Η έκφραση του γενετικού υλικού των ευκαρυωτικών οργανισμών Βέλτιστο Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Βιολογία Δημιουργός: ΙΩΑΝΝΑ ΤΖΙΟΥΦΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Σημείωση Το παρόν έγγραφο αποτελεί προϊόν αυτόματης δημιουργίας και εκτύπωσης του Ψηφιακού Διδακτικού Σεναρίου με Τίτλο: «Η έκφραση του γενετικού υλικού των ευκαρυωτικών οργανισμών». Δημιουργήθηκε στις 17/01/2017 15:30:42 και έχει υποστηρικτικό ρόλο στο έργο του εκπαιδευτικού. Δεν αντικαθιστά το Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο, το οποίο περιέχει όλο το Διαδραστικό Περιεχόμενο και αξιοποιεί τις ψηφιακές δυνατότητες της Πλατφόρμας «Αίσωπος». Το σενάριο αυτό έχει χαρακτηρισθεί ως «Βέλτιστο» ύστερα από αξιολόγηση από δύο αξιολογητές και είναι αναρτημένο με το πλήρες ψηφιακό περιεχόμενό του στην Πλατφόρμα «Αίσωπος». Το Διαδραστικό Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο με το πλήρες ψηφιακό περιεχόμενό του βρίσκεται στον σύνδεσμο: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746 Επισημαίνεται ότι τα σενάρια της Πλατφόρμας «Αίσωπος» διακρίνονται σε: Υποδειγματικά Σενάρια: Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια που έχουν προκύψει από επιστημονικές επιτροπές εμπειρογνωμόνων (Εκπαιδευτικοί Αυξημένων Προσόντων, Σχολικοί Σύμβουλοι, Μέλη ΔΕΠ / Επιστημονικό Προσωπικό του ΙΕΠ). Βέλτιστα Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία άνω των 70 μονάδων. Επαρκή Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία από 50 έως 70 μονάδες. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Ανάπτυξη Mεθοδολογίας και Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων για τα Γνωστικά Αντικείμενα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» - MIS: 479325, ΣΑΕ: 2014ΣΕ24580051. Η πράξη συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και το Ελληνικό Δημόσιο στο πλαίσιο του ΕΠ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ 2007-2013 και υλοποιείται σε σύμπραξη από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων του Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Η Πλατφόρμα Ανάπτυξης, Σχεδίασης, Υποβολής, Αξιολόγησης και Παρουσίασης Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων «Αίσωπος», αναπτύχθηκε με ίδια μέσα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στο πλαίσιο του Υποέργου 2: «Ψηφιακό Σύστημα Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Υποβολής, Αξιολόγησης, Διαχείρισης και Αξιοποίησης Ψηφιακών Σεναρίων καθώς και καθοδήγησης και Υποστήριξης των Εκπαιδευτικών» της Πράξης. Ομάδα Επιστημονικής και Διοικητικής Εποπτείας της Πράξης: Επιστημονικός Υπεύθυνος Πράξης για τις Δράσεις που αφορούν το Ι.Ε.Π: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 1: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 2: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Υπεύθυνος Υποέργου 3: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Επιστημονική Συντονίστρια των ειδικών επιστημόνων του Υποέργου 1: Βασιλική Καραμπέτσου, Φιλόλογος, Εισηγήτρια Ι.Ε.Π. Σελίδα 2/36
Φύλλα Εργασίας Σεναρίου Το παρόν ψηφιακό σενάριο περιέχει φύλλα εργασίας, τα οποία είναι συννημένα στο αρχείο «PDF» και μπορείτε να τα ανοίξετε κάνοντας διπλό κλικ πάνω στο εικονίδιο. 1η Φάση: 2η Φάση: 3η Φάση: Σελίδα 3/36
Γενική Περιγραφή Σεναρίου Γνωστικό αντικείμενο: Βιολογία Θεματική ταξινομία: Βιολογία -> Κύτταρο -> Ευκαρυωτικό κύτταρο Εκπαιδευτικό πρόβλημα: Η επιστήμη της Μοριακής Βιολογίας ερευνά μεταξύ των άλλων τους μοριακούς εκείνους μηχανισμούς με τους οποίους ένα γονίδιο εκφράζεται και οδηγεί στη σύνθεση μιας πρωτεΐνης, ή ενός μορίου RNA.Η σύνθεση των πρωτεϊνών ως προς την ακριβή ποσότητά τους αλλά και την ακριβή χρονική στιγμή εμφάνισής τους στο ζωντανό κύτταρο διερευνάται σήμερα στα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντα του κόσμου.ο σωστός προγραμματισμός της λειτουργίας των κυττάρων ανατρέπεται σε περιπτώσεις δημιουργίας καρκίνων, γεγονός που αυξάνει το επιστημονικό ενδιαφέρον της γονιδιακής έκφρασης. Έτσι με το διδακτικό αυτό σενάριο ευελπιστώ: Να γνωρίσουν οι μαθητές τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η μεταγραφή και η μετάφραση των γονιδίων των ευκαρυωτικών κυττάρων και κατ' επέκταση των οργανισμών. Να αξιολογήσουν τον τρόπο με τον οποίο ο κάθε κυτταρικός τύπος του ανθρώπινου σώματος, ως δυναμική οντότητα, ανάλογα με τις ανάγκες του ρυθμίζει την γονιδιακή έκφραση στις πορείες από τη μεταγραφή του, έως το τελικό πρωτεϊνικό προϊόν σε μια αυστηρά προγραμματισμένη σειρά, ώστε να επιτευχθεί η ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ του οργανισμού. Γενική περιγραφή περιεχομένου: Η συγκεκριμένη θεματική ενότητα ανήκει στο 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ της Βιολογίας Κατεύθυνσης της Γ Λυκείου. Οι μαθητές καθοδηγούνται στην ανακαλυπτική μάθηση μέσω προϋπάρχουσας γνώσης και εργάζονται σε ομάδες των 3 ατόμων. Αποκτούν δηλωτική γνώση με την καθοδήγηση της εικόνας και των video, μέσω των διαδραστικών εργαλείων της πλατφόρμας ΑΙΣΩΠΟΣ και υπερπηδούν παρανοήσεις. Ενσωματώνουν τις έννοιες αποδεχόμενοι το βάθος αλλά και το πλάτος της κάθε έννοιας και τις ενσωματώνουν σε δίκτυο εννοιών χρησιμοποιώντας τα μοντέλα διδακτικής εννοιών: FRAZER model και 4-SQUARE chart.τα συγκεκριμένα μοντέλα περιορίζουν επίσης τις παρανοήσεις καθώς ενσωματώνουν αντιπαράδειγμα σε κάθε έννοια. Αξιολογούν την πορεία τους με φύλλα αξιολόγησης και διαδραστικές δραστηριότητες. Διδακτικοί Στόχοι: Να κατανοήσουν τον όρο "γονιδιακή έκφραση" Να κατανοήσουν τις διαδικασίες της μεταγραφής και μετάφρασης των γονιδίων Σελίδα 4/36
Να κατανοήσουν την αναγκαιότητα της γονιδιακής ρύθμισης σε πολλά επίπεδα Να αναπτύξουν κριτική ικανότητα και ΘΕΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ απέναντι στις Βιολογικές επιστήμες Να αναπτύξουν μεταγνωστικές ικανότητες, ΑΝΑΓΚΑΙΟ για να ανταπεξέλθουν στις Παννελαδικές Εξετάσεις Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου: μεταγραφή πρόδρομο και ώριμο mrna κυτταρική διαφοροποίηση γονιδιακή έκφραση μετα-μεταφραστικές τροποποιήσεις Υλικοτεχνική υποδομή: Βιντεοποροβολέας, φωτοτυπίες από: Campbell :"Biology", Mader "Concepts of Biology", Leland Hartwell, Leroy Hood,..."From genes to Genomes". Τα συγκεκριμένα βιβλία διδάσκονται σε Λύκεια τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Τυπικός χρόνος αλληλεπίδρασης με το εκπαιδευτικό σενάριο σε διδακτικές ώρες για δουλειά εντός του σχολείου: 3 ώρες Πνευματικά δικαιώματα ή άλλοι αντίστοιχοι περιορισμοί: Οι εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν σε ορισμένες από τις διαφάνειες είναι εικόνες από τα βιβλία των Leland Hartwell,Leroy hood,... "From genes to genomes", S.Mader "Concepts of Biology", και τροποποιήθηκαν με επεξεργαστή κειμένου, αφαιρώντας τους αγγλικούς υπότιτλους.τα video με την τυπική άδεια του youtube όπως και τα mp3 Εκτιμώμενο Επίπεδο Δυσκολίας: Δύσκολο Τύπος διαδραστικότητας : Συνδυασμός παθητικής και ενεργητικής μάθησης Επίπεδο διαδραστικότητας : Υψηλό Προτεινόμενη ηλικιακή ομάδα του τελικού χρήστη: 15-18 Εκπαιδευτική βαθμίδα που απευθύνεται το σενάριο: Γενικό Λύκειο Σελίδα 5/36
Σύνοψη φάσεων σεναρίου: 1η Φάση: Γονιδιακή έκφραση, μεταγραφή Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα ή εργαστήριο Φυσικών Επιστημών Αριθμός φύλλων εργασίας: 2 Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. ΤΑ 4 ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΏΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΕΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Η μη κωδική αλυσίδα οδηγεί τη σύνθεση του mrna Η ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ Η ωρίμανση του mrna ΤΩΝ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΏΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ ΑΠΟΚΟΠΗ ΕΣΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΡΡΑΦΗ ΕΞΩΝΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ Η σημασία και η θέση του υποκινητή ΜΕΤΑΓΡΑΦΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΗΣ Η ρύθμιση στο επίπεδο της μεταγραφής Η ρύθμιση στο επίπεδο μετά τη μεταγραφή ΡΥΘΜΙΣΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ μετά τη μεταγραφή ΡΥΘΜΙΣΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ μετά τη μεταγραφή Αδυναμία έκφρασης γονιδίων επιδιορθωτικών ενζύμων Το παράδειγμα του γονιδίου που είναι υπεύθυνο για τη μυϊκή δυστροφία τύπου Duchenne Σελίδα 6/36
2η Φάση: Η μετάφραση της γενετικής εντολής Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα Αριθμός φύλλων εργασίας: 1 Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΓΟΝΙΔΙΟ ΣΤΟ ΠΕΠΤΙΔΙΟ Μεταφορικό (trna) ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΠΡΩΤΕΙΝΗΣ Η μετάφραση της γενετικής εντολής: έναρξη-επιμήκυνση-λήξη της πρωτεϊνοσύνθεσης Ο ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ Ο ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΕΧΗΣ ΚΑΙ ΜΗ ΕΠΙΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΟΣ ΤΟ ΚΩΔΙΚΟΝΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΚΩΔΙΚΟΝΙΟ AUG KAI TΑ ΚΩΔΙΚΟΝΙΑ ΛΗΞΗΣ ΤΑ UGA, UAG, UAA ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΤΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ ΚΩΔΙΚΟΝΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΩΔΙΚΟΝΙΩΝ ΣΤΗ ΜΗ ΚΩΔΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ τα κωδικόνια του mrna Συνώνυμα κωδικόνια Διακρίνω τις βιολογικές διαδικασίες 3η Φάση: Ανατροφοδότηση- αξιολόγηση-επέκταση Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα Αριθμός φύλλων εργασίας: 2 Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ο μικρός πρίγκηπας Μετα-μεταφραστική τροποποίηση πεπτιδίου Το πολύσωμα Γιατί το πολύσωμα προάγει τη σύνθεση μεγάλης ποσότητας πρωτεΐνης Το πολύσωμα Προσανατολισμός πεπτιδίου Επιμήκυνση και λήξη της σύνθεσης πρωτεϊνών Σελίδα 7/36
1η Φάση: Γονιδιακή έκφραση, μεταγραφή Σελίδα 8/36
1η Φάση: Γονιδιακή έκφραση, μεταγραφή Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα ή εργαστήριο Φυσικών Επιστημών Φύλλα εργασίας: Τα φύλλα εργασίας είναι συνημμένα στην 3η σελίδα του εγγράφου. Εναλλακτικά μπορείτε να τα μεταφορτώσετε εκ νέου από τις παρακάτω διαδικτυακές θέσεις. Φύλλο Εργασίας 1 http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/filla-ergasias/fyllo_1gia_aisopos.docx Φύλλο Εργασίας 2 http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/filla-ergasias/fylo_2_gia_aisopos.docx Στόχοι 1 και 2: Παρουσίαση της έννοιας της έκφρασης του γενετικού υλικού των ευκαρυωτικών οργανισμών και της έννοιας της μεταγραφής, ανάλυση του βάθους και του πλάτους της κάθε έννοιας. Παρουσίαση των εννοιών με το διδακτικό μοντέλο 4square chart ή με το Frazer model. Σχεδίαση εννοιολογικών χαρτών, συμπλήρωση τους. 1. ΤΑ 4 ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΏΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες διαλόγου Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question14266 1η Κάρτα Ερώτηση: Σε πόσα επίπεδα ρυθμίζεται η γονιδιακή έκφραση στα ευκαρυωτικά κύτταρα; 2η Κάρτα Ερώτηση: Για ποιους λόγους η γονιδιακή έκφραση των ευκαρυωτικών οργανισμών γίνεται σε πολλά επίπεδα; Σελίδα 9/36
3η Κάρτα Ερώτηση: Για ποιο λόγο αποτελεί αντικείμενο εντατικής ερευνητικής μελέτης η ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης στα ευκαρυωτικά κύτταρα; 2. Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΕΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question11882 Σχόλιο: Το βάθος στην έννοια περιλαμβάνει μηχανισμούς μεταγραφής και μετάφρασης. Το πλάτος της έννοιας περιλαμβάνει τους ανώτερους ευκαρυωτικούς οργανισμούς 3. Η μη κωδική αλυσίδα οδηγεί τη σύνθεση του mrna : Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Σελίδα 10/36
Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question11819 Σχόλιο: Το κωδικόνιο έναρξης TAC βρίσκεται κοντά στο 3 άκρο της μη κωδικής και ένα από τα κωδικόνια λήξης ATC, ATT, ACT κοντά στο 5 άκρο της 4. Η ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες διαλόγου Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question12097 1η Κάρτα Ερώτηση: Ποια από τις δύο αλυσίδες του DNA κατευθύνει τη σύνθεση του mrna; 5. Η ωρίμανση του mrna ΤΩΝ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΏΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Σελίδα 11/36
Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question11821 Διευκρίνιση: ΩΡΙΜΑΝΣΗ: Η αφαίρεση νουκλεοτιδικών περιοχών από το λεγόμενο πρόδρομο mrna. Οι περιοχές αυτές ονομάζονται ΕΣΩΝΙΑ και δεν μεταφράζονται σε αμινοξέα. Σε αμινοξέα μεταφράζονται οι περιοχές νουκλεοτιδίων εκατέρωθεν κάθε εσωνίο, τα ΕΞΩΝΙΑ Σχόλιο: τα ριβονουκλεοπρωτεϊνικά σωματίδια λειτουργούν ως ένζυμα. Κόβουν τα εσώνια και συρράπτουν τα εξώνια μεταξύ τους 6. ΑΠΟΚΟΠΗ ΕΣΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΡΡΑΦΗ ΕΞΩΝΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Διαδραστικό Βίντεο Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question12311 Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει βίντεο και είναι διαθέσιμο στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 12/36
7. Η σημασία και η θέση του υποκινητή: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question14460 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 8. ΜΕΤΑΓΡΑΦΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question14461 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 13/36
9. ΤΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΗΣ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ερώτηση συμπλήρωσης κενών Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question12004 Να συμπληρώσετε τα κενά: Τα ρυθμιστικά στοιχεία της μεταγραφής είναι οι και οι 10. Η ρύθμιση στο επίπεδο της μεταγραφής: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ερώτηση συμπλήρωσης κενών Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question13941 Συμπληρώστε τα κενά: Ένας αριθμός μηχανισμών στο ευκαρυωτικό κύτταρο ελέγχει ποια γονίδια θα μεταγραφούν, ή ακόμη και με ποια θα γίνει η μεταγραφή. Η RNA πολυμεράση ξεκινά τη με τη βοήθεια πρωτεϊνών που ονομάζονται. Στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς οι εμφανίζουν τεράστια ποικιλία. Κάθε κυτταρικός τύπος εμφανίζει διαφορετικά είδη μεταγραφικών παραγόντων. Διαφορετικός συνδυασμός ρυθμίζει τη μεταγραφή κάθε Η RNA πολυμεράση αρχίζει τη μεταγραφή του γονιδίου μόνο όταν ο σωστός συνδυασμός των μεταγραφικών παραγόντων προσδεθεί στον ενός γονιδίου. 11. Η ρύθμιση στο επίπεδο μετά τη μεταγραφή: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ερώτηση συμπλήρωσης κενών Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question13945 Στο επίπεδο μετά τη μεταγραφή περιλαμβάνονται οι μηχανισμοί με τους οποίους γίνεται η ωρίμανση του Σελίδα 14/36
και καθορίζεται η ταχύτητα με την οποία το αφήνει τον πυρήνα και εισέρχεται στο 12. ΡΥΘΜΙΣΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ μετά τη μεταγραφή: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ερώτηση πολλαπλής επιλογής Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question11859 Ερώτηση: Σε ένα κυτταρικό τύπο, π.χ κύτταρα πνεύμονα, οι απαιτούμενοι μεταγραφικοί παράγοντες για να γίνει η μεταγραφή ενός γονιδίου που συνθέτει μια πρωτεΐνη απαραίτητη για το μεταβολισμό της νικοτίνης είναι 45. Λόγω ασιτίας, στο συγκεκριμένο άτομο οι διαθέσιμοι μεταγραφικοί παράγοντες είναι 42. Αναμένεται: Διαθέσιμες απαντήσεις: Σύνθεση RNA που θα είναι διαφορετικό από το αναμενόμενο και η πρωτεΐνη, εάν συντεθεί, θα είναι τροποποιημένη Αναστολή της μεταγραφής του γονιδίου, δεν θα παραχθεί η αναμενόμενη πρωτεΐνη Σύνθεση RNA που δεν θα είναι λειτουργικό 13. ΡΥΘΜΙΣΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ μετά τη μεταγραφή: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ερώτηση πολλαπλής επιλογής Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question11862 Ερώτηση: Η ωρίμανση ενός πρόδρομου μορίου mrna έγινε κανονικά, αλλά οι πόροι του πυρηνικού φακέλλου για κάποια αιτία δεν επέτρεψαν στο μόριο να εισέλθει αμέσως στο κυτταρόπλασμα. Η πρωτεΐνη : Διαθέσιμες απαντήσεις: Θα παραχθεί όταν απελευθερωθεί το ώριμο mrna από τον πυρήνα και φτάσει στα ριβοσώματα Θα συντεθεί με διαφορετική σειρά αμινοξέων από την αρχική πρωτεΐνη Δεν θα συντεθεί γιατί θα αποικοδομηθεί το ώριμο mrna αμέσως μόλις βγει από τον πυρήνα 14. Αδυναμία έκφρασης γονιδίων επιδιορθωτικών ενζύμων: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question12110 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 15/36
15. Το παράδειγμα του γονιδίου που είναι υπεύθυνο για τη μυϊκή δυστροφία τύπου Duchenne: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2928/#question13948 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 16/36
Σχόλιο: Τα άτομα που πάσχουν, αγόρια συνήθως, λόγω φυλοσύνδετης κληρονομικότητας, πρέπει περιβάλλονται με αληθινό ενδιαφέρον και αγάπη στις ενημερωμένες κοινωνίες. Η κληρονόμηση του παθολογικού γονιδίου στο αγόρι αυτό έγινε από τη μητέρα του η οποία ήταν φορέας αλλά δεν έπασχε. Σελίδα 17/36
2η Φάση: Η μετάφραση της γενετικής εντολής Σελίδα 18/36
2η Φάση: Η μετάφραση της γενετικής εντολής Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα Φύλλα εργασίας: Τα φύλλα εργασίας είναι συνημμένα στην 3η σελίδα του εγγράφου. Εναλλακτικά μπορείτε να τα μεταφορτώσετε εκ νέου από τις παρακάτω διαδικτυακές θέσεις. Φύλλο Εργασίας 1 http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/filla-ergasias/fyllo_erg._tropopmetafrasi.docx Οι μαθητές γνωρίζουν την ερμηνεία της έννοιας "μετάφραση" του γενετικού μηνύματος με τη χρήση του διδακτικού μοντέλου Frazer mode και την ερμηνεία της έννοιας της κωδικοποίησης και αποκωδικοποίησης της γενετικής πληροφορίας με την χρήση διαδραστικών εργαλείων της ηλεκτρονικής πλατφόρμας Αίσωπος. Περιγράφουν τα στάδια της πρωτεϊνοσύνθεσης και αναφέρουν το ρόλο των μορίων που συμμετέχουν. Ορίζουν τυ κωδικόνιο ως τριάδα νουκλεοτιδίων στο γονίδιο, αλλά και στο κινητό αντίγραφό του το mrna. Αναλύουν τα χαρακτηριστικά του γενετικού κώδικα. 1. ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Διαδραστικό Βίντεο Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question14006 Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει βίντεο και είναι διαθέσιμο στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Σελίδα 19/36
Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question11902 3. ΑΠΟ ΤΟ ΓΟΝΙΔΙΟ ΣΤΟ ΠΕΠΤΙΔΙΟ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question11907 Σελίδα 20/36
4. Μεταφορικό (trna): Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question14463 5. ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΠΡΩΤΕΙΝΗΣ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες ερωτήσεων Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question13996 Σελίδα 21/36
1η Κάρτα Ερώτηση: Να καταγράψετε τα μόρια που συμμετέχουν 2η Κάρτα Ερώτηση: Να αναγνωρίσετε τα μόρια και τις δομές που συμμετέχουν Σελίδα 22/36
3η Κάρτα Ερώτηση: Να αναγνωρίσετε το στάδιο της πρωτεϊνοσύνθεσης 6. Η μετάφραση της γενετικής εντολής: έναρξη-επιμήκυνση-λήξη της πρωτεϊνοσύνθεσης: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Διαδραστική παρουσίαση Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question12439 Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει διαδραστική παρουσίαση και είναι διαθέσιμη στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 23/36
7. Ο ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question12233 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 8. Ο ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΕΧΗΣ ΚΑΙ ΜΗ ΕΠΙΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΟΣ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question12237 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 24/36
9. ΤΟ ΚΩΔΙΚΟΝΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΚΩΔΙΚΟΝΙΟ AUG KAI TΑ ΚΩΔΙΚΟΝΙΑ ΛΗΞΗΣ ΤΑ UGA, UAG, UAA: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ήχος Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question12242 Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει απόσπασμα ήχου και είναι διαθέσιμο στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σχόλιο: τυπική άδεια you tube 10. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΤΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ ΚΩΔΙΚΟΝΙΑ: Σελίδα 25/36
Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question12254 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 11. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΩΔΙΚΟΝΙΩΝ ΣΤΗ ΜΗ ΚΩΔΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ερώτηση επιλογής λέξεων Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question11910 Περιγραφή Εργασίας: Τα κωδικόνια λήξης στη μη κωδική αλυσίδα του DNA είναι: Κείμενο Εργασίας: ACC ACT TAT TAC TAA ATT ATC AAT 12. τα κωδικόνια του mrna : Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες διαλόγου Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question11912 Σελίδα 26/36
1η Κάρτα Ερώτηση: Το κωδικόνιο UGG κωδικοποιεί 13. Συνώνυμα κωδικόνια: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες διαλόγου Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question11913 1η Κάρτα Ερώτηση: Η αργινίνη είναι ένα αμινοξύ που κωδικοποιείται από περισσότερα του ενός συνώνυμα κωδικόνια, δηλαδή από 14. Διακρίνω τις βιολογικές διαδικασίες: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Παιγνίδι μνήμης Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2929/#question11934 Σελίδα 27/36
1η Κάρτα 2η Κάρτα Σελίδα 28/36
3η Κάρτα 4η Κάρτα Σελίδα 29/36
5η Κάρτα Σελίδα 30/36
3η Φάση: Ανατροφοδότηση- αξιολόγησηεπέκταση Σελίδα 31/36
3η Φάση: Ανατροφοδότηση- αξιολόγηση-επέκταση Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα Φύλλα εργασίας: Τα φύλλα εργασίας είναι συνημμένα στην 3η σελίδα του εγγράφου. Εναλλακτικά μπορείτε να τα μεταφορτώσετε εκ νέου από τις παρακάτω διαδικτυακές θέσεις. Φύλλο Εργασίας 1 http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/filla-ergasias/fylo_gia_3_fasi.docx Φύλλο Εργασίας 2 http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/filla-ergasias/aisopos.docx Γίνεται ανατροφοδότηση με σκοπό να αφομοιωθούν οι έννοιες και τα φαινόμενα. Ο μαθητής-τρια καλείται να ασκήσει την κριτική σκέψη και τις ικανότητες σύνθεσης και αποδόμησης εννοιών. 1. ο μικρός πρίγκηπας: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Ήχος Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2937/#question14185 Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει απόσπασμα ήχου και είναι διαθέσιμο στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σχόλιο: τυπική άδεια youtube Σελίδα 32/36
2. Μετα-μεταφραστική τροποποίηση πεπτιδίου: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες ερωτήσεων Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2937/#question14254 1η Κάρτα Ερώτηση: η ΠΡΟΪΝΣΟΥΛΙΝΗ είναι μια πρωτεΐνη που αποτελείται από 81 αμινοξέα. Η ινσουλίνη, το τελικό πεπτίδιο αποτελείται από 51 αμινοξέα. Τι είδους τροποποίηση έχει υποστεί; 3. Το πολύσωμα: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες διαλόγου Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2937/#question14074 1η Κάρτα Ερώτηση: Η μεγάλη παραγωγή πρωτεΐνης σε ένα κύτταρο επιτελείται: Σελίδα 33/36
4. Γιατί το πολύσωμα προάγει τη σύνθεση μεγάλης ποσότητας πρωτεΐνης: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2937/#question14235 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 5. Το πολύσωμα: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες διαλόγου Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2937/#question14147 1η Κάρτα Ερώτηση: Δύο ριβοσώματα σε ένα πολύσωμα απέχουν μεταξύ τους 48 νουκλεοτίδια. Το πεπτίδιο μέχρι τώρα έχει εξασφαλίσει για τη σύνθεσή του: 6. Προσανατολισμός πεπτιδίου: Σελίδα 34/36
Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κάρτες ερωτήσεων Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2937/#question14079 1η Κάρτα Ερώτηση: Να εντοπίσετε το κωδικόνιο έναρξης και τον προσανατολισμό του πεπτιδίου 7. Επιμήκυνση και λήξη της σύνθεσης πρωτεϊνών: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Διαδραστική παρουσίαση Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/11746/2937/#question14082 Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει διαδραστική παρουσίαση και είναι διαθέσιμη στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 35/36
Σελίδα 36/36 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)