Πιθανές Συνέπειες της Εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ στο Τομέα του FinTech Δρ Θεοδόσης Μουρούζης Εκτελεστικός Διευθυντής CIIM Λεμεσού Κρυπτολόγος, Ειδικός σε θέματα ασφάλειας πληροφοριών Ο όρος FinTech (Financial Technology) αποτελεί ένα οικοσύστημα, ή βιομηχανία, αποτελούμενο από εταιρείες, κυρίως νεοφυείς, οι οποίες χρησιμοποιούν την τεχνολογία κατά τρόπο καινοτόμο με στόχο να βελτιώσουν τον τρόπο που λειτουργούν οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα πληρωμές και μεταβιβάσεις, ελεγκτική, συμβόλαια, εφαρμογή πολιτικής, επενδύσεις, ασφάλιση, διαχείριση πλούτου και πολλά άλλα. Τα μέλη του οικοσυστήματος αυτού χρησιμοποιούν την τεχνολογία κατά τρόπο καινοτόμο και επαναστατικό και αποτελούν άμεση πρόκληση προς τις παραδοσιακές εταιρείες που δεν αξιοποιούν πλήρως τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες. Η βιομηχανία FinTech θεωρείται ως μία από τις πλέον υποσχόμενες και έχει αποδειχθεί ότι έχει την δυνατότητα να οδηγήσει σε άμεση καινοτομία, ακόμα και σε νέα παραδείγματα, όπως στις εφαρμογές στην τεχνολογία του Blockchain, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην υποδομή του Bitcoin για αποθήκευση και επεξεργασία συναλλαγών, με στόχο την αυτοματοποίηση διαδικασιών στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και να βελτιώσει την ταχύτητα των πληρωμών, καθώς και να ενισχύσει τη διαφάνεια των συναλλαγών (μέσω του distributed public ledger). Η τεχνολογία αυτής της μορφής θα μπορούσε να μειώσει το κόστος πολλών χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων κοντά στο μηδέν και ιδιαίτερα για τις μεγάλες τράπεζες οι οποίες σήμερα αντιμετωπίζουν υψηλά λειτουργικά κόστη και πολυπλοκότητες.
Η ευκαιρία για νεοφυείς εταιρείες στον τομέα του FinTech είναι τεράστια, λαμβάνοντας υπόψη πόσο διεισδυτικές και εκτεταμένες είναι οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και έτσι μπορούν να διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο στην μεταμόρφωση από μια εποχή ξεπερασμένων προτύπων, όπου οι εργασίες διεκπεραιώνονται με χάρτινο χρήμα, με ανθρώπινη διάδραση και ογκώδεις ηλεκτρονικούς υπολογιστές, σε ένα αυτοματοποιημένο τρόπο που να στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην ανεπτυγμένη ψηφιακή τεχνολογία. Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες έχουν συνειδητοποιήσει την προστιθέμενη αξία και ακριβώς για τον λόγο αυτό έχουν επενδύσει πολύ στον τομέα αυτό. Οι παγκόσμιες επενδύσεις στο χώρο του FinTech έχει αυξηθεί κατά δώδεκα φορές, από 930 εκατομμύρια δολάρια το 2008 σε πέραν των 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2014 και υπολογίζεται ότι θα προσελκύσει περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδοτήσεις μέχρι το 2017, σύμφωνα με υπολογισμούς της διαδικτυακής πύλης Statistica. Ένα πολύ καλό παράδειγμα αποτελεί η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας, η οποία έχει επενδύσει στην ανάπτυξη ενός νέου ψηφιακού κρυπτονομίσματος (cryptocurrency) με το όνομα RScoin, με στόχο να διερευνήσει τις πιθανότητες υιοθέτησης ενός ψηφιακού νομίσματος για ταχύτερες πληρωμές και για τα θέματα διαφάνειας στις συναλλαγές. Τα οικονομικά οφέλη από την βιομηχανία FinTech είναι χωρίς αμφιβολία πάρα πολλά. Οι καταλυτικές επιπτώσεις είναι οι δυνατότητες για να αρχίσει μια νέα εποχή της καινοτομίας, της δημιουργικότητας, του ανταγωνισμού, της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας, της καλύτερης εμπειρίας του πελάτη, της ομαδικής εργασίας και της ευκαιρίας να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης. Οι βελτιώσεις στις υπάρχουσες τεχνολογίες μας δίνουν τη δυνατότητα να παίρνουμε και να επεξεργαζόμαστε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο που οδηγούν σε αναλυτικά πληροφοριακά στοιχεία, συσχετισμούς και αλληλουχίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων και των στρατηγικών επιχειρηματικής ευφυΐας των οργανισμών. Οι επιχειρήσεις επωφελούνται σε μεγάλο βαθμό από τέτοιες τεχνολογίες και ιδιαίτερα οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (SMEs) των οποίων η σημασία είναι ουσιώδης για την οικονομική ανάπτυξη. Επιπρόσθετα, τέτοιες νεοφυείς εταιρείες βοηθούν τις κυβερνήσεις στο να επιλύουν προβλήματα ανεργίας αφού δημιουργούν περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης. Επιπλέον, δεν είναι πολλοί οι πόροι που χρειάζονται στα αρχικά στάδια, αφού οι μόνοι πόροι που απαιτούνται είναι στέρεες γνώσεις σχετικά με τα εργαλεία της τεχνολογίας, η κατανόηση της τεχνολογίας αιχμής, λογισμικό ανάπτυξης δεξιοτήτων, δέσμευση και να είναι κανείς σε θέση να συνεργαστεί με ανθρώπους που μοιράζονται την ίδια νοοτροπία και το πάθος για τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Σε μεταγενέστερο στάδιο, υπάρχουν πολλά διαθέσιμα σχέδια χρηματοδότησης που προσφέρονται από την ΕΕ, η οποία επενδύει πολλά στην τεχνολογία και την καινοτομία. Προς το παρόν, το Λονδίνο είναι η υψηλότερα χρηματοδοτούμενη πόλη στην ΕΕ κατά τα τελευταία δέκα χρόνια και αποστολή της ήταν να αναπτύξει το οικοσύστημα αυτό προς όφελος της ΕΕ και του κόσμου γενικότερα. Έχουν
επενδυθεί γύρω στα 1.5 δισεκατομμύρια δολάρια στο χώρο αυτό στην ΕΕ, με τις εταιρείες που εδρεύουν στο Λονδίνο να έχουν πάρει γύρω στα 540 εκατομμύρια δολάρια. Ως αποτέλεσμα αυτής της επένδυσης, είχαμε την εμφάνιση πολλών νέων εταιρειών στο Λονδίνο οι οποίες συνέβαλαν στο να βελτιωθούν πολλοί τομείς, ιδιαίτερα στη διαχείριση πληρωμών και επενδύσεων, όπως είναι οι εταιρείες TransferWise και Nutmeg. Ιδιαίτερα για το Ηνωμένο Βασίλειο, η επένδυση σε Βρετανικές νεοφυείς εταιρείες (περιλαμβανομένων και των εσωτερικών επενδύσεων) έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 14 φορές (βλέπε Γράφημα 1) σύμφωνα με την εταιρεία Accenture Plc. Αυτό αποδεικνύει ότι η κοινωνία και ο επιχειρηματικός κόσμος έχουν αναγνωρίσει την προστιθέμενη αξία από τον τομέα του Fintech. Γράφημα 1 Το Λονδίνο θεωρείται ως η πρωτεύουσα της Ευρώπης για τις νεοφυείς επιχειρήσεις, όπως η Silicon Valley για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και πολλοί Ευρωπαίοι έχουν εγκατασταθεί στο Λονδίνο για να ακολουθήσουν το επιχειρηματικό τους όνειρο και να ενταχθούν στο οικοσύστημα. Το αποτέλεσμα ήταν να καταστεί το Λονδίνο πόλος έλξης για τα καλύτερα ταλέντα της Ευρώπης και να διαθέτει μια μεγάλη δεξαμενή ανθρώπων με πολύ ψηλά προσόντα και δεξιότητες από διαφορετικές χώρες, οι οποίοι εργάζονται να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας του. Ωστόσο, τα οφέλη δεν είναι μόνο για την οικονομία αλλά και για την κοινωνία και τον κόσμο γενικά, αφού με τον τρόπο αυτό η ομαδική εργασία και η πολυπολιτισμικότητα, πάνω στα οποία έχει οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, οδηγούν στην προώθηση της ειρήνης και της ευημερίας. Στις 24 Ιουνίου 2016, στο δημοψήφισμα με το ερώτημα «Θα πρέπει το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση;» η πλειοψηφία επέλεξε να ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης. Αναμφίβολα, η επιλογή για έξοδο θα μπορούσε να έχει συνέπειες στο οικοσύστημα
του τομέα FinTech από πολλές απόψεις και πολλοί εξέχοντες Διευθύνοντες Σύμβουλοι και επιχειρηματίες έχουν εκφράσει τη βαθιά τους απογοήτευση. Λίγες μόνο ώρες μετά την απόφαση για αποχώρηση από την ΕΕ, επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα δήλωσαν, ότι η Βρετανία μόλις πέταξε τα πλεονεκτήματα που έχει δημιουργήσει στη νέα βιομηχανία με την έξοδο από την ΕΕ. Επιπλέον, ο κ. Daniel Doderlein, συνιδρυτής της AUKA, δήλωσε ότι η έξοδος από την ΕΕ θα μπορούσε να συγκριθεί με κάποιον που πυροβολεί τον εαυτό του στο πόδι όσον αφορά στο οικοσύστημα Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας. Από δικής του πλευράς, ο κ. Brett Meyers, Διευθύνων Σύμβουλος της CurrencyFair, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις μακροπρόθεσμες γεωπολιτικές συνέπειες, δήλωσε: «Είναι όπως στην περίπτωση που θα μπορούσαμε να κοιτάξουμε πίσω δέκα χρόνια, μετά που η Ευρώπη και ο κόσμος βρέθηκαν σε πόλεμο, και να αναρωτιόμαστε που πήγαν όλα στραβά... Ένα από εκείνα τα σημάδια όπου ο κόσμος είναι διχασμένος αντί να είναι ενωμένος, μια κατάσταση που πυροδοτεί άλλα πιο αρνητικά γεγονότα». Ο κ. Taavet Hinrikus, Διευθύνων Σύμβουλος και συνιδρυτής της TransferWise, δήλωσε: «Σήμερα, το Λονδίνο είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα FinTech αλλά αυτό βρίσκεται σε κίνδυνο». Πολλά άλλα διευθυντικά στελέχη στο χώρο ανέφεραν επίσης ότι μια έξοδος της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ σημαίνει ότι επιχειρήσεις μπορεί να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το Λονδίνο και να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε άλλη χώρα της ΕΕ, το πιο πιθανό στην Φρανκφούρτη, το Βερολίνο, το Δουβλίνο ή την Μάλτα. Για την Κύπρο, φαίνεται μια καλή ευκαιρία να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε να επενδύσουμε σε αυτό το χώρο, αφού η ανάπτυξη ενός τέτοιου οικοσυστήματος θα προσελκύσει κεφάλαια που μπορούν να οδηγήσουν στη βελτίωση της οικονομίας μας και να συμβάλουν στην επίλυση του μεγάλου μας προβλήματος της ανεργίας. Η Κύπρος φαίνεται ένας πραγματικά καλός τόπος για την ανάπτυξη ενός τέτοιου οικοσυστήματος, κυρίως λόγω της ασφάλειας, αφού είναι μέλος της ΕΕ, της πολιτικής σταθερότητας και του υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών William Garrity Associates, αυτό το διαζύγιο μπορεί να είναι καταστροφικό για τη βιομηχανία και να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια επενδύσεων ύψους πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων για τα επόμενα πέντε χρόνια. Φαίνεται ότι η πολλά υποσχόμενη ιστορία του Λονδίνου ως κόμβου νεοφυών εταιρειών για την ΕΕ θα μπορούσε να τερματιστεί άδοξα. Αυτή η αβεβαιότητα και η πολυπλοκότητα της αγοράς θα μπορούσαν να σκοτώσουν πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις, κυρίως λόγω των περιορισμένων πόρων που θα έχουν για να επιβιώσουν. Τα εμπορικά και κανονιστικά οφέλη που έχουν κάνει το Λονδίνο ένα κόμβο για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες θα απειληθεί μετά την έξοδο από την ΕΕ. Η ιδέα μιας Ένωσης είναι ένα άμεσο όφελος για τις νεοφυείς επιχειρήσεις, δεδομένου ότι μπορούν να εξοικονομήσουν οικονομικούς πόρους και χρόνο όταν εξασφαλίζουν άδεια σε κάποια χώρα της ΕΕ και μπορούν να εξάγουν τα προϊόντα
τους σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά ένα σχετικά εύκολο τρόπο αφού ισχύουν οι κανόνες ελεύθερης διακίνησης σε όλα τα κράτη μέλη. Μια έξοδος από την ΕΕ θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει την δεξαμενή ταλέντων του Λονδίνου, αφού θα καταστεί δυσκολότερο και ακριβότερο να προσελκυστούν, δεδομένου ότι ενδεχομένως να μην υπάρχει ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στην ΕΕ, το οποίο θα είναι ένα τεράστιο ζήτημα για τις επιχειρήσεις. Επί του παρόντος, η βιομηχανία FinTech απασχολεί 61.000 άτομα, δηλαδή το 5% του συνολικού εργατικού δυναμικού των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και ένα πολύ υψηλό ποσοστό αποτελείται από Ευρωπαίους που δεν έχουν γεννηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή την στιγμή το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μεγαλύτερος κόμβος στον τομέα του FinTech από τους αντίπαλους του στη Νέα Υόρκη, καθώς και στη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ και την Αυστραλία μαζί. Έτσι, το Λονδίνο δεν θα ωφελείται πλέον από την προσέλκυση ταλέντων, αν η ελεύθερη κυκλοφορία εντός της ΕΕ δεν θα επιτρέπεται στο μέλλον. Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου, δηλώνουν ότι μια έξοδος από την ΕΕ θα βοηθήσει στην ανάπτυξη, υιοθέτηση και χρησιμοποίηση πιο φιλικών προς την τεχνολογία κανονισμών, ειδικά διαμορφωμένων για το Ηνωμένο Βασίλειο, αποφεύγοντας τη γραφειοκρατία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, αυτό είναι μόνο ένας παράγοντας, που ακόμη και αν είναι αλήθεια, υπάρχουν πολλά περισσότερα επιχειρήματα προς την αρνητική κατεύθυνση που δείχνουν αρνητικές συνέπειες για τη βιομηχανία, και κυρίως το πρόβλημα της δεξαμενής ταλέντων. Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, η ιδέα της ΕΕ είναι μια ένωση χωρών που εργάζονται συλλογικά για την προώθηση της ειρήνης και τη δημιουργία κοινών πλαισίων για την ευημερία και την ανάπτυξη. Τέτοιες επιλογές εξόδου θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε άλλες γεωπολιτικές συνέπειες στο μέλλον και μπορεί να επηρεάσουν την παγκόσμια τάξη και τη σταθερότητα. Ο Δρ. Θεοδόσης Μουρούζης είναι ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Cyprus International Institute of Management (CIIM) στη Λεμεσό. Επίσης εργάζεται ως Λέκτορας στο CIIM, διδάσκοντας Διαχείριση Πληροφοριών. Παράλληλα είναι ενεργό μέλος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Hackerspace στη Λεμεσό.