Ομαδικά Εστιασμένη Συνέντευξη (focus group interview) ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 1 Τι είναι μια Ομαδικά Εστιασμένη Συνέντευξη; και τι δεν είναι; Είναι μεθοδολογικό εργαλείο ποιοτικής έρευνας Η ΟΕΣ είναι εστιασμένη Η ΟΕΣ χρησιμοποιεί ομαδικές συζητήσεις Αποτελεί ιδιαίτερο τύπο ομάδας σε σχέση με το σκοπό, τη σύνθεση, τη διαδικασία και το μέγεθος Είναι ερευνητική και όχι θεραπευτική μέθοδος Δημιουργεί διαύλους επικοινωνίας Μεταξύ των ερευνητών που καθορίζουν το περιεχόμενο με βάση τους στόχους της έρευνας Μεταξύ των συμμετεχόντων που ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο της ομαδικά εστιασμένης συνέντευξης Μεταξύ των ερευνητών που συνοψίζουν τις πληροφορίες που αποκόμισαν από τους συμμετέχοντες ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 2 Γιατί να χρησιμοποιήσω τη μέθοδο μιας Ομαδικά Εστιασμένης Συνέντευξης; Η ανάγκη να ακούσω και να μάθω από τους συμμετέχοντες It is your focus, but it is their group. Morgan, D. (1998:10) Χαμηλό κόστος Άμεσα και κατανοητά αποτελέσματα Οι συμμετέχοντες αντιμετωπίζονται ως οντότητες και όχι ως αριθμοί ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 3 1
Φιλοσοφία και βασικές αρχές της Ομαδικά Εστιασμένης Συνέντευξης Ως ποιοτικό εργαλείο έρευνας, η ΟΕΣ εστιάζει σε 3 δυνατά σημεία της ποιοτικής μεθοδολογίας: Διερεύνηση και αποτελέσματα Πλαίσιο και εμβάθυνση Ερμηνεία Η ΟΕΣ δημιουργεί συνθήκες ανταλλαγής και σύγκρισης Διασφαλίζει την ομοιογένεια αλλά και τη διαφορετικότητα της ομάδας Η έμφαση δίνεται στην ομάδα και τις δυναμικές αλληλεπιδράσεις της ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 4 Υποθέσεις σχετικά με τις Ομαδικά Εστιασμένες Συνεντεύξεις Έχουν χαμηλό κόστος και είναι σύντομες; Απαιτούν επαγγελματίες συντονιστές (moderators); Απαιτούν ειδικές παροχές; Πρέπει να απαρτίζονται από ξένους μεταξύ τους; Μπορούν να επιτύχουν το στόχο τους αν πρόκειται για ευαίσθητα ζητήματα; Παράγουν ομοιομορφία; Πρέπει να επικυρώνονται από άλλες μεθόδους; ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 5 Πλεονεκτήματα της Ομαδικά Εστιασμένης Συνέντευξης Αξιοποιεί την αλληλεπίδραση της ομάδας Προβάλλει τις διαφορετικές απόψεις Διερευνά τις σύνθετες συμπεριφορές και κίνητρα Προσφέρει άμεσα αποτελέσματα Απαιτεί μικρό αριθμό συμμετεχόντων Είναι ανοικτή σε απρόβλεπτες απαντήσεις Αποτελεί μια φιλική, αξιόπιστη ερευνητική τεχνική ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 6 2
Μειονεκτήματα και περιορισμοί Η δυναμική της ομάδας μπορεί να μην επιτρέπει την διαφορετικότητα Εξαρτάται από το συντονιστή Είναι υποκειμενική Δεν μπορεί να οδηγήσει σε γενίκευση Μπλοκάρει τα μέλη όταν προσεγγίζει ευαίσθητα θέματα Μπορεί να ξεφύγει από το στόχο της έρευνας ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 7 4 Βασικές Χρήσεις Ομαδικά Εστιασμένων Συνεντεύξεων Αναγνώριση Προβλήματος Σχεδιασμός Εφαρμογή Αξιολόγηση ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 8 Παραδείγματα εφαρμογής Ομαδικά Εστιασμένων Συνεντεύξεων Έρευνα Αξιολόγησης Βελτίωση Ποιότητας Αναγνώριση Προβλήματος Σχεδιασμός Εφαρμογή Αξιολόγηση Στάθμιση Αναγκών Ανάπτυξη Προγράμματος Αξιολόγησης Διαδικασίας Αξιολόγηση Αποτελέσματος Αναγνώριση Δυνατοτήτων Σχεδιασμός Παρεμβάσεων Εφαρμογή Παρεμβάσεων Επανασχεδιασμός Αξιολόγησης ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 9 3
Φάσεις Διεξαγωγής μιας Ομαδικά Εστιασμένης Συνέντευξης Σχεδιασμός (Planning) Σύσταση Ομάδων (Recruiting) Συντονισμός (Moderating) Ανάλυση και Αναφορά (Analysis & Report) ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 10 Φάσεις και Βήματα Υλοποίησης της ΟΕΣ ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 11 Σχεδιασμός Καθορίζεται ο σκοπός και οι προσδοκίες Διαμορφώνεται το χρονοδιάγραμμα Καθορίζονται οι ομάδες Καταγράφονται οι ερωτήσεις στον οδηγό της συνέντευξης Καθορίζεται ο χώρος, η ημερομηνία διεξαγωγής έρευνας ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 12 4
Σύσταση Ομάδων Προσδιορίζεται η ομάδα στόχος Προσδιορίζονται οι υποομάδες Καθορίζεται η σύνθεση κάθε ομάδας Αναπτύσσονται κριτήρια συμμετοχής κάθε συμμετέχοντα Εξασφαλίζεται η ανταπόκριση των συμμετεχόντων μέσα από τον καθορισμό follow-up διαδικασιών ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 13 Συντονισμός Προσδιορίζεται ο ρόλος του συντονιστή Παίρνονται αποφάσεις για την εμπλοκή περισσότερων ή όχι του ενός συντονιστή Αναπτύσσονται οι ερωτήσεις για τον οδηγό συζήτησης Καθορίζεται το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί στις συνεντεύξεις Καθορίζεται το είδος των σημειώσεων που θα παράγει ο συντονιστής ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 14 Ανάλυση & Αναφορά Υπολογίζεται ο χρόνος που θα αφιερωθεί στη ανάλυση Οργανώνονται οι σημειώσεις, απομαγνητοφωνήσεις και ό,τι άλλο υλικό Μελετάται το υλικό για το καθορισμό των βασικών συμπερασμάτων Οργανώνονται τα προϊόντα της ανάλυσης έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στη δομή της τελικής έκθεσης Προετοιμάζεται η τελική έκθεση ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 15 5
Αποφασίζοντας για τη δομή της ΟΕΣ Προσδιορισμός των στόχων της ΟΕΣ Περισσότερο δομημένη ΟΕΣ επικεντρώνεται στους στόχους των ερευνητών (π.χ. έρευνα αγοράς) Λιγότερο δομημένη ΟΕΣ επικεντρώνεται στα ενδιαφέροντα της ομάδας (π.χ. κοινωνικά θέματα) Η δομή καθορίζει τόσο το περιεχόμενο των ερωτήσεων όσο και το ύφος του συντονιστή ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 16 Αποφασίζοντας για τη σύνθεση της ομάδας Δειγματοληψία με βάση τους στόχους της έρευνας (purposive sampling) Η διάθεση των συμμετεχόντων να συζητήσουν για το θέμα της έρευνας Ομοιογένεια ή ανομοιογένεια Διαστρωματοποίηση: συγκρίνοντας κατηγορίες συμμετεχόντων Γνωστοί ή άγνωστοι μεταξύ τους; Η σύνθεση της ομάδας επηρεάζει τη λήψη άλλων αποφάσεων ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 17 Αποφασίζοντας για το μέγεθος της ομάδας Συνήθως αποτελούνται από 6 ως 10 άτομα Ο αριθμός των ατόμων της ομάδας επηρεάζει το χρόνο που αναλογεί σε κάθε συμμετέχοντα κατά την ΟΕΣ Το μέγεθος της ομάδας προσδιορίζεται επιπλέον σε σχέση: με το βαθμό ευαισθητοποίησης των συμμετεχόντων στο υπό διερεύνηση θέμα Την πολυπλοκότητα του θέματος Τους επιμέρους στόχους της έρευνας Τους παράγοντες σύστασης της ομάδας ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 18 6
Αποφασίζοντας για τον αριθμό των ομάδων Συστήνονται συνήθως 3 ως 5 ομάδες Ο αριθμός των ομάδων προσδιορίζεται σε σχέση: Με την πολυπλοκότητα του θέματος προς διερεύνηση με την υποβόσκουσα αντιπαράθεση απόψεων μεταξύ των ατόμων στην ομάδα Μόνο 1 ομάδα είναι συχνά ριψοκίνδυνο! ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 19 Συστήνοντας τις ομάδες Πηγές εξεύρεσης συμμετεχόντων Επικοινωνία προσωπικά με τα άτομα Η προσεκτική διερεύνηση αντλεί ειδικές κατηγορίες ατόμων Παροχή κινήτρων για ενθάρρυνση συμμετοχής Ο χρόνος & ο χώρος ως παράγοντες επιτυχούς σύστασης ομάδων Σχεδιασμός με προοπτική για την ελαχιστοποίηση χαμηλών ποσοστών ανταπόκρισης συμμετεχόντων ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 20 Βασικές αξίες του συντονιστή Κατανόηση της ομαδικής διαδικασίας Επικοινωνιακές δεξιότητες, φιλικότητα και αίσθηση χιούμορ Ενδιαφέρον προς τους συμμετέχοντες Ευρύτητα πνεύματος Να μπορεί να «ακούει» τους άλλους Να είναι συντονιστής-μεσολαβητής, όχι συμμετέχων Ετοιμότητα ως προς το να ακούσει δυσάρεστες απόψεις ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 21 7
Ο ρόλος του συντονιστή Πριν την διεξαγωγή της ΟΕΣ: Προετοιμασία Συγκέντρωση υλικού Διευθέτηση χώρου Κατά τη διάρκεια της ΟΕΣ: Γνωριμία- συστάσεις Διατύπωση σωστά δομημένων ερωτήσεων Άνεση με τη ροή της συνέντευξης Έλεγχος των αντιδράσεων Ενίσχυση για περαιτέρω διευκρινήσεις από συμμετέχοντες Να ακούει Με το τέλος της ΟΕΣ: Σύνοψη μηνυμάτων της συνέντευξης Ανταλλαγή πληροφοριών με το βοηθό συντονιστή (debriefing) ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 22 Προβλήματα κατά το συντονισμό Προβλήματα από το συντονιστή Απόσπαση προσοχής Πάρα πολλοί ή πολύ λίγοι συμμετέχοντες Εξοπλισμός Προβλήματα από τους συμμετέχοντες ως προς Τη συμπεριφορά τους Τα σχόλια τους Τις ερωτήσεις τους ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 23 Ο ρόλος του βοηθού συντονιστή Καταγράφει τη συνέντευξη (λεπτομερείς όσο το δυνατόν σημειώσεις, ταξινόμηση & αρχειοθέτηση υλικού) Δίνει προσοχή στην εξωλεκτική επικοινωνία Δίνει προσοχή σε θέματα δυναμικής της ομάδας Συζητά με το συντονιστή αμέσως μετά τη λήξη της ΟΕΣ και προσφέρει τη δική του ερμηνεία για τη διεξαγωγή της ΟΕΣ Βοηθά στην ανάλυση δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στα εξωλεκτικά μηνύματα ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 24 8
Βασικές αρχές διατύπωσης ερωτήσεων Διατύπωση ερωτήσεων με τρόπο που διευκολύνει τη συνέντευξη Ανοικτές ερωτήσεις Ερωτήσεις που στηρίζονται στην προσωπική εμπειρία Καθαρές, σύντομες και σαφείς ερωτήσεις Αποφυγή αιτιολογικών ερωτήσεων («γιατί;») Αποφυγή ερωτήσεων που παράγουν μονολεκτικές απαντήσεις ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 25 Κατηγορίες ερωτήσεων ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 26 Σειρά παράθεσης ερωτήσεων Αρχικές πληροφορίες σχετικά με το σκοπό της έρευνας Οι γενικές ερωτήσεις πριν από τις ειδικές ερωτήσεις Οι θετικές ερωτήσεις πριν από τις αρνητικές ερωτήσεις Οι απρόσμενες ερωτήσεις πριν από τις αναμενόμενες ερωτήσεις Προηγείται η κατηγοριοποίηση των συμμετεχόντων των άλλων κατηγοριοποιήσεων ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 27 9
Αμέσως μετά τη συνέντευξη Έλεγχος και συμπλήρωση των δεδομένων Συγγραφή περίληψης Περιοδική ανασκόπηση της στρατηγικής της ανάλυσης και προσαρμογή Πιθανή τροποποίηση ερωτήσεων για την επόμενη συνέντευξη Προσοχή! Στην εφαρμογή της στρατηγικής της ανάλυσης στις υπολειπόμενες ΟΕΣ ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 28 Εργαλεία συλλογής δεδομένων Σημειωματάριο Μικρόφωνα Κασετόφωνα Video camera ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 29 Εργαλεία ανάλυσης δεδομένων Μηχάνημα απομαγνητοφώνησης Poster σεμιναρίου & απαντητικά έντυπα Ηλεκτρονικοί υπολογιστές Μεγάλο τραπέζι, ψαλίδια & χρωματιστοί μαρκαδόροι Αντίγραφο του άξονα των ερωτήσεων Αντίγραφα των απομαγνητοφωνημένων συνεδριών Κοινωνιοδημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων Κασέτες Περιλήψεις Σημειώσεις ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 30 10
Ανάλυση περιεχομένου (content analysis) Ανάπτυξη ενός λεπτομερούς συστήματος κωδικοποίησης Κωδικοποίηση περιπτώσεων μέχρι το σημείο που δε βρίσκονται νέες παραλλαγές Κατηγοριοποίηση και σύνδεση των κατηγοριών Συνεχής αναζήτηση ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ των περιπτώσεων με σκοπό την ολοκληρωμένη διερεύνηση της πολυπλοκότητας και ποικιλίας των δεδομένων Διασφάλιση αξιοπιστίας και εγκυρότητας των αποτελεσμάτων Περιεκτικοί ορισμοί που παρουσιάζουν περιληπτικά γιατί τα φαινόμενα έχουν οριστεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο, όπως αυτό έχει συμβεί Ο ερευνητής θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στο να δέχεται ως απόλυτα αξιόπιστες τις ερμηνείες των ερωτηθέντων Προσοχή στη γενίκευση των αποτελεσμάτων πέρα από το πληθυσμό της έρευνας Ο ερευνητής να αναγνωρίζει ότι επηρεάζεται από προσωπικές προκαταλήψεις ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 31 Βασικές αρχές ανάλυσης της ΟΕΣ Η ανάλυση της ΟΕΣ συνδυάζει στοιχεία ποιοτικής έρευνας με την πολυπλοκότητα της ομαδικής αλληλεπίδρασης Οι στόχοι της ΟΕΣ προσδιορίζουν την έκταση της ανάλυσης Ευελιξία στον τρόπο σκέψης Δεν έχουν όλες οι ερωτήσεις το ίδιο βαθμό σπουδαιότητας κατά την ανάλυση Η αποτελεσματική ανάλυση προχωρά πέρα από τις λέξεις Η ανάλυση σε αρχικό στάδιο επιτρέπει μεγαλύτερη διερεύνηση και κατανόηση του ζητήματος Η ανάλυση απαιτεί ανάλογη ερμηνεία ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 32 Η αρχή της Ανάλυσης Να θυμάστε τον σκοπό της έρευνας Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να κάνετε την ανάλυση Υπάρχει ένα συνεχές στην ανάλυση της έρευνας ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 33 11
Ανασκόπηση Δεδομένων (1/2) Αλλαγές στην πορεία των ερωτήσεων Χαρακτηριστικά συμμετεχόντων Περιγραφικές φράσεις ή λέξεις που χρησιμοποιούνται από τους συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια της συζήτησης της βασικής ερώτησης Θέμα στις απαντήσεις της βασικής ερώτησης Υπο-θέματα που υποδηλώνουν μια άποψη των συμμετεχόντων με κοινά χαρακτηριστικά (π.χ. μεγαλύτεροι που συμφωνούν με μια κοινή αντίληψη αλλά όχι κατ ανάγκη με άλλους της ομάδας) ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 34 Ανασκόπηση Δεδομένων (2/2) Περιγραφές του ενθουσιασμού των συμμετεχόντων Συνέπεια μεταξύ των σχολίων των συμμετεχόντων και των καταγεγραμμένων συμπεριφορών τους Γλώσσα σώματος: πληροφορίες από παρατηρήσεις των κινήσεων του σώματος (κούνημα κεφαλιού, ένδειξη βαρεμάρας, άγχος, εκνευρισμός, κλπ) Νέοι τρόποι διατύπωσης ερωτήσεων για μελλοντικές ΟΕΣ: πρέπει προσθέσουμε, αφαιρέσουμε, τροποποιήσουμε ερωτήσεις; Το γενικότερο κλίμα της συζήτησης (π.χ. ήταν οι συμμετέχοντες πρόθυμοι να συζητήσουν;) ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 35 Το συνεχές της ανάλυσης Α. Δεδομένα -----ερωτήσεις-----κώδικες----κατηγορίες--ερμηνεία-----προτάσεις Β. Δεδομένα-------Περιγραφή-------Ερμηνεία---------Πρόταση ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 36 12
Προϋποθέσεις ανάλυσης Ο ερευνητής κατά την ανάλυση πρέπει να αποτυπώσει πιστά: Την εννοιολογική βαρύτητας κάθε λέξης Το πλαίσιο Την εσωτερική σταθερότητα ως προς τις απόψεις των συμμετεχόντων Τη συχνότητα των σχολίων Την συχνότητα, έκταση και ένταση των σχολίων Την ακρίβεια της απάντησης Ό,τι δεν ειπώθηκε Τις μεγάλες ιδέες ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 37 Η διαδικασία της ανάλυσης προϋποθέτει τη σωστή συλλογή δεδομένων Κατά την έναρξη Καταγραφή κοινωνιοδημογραφικών χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων Προσδιορισμός της ανάλυσης κατά το σχεδιασμό της έρευνας Αποσαφήνιση της βαρύτητας κάθε ερώτησης κατά την ανάλυση Αποφάσεις σχετικά με τη στρατηγική ανάλυσης (ανάλυση και αναφορά) πιο πιεστικός χρόνος Πιο δομημένη συνέντευξη λιγότερο πιεστικός χρόνος λιγότερο δομημένη συνέντευξη Απομαγνητοφώνηση------------κασέτα-----------σημειώσεις---------μνήμη ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 38 Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης Προσοχή σε αντιφατικά σχόλια Προσοχή σε αόριστα σχόλια Προσεκτικές και λεπτομερείς σημειώσεις σε φράσεις και περιστατικά που σχετίζονται με το θέμα της έρευνας Παρουσίαση των βασικών ερωτήσεων Αποτύπωση της διάταξης της ομάδας στο χώρο Καταγραφή της εξωλεκτικής επικοινωνίας ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 39 13
Ζητήματα Ηθικής Είναι οι συμμετέχοντες «σε κίνδυνο»; Ζητήματα προστασίας ιδιωτικού βίου Ανωνυμία και εμπιστευτικότητα Συμβόλαιο μεταξύ των συμμετεχόντων κανόνες αυτό-έκθεσης Αγχογόνα ζητήματα Διατύπωση ορίων ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 40 Τελικά, είναι μια ΟΕΣ κατάλληλη για το ερώτημά μου (1/2); Χρησιμοποίησε ΟΕΣ όταν: Ο σκοπός είναι να ακούσεις και να μάθεις από τους άλλους ανθρώπους Μπορείς να ανακαλύψεις θέματα που σε ενδιαφέρουν μέσα από τη συνέντευξη μεταξύ των συμμετεχόντων Μπορείς να αποκτήσεις σε βάθος γνώση ακούγοντας προσεκτικά καθώς οι συμμετέχοντες μοιράζονται και συγκρίνουν εμπειρίες, απόψεις και συναισθήματα τους Ο στόχος σου είναι να βελτιώσεις την εφαρμογή ενός προγράμματος ή/και να αξιολογήσεις τα συμπεράσματα μιας παρέμβασης Όταν διερευνάς σύνθετες συμπεριφορές και κίνητρα Όταν θέλεις να κατανοήσεις την πολυπλοκότητα Όταν χρειάζεσαι μια φιλική αξιόλογη ερευνητική μέθοδο ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 41 Τελικά, είναι μια ΟΕΣ κατάλληλη για το ερώτημά μου (2/2); Μη χρησιμοποιήσεις ΟΕΣ όταν: Οι στόχοι σου δεν είναι ερευνητικοί Δεν μπορείς να στηρίξεις μια εστιασμένη συνέντευξη λόγω της ευρύτητας του υπό διερεύνηση θέματος ή του μεγέθους της ομάδας Όταν χρειάζεσαι να προβλέψεις συμπεριφορές Όταν χρειάζεσαι στατιστικά δεδομένα Όταν το θέμα είναι δυνατό να προκαλέσει υπερβολικό άγχος στους συμμετέχοντες ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 42 14
Παρουσίαση μιας Ομαδικά Εστιασμένης Συνέντευξης Εξώφυλλο: Τίτλος έρευνας, όνομα ερευνητών, οργανισμοί, ημερομηνία Περίληψη: Γιατί έγιναν οι ΟΕΣ και τα κυριότερα συμπεράσματα και προτάσεις Πίνακας Περιεχομένων: Περιλαμβάνει τα διάφορα μέρη της έκθεσης Μεθοδολογία: Περιλαμβάνει το πρόβλημα, τις βασικές υποθέσεις-ερωτήσεις και τη μεθοδολογία της έρευνας- αριθμός των ΟΕΣ, επιλογή και αριθμό συμμετεχόντων κ.ά Αποτελέσματα: παρουσιάζονται γύρω απ το βασικό άξονα των ερωτήσεων με κατηγορίες και κώδικες και σύνδεση μεταξύ τους Ερμηνείες: ερμηνεύονται τα αποτελέσματα Περιορισμοί: αναφορά στους περιορισμούς που έχει η έρευνα και στις πιθανές εναλλακτικές ερμηνείες που μπορεί να δοθούν Συμπεράσματα προτάσεις: περιληπτικά γίνεται αναφορά στα συμπεράσματα και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα και πρακτική Παράρτημα ΚΕΘΕΑ Τομέας Εκπαίδευσης 43 15