραίτητο συστατικό της οποιασδήποτε κυβερνητικής πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής, αλλά και εργαλείο για χρήση από όλα τα οργανωμένα σύνολα (εργοδοτούμενοι, εργοδότες, ακαδημαϊκοί, ερευνητικά κέντρα). Επειδή η λέξη «κοινωνία» ταυτίζεται περισσότερο με τον άνθρωπο και τις ανάγκες του θα αναφέρω μερικά παραδείγματα της χρήσης στατιστικών για υποβοήθηση μελετών και για λήψη μέτρων πολιτικής προς ενίσχυση της καλύτερης διαβίωσης των πολιτών και των δράσεων τους. Τα πλείστα μέτρα και στόχοι αφορούν τις στρατηγικές κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ενσωμάτωσης: Στόχος 1. Μείωση κινδύνου σχετικής φτώχειας γενικά (κάτω από 14%) και ειδικά για άτομα 65 ετών και άνω (μείωση σε 40-45% από 50% τώρα) 2. Αντιμετώπιση υπογεννητικότητας (αύξηση γονιμότητας από 1,42 Πιθανά Μέτρα (με χρήση στατιστικών) 1.1 Αύξηση δημόσιων βοηθημάτων (ετήσια με βάση πληθωρισμό και ειδικά καλάθια κατανάλωσης) 1.2 Εισοδηματικά κριτήρια στα επιδόματα (με βάση στατιστικές για όρια φτώχειας) 1.3 Αύξηση συντάξεων 2.1 Σημαντική αύξηση επιδόματος για τρίτο παιδί - 538 -
τώρα σε 1,9-2,10) 2.2 Επιδόματα για όλες τις γεννήσεις 3. Επάρκεια ΤΚΑ για το μέλλον λόγω 3.1 Προβολές πληθυσμού για 30-50 γήρανσης πληθυσμού χρόνια. Προειδοποιήσεις στατιστικών για λήψη μέτρων (αύξηση εισφορών αύξηση απασχόλησης, αύξηση ορίου αφυπηρέτησης) 4. Ένταξη ευάλωτων ομάδων στην αγορά εργασίας 4.1 Προγράμματα εκπαίδευσης/ κατάρτισης αδρανών γυναικών, ατόμων με αναπηρία, ανέργων 5. Αύξηση απασχόλησης 5.1 Αύξηση κατώτατου μισθού (50% του εθνικού μέσου) 5.2 Μείωση χάσματος μισθών ανδρών-γυναικών 5.3 Προώθηση μερικής απασχόλησης 6. Νέοι: πρόληψη κοινωνικού αποκλεισμού 6.1 Στήριξη παιδιών με ειδικές ανάγκες 6.2 Προώθηση ψηφιακού αλφαβητισμού (τεχνολογία Η/Υ) στα σχολεία 7. Προαγωγή της υγείας 7.1 Ίδρυση Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου 7.2 Εισαγωγή Εθνικού Σχεδίου Υγείας 8. Μείωση κατανάλωσης ενέργειας 8.1 Μελέτες κυκλοφορίας οχημάτων 8.2 Ενθάρρυνση χρήσης ηλιακής ενέργειας (κίνητρα με βάση στοιχεία) Στόχος Πιθανά Μέτρα (με χρήση στατιστικών) 9. Ανάπτυξη Επιστημονικής Έρευνας 9.1 Έρευνα για σταδιοδρομία κατόχων Διδακτορικού (κάθε 2 χρόνια/ε.ε. οδηγία) 9.2 Κίνητρα σε επιχειρήσεις 10. Πολιτική για ξένους/αλλοδαπούς 10.1 Μελέτες/στατιστικές ξένων στη χώρα εργατών/ χαρακτηριστικά/σύνδεση με στατιστικές κατοίκων (εργασία, εκπαίδευση, γεννητικότητα) 12 Απριλίου, 2007 Π. Φιλιππίδης Διευθυντής Στατιστικής Υπηρεσίας - 539 -