Πεξηερόκελα. Νέεο «βνιέο» ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο ελαληίνλ ηνπ Ιξάλ. Άηππε ζπκθσλία κεηαμχ Ρσζίαο-Οπθξαλίαο γηα ην θπζηθφ αέξην

ΔΒΓΟΜΑΓΙΑΙΑ ΔΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Τεύτος LXXIX, Γεστέρα 23 Νοεμβρίοσ 2009 πληαθηηθή Οκάδα: Αιεμνπνύινπ Υξηζηίλα Αλδξνλίθνπ Μαξηέηηα Βιαζηάξεο Γηάλλεο Γξαθάηνπ Νηίλα Καινγξίδεο Γηάλλεο Κόθαιε Υξηζηίλα Κνύθε Αλαζηαζία Κνύξνπ Ιθηγέλεηα Παλαγησηίδνπ Ράληα Σαγθαιάθε Δηξήλε Καξαθαηζάλε Φσηεηλή πληνληζηήο: Γξ. Κσλζηαληίλνο Φίιεο Πεξηερόκελα Πεξηνδεία Obama ζηελ Αζία Νέεο «βνιέο» ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο ελαληίνλ ηνπ Ιξάλ Άηππε ζπκθσλία κεηαμχ Ρσζίαο-Οπθξαλίαο γηα ην θπζηθφ αέξην πλάληεζε θνξπθήο Ρσζίαο θαη ΔΔ Μαηηέο ζηελ επηθαηξφηεηα 1

Πεξηνδεία Obama ζηελ Αζία Σελ πξώηε πεξηνδεία ηνπ ζηελ αλαηνιηθή Αζία νινθιήξσζε ηελ πξνεγνύκελε εβδνκάδα ν ακεξηθαλόο πξόεδξνο Barack Obama. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνύ πνπ δηεμήρζε από ηηο 13 έσο ηηο 19 Ννεκβξίνπ, ν Ακεξηθαλόο πξόεδξνο επηζθέθζεθε ηελ Ιαπσλία, ηελ Κίλα θαη ηε Νόηηα Κνξέα θαη βξέζεθε ζηε ηγθαπνύξε γηα λα ζπκκεηάζρεη ζηε ύλνδν θνξπθήο ηνπ Φόξνπκ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο Αζίαο- Δηξεληθνύ (APEC), ζε κηα πξνζπάζεηα ελίζρπζεο ηεο ακεξηθαληθήο παξνπζίαο θαη επηξξνήο ζηελ πεξηνρή. Η ζεκαζία ηεο ζπγθεθξηκέλεο γεσγξαθηθήο πεξηνρήο είλαη κεγάιε, θαζώο αληηπξνζσπεύεη πεξηζζόηεξν από ην ήκηζπ ηεο παγθόζκηαο νηθνλνκίαο θαη ζα κπνξνύζε λα πξνζθέξεη δσηηθή ππνζηήξημε γηα ζέκαηα αζθάιεηαο ζηηο Ηλσκέλεο Πνιηηείεο, δεδνκέλνπ όηη νη νηθνλνκίεο ηεο πεξηνρήοζπκπεξηιακβαλνκέλσλ απηώλ ηεο Κίλαο, ηεο Ιλδνλεζίαο θαη ηεο Ιλδίαο- απμήζεθαλ ζηαζεξά ην ηειεπηαίν έηνο, ηελ ώξα πνπ νη νηθνλνκίεο ησλ ΗΠΑ θαη πνιιώλ επξσπατθώλ ρσξώλ, δπζθνιεύνληαλ λα αληαπεμέιζνπλ ππό ην βάξνο ηεο νηθνλνκηθήο ύθεζεο. Η ακεξηθαληθή αηδέληα πεξηειάκβαλε κηα κεγάιε γθάκα ζεκάησλ, ηα νπνία κεηαμύ άιισλ αθνξνύζαλ ζηελ νηθνλνκία, ην εκπόξην, ηελ αζθάιεηα, ην πεξηβάιινλ θαη ηελ ελέξγεηα, κε ζηόρν ηελ ελίζρπζε ηεο ακεξηθαληθήο ζπλεξγαζίαο ζηνπο ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο κε ηα αζηαηηθά θξάηε, σζηόζν ππήξμαλ από ηελ αξρή ιίγεο πξνζδνθίεο γηα ηελ επίηεπμε ζεκαληηθώλ ζπκθσληώλ, θάηη πνπ ηειηθώο επηβεβαηώζεθε, αθήλνληαο ακθηβνιίεο όζνλ αθνξά ζηελ πιήξε επηηπρία ηνπ εγρεηξήκαηνο. Πξώηνο ζηαζκόο ηνπ Ακεξηθαλνύ πξνέδξνπ ήηαλ ε Ιαπσλία, ρώξα «ζεκέιην αζθάιεηαο θαη επεκεξίαο» ζηελ Αζία όπσο επεζήκαλε, όπνπ έθζαζε ηελ Παξαζθεπή 13 Ννεκβξίνπ θαη ζπλαληήζεθε κε ηνλ νκόινγό ηνπ, Yukio Hatoyama. Ο ηειεπηαίνο, ζηελ ζπδήηεζε πνπ αθνινύζεζε ηελ επνκέλε, πνπ αθνξνύζε δεηήκαηα ζηαζεξόηεηαο ζηελ πεξηνρή ηεο Αζίαο θαη ηνπ Δηξεληθνύ θαζώο θαη ζην ππξεληθό πξόγξακκα ηεο Βόξεηαο Κνξέαο, ππνγξάκκηζε ηνπο θνηλνύο ζηόρνπο ησλ δεκνθξαηηθώλ ηνπο θνκκάησλ. Από ηελ άιιε πιεπξά, ν Barack Obama ηόληζε ηελ πξόζεζή ηνπ λα επαλελεξγνπνηήζεη ην ξόιν ηεο ρώξαο ηνπ ζηελ Αζία, επηδηώθνληαο ζπλεξγαζία ησλ αζηαηηθώλ θξαηώλ θαη θαζηζηώληαο ζαθέο όηη επηζπκεί λα απνδείμεη θαη ζην Πεθίλν πσο ε Οπάζηλγθηνλ δελ είλαη αληίπαινο αιιά ζύκκαρνο ηεο Κίλαο, ε νπνία δηαδξακαηίδεη νινέλα θαη κεγαιύηεξν ξόιν σο ππεξδύλακε ζηα παγθόζκηα πξάγκαηα. Παξάιιεια, ν Ακεξηθαλόο πξόεδξνο αλέπηπμε κηα απζηεξή ξεηνξηθή γηα ηε Βόξεηα Κνξέα, ζην δήηεκα πνπ αθνξά ζηνλ ππξεληθό ηεο εμνπιηζκό, ιέγνληαο όηη είλαη «απνιύησο δσηηθήο ζεκαζίαο» ε Βόξεηα Κνξέα -θαη ην Ιξάλ ζηε Μέζε Αλαηνιή- λα εγθαηαιείςνπλ ηηο θηινδνμίεο ηνπο γηα ππξεληθά όπια, ζύκθσλα κε ηα δηεζλή αηηήκαηα, ζεκεηώλνληαο όηη αλ ζπκβεί θάηη ηέηνην νη Βνξεηνθνξεάηεο ζα κπνξνύλ λα αλνίμνπλ κηα πόξηα ζε έλα θαιύηεξν κέιινλ. ε αληίζεηε πεξίπησζε, δεζκεύζεθε όηη ζα κείλεη ελσκέλνο κε ηνπο εηαίξνπο ηνπ (Ιαπσλία, Κίλα, Ρσζία θαη Νόηηα Κνξέα) ζηελ πξνζπάζεηα λα πείζεη ηελ Pyongyang «λα πξνρσξήζεη πξνο κηα 2

θαιύηεξε θαηεύζπλζε». Γελ βξέζεθε, πάλησο, ιύζε ζην αθαλζώδεο δήηεκα γηα ηηο ακεξηθαλν-ηαπσληθέο ζρέζεηο πνπ αθνξά ζηε δηαθνξά γηα ηα ζρέδηα κηαο λέαο ακεξηθαληθήο βάζεο ζην λεζί Okinawa, ε νπνία είρε ζπκθσλεζεί ην 2006 αιιά απνθαζίζζεθε λα εμεηαζζεί από ηε λέα θπβέξλεζε ηνπ Hatoyama, έπεηηα από αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο γηα ηελ απμεκέλε ακεξηθαληθή παξνπζία, θάηη πνπ δπζαξέζηεζε ηελ Οπάζηλγθηνλ, θαζώο πξόθεηηαη γηα πεξηνρή κεγάιεο ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο, αθνύ βξίζθεηαη θνληά ζηελ Κίλα, ηελ Σατβάλ θαη ηε Νόηηα Κνξέα. ηε ζπλέρεηα ν Ακεξηθαλόο πξόεδξνο κεηέβε ζηε ηγθαπνύξε, όπνπ ζπκκεηείρε ζηηο εξγαζίεο ηνπ Φόξνπκ γηα ηελ Οηθνλνκηθή πλεξγαζία Αζίαο- Δηξεληθνύ (ΑPEC). Δληύπσζε θαη αξλεηηθά ζρόιηα πξνθάιεζε, όκσο, ην γεγνλόο όηη βξέζεθε ζην ίδην ηξαπέδη κε ηνλ δηθηάηνξα ηεο Μηαλκάξ, θάηη πνπ νη ΗΠΑ απνθεύγνπλ εδώ θαη ρξόληα ιόγσ ηεο θαηαπάηεζεο ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ πνπ πθίζηαηαη ν πιεζπζκόο θαη ηεο ζπλερηδόκελεο θπιάθηζεο ηνπ εγέηε ηεο αληηπνιίηεπζεο θαη θαηόρνπ Νόκπει εηξήλεο San Suu Kyi. Σν ζεκαληηθόηεξν θνκκάηη ηεο πεξηνδείαο αθνξνύζε ζηελ επίζθεςε ζηελ Κίλα, ζην νπνίν αθηεξώζεθαλ πεξηζζόηεξεο κέξεο, θαη όπνπ ν Barack Obama ζπλαληήζεθε κε ηνλ νκόινγό ηνπ, Hu Jintao, θαη ηνλ πξσζππνπξγό, Wen Jiabao. ηόρνο ηεο ακεξηθαληθήο πιεπξάο ήηαλ ε δηεπζέηεζε ζεκαληηθώλ ζεκάησλ γηα ηηο ζρέζεηο κε ηελ Κίλα, νη νπνίεο ζπλνςίδνληαη ζηελ πξνζπάζεηα αληηκεηώπηζεο ελόο ζεκαληηθνύ ειιείκκαηνο ησλ ΗΠΑ κε ηελ ρώξα απηή, πνπ απνηειεί ην δεύηεξν κεγαιύηεξν εκπνξηθό ηνπο εηαίξν, λα πείζεη ην Πεθίλν αθελόο λα αλαπξνζαξκόζεη ηηο νηθνλνκηθέο πξνζπάζεηεο ζηελ εγρώξηα αγνξά θαη όρη ζηηο εμαγσγέο, όπσο ζπκβαίλεη ηώξα, θαη αθεηέξνπ λα απνδεζκεύζεη ηελ αμία ηνπ λνκίζκαηόο ηεο από ην δνιάξην. Δπηπξόζζεηα, επηδεηά θηλεδηθή βνήζεηα ζε ζέκαηα παγθόζκηαο αζθάιεηαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο αλαβίσζεο ηεο ππξεληθήο δηαπξαγκάηεπζεο κε ηε Βόξεηα Κνξέα θαη ην Ιξάλ, ελώ από ηελ εκεξήζηα δηάηαμε δελ έιεηςαλ ηα δεηήκαηα πνπ αθνξνύλ ζην πεξηβάιινλ θαη ηα αλζξώπηλα δηθαηώκαηα. Παξ όια απηά, νη ζπδεηήζεηο πνπ δηεμήρζεζαλ θεθιεηζκέλσλ ησλ ζπξώλ θαίλεηαη όηη δελ ζεκείσζαλ κεγάιε επηηπρία γηα ηηο ακεξηθαληθέο ζέζεηο. Ο Obama επηζθέθζεθε ηε αγθάε, όπνπ έρε ηελ επθαηξία λα ζπδεηήζεη κε λεαξνύο από δηάθνξα παλεπηζηεκηαθά ηδξύκαηα γηα έλα επξύ θάζκα ζεκάησλ, όπσο ε απεξηόξηζηε πξόζβαζε ζηηο πιεξνθνξίεο, δεδνκέλνπ όηη ην δηαδίθηπν ζηε ρώξα ειέγρεηαη από ην θπβεξλόλ θόκκα, ε κείσζε ηεο εθπνκπήο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη ε εθπαίδεπζε. ηε ζπλέρεηα, έπεηηα από ζπλάληεζε κε ηνλ Hu Jintao, ζε θνηλή ζπλέληεπμε Σύπνπ, ν ηειεπηαίνο δήισζε όηη νη δύν πιεπξέο έρνπλ θάλεη πξόνδν ζηνλ επαλαπξνζδηνξηζκό ησλ ζηλν-ακεξηθαληθώλ ζρέζεσλ, επαλέιαβε ηε ζεκαζία δεκηνπξγίαο ζεηηθνύ πιαηζίνπ ζπλεξγαζίαο κε ηηο ΗΠΑ θαη ππνζηήξημε όηη νη δύν εγέηεο ζπκθώλεζαλ λα εξγαζζνύλ καδί γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ πξνθιήζεσλ. πλερίδνληαο ηηο επαθέο ηνπ ζην Πεθίλν κε ηνλ πξσζππνπξγό Wen Jiabao, ν Ακεξηθαλόο πξόεδξνο θαίλεηαη λα άζθεζε πηέζεηο γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ηεο θπβέξλεζήο ηνπ, 3

δεηώληαο αιιαγέο, αθνύ ε Οπάζηλγθηνλ ζεσξεί όηη ε Κίλα θξαηά ην λόκηζκά ηεο ππνηηκεκέλν ώζηε λα έρεη πιενλέθηεκα έλαληη ησλ αληαγσληζηώλ ηεο, θάηη ην νπνίν παξακνξθώλεη ηηο ξνέο θεθαιαίσλ παγθνζκίσο. Από ηελ πιεπξά ηνπ, ν Jiabao δήισζε όηη ην Πεθίλν επηζπκεί εμηζνξξόπεζε ησλ εκπνξηθώλ ζπλαιιαγώλ κε ηηο ΗΠΑ θαη δελ επηδηώθεη λα δεκηνπξγήζεη πιεόλαζκα, εληνύηνηο δελ αλαθέξζεθε ζην δήηεκα ηεο ηζνηηκίαο δνιαξίνπ- γνπάλ. Σν ηαμίδη ηνπ Ακεξηθαλνύ πξνέδξνπ ηειείσζε ζηε Νόηηα Κνξέα, όπνπ ζπλαληήζεθε κε ηνλ νκόινγό ηνπ, Lee Myung-bak, κε ηνλ νπνίν δηεμήγαγε ζπδεηήζεηο γηα ην ππξεληθό πξόγξακκα ηεο Βόξεηαο Κνξέαο αιιά γηα ην θιέγνλ δήηεκα ηεο ζπλζήθεο ειεύζεξνπ εκπνξίνπ πνπ έρεη ππνγξαθεί ήδε από ηνλ πξνθάηνρν ηνπ ακεξηθαλνύ πξνέδξνπ, George Bush, ηνλ Ινύλην ηνπ 2007, δελ επηθπξώλεηαη, όκσο, θαζώο ν Obama δελ ζπκθσλεί πιήξσο κε ην πεξηερόκελό ηεο, κε απνηέιεζκα ηε δπζαξέζθεηα ηεο ενύι. Έπεηηα από απηή ηε ζπλάληεζε ν Obama δήισζε όηη πηζηεύεη όηη ε ζπκθσλία απηή ζα κπνξεί λα ηεζεί ζε εθαξκνγή κέζα ζην 2010. Δθηίκεζε Η επίζθεςε ηνπ Ακεξηθαλνχ πξνέδξνπ κέζα ζηνλ πξψην ρξφλν ηεο ζεηείαο ηνπ ζηελ αλαηνιηθή Αζία θαηαδεηθλχεη ηε ζεκαζία ηεο πεξηνρήο γηα ηελ ακεξηθαληθή πνιηηηθή, ηδηαίηεξα ηεο Κίλαο, ε νπνία απνηέιεζε ην επίθεληξν ηεο πεξηνδείαο. Σα απνηειέζκαηα γηα ηελ ακεξηθαληθή πιεπξά απνδείρζεθαλ ζε κεγάιν βαζκφ πεληρξά, ελψ αληίζεηα ε Κίλα επηβεβαίσζε ηελ απμαλφκελε επηξξνή ηεο φρη κφλν ζηελ Αζία αιιά παγθνζκίσο. ην δήηεκα ησλ ππξεληθψλ ε Κίλα θαιείηαη λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν θαζψο νη δχν πιεπξέο ζπκθψλεζαλ λα ζπλερίζνπλ ηελ πξνζπάζεηα λα πείζνπλ ηελ Pyongyang λα πεξηνξίζεη ηηο ππξεληθέο ηεο θηινδνμίεο. ηελ πεξίπησζε ηνπ Ιξάλ νη ΗΠΑ ρξεηάδνληαη επίζεο ηελ θηλεδηθή αξσγή, ελψ ζην δήηεκα ηεο Σατβάλ θαη ηνπ Θηβέη ν Hu Jintao θάιεζε ηηο ΗΠΑ λα ζεβαζηνχλ ηα «βαζηθά ζπκθέξνληα» ηεο Κίλαο θαη ν Obama παξαδέρζεθε φηη ην Θηβέη απνηειεί ηκήκα ηεο Κίλαο, δεηψληαο, φκσο, απφ ηνπο Κηλέδνπο λα ζπλερίζνπλ ηηο δηαπξαγκαηεπηηθέο ζπλαληήζεηο ηνπο κε ηνπο εθπξνζψπνπο ηνπ ζηβεηηαλνχ εγέηε. Γηα ηα δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα δελ ππήξμε θακία νπζηαζηηθή πξφνδνο, αθνχ ζπκθσλήζεθε νη δχν εγέηεο λα νξίζνπλ κηα εκεξνκελία κέζα ζην επφκελν έηνο γηα επαλέλαξμε ηνπ απφ θαηξφ ζηάζηκνπ δηαιφγνπ γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. Δίλαη πξνθαλέο πσο ε Ακεξηθή αληηιακβάλεηαη πιένλ ηελ χπαξμε κηαο λέαο ζειίδαοζηηο δηεζλείο ζρέζεηο, ηα απνηειέζκαηα ηεο νπνίαο δελ είλαη δπλαηφ γηα ηελ ψξα λα δηαγλσζηνχλ. Η Κίλα, ζε θάζε πεξίπησζε, απνηειεί έλα παξάδεηγκα δηαθνξεηηθφ, θαζψο θαηάθεξε λα κελ επεξεαζηεί απφ ηηο ζπλέπεηεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, απνηειψληαο έλα κνληέιν ρψξαο, ε νπνία γλσξίδεη αλάπηπμε ζηα πιαίζηα ελφο ζπγθεληξσηηθνχ θαπηηαιηζκνχ, κε δπλαηφηεηα λα θηλεί ηα λήκαηα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, θαη επηπιένλ δπλαηφηεηα λα έρεη αιιειεπίδξαζε κε πνιιέο ρψξεο. Σν λέν απηφ κνληέιν δελ έρεη ηδενινγηθφ ππφβαζξν, αιιά ηδενινγηθφ πεξίβιεκα, ψζηε λα κέλεη πηζηφ ζηηο παξαδφζεηο ηνπ θνκκνπληζκνχ, έηνηκν λα αθνινπζήζεη ηελ νδφ ηνπ 4

απνιπηαξρηζκνχ γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ εζληθνχ ζπκθέξνληνο, ππεξθαιχπηνληαο ηηο δεκνθξαηηθέο πεπνηζήζεηο, ηα αλζξψπηλα θαη πνιηηηθά δηθαηψκαηα, εθφζνλ κπνξεί λα είλαη απνηειεζκαηηθφ. Η πξφθιεζε γηα ηηο ΗΠΑ, θάησ απφ απηέο ηηο πξνυπνζέζεηο, είλαη λα αληηκεησπίζεη ηε δπλακηθή απηνχ ηνπ κνληέινπ ζε πεξίπησζε πνπ απηφ απνηειέζεη άιινζη γηα άιιεο ζπγγελείο θπβεξλήζεηο ή ρψξνπο ή αθφκε θαη πξφηππν γηα αληίζηνηρα θαζεζηψηα πνπ επηζπκνχλ ηελ πξνψζεζε ηνπ απηαξρηθνχ θαπηηαιηζκνχ πξνθεηκέλνπ λα κείλνπλ αγθηζηξσκέλεο ζηελ εμνπζία. Νέεο «βνιέο» ηεο δηεζλνύο θνηλόηεηαο ελαληίνλ ηνπ Ιξάλ ηηο 16 Ννεκβξίνπ δεκνζηεύζεθε κηα αθόκε έθζεζε ηεο Γηεζλνύο Δπηηξνπήο Αηνκηθήο Δλέξγεηαο (IAEA) κε ζέκα ην ππξεληθό πξόγξακκα ηνπ Ιξάλ. Οη παξαηεξεηέο ηεο Δπηηξνπήο έθξηλαλ πσο ε Ιζιακηθή Γεκνθξαηία πηζαλώο απνθξύπηεη ζηνηρεία ζε ζρέζε κε ηελ πξόνδν θαη εθαξκνγή ησλ ππξεληθώλ ηεο δξαζηεξηνηήησλ, θαζώο εηδνπνηήζεθαλ κε κεγάιε θαζπζηέξεζε γηα ην δεύηεξν ππξεληθό εξγνζηάζην ηεο ρώξαο ζηελ πόιε Qom. Αλ θαη δόζεθε πξόζβαζε ζηηο ππξεληθέο εγθαηαζηάζεηο ηεο Qom, νη παξαηεξεηέο θαηέιεμαλ πσο ην Ιξάλ είλαη ύπνπην θαη γηα επηπιένλ δξαζηεξηόηεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ην Ιξάλ παξαδέρζεθε ηνλ πεξαζκέλν επηέκβξην ηελ ύπαξμε ελόο επηπιένλ ππξεληθνύ εξγνζηαζίνπ, πέξαλ απηνύ ζηελ πόιε Bushehr πνπ ήηαλ ήδε γλσζηό, θαη επέηξεςε ηελ άκεζε πξόζβαζε ησλ παξαηεξεηώλ ηεο IAEA πνπ ην επηζθέθζεθαλ ηνλ Οθηώβξην. Η έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο θαηαδίθαζε κε ηνλ πην επζύ ηξόπν ηε ζηάζε ηεο ρώξαο θαη δήηεζε επηπιένλ πιεξνθνξίεο γηα ην πξόγξακκα εκπινπηηζκνύ νπξαλίνπ πνπ ιακβάλεη ρώξα ζηελ Qom. Σέινο, ππνγξακκίζηεθε πσο ε ηαθηηθή ηνπ Ιξάλ δε βνεζά ζηελ νηθνδόκεζε ζρέζεσλ ακνηβαίαο εκπηζηνζύλεο, κε απνηέιεζκα ε δηεζλήο θνηλόηεηα λα είλαη ειεύζεξε λα ιάβεη θαηά ην δνθνύλ κέηξα γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο ηξαληθήο «απζάδεηαο». Σν Ιξάλ βξέζεθε, επίζεο, ζην ζηόραζηξν ηνπ Barack Obama θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επίζθεςήο ηνπ ζηελ Αζία. ε ζπλέληεπμε Σύπνπ πνπ έδσζε ζηηο 17 Ννεκβξίνπ ζην Πεθίλν, ν Ακεξηθαλόο πξόεδξνο ηόληζε πσο ε ρώξα είλαη ππόινγε ζηε δηεζλή θνηλόηεηα γηα ηηο επηινγέο θαη ηηο πξάμεηο ηεο. Τπνγξάκκηζε πσο ην Ιξάλ ζα πξέπεη λα απνδείμεη επηηέινπο ηνπο εηξεληθνύο ζθνπνύο γηα ηνπο νπνίνπο αλαπηύζζεη ην ππξεληθό ηνπ πξόγξακκα ελώ δήισζε πσο ζε αληίζεηε πεξίπησζε ζα ππνζηεί έλα αθόκε ζύλνιν θπξώζεσλ κε απζηεξόηεξν ραξαθηήξα από απηέο πνπ ήδε ηνπ έρνπλ επηβιεζεί. Οη ελ ιόγσ δειώζεηο, θπζηθά, πξνθάιεζαλ ηε κήλε ηνπ Ιξαλνύ πξνέδξνπ, Mahmud Ahmadinejad, ν νπνίνο θαηεγόξεζε ηνλ Ακεξηθαλό νκόινγό ηνπ γηα κε ηήξεζε ησλ πξνεθινγηθώλ ηνπ δεζκεύζεσλ ζρεηηθά κε ηελ αιιαγή πνιηηηθήο απέλαληη ζην Ιξάλ. Μάιηζηα, δε δίζηαζε λα αλαθέξεη ζην εηδεζενγξαθηθό πξαθηνξείν Fars πσο «ν Obama είλαη αλίθαλνο λα πξνσζήζεη κηα νπζηαζηηθή αιιαγή ζηηο ζρέζεηο κε ην Ιξάλ, θαζώο νη ΗΠΑ δελ θαηέρνπλ πιένλ ηε ηζρπξή ζέζε πνπ είραλ παιαηόηεξα». 5

Σέινο, ην Ιξάλ βιέπεη λα θιπδσλίδνληαη θαη νη παξαδνζηαθά θηιηθέο ζρέζεηο ηνπ κε ηε Ρσζία, κεηά ηελ αλαθνίλσζή ηεο πσο αλαβάιιεηαη ε έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηνπ ππξεληθνύ εξγνζηαζίνπ ηεο Bushehr, ε θαηαζθεπή ηνπ νπνίνπ ηεινύζε ππό ηε ξσζηθή αξσγή θαη επίβιεςε. ύκθσλα κε ηελ αλαθνίλσζε ηνπ ξσζηθνύ ππνπξγείνπ ελέξγεηαο, ε θαζπζηέξεζε νθείιεηαη ζε ηερληθνύο ιόγνπο πνπ δελ επηηξέπνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ εξγνζηαζίνπ σο ην ηέινο ηνπ 2009, όπσο είρε αξρηθά πξνβιεθζεί. Δπηπιένλ, ε ξσζηθή πιεπξά θξόληηζε λα ηνλίζεη πσο δίδεηαη πξνηεξαηόηεηα ζηελ ηήξεζε ησλ θαλόλσλ αζθαιείαο θαη ζηελ πιήξε αληηκεηώπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί. Παξ όια απηά, ε Σερεξάλε ήγεηξε ζνβαξέο ακθηβνιίεο ζρεηηθά κε ηε βάζε ησλ ηζρπξηζκώλ ηεο Μόζραο, αθνύ θπβεξλεηηθνί θύθινη ηεο ρώξαο άθελαλ ππνλννύκελα γηα πνιηηηθά θξηηήξηα πνπ θξύβνληαη πίζσ από ηελ θαζπζηέξεζε ηνπ έξγνπ. Οη ίδηνη θύθινη, κάιηζηα, απέδσζαλ ζε πνιηηηθνύο ιόγνπο θαη ηελ θαζπζηέξεζε ζηελ εθαξκνγή ηνπ ζπκβνιαίνπ κεηαμύ ησλ δύν ρσξώλ γηα ηελ πξνκήζεηα ησλ ππξαύισλ S-300 πνπ έρεη ζπκθσλεζεί από ην 2005, ρσξίο, όκσο, θάπνηα πεξαηηέξσ εμέιημε. Δθηίκεζε Δίλαη γεγνλφο πσο ην Ιξάλ βξίζθεηαη ζην ζηφραζηξν ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο γηα κία αθφκε θνξά. Η «αλππφηαθηε» ζπκπεξηθνξά ηεο ρψξαο ζε ζρέζε κε ην ππξεληθφ ηεο πξφγξακκα πξνθαιεί ηελ νξγή ηεο Γχζεο πνπ βιέπεη πσο, παξά ηηο ζπλερείο πηέζεηο πνπ αζθεί, ην Ιξάλ είλαη έλαο αληίπαινο πνπ δελ θαηαζέηεη εχθνια ηα φπια κεηαθνξηθά θαη θπξηνιεθηηθά, αθνχ ε απφθηεζε ππξεληθψλ φπισλ είλαη απεπθηαία εμέιημε γηα ηε Γχζε. Οπζηαζηηθά, ε έθζεζε ηεο IAEA πξνζέθεξε ην αλαγθαίν «άιινζη» γηα λα ππξνδνηεζεί εθ λένπ ε δηαθνξά ησλ δχν πιεπξψλ, εηδηθά κεηά ηελ άξλεζε ηεο Ιζιακηθήο Γεκνθξαηίαο λα απνδερζεί ην ζρέδην ηεο Γχζεο γηα εκπινπηηζκφ ηνπ νπξαλίνπ ηνπ ζην εμσηεξηθφ. Η επηβνιή λέσλ θπξψζεσλ έλαληη ηνπ Ιξάλ είλαη πνιχ πηζαλή αιιά, πξνο ην παξφλ, θαίλεηαη πσο ν ελ ιφγσ ηξφπνο πίεζεο είλαη ν κφλνο πνπ δηαζέηεη ε Γχζε γηα λα δηαπξαγκαηεπηεί κε ην Ιξάλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ην Ιξάλ δε θαίλεηαη δηαηεζεηκέλν λα ππνρσξήζεη, αθνχ ζε θάζε επθαηξία ππεξαζπίδεη ην δηθαίσκά ηνπ ζηελ εηξεληθή ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο, κε απνηέιεζκα λα ράλεηαη θάζε δίαπινο επηθνηλσλίαο κε ηε Γχζε. Σέινο, φζνλ αθνξά ζηε ζηάζε ηεο Ρσζίαο, δελ ππάξρεη θάπνηνο πξνθαλήο ιφγνο λα ζεσξήζνπκε πσο θξχβνληαη πνιηηηθνί ιφγνη πίζσ απφ ηελ θαζπζηέξεζε ηεο εθαξκνγήο ησλ θνηλψλ ηνπο ζρεδίσλ. Η Ρσζία, κέρξη ζηηγκήο, έρεη αθνινπζήζεη αλεμάξηεηε πνιηηηθή ζην ζέκα ηνπ Ιξάλ, πξνζεγγίδνληαο ηε ρψξα ζε κηα πεξίνδν καθξάο απνκφλσζεο. Μάιηζηα, έρεη πνιιάθηο ελαληησζεί ζηελ επηβνιή πεξαηηέξσ θπξψζεσλ ζηε ρψξα απφ ην πκβνχιην Αζθαιείαο ηνπ ΟΗΔ. Παξ φια απηά, ε πάγηα πνιηηηθή ηεο Ρσζηθήο Οκνζπνλδίαο είλαη λα «δπγίδεη» πξνζεθηηθά ηηο πνιηηηθέο ηεο θηλήζεηο ψζηε λα απνθνκίζεη ηα πεξηζζφηεξα δπλαηά νθέιε. Δπνκέλσο, δελ απνθιείεηαη ε θαζπζηέξεζε εθαξκνγήο ησλ ξσζν- ηξαληθψλ ζρεδίσλ λα εληάζζεηαη ζε κηα «ζηάζε αλακνλήο» πνπ πηνζεηεί ε Ρσζία, ζέινληαο λα θαηέρεη ηελ πιήξε ειεπζεξία θηλήζεσλ ζηηο ζρέζεηο κε ηα ηξίηα θξάηε. 6

Άηππε ζπκθσλία κεηαμύ Ρσζίαο-Οπθξαλίαο γηα ην θπζηθό αέξην Σελ αλαζεώξεζε, πξνο όθεινο ηεο Οπθξαλίαο, ησλ ζπκθσληώλ γηα ην θπζηθό αέξην πνπ ππεγξάθεζαλ ζηηο αξρέο ηνπ 2009 ώζηε λα απνηξαπεί κηα λέα δηακάρε, ζπκθώλεζαλ ν Ρώζνο πξσζππνπξγόο Vladimir Putin θαη ε Οπθξαλή νκόινγνο ηνπ, Yulia Timosenko. Oη δπν πξσζππνπξγνί ζπλαληήζεθαλ ζηηο 19 Ννεκβξίνπ ζηελ νπθξαληθή πόιε ηεο Γηάιηαο, κε ζθνπό λα ζπδεηήζνπλ ηηο πξννπηηθέο ηεο νινέλα θαη πεξηζζόηεξν πξνβιεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο ηνπο ζην δήηεκα ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ. Καηά ηε δηάξθεηα θνηλήο ζπλέληεπμεο Σύπνπ πνπ δόζεθε, δηεπθξηλίζηεθε όηη ε Ρσζία απνδέρζεθε λα κεηώζεη ηηο πνζόηεηεο θπζηθνύ αεξίνπ πνπ ζα αγνξαζηνύλ από ην Κίεβν, ρσξίο λα επηβιεζνύλ θπξώζεηο, ελώ, παξάιιεια, ζα απμήζεη θαηά 60% ηα ηέιε δηέιεπζεο ηνπ ξσζηθνύ θπζηθνύ αεξίνπ από ηελ Οπθξαλία πξνο ηελ Δπξώπε γηα ην 2010. «Πεξηκέλνπκε όηη νη πξνεγνύκελεο ζπκθσλίεο ζα ηεξεζνύλ, ελώ εγγπόκαζηε πιήξε εθαξκνγή ηνπο από ηε δηθή καο πιεπξά», ππνζηήξημε ν Putin, ελώ ε Timoshenko δήισζε πσο «ε Οπθξαλία απνπιεξώλεη θαη ζα ζπλερίζεη λα απνπιεξώλεη ζηελ ώξα ηεο». Σνλ Αύγνπζην ε ΔΔ θαη ην ΓΝΣ ζπκθώλεζαλ ζηε ρνξήγεζε δαλείνπ ύςνπο 1,7 δηο δνιαξίσλ ζηελ Οπθξαλία κε ζθνπό λα δηαζθαιηζηεί ε παξνρή ηνπ ξσζηθνύ αεξίνπ ζηελ Δπξώπε αιιά ν θίλδπλνο κηαο λέαο δηέλεμεο ιόγσ ησλ ρξεώλ ηεο ρώξαο παξακέλεη νξαηόο. Ο πξσζππνπξγόο Putin είρε πξηλ από κεξηθέο εκέξεο πξνεηδνπνηήζεη όηη, εάλ ε Οπθξαλία δελ εμνθιήζεη εγθαίξσο ηα ρξέε ηεο θαη πξνζπαζήζεη μαλά λα αθαηξέζεη από ηνπο αγσγνύο ζην έδαθόο ηεο πνζόηεηεο αεξίνπ πνπ πξννξίδνληαη γηα Δπξσπαίνπο, αλαπόθεπθηα ζα κεησζεί θαη ζα ζηακαηήζεη ε παξνρή ηνπ ξσζηθνύ αεξίνπ πξνο ηελ Δ.Δ. Δπηπξόζζεηα Μόζρα θαη Βξπμέιιεο θαηέιεμαλ ζε ζπκθσλία γηα «ακνηβαία πξνεηδνπνίεζε θαη αιιεινελεκέξσζε», ζε πεξίπησζε πνπ δηακνξθσζνύλ νη όξνη κηαο λέαο «θξίζεο ηνπ αεξίνπ», όπσο ηνλ πεξαζκέλν ρεηκώλα. Σέινο, αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη ζηηο ζπλνκηιίεο γηα ην θπζηθό αέξην ελεπιάθε θαη ν πξόεδξνο ηεο Οπθξαλίαο, Viktor Yushchenko, πνπ κε επηζηνιή ηνπ ζηνλ νκόινγν ηνπ, Dmitri Medvedev, πξνκήλπζε πξνβιήκαηα ζηε κεηαθνξά ηνπ ξσζηθνύ θπζηθνύ αεξίνπ πξνο ηελ Δπξώπε κέζσ ηεο ρώξαο ηνπ, ζε πεξίπησζε κε αλαζεώξεζεο ησλ δηκεξώλ ζπκθσληώλ ηνπ πεξαζκέλνπ Ιαλνπαξίνπ. Σν Κξεκιίλν δελ θαζπζηέξεζε λα θαλεξώζεη ηε δπζαξέζθεηά ηνπ, ραξαθηεξίδνληαο ηελ επηζηνιή Yushchenko σο «πνιηηηθό εθβηαζκό» ελώ, παξάιιεια, επέθξηλε θαη ην γεγνλόο όηη ην θείκελν έγηλε γλσζηό πξώηα από ηελ αλάξηεζή ηνπ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Οπθξαλνύ πξνέδξνπ. «Γελ έρνπκε ηελ παξακηθξή επηζπκία λα εκπιαθνύκε ζηα ελδν-νπθξαληθά μεθαζαξίζκαηα», δήισζε δηπισκαηηθόο ζύκβνπινο ηνπ Ρώζνπ πξνέδξνπ, θάλνληαο ιόγν γηα απνηπρεκέλε πξνζπάζεηα λα ηξνκνθξαηεζνύλ ε Ρσζία θαη ε Δπξώπε αιιά θαη γηα «άγλνηα ησλ κεραληζκώλ ηεο ξσζν-νπθξαληθήο ζπλεξγαζίαο ζηνλ ηνκέα ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ». 7

Δθηίκεζε Δίλαη θαλεξφ φηη ε Ρσζία πξνζπαζεί λα πξνζαξκνζηεί ζηα λέα δεδνκέλα ελφςεη ησλ επηθείκελσλ πξνεδξηθψλ εθινγψλ ηνπ Ιαλνπαξίνπ ζηελ Οπθξαλία. Γελ επηζπκεί λα δηαηεξήζεη κηα αξλεηηθή ζηάζε, ε νπνία ελδέρεηαη λα πνιψζεη κέξνο ηνπ νπθξαληθνχ πιεζπζκνχ θαη λα ππξνδνηήζεη αληη-ξσζηθά αληαλαθιαζηηθά. Ο αληίθηππνο ηεο ελ ιφγσ ζπκθσλίαο ζηνπο Οπθξαλνχο ςεθνθφξνπο κπνξεί λα θαηαλνεζεί θαιχηεξα εάλ αλαινγηζηνχκε φηη ε εμαζθάιηζε ηεο ξνήο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ γηα ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο έξρεηαη ζε κηα δχζθνιε ρξνληθά πεξίνδν γηα ηε ρψξα (νη ζπλέπεηεο ηηο παγθφζκηαο νηθνλνκηθή θξίζεο έρνπλ «ιπγίζεη» ηελ νηθνλνκία ελψ ε επηδεκία ηεο λέαο γξίπεο έρεη πξνθαιέζεη ην ζάλαην ζε 300 αλζξψπνπο θαη έρεη πξνζβάιεη πεξηζζφηεξν απφ 1.3 εθαηνκκχξην Οπθξαλνχο). Αμίδεη, φκσο, λα ππνγξακκηζηεί φηη απηή ε θηιηθφηεξε ζηάζε ηεο Ρσζίαο πνπ έρεη σο ζηφρν λα ηνλψζεη ηηο θηιν-ξσζηθέο δπλάκεηο ζην εζσηεξηθφ ηεο Οπθξαλίαο, δελ έξρεηαη παξά κφλν φηαλ ν πξνεδξία ηνπ Yushchenkν θηάλεη ζην ηέινο ηεο. Με ηελ ππνγξαθή ηεο ελ ιφγσ ζπκθσλίαο είλαη γεγνλφο φηη δίλνληαη πφληνη ππέξ ηεο Timosenko αιιά, επίζεο, είλαη γεγνλφο φηη εκκέζσο θεξδίδνπλ έδαθνο θαη νη θηινξσζηθέο δπλάκεηο. Σέινο, ην γεγνλφο φηη ε ζπκθσλία ππεγξάθε απφ ηνπο δπν πξσζππνπξγνχο, ελ απνπζία ησλ πξνέδξσλ, απνηειεί ίζσο έλαλ «πξνάγγειν» λέσλ εμειίμεσλ, θαζψο θαηαδεηθλχεη φηη ε ζπλελλφεζε κεηαμχ απηψλ είλαη επθνιφηεξε θαη δελ είλαη απίζαλν ζην άκεζν κέιινλ λα βξεζνχλ νη ίδηνη ζηελ πξνεδξία ησλ ρσξψλ ηνπο. πλάληεζε θνξπθήο Ρσζίαο θαη ΔΔ ηε ηνθρόικε βξέζεθε ν Ρώζνο πξόεδξνο Dmitri Medvedev ζηηο 18 Ννεκβξίνπ κε ζθνπό λα παξαζηεί ζηελ 24 ε ζπλάληεζε θνξπθήο κεηαμύ Ρσζίαο θαη Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σελ ΔΔ εθπξνζώπεζαλ ν ζνπεδόο πξσζππνπξγόο Fredrik Reinfeldt, ν νπνίνο αζθεί ηελ πξνεδξία ηνπ Δπξσπατθνύ πκβνπιίνπ, θαζώο θαη ν πξόεδξνο ηεο Commission, Jose Barroso. Οη δπν πιεπξέο επηδηώθνπλ ζηελόηεξε ζπλεξγαζία θαη ζπλελλόεζε ζηνλ νηθνλνκηθό θαη ελεξγεηαθό ηνκέα κε ζθνπό λα απνθεπρζνύλ θαηαζηάζεηο, όπσο ε πεξπζηλή ελεξγεηαθή θξίζε. Ο Ρώζνο πξόεδξνο επαλέιαβε ηε ζέιεζε ηεο ρώξαο ηνπ γηα έληαμε ζηνλ Παγθόζκην Οξγαληζκό Δκπνξίνπ (ΠΟΔ) ην ηαρύηεξν δπλαηόλ παξά ηα κέρξη ηώξα πξνβιήκαηα. Η έληαμε ζηνλ ΠΟΔ είλαη ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο γηα ηε Ρσζία, ηε κεγαιύηεξε ρώξα εθηόο ηνπ ΠΟΔ κέρξη ηώξα, θαζώο ζεσξείηαη όηη ζα απμήζεη ηηο μέλεο επελδύζεηο ζηελ επηθξάηεηά ηεο αιιά θαη ζα δηεπθνιύλεη ηελ νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία κεηαμύ ησλ δπν πιεπξώλ. Η Ρσζία κέρξη πξόηηλνο επεδίσθε ηελ έληαμε ζηνλ ΠΟΔ από θνηλνύ κε ην Καδαθζηάλ θαη ηε Λεπθνξσζία, ρώξεο κε ηηο νπνίεο έρεη ππνγξάςεη ζπκθσλία ηεισλεηαθήο έλσζεο. Ωζηόζν, όπσο δηεπθξηλίζηεθε θαηά ηε ζπλάληεζε ε ρώξα ελδηαθέξεηαη κνλάρα γηα ηελ ηαρεία έληαμε ηεο ρσξίο όξνπο. Ωζηόζν, ε έληαμε δελ ζα γίλεη ρσξίο θόζηνο γηα ηε Ρσζία θαζώο ππνρξενύηαη λα κεηώζεη ηνπο δαζκνύο γηα 8

ηα εηζαγόκελα πξντόληα, θαζήθνλ πνπ ηεο ππελζύκηζε θαη ε Δ.Δ. Τπελζπκίδεηαη όηη ε Ρσζία ελίζρπζε ηνπο δαζκνύο επί ησλ απηνθηλήησλ κέρξη θαη 30% κε ζθνπό λα ηνλώζεη ηελ εγρώξηα νηθνλνκία ηεο, δεδνκέλνπ όηη ε δηεζλήο νηθνλνκηθή θξίζε ηελ έρεη επεξεάζεη ζνβαξόηαηα από ηελ αξρή ηνπ έηνπο. Παξόια απηά νη ρώξεο ηνπ ΠΟΔ ηνλίδνπλ όηη ε έληαμε ζα είλαη σθέιηκε καθξνπξόζεζκα γηα ηε ξσζηθή νηθνλνκία. Ρσζία θαη ΔΔ ππέγξαςαλ αθόκε κηα ζεηξά ζπκθσληώλ ζρεηηθά κε ηε δηαζπλνξηαθή ζπλεξγαζία αμίαο 437 εθαηνκκπξίσλ επξώ, ε νπνία είλαη ζπγρξεκαηνδνηνύκελε, επηβεβαηώλνληαο ηελ ζεκαληηθή νηθνλνκηθή αιιειεμάξηεζε ηνπο. Με θόλην ηελ ελεξγεηαθή θξίζε ηνπ πεξαζκέλνπ ρεηκώλα νη δπν πιεπξέο ππέγξαςαλ θαη κηα ζπκθσλία έγθαηξεο πξνεηδνπνίεζεο κε ζθνπό ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ ελεκέξσζε ζε πεξίπησζε δηαθνπήο ηεο παξνρήο θπζηθνύ αεξίνπ, πεηξειαίνπ θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Τπελζπκίδνπκε όηη νη ηεηακέλεο ζρέζεηο Οπθξαλίαο θαη Ρσζίαο θαζώο θαη νη δειώζεηο ηνπ Vladimir Putin, κε ηηο νπνίεο πξνεηδνπνηεί ηνπο Οπθξαλνύο όηη ζα δηαθόςεη ηελ παξνρή ζε πεξίπησζε πνπ δε δνζνύλ ζηε Ρσζία ηα ρξήκαηα πνπ ηεο νθείινληαη ή ζε πεξίπησζε πνπ θαηαθξαηεζεί από ηελ Οπθξαλία πνζόηεηα θπζηθνύ αεξίνπ πνπ πξννξίδεηαη γηα ηε Γπηηθή Δπξώπε, έρνπλ αλεζπρήζεη ηελ ΔΔ. ην επίθεληξν ησλ επαθώλ Ρσζίαο θαη Δπξσπατθήο Έλσζεο βξέζεθαλ θαη ηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα. Μόιηο δπν εβδνκάδεο πξηλ ηελ θξίζηκε ζύλνδν ηεο Κνπεγράγεο, ε Ρσζία δήισζε έηνηκε λα κεηώζεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ έσο θαη 25% κέρξη ην 2020, 10% πεξηζζόηεξν από όζν ήηαλ κέρξη ζήκεξα κε βάζε ην Πξσηόθνιιν ηνπ Κηόην. Η ελ ιόγσ αλαθνίλσζε ηνπ Ρώζνπ πξόεδξνπ ζεσξείηαη ηδηαίηεξα ελζαξξπληηθή, θαζώο, όπσο πνιινί ππνινγίδνπλ, ε ζύλνδνο ηεο Κνπεγράγεο ζα θαηαζηεί απνηπρεκέλε ιόγσ ηεο ακθηιεγόκελεο ζηάζεο ησλ κεγαιπηέξσλ ξππνγόλσλ ρσξώλ, ΗΠΑ θαη Κίλαο θαζώο θαη αξθεηώλ άιισλ κηθξόηεξσλ πνπ θνβνύληαη ηηο επηπηώζεηο ζηηο ηδηαίηεξα επάισηεο νηθνλνκίεο ηνπο. Δθηίκεζε Σν ζεηηθφ θιίκα πνπ επηθξάηεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλφδνπ απνηειεί κηα έθθξαζε ηεο αληίιεςεο, ηνπιάρηζηνλ κεηαμχ ησλ πςειά ηζηάκελσλ ησλ δπν πιεπξψλ, φηη ππάξρνπλ πεξηζζφηεξα ζεκεία πνπ ηηο ελψλνπλ παξά πνπ ηηο ρσξίδνπλ. Ρσζία θαη ΔΔ επηδηψθνπλ κηα ζπκβηβαζηηθή θφξκνπια πνπ ζα ηνπο επηηξέςεη λα ζπλερίζνπλ ηελ ζπλεξγαζία ηνπο ρσξίο πξνζθφκκαηα. Ο κεραληζκφο έγθαηξεο πξνεηδνπνίεζεο θηλείηαη πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε κε ζθνπφ λα κελ επαλαιεθζεί ε πεξπζηλή ελεξγεηαθή θξίζε. Βέβαηα, γηα λα θαηαζηεί κηα ηέηνηα πηζαλφηεηα αδχλαηε, ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ κέηξα κφληκνπ ραξαθηήξα κεηαμχ ησλ ζπκβαιιφκελσλ κεξψλ θαη λα ππάξμνπλ εγγπήζεηο γηα ηνλ απξφζθνπην αλεθνδηαζκφ ηεο Δπξψπεο κε θπζηθφ αέξην. Παξφια απηά, πξνθεηκέλνπ λα ππάξμεη νπζηαζηηθή πξφνδνο ζην ελ ιφγσ δήηεκα ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιεθζεί ζε απηφ θαη ε Οπθξαλία. Θα πξέπεη, ηέινο, Μφζρα θαη Κίεβν λα ζπζθίμνπλ ηηο ζρέζεηο ηνπο ψζηε ε θάζε πιεπξά λα κελ βιέπεη κε θαρππνςία ηελ άιιε 9

ζε θάζε ηεο θίλεζε. Απηφ, βέβαηα, ζα εμαξηεζεί άκεζα θαη απφ ηηο νπθξαληθέο εθινγέο ηεο 17 εο Ιαλνπαξίνπ, θαβνξί ησλ νπνίσλ είλαη, επί ηνπ παξφληνο, ν θηινξψζνο ππνςήθηνο, Viktor Yanukovych. Μαηηέο ζηελ επηθαηξόηεηα Πνιηηηθή Σηο δηκεξείο ζρέζεηο Ρσζίαο-ινβελίαο ζπλαληήζεθαλ γηα λα ζπδεηήζνπλ νη πξόεδξνη ησλ δύν ρσξώλ ζηηο 19 Ννεκβξίνπ. Καιύθζεθαλ ζέκαηα δηκεξνύο ζπλεξγαζίαο ζε δηάθνξνπο ηνκείο, ελώ έκθαζε δόζεθε ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνλ αγσγό South Stream. Αλ θαη ε ζπλάληεζε είρε αξθεηά αλεπίζεκν ραξαθηήξα, θαζώο πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ πνδνζθαηξηθνύ αγώλα κεηαμύ ησλ αληίζηνηρσλ εζληθώλ νκάδσλ, εληνύηνηο θαίλεηαη λα απνθηά ηδηαίηεξε ζπκβνιηθή ζεκαζία ελ όςεη ηεο ζπλόδνπ κεηαμύ Ρσζίαο-ΔΔ. πγθεθξηκέλα, ν ινβέλνο πξόεδξνο κεηέθεξε ηελ ζεκαζία ηεο ζπλάληεζεο θαη ζην δηεζλέο επίπεδν, ζεσξώληαο ηελ ζπγθεθξηκέλε θίλεζε από πιεπξάο Ρσζίαο σο απόδεημε ηεο βειηίσζεο ησλ ζρέζεσλ ηεο ρώξαο κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Σξηήκεξε επίζεκε επίζθεςε ζηελ Οπθξαλία πξαγκαηνπνίεζε ν Γεσξγηαλόο πξόεδξνο, Mikhail Saakashvili. Ο Saakashvili έθζαζε ζηηο 18 Ννεκβξίνπ ζην Κίεβν γηα λα παξαζηεί ζηα εγθαίληα ηεο πξώηεο γεσξγηαλήο πξεζβείαο ζηε ρώξα. Ο Γεσξγηαλόο πξόεδξνο ζπλαληήζεθε κε ηνλ νκόινγό ηνπ, Viktor Yushchenko, ελώ δηεμήγαγε επαθέο θαη κε νηθνλνκηθνύο θύθινπο ηεο ρώξαο κε ζηόρν ηε ζύζθηγμε ηνπ δηκεξνύο εκπνξίνπ. Η Ρσζία απνηειεί βαζηθό παξάγνληα ζηελ επίιπζε ηεο ζύγθξνπζεο ζηελ Τπεξδλεηζηεξία, αλαθνίλσζε ν ππνςήθηνο πξόεδξνο ηεο Μνιδαβίαο, Marian Lupu. Ο Lupu ηόληζε πσο ε εηξεληθή επίιπζε ηνπ δεηήκαηνο είλαη απαξαίηεηε γηα λα απνθεπρζεί ε δηάζπαζε ηεο ελόηεηαο ηεο ρώξαο. Τπνγξάκκηζε, επίζεο, ηνλ ζηξαηεγηθό ξόιν ηεο ζπλεξγαζίαο πνπ δηαπλέεη ηηο ζρέζεηο Ρσζίαο θαη Μνιδαβίαο, ζρνιηάδνληαο ηαπηόρξνλα ην πόζν ζεκαληηθό είλαη λα παίμεη ε ρώξα ηνπ έλαλ απμεκέλν ξόιν ζηα πιαίζηα ηεο Κνηλνπνιηηείαο Αλεμαξηήησλ Κξαηώλ γηα ηελ ζηαζεξνπνίεζε ηεο πεξηνρήο. «Αλαμηόπηζην ζπλεξγάηε» απνθαινύλ νη ΗΠΑ ηνλ πξόεδξν ηνπ Αθγαληζηάλ, Hamid Karzai. Ο ζπγθεθξηκέλνο ραξαθηεξηζκόο πξνέξρεηαη από δήισζε ηεο νκηιήηξηαο ηεο ακεξηθαληθήο Βνπιήο ησλ Αληηπξνζώπσλ Nancy Pelosi ζηηο 20 Ννεκβξίνπ. πλέπεηα ηεο θαηλνθαλνύο απηήο έιιεηςεο ηθαλνπνίεζεο ηεο Οπάζηγθηνλ πξνο ην πξόζσπν ηνπ Αθγαλνύ πξόεδξνπ είλαη 10

ε ξηδηθή κεηαβνιή ησλ δεδνκέλσλ γηα ηε ζηξαηεγηθή ζην Αθγαληζηάλ. πγθεθξηκέλα, ε ζρεδηαδόκελε απνζηνιή δεθάδσλ ρηιηάδσλ επηπιένλ ζηξαηησηώλ εθ κέξνπο ηεο εγεζίαο Obama θαίλεηαη λα επαλεμεηάδεηαη, θαζώο, ζύκθσλα κε όζα ραξαθηεξηζηηθά είπε ε Pelosi: «πσο κπνξνύκε λα δεηήζνπκε από ηνλ ακεξηθαληθό ιαό λα πιεξώζεη έλα ηόζν κεγάιν ηίκεκα ζε δσέο (...) θαη ζε δνιάξηα, εάλ δελ έρνπκε επαθέο κε έλαλ αμηόπηζην ζπλεξγάηε;». Όζν θαη αλ κηα ηόζν βαξπζήκαληε δήισζε θαίλεηαη λα πξνεμνθιεί ηελ ηειηθή απόθαζε ησλ ΗΠΑ, απηή ζα νξηζηηθνπνηεζεί κόλν κεηά ηελ πξνζεζκία ηεο 26εο Ννεκβξίνπ πνπ έρεη ζέζεη ε θπβέξλεζε Obama. Γεγνλόο είλαη πσο, αλ θαη ν ίδηνο ν Obama θαίλεηαη λα επηζπκεί λα εληζρύζεη ηνλ δηνηθεηή McChrystal κε όζεο πεξηζζόηεξεο δπλάκεηο είλαη δπλαηόλ, ώζηε λα θιείζεη ην κέησπν ησλ Taliban, νη ινηπνί Γεκνθξάηεο δηζηάδνπλ λα εγθξίλνπλ κηα ηέηνηα ελέξγεηα, αλ δελ πεηζηνύλ από κηα ηζρπξή πνιηηηθή αθγαληθή εγεζία, πνπ δελ ζα αθήζεη ηνπο ακεξηθαληθνύο πόξνπο λα μνδεπηνύλ αιόγηζηα. Άκπλα θαη Αζθάιεηα Σν ΝΑΣΟ δελ έρεη ιόγνπο λα αλεζπρεί γηα ηηο ζηξαηησηηθέο αζθήζεηο κεγάιεο θιίκαθαο πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ από θνηλνύ ηκήκαηα ησλ ξσζηθώλ θαη ησλ ιεπθνξσζηθώλ ελόπισλ δπλάκεσλ θνληά ζηα ζύλνξα Λεπθνξσζίαο-Πνισλίαο αλαθνίλσζε ηελ Σεηάξηε 18 Ννεκβξίνπ ν κόληκνο αληηπξόζσπνο ηεο Ρσζίαο ζηελ Βνξεηναηιαληηθή πκκαρία, Dmitry Rogozin. Νσξίηεξα, ν εθπξόζσπνο ηνπ ΝΑΣΟ, James Appathurai, είρε δειώζεη πσο δηάθνξνη αληηπξόζσπνη ησλ θξαηώλ-κειώλ είραλ εθθξάζεη ηηο αλεζπρίεο ηνπο γηα ηελ έθηαζε θαη ηε ζθνπηκόηεηα ησλ ελ ιόγσ αζθήζεσλ, ελώ θαη ηα πνισληθά ΜΜΔ έθαλαλ ιόγσ γηα ζελάξηα πνπ πεξηειάκβαλαλ ην ελδερόκελν ρξήζεο ππξεληθώλ όπισλ ελαληίνλ ηεο Πνισλίαο. Ο Rogozin ππνγξάκκηζε πσο νη πξνζνκνηώζεηο απηέο δηεμήρζεζαλ ζην πιαίζην ηεο άζθεζεο Zapad 2009 από ηηο 8 έσο ηηο 24 επηεκβξίνπ ζηε Λεπθνξσζία, ε νπνία είρε θαζαξά ακπληηθό ραξαθηήξα θαη γηα ηε δηεμαγσγή ηεο ην ΝΑΣΟ είρε ελεκεξσζεί εγθαίξσο. Ο επηθεθαιήο ησλ εζζνληθώλ ελόπισλ δπλάκεσλ, Ants Laaneots, δήισζε ζηηο 22 Ννεκβξίνπ πσο ζηελ πεξίπησζε πνπ ε Ρσζία πξνκεζεπηεί ηειηθά από ηε Γαιιία ην απνβαηηθό ζθάθνο ηύπνπ Mistral (βι. ζρεηηθή είδεζε ζην πξνεγνύκελν ηεύρνο ηεο «Δβδνκαδηαίαο Δπηζθόπεζεο»), ηόηε ε ρώξα ηνπ «ζα πξέπεη λα ιάβεη ηα θαηάιιεια κέηξα, εθόζνλ ην ζθάθνο ηνπνζεηεζεί ζηε Βαιηηθή». Όπσο εθηηκνύλ εηδηθνί αλαιπηέο, ε απόθηεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζθάθνπο από ην ξσζηθό λαπηηθό ζα ηνπ πξνζδώζεη ην ηαθηηθό πιενλέθηεκα ζηελ πεξηνρή ηεο Βαιηηθήο, θαζώο απνηειεί κηα πνιύ ηζρπξή κνλάδα ηθαλή λα κεηαθέξεη άξκαηα κάρεο, ειηθόπηεξα, βνεζεηηθά 11

νρήκαηα θαη πξνζσπηθό. Ωζηόζν, ζηελ πξννπηηθή ηεο αγνξάο αληηδξνύλ έληνλα νη Ρώζνη θαηαζθεπαζηέο θαη δελ ζεσξείηαη ζίγνπξε ε ηειηθή επόδσζή ηεο. Η Ρσζία ζπλερίδεη ηηο πξνζπάζεηεο γηα εθζπγρξνληζκό θαη ελίζρπζε ησλ ζηξαηεγηθώλ ππξεληθώλ δπλάκεώλ ηεο. ύκθσλα κε δειώζεηο ηνπ επηθεθαιήο ησλ ξσζηθώλ ζηξαηεγηθώλ ππξαπιηθώλ δπλάκεσλ, ζηξαηεγνύ Andrei Shvaichenko, νη ρεξζαίεο ζηξαηεγηθέο δπλάκεηο ζα εληζρπζνύλ κε ηελ πξνζζήθε ζπζηνηρηώλ ησλ θηλεηώλ ππξαπιηθώλ ζπζηεκάησλ Topol-M κέρξη ην ηέινο ηνπ 2009. Σα ππξαπιηθά ζπζηήκαηα Topol-M δηαζέηνπλ βειελεθέο 11.000 ρηιηνκέηξσλ θαη αληηπξνζσπεύνπλ κηα λέα γεληά ππξαύισλ κε θύξην ραξαθηεξηζηηθό ηελ επειημία θαη ηελ ελζσκάησζε δηάθνξσλ ηερλνινγηθώλ θαηλνηνκηώλ. Πνισλία, Ληζνπαλία θαη Οπθξαλία ζθνπεύνπλ ζηε δεκηνπξγία θνηλώλ ζηξαηησηηθώλ κνλάδσλ, όπσο αλαθνηλώζεθε ζηηο 19 Ννεκβξίνπ. Η ζπκθσλία απηή είλαη αλνηρηή θαη ζε άιιεο ρώξεο, νη νπνίεο κπνξνύλ λα πξνζζέζνπλ δηθέο ηνπο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο ζηνλ θνηλό απηό «ζηξαηό» ησλ ηξηώλ πξώελ νβηεηηθώλ ρσξώλ. Η θίλεζε απηή, σζηόζν, δελ αλακέλεηαη λα βνεζήζεη ηπρόλ ππνςεθηόηεηα ηεο Οπθξαλίαο γηα έληαμε ζην ΝΑΣΟ, θαζώο ε ζηάζε ηεο Γεξκαλίαο, ηεο Ιηαιίαο θαη άιισλ ρσξώλ είλαη πιήξσο αξλεηηθή. Οηθνλνκία Αλαδηνξγάλσζε ηεο ξσζηθήο νηθνλνκίαο αλαθνίλσζε ν Ρώζνο πξσζππνπξγόο, Vladimir Putin. ε νκηιία ηνπ ζηηο 21 Ννεκβξίνπ δήισζε όηη ξσζηθέο εηαηξείεο ζα δηθαηνύληαη δάλεηα ύςνπο έσο θαη 500 δηζεθαηνκκπξίσλ ξνπβιίσλ (πεξίπνπ 17 δηο δνιάξηα) κέζα ζην 2010, εγγπεκέλα από ην θξάηνο. Δπηπξόζζεηα, αλαθνίλσζε πξόγξακκα ελίζρπζεο ησλ ζπληάμεσλ πεξίπνπ θαηά 46%. Δπηπιένλ, ηόληζε ηελ αλάγθε θαηαπνιέκεζεο ηνπ πιεζσξηζκνύ, ν νπνίνο πέξπζη άγγημε ην 13,3%. ύκθσλα κε ηνλ Putin, αθόκα θαη πιεζσξηζκόο ηεο ηάμεσο ηνπ 9 ή 10% είλαη απαξάδεθηνο θαη γηα απηό ην ιόγν ζθνπεύεη λα πηέζεη γηα ηε ιήςε απζηεξώλ απνπιεζσξηζηηθώλ κέηξσλ. Σέινο, θαίλεηαη πσο ζα απμεζνύλ νη ακπληηθέο δαπάλεο ηεο ρώξαο ζε κία πξνζπάζεηα εθζπγρξνληζκνύ ηεο ζηξαηησηηθήο βηνκεραλίαο. Πξώηε ζηε ιίζηα ησλ ρσξώλ κε ην κεγαιύηεξν νηθνλνκηθό έγθιεκα έξρεηαη ε Ρσζία, ζύκθσλα κε έξεπλα πνπ δηελέξγεζε ε PricewaterhouseCoopers(PwC) ζε πάλσ από 3.000 επηρεηξήζεηο ζε 54 ρώξεο. πγθεθξηκέλα, από ηηο 86 ξσζηθέο επηρεηξήζεηο πνπ έιαβαλ κέξνο ζηελ έξεπλα, νη 61 παξαδέρηεθαλ ηελ εκπινθή ηνπο ζε ππνζέζεηο νηθνλνκηθνύ εγθιήκαηνο ηνλ ηειεπηαίν ρξόλν. ύκθσλα κε ηελ έξεπλα, ηα κεγαιύηεξα πξνβιήκαηα ζηε ξσζηθή νηθνλνκία είλαη ε δηαθζνξά θαη ε δσξνδνθία, ελώ ε 12

νηθνλνκηθή θξίζε δεκηνπξγεί πξνζνδνθόξν έδαθνο γηα αύμεζε ησλ θηλδύλσλ νηθνλνκηθνύ εγθιήκαηνο. Πξόθεηηαη γηα ηελ πέκπηε θαηά ζεηξά έξεπλα ηεο PwC γηα ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα θαη αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ήηαλ αλώλπκε θαη δελ έγηλε αλαθνξά ζε θακία επηρείξεζε. Κάκςε θαηά 48% ζεκείσζαλ νη άκεζεο μέλεο επελδύζεηο ζηε Ρσζία ηνπο πξώηνπο ελλέα κήλεο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο, ζύκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ζηαηηζηηθήο ππεξεζίαο ηεο ρώξαο, Rosstat. Δηδηθόηεξα, νη άκεζεο μέλεο επελδύζεηο αλήιζαλ ζε 9,98 δηο δνιάξηα, θαζώο ε παγθόζκηα νηθνλνκηθή ύθεζε έρεη νδεγήζεη ηνπο μέλνπο επελδπηέο ζηελ απόζπξζε θεθαιαίσλ από ηε ξσζηθή νηθνλνκία θαη ζηελ αλαδήηεζε αζθαιέζηεξσλ ηνπνζεζηώλ. Σν 6ν Πεξηθεξεηαθό Οηθνλνκηθό Φόξνπκ Ννηηαλαηνιηθήο Δπξώπεο δηεμήρζε ζηηο 19 θαη 20 Ννεκβξίνπ ζην αξάγηεβν, ππό ηελ αηγίδα ηεο πξνεδξίαο ηεο Βνζλίαο- Δξδεγνβίλεο κε ηελ ζπκκεηνρή αξρεγώλ θξαηώλ ηεο πεξηνρήο. Σν θεληξηθό ζέκα ηνπ Φόξνπκ ήηαλ ε αληαγσληζηηθόηεηα ησλ νηθνλνκηώλ ζηελ πνξεία πξνο ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζε ζπλζήθεο παγθόζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ελώ εθηόο από ηνπο εγέηεο ησλ θξαηώλ παξεπξέζεθαλ θαη θπβεξλεηηθνί αμησκαηνύρνη, αθαδεκατθνί θαη εθπξόζσπνη ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ ρσξώλ ηεο Ννηηαλαηνιηθήο Δπξώπεο. Άλνδν ηεο ηάμεο ηνπ 30% κε 40% αλακέλεηαη λα θαηαγξάςνπλ κέζα ζηα επόκελα ηέζζεξα ρξόληα νη κεηνρέο ζηα ρξεκαηηζηήξηα ηεο Βξαδηιίαο, ηεο Ρσζίαο, ηεο Ιλδίαο θαη ηεο Κίλαο ( ρώξεο γλσζηέο σο BRIC), ζύκθσλα κε εθηηκήζεηο ηεο εηαηξίαο δηαρείξηζεο θεθαιαίσλ Templeton Asset Management. Οη ηέζζεξηο απηέο αλαδπόκελεο αγνξέο ζεκεηώλνπλ ηελ πςειόηεξε αλάπηπμε θαη ηα ρακειόηεξα δεκόζηα ρξέε εληζρύνληαο ηα εηαηξηθά θέξδε, ηόληζε ν πξόεδξνο ηεο Templeton, Mark Mobius, ζην ακεξηθάληθν δίθηπν Bloomberg. Δμάιινπ, ηνλ ηειεπηαίν ρξόλν ν ρξεκαηηζηεξηαθόο δείθηεο ηεο Ρσζίαο RTS θαηέγξαςε αύμεζε θαηά 135% θαη νη αληίζηνηρνη δείθηεο ησλ άιισλ ηξηώλ ρσξώλ ηεο νκάδαο BRIC απμήζεθαλ πεξηζζόηεξν από 75%. Δλέξγεηα ηελ αλαζεώξεζε ηεο εθηίκεζεο ηεο γηα ηελ παξαγσγή θπζηθνύ αεξίνπ ην 2010, πξνρώξεζε ν ξσζηθόο θνινζζόο Gazprom. Η εηαηξία ζρεδηάδεη λα εμνξύμεη ην λέν έηνο 530 δηο θπβηθά κέηξα θπζηθνύ αεξίνπ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί, όκσο, όηη ν όγθνο απηόο είλαη κηθξόηεξνο ηεο πξνεγνύκελεο επίζεκεο εθηίκεζεο ηεο εηαηξίαο, ε νπνία έθαλε ιόγν γηα παξαγσγή ύςνπο πεξίπνπ 550 δηο θπβηθώλ κέηξσλ ελώ ππεξβαίλεη ηελ εθηίκεζε ζηελ νπνία πξνέβε ηνλ πξνεγνύκελν κήλα ν αλαπιεξσηήο δηεπζύλσλ ζύκβνπινο ηεο Gazprom, Alexander Annanenkov, όηη ε παξαγσγή ηεο εηαηξίαο αλακέλεηαη 13

λα αλέιζεη θέηνο ζε 450-490 δηζεθαηνκκύξηα θπβηθά κέηξα θαη ηνπ ρξόλνπ ζηα πεξίπνπ 520 δηζεθαηνκκύξηα θπβηθά κέηξα. ηελ επίζεκε αλαθνίλσζή ηεο, ε ξσζηθή εηαηξία απέδσζε ηελ πξνο ηα θάησ αλαζεώξεζε ηεο εθηίκεζεο ηνπ δηεπζύλσλ ζπκβνύινπ γηα ην 2010 «ζηελ θάκςε ηεο δήηεζεο γηα θπζηθό αέξην ζηελ εγρώξηα θαη ηηο δηεζλείο αγνξέο θπζηθνύ αεξίνπ», ιόγσ ηεο δηεζλνύο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο. Η Σνπξθία είλαη απνθαζηζκέλε λα πξνρσξήζεη ζηελ θαηαζθεπή ππξεληθνύ ζηαζκνύ θαη πξόθεηηαη λα ζέζεη ζε εθαξκνγή έλα λέν ζρέδην ζε αληηθαηάζηαζε ηνπ πξώηνπ, κεηά ηε καηαίσζε ηεο πξόζθιεζεο ππνβνιήο πξνζθνξώλ γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ, δήισζε ην άββαην 21 Ννέκβξε ν ππνπξγόο Δλέξγεηαο, Taner Yildiz. Η Σνπξθία αλαθνίλσζε ηελ πξνεγνύκελε εκέξα όηη αθύξσζε ην δηαγσληζκό ηνπ 2008 πνπ έδηλε ζε ξσζηθή θνηλνπξαμία ην δηθαίσκα θαηαζθεπήο ηνπ έξγνπ κεηά ηελ έλζηαζε αλώηαηνπ δηνηθεηηθνύ δηθαζηεξίνπ ηεο ρώξαο. Η θνηλνπξαμία, πνπ εγείηαη νπζηαζηηθά από ηελ Atomstroyexport, ήηαλ ν κόλνο ππνςήθηνο γηα ηελ θαηαζθεπή ηεζζάξσλ ππξεληθώλ αληηδξαζηήξσλ ζηελ πόιε Akkuyu θαη πξνζέθεξε πςειόηεξεο ηηκέο από ηηο επηθξαηνύζεο ζηελ αγνξά γηα ηελ παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζην ηνπξθηθό δίθηπν. Αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη ε Σνπξθία ζρεδηάδεη λα θαηαζθεπάζεη ηξεηο ππξεληθνύο ζηαζκνύο γηα λα εμαζθαιίζεη ηελ παξνρή ελέξγεηαο ζηε ρώξα, κεηώλνληαο παξάιιεια ηελ εμάξηεζε ηεο από μέλεο πεγέο. Σελ ζπκθσλία γηα ηε ζπκκεηνρή ηεο ζην έξγν θαηαζθεπήο ηνπ αγσγνύ θπζηθνύ αεξίνπ South Stream ππέγξαςε θαη ε ινβελία. Ο ξώζνο ππνπξγόο Δλέξγεηαο, Sergei Shmatko, ππέγξαςε ηελ ελ ιόγσ ζπκθσλία κε ην ινβέλν νκόινγό ηνπ, Matej Lahovnik, θαηά ηε δηάξθεηα ζύζθεςεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην ζαββαηνθύξηαθν 14-15 Ννεκβξίνπ. Η ινβελία απνηειεί ηελ πέκπηε ρώξα πνπ ππνγξάθεη ζπκθσλία κε ηε Ρσζία γηα ζπκκεηνρή ζην South Stream, ν νπνίνο παξαθάκπηεη ηελ Οπθξαλία θαη δηέξρεηαη κέζσ Βνπιγαξίαο, εξβίαο, Οπγγαξίαο, Διιάδαο, ινβελίαο, θαηαιήγνληαο ζηελ Ιηαιία. Η έλαξμε ησλ εξγαζηώλ θαηαζθεπήο ηνπ South Stream έρεη πξνγξακκαηηζηεί επηζήκσο γηα ην 2013, ελώ ε ρσξεηηθόηεηα ηνπ αγσγνύ ζα κπνξνύζε λα θζάζεη ηα 63 δηζεθαηνκκύξηα θπβηθά κέηξα εηεζίσο. Σν ελδερόκελν λα πνπιήζεη ην θπζηθό αέξην πνπ παξάγεη ζηελ Αζία θαη όρη ζηελ Δπξώπε, ζε πεξίπησζε πνπ θαζπζηεξήζεη ε θαηαζθεπή ησλ αγσγώλ ηόληζε ην Καδαθζηάλ, ζύκθσλα κε ην εηδεζενγξαθηθό πξαθηνξείν Bloomberg. Ο αληηπξόεδξνο ηεο θξαηηθήο εηαηξίαο πεηξειαίνπ ηνπ Καδαθζηάλ, Elshad Nassirov, δήισζε όηη εάλ ε Δπξώπε θαζπζηεξήζεη λα ιάβεη κηα θνηλή απόθαζε, ηόηε όιν ην θπζηθό αέξην ηεο Καζπίαο πνπ εθκεηαιιεύεηαη ην Αδεξκπατηδάλ ζα πάεη αλαγθαζηηθά ζηελ Αζία, πξνζζέηνληαο, κάιηζηα, όηη ε θαηάζηαζε είλαη πνιύ πην ζνβαξή απ όηη θαίλεηαη. 14

ε επραξηζηίεο πξνο ηε νπεδία πξνέβε ν Ρώζνο πξόεδξνο, Dmitry Medvedev, ζηηο 18 Ννεκβξίνπ, θαζόηη ε ηειεπηαία ελέθξηλε ηελ θαηαζθεπή ηκήκαηνο ηνπ αγσγνύ θπζηθνύ αεξίνπ Nord Stream πνπ ζα δηαζρίδεη ηελ νηθνλνκηθή ηεο δώλε ζηε Βαιηηθή. «Δθηηκνύκε ηελ απόθαζε πνπ ειήθζε από ηελ θπβέξλεζε ηεο νπεδίαο κεηά από ζνβαξή κειέηε θαη ζπδεηήζεηο» δήισζε ν Ρώζνο πξόεδξνο ύζηεξα από ζπλνκηιία πνπ είρε κε ηνλ νπεδό πξσζππνπξγό, Fredrik Reinfeldt. ύκθσλα κε αλαθνίλσζε πνπ αλαξηήζεθε ζην επίζεκν site ηεο Gazprom, ζηηο 17 Ννεκβξίνπ ε εηαηξία θαη ε ζεξβηθή Srbijagas ππέγξαςαλ ζπκθσλία γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ αγσγνύ South Stream ζηε Βέξλε ηεο Διβεηίαο. ηε θαηνρή ηνπ ξσζηθνύ θνινζζνύ ζα πεξάζεη ην 51% ηνπ κεξηδίνπ ηεο South Stream Serbia AG joint engineering company (JEC) ελώ ε θξαηηθή ζεξβηθή εηαηξεία ζα δηαηεξήζεη ην 49%. Πεξηβάιινλ Πνιιά δηζεθαηνκκύξηα ξνύβιηα ράλνληαη εηεζίσο ζηε Ρσζία γηα ηνλ έιεγρν ηνπ κε ζηαζεξνύ παγσκέλνπ εδάθνπο θαηά ηελ εμόξπμε θαη άληιεζε πεηξειαίνπ θαη θπζηθνύ αεξίνπ ιόγσ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο αλαθέξεη έθζεζε ηεο Greenpeace, πνπ δεκνζηεύηεθε ζηηο 20 Ννεκβξίνπ. Κάζε ρξόλν, κόλν γηα ηελ πεξηνρή ηεο δπηηθήο ηβεξίαο, ε ελεξγεηαθή βηνκεραλία ηεο ρώξαο ζπαηαιά πεξί ηα 55 δηο ξνύβιηα (1,9 δηο δνιάξηα) γηα ηνλ απνθαηάζηαζε θαη επηζθεπή ησλ ππνδνκώλ θαη ησλ αγσγώλ πεηξειαίνπ θαη θπζηθνύ αεξίνπ πνπ πξνθαιείηαη από ην ιηώζηκν θαη ηελ απνζηαζεξνπνίεζε ηνπ κέρξη πξνζθάησο παγσκέλνπ εδάθνπο (γλσζηνύ θαη σο permafrost). Η άλνδνο ηεο κέζεο εηήζηαο παγθόζκηαο ζεξκνθξαζίαο νδήγεζε ζε ηαρύηεξν ιηώζηκν ηεο θξνύζηαο πάγνπ πνπ βξίζθεηαη πάλσ ζην έδαθνο (δει. ηνπ permafrost), πνπ κόλν ζηελ ηβεξία ηζνδπλακεί κε ην 60% ηνπ εδάθνπο ηεο πεξηνρήο, έθηαζε πνπ πεξηιακβάλεη πάλσ από 20 ξσζηθέο πόιεηο θαη κεξηθέο εθαηνληάδεο ρηιηάδεο πιεζπζκό. Η έθζεζή απηή ηεο Greenpeace δεκηνπξγήζεθε ζε ζπλεξγαζία κε εηδηθνύο εθ ησλ κεγαιπηέξσλ ελεξγεηαθώλ βηνκεραληώλ ηεο ρώξαο, όπσο ν θξαηηθόο γίγαληαο θπζηθνύ αεξίνπ Gazprom αιιά θαη εθ ησλ ζπνπδαηόηεξσλ εξεπλεηηθώλ θέληξσλ ηεο ρώξαο, όπσο State Hydrological Institute ηεο Αγίαο Πεηξνύπνιεο, νη νπνίνη ηνλίδνπλ όηη δελ είλαη κόλν δήηεκα επηπιένλ επελδύζεσλ από ηελ κεξηά ησλ ελεξγεηαθώλ επηρεηξήζεσλ ηεο ρώξαο, αιιά ην ζπλνιηθό ιηώζηκν ηνπ permafrost ζηελ ρώξα κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη θαη άιια δεηήκαηα, όπσο κείσζε ησλ αθηνγξακκώλ ηεο ρώξαο αιιά θαη απειεπζέξσζε ζηελ αηκόζθαηξα ησλ ηεξάζηησλ πνζνηήησλ κεζαλίνπ θαη δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα πνπ γηα πνιινύο αηώλεο ήηαλ εγθισβηζκέλεο θάησ από ηηο πνιιαπιέο 15

ζηξώζεηο πάγνπ ηεο ρώξαο, θάηη πνπ ζα επηηείλεη ην πξόβιεκα ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη ηεο αληηκεηώπηζήο ηεο. Αλ θαη ν Ρώζνο πξόεδξνο, Dmitry Medvedev, ηεξεί ζηγή ηρζύνο γηα ην ζέκα, ν επηθεθαιήο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, Jose Barroso, δηαβεβαηώλεη γηα ηε ζεκαληηθή πξόνδν πνπ έρεη επηηεπρζεί γηα ηελ πεξαηηέξσ κείσζε ησλ ξσζηθώλ εθπνκπώλ ξύπσλ θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ επξσ-ξσζηθώλ ζπλνκηιηώλ. Μάιηζηα, ζύκθσλα, κε ηζύλνληεο ηεο Δ.Δ., ε Ρσζία θαίλεηαη έηνηκε λα κεηώζεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ 20-25% κέρξη ην 2020 (ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ 1990), ζηόρνο απμεκέλνο θαηά 15% από ηηο πξνεγνύκελεο επηδηώμεηο ηεο ρώξαο. Αλ όλησο ζηελ Κνπεγράγε ε Ρσζία ζπκθσλήζεη λα κεηώζεη ηηο εθπνκπέο ηεο ηόζν πνιύ, απηό ζεκαίλεη όηη ελαξκνλίδεηαη πιήξσο κε ηηο αληίζηνηρεο επηδηώμεηο θαη δεζκεύζεηο πνπ έρεη αλαιάβεη ε Δ.Δ. (ε ηειεπηαία έρεη δεζκεπζεί λα κεηώζεη ηηο εθπνκπέο ηεο θαηά 20% κέρξη ην 2020 θαη κέρξη 30% αλ επηηεπρζεί αληίζηνηρε δηεζλήο ζπκθσλία), αιιά θαη όηη εγείηαη πιένλ ησλ ζπλνκηιηώλ, έρνληαο άιιν δηαπξαγκαηεπηηθό αέξα ζε ζρέζε κε ηνπο θπξηόηεξνπο νηθνλνκηθνύο αληαγσληζηέο ηεο, ΗΠΑ θαη Κίλα. Υσξίο ηελ παξνπζία δεκνζηνγξάθσλ θαη παξαηεξεηώλ, αιιά κε ηα απζηεξόηεξα πεξηβαιινληηθά πξόηππα ζα πξαγκαηνπνηεζεί ν θαζαξηζκόο ηεο επηθάλεηαο ηνπ ππνζαιάζζηνπ εδάθνπο ηνπ Κόιπνπ ηεο Φηιαλδίαο πξνθεηκέλνπ λα θαηαζθεπαζηεί ν αγσγόο θπζηθνύ αεξίνπ Nord Stream κεηαμύ Ρσζίαο θαη Δπξώπεο. Η όιε δηαδηθαζία θξίλεηαη σο απόξξεηε θαη ζα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηελ κέγηζηε δπλαηή αζθάιεηα γηα αλζξώπνπο θαη πεξηβάιινλ, αθνύ ζα ρξεζηκνπνηεζνύλ ηνπιάρηζηνλ 28 ζπζηήκαηα εηδηθώλ ππξνκαρηθώλ κεραληζκώλ. Σα πξνβιήκαηα γίλνληαη αθόκα εληνλόηεξα αλ ιεθζεί ππόςε όηη ππάξρνπλ ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή λάξθεο πνπ δελ έρνπλ εθξαγεί αθόκε, σο απόξξνηα ησλ δύν Παγθνζκίσλ Πνιέκσλ. Οη κεραληθνί ηνπ έξγνπ ζπληζηνύλ ηελ πξαγκαηνπνίεζε εθηεηακέλσλ πεξηβαιινληηθώλ εξεπλώλ κε ηηο αξρέο ησλ ζπκκεηερόλησλ θξαηώλ γηα λα απνζνβεζνύλ όινη νη πηζαλνί θίλδπλνη. Σελ ίδηα ζηηγκή, ν επηθεθαιήο ηεο αληηπξνζσπείαο ηεο Δ.Δ. γηα ηνλ Nord Stream, Sebastian Saas, δειώλεη ηελ ζηαζεξή πξνζήισζε ηεο Κνηλόηεηαο ζηελ εθπιήξσζε ησλ πεξηβαιινληηθώλ ζπληζησζώλ ηνπ έξγνπ, ην νπνίν ζα πξέπεη λα πξνζαξκόδεηαη ζηελ αλάγθε ηεο πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο θαη όρη λα γίλεηαη ην αληίζεην. Πξνο ηνύην, ε Δ.Δ. πξαγκαηνπνίεζε 16 πνιπκεξείο ζπλαληήζεηο, ελώ έρεη επελδύζεη ήδε πεξηζζόηεξα από 100 εθαηνκκύξηα επξώ γηα ηελ δηελέξγεηα ηεο πην νινθιεξσκέλεο πεξηβαιινληηθήο έξεπλαο πνπ έρεη γίλεη πνηέ γηα ηελ Βαιηηθή Θάιαζζα. Αμίδεη, ηέινο, λα ζεκεησζεί πσο ηελ όιε επηρείξεζε ζα επηβιέπνπλ πάλσ από 100 εηδηθνί πεξηβαιινληνιόγνη. 500 ηόλνη ηδηαίηεξα ηνμηθώλ νπζηώλ ζπγθεληξώζεθαλ ζηηο 18 Ννεκβξίνπ από ηελ Οπθξαλία ζηε Ρσζία πξνθεηκέλνπ λα απνηεζνύλ κε πςειόηεξα πξόηππα αζθάιεηαο θαη πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο. Η ζπγθέληξσζε ησλ 16

επηθίλδπλσλ ηνμηθώλ είλαη κέξνο ελόο γεληθόηεξνπ ζρεδίνπ πνπ ζπλδηνξγαλώλνπλ ν ΟΑΔ θαη ε νπθξαληθή θπβέξλεζε γηα ηελ κεηαθνξά ζε πξώηε θάζε πεξί ησλ 3.168 ηόλσλ ηεο επηθίλδπλεο νπζίαο melange, ελόο ηδηαίηεξα ηνμηθνύ θαύζηκνπ πιηθνύ πνπ ρξεζηκνπνηνύηαλ επί ζνβηεηηθήο επνρήο γηα ηελ δεκηνπξγία ξνπθεηώλ κηθξνύ θαη κεζαίνπ βειελεθνύο, κε απώηεξν ζηόρν λα κεηαθεξζνύλ θαη νη 16.000 ηόλνη απηνύ ηνπ πιηθνύ πνπ απνκέλνπλ ζηελ ρώξα. Δίλαη ην πξώην ηέηνην ζρέδην πνπ εθαξκόδεηαη κεηαμύ ησλ δύν ρσξώλ κε ηνλ ΟΑΔ λα είλαη ν κεγαιύηεξνο ρξεκαηνδόηεο, θαη ζα βνεζήζεη λα ειαρηζηνπνηεζνύλ νη θίλδπλνη πνπ ππάξρνπλ από ηελ παξακνλή ηνπ ηόζν γηα ηνπο αλζξώπνπο όζν γεληθόηεξα γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηα νηθνζπζηήκαηα, αθνύ κόλν κηα κηθξή δηαξξνή απηνύ ηνπ κίγκαηνο κπνξεί λα κνιύλεη άκεζα κε ξαδηελέξγεηα κηα πεξηνρή 2 ρηιηνκέηξσλ ελώ λα εγείξεη πξνβιήκαηα ξαδηελεξγνύο κόιπλζεο ζε κηα αθηίλα 25 ρηιηνκέηξσλ. Δηδηθά ηξέλα ζα κεηαθέξνπλ ηα ελ ιόγσ θνξηία ζηελ ξσζηθή ελδνρώξα, όπνπ εμεηδηθεπκέλα εξγνζηάζηα ζα δηαρσξίδνπλ ηηο επηθίλδπλεο νπζίεο θαη ηηο ππόινηπεο ζα ηηο αλαθπθιώλνπλ δεκηνπξγώληαο πξντόληα εκπνξηθήο εθκεηάιιεπζεο. Όια ηα ζηάδηα κεηαθνξάο θαη επεμεξγαζίαο είλαη ππό ηελ επίβιεςε ηνπ ΟΑΔ, ελώ ζηελ ρξεκαηνδόηεζε ηνπιάρηζηνλ ηεο 1 εο θάζεο ηνπ έξγνπ ζπκκεηέρνπλ Σζερία, Γαλία, Φηιαλδία, Ννξβεγία, Ιζπαλία, Πνισλία, νπεδία θαζώο θαη ε Οπθξαλία. 17