ερευνητική εργασία / original article Η ανάπτυξη του λόγου βαρήκοων - κωφών παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα σε σύγκριση με παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας The development of linguistic abilities of children using cochlear implants comparing with those using hearing aids Σταγιόπουλος Π 1 Κυριαφίνης Γ 1 Αηδόνα Σ 1 Κωνσταντινίδης Ι 2 Βιτάλ Β 1 Τσαλιγόπουλος Μ 1 1 Α ΩΡΛ Πανεπιστημιακή Κλινική Α.Π.Θ. Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη 2 2ο Ακαδημαϊκό τμήμα ΩΡΛ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Νοσοκομείο «Παπαγεωργίου», Θεσσαλονίκη, Ελλάδα Ελληνική Ωτορινολαρυγγολογία, Τόμος 37 - Τεύχος 2, 2016 Διεύθυνση αλληλογραφίας: Α ΩΡΛ Πανεπιστημιακή Κλινική Νοσ. ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη e-mail: orlci@med.auth.gr Stagiopoulos P 1 Kyriafinis G 1 Aidona S 1 Constantinidis I 2 Vital V 1 Tsalighopoulos M 1 1 1st Academic ENT Department Aristotle University of Thessaloniki AHEPA Hospital, Thessaloniki, Greece 2 2nd Academic ENT Department Aristotle University of Thessaloniki, Papageorgiou Hospital, Thessaloniki, Greece Hellenic Otorhinolaryngology, Volume 37 - Issue 2, 2016 Correspondence to: 1st Academic ENT Dep. Aristotle University of Thessaloniki AHEPA Hospital, Thessaloniki, Greece e-mail: orlci@med.auth.gr Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η Εισαγωγή: Η τεράστια εξέλιξη που επιτελείται στο χώρο της Ιατρικής και της Τεχνολογίας μας παρέχει δύο επαναστατικά επιτεύγματα, τα ψηφιακά ακουστικά βαρηκοΐας και τα κοχλιακά εμφυτεύματα, τα οποία συνεχώς εξελίσσονται και βελτιώνονται και έχουν αλλάξει ριζικά την εκπαίδευση των βαρήκοων - κωφών παιδιών. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παρατηρείται αύξηση του ενδιαφέροντος στον τομέα της έρευνας που σχετίζεται με τη σύγκριση της ανάπτυξης και των χαρακτηριστικά του λόγου και της ομιλίας βαρήκοων - κωφών παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας με παιδιά Υλικό και μέθοδοι: Για να διερευνηθεί η ανάπτυξη του λόγου των παιδιών με μεγάλου βαθμού βαρηκοΐα που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα και να συγκριθεί με παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας, χορηγήθηκαν δύο σταθμισμένα κριτήρια αξιολόγησης, το Ψυχομετρικό Κριτήριο Μαθησιακής Επάρκειας (Detroit Τεστ) και το Ψυχομετρικό Κριτήριο Γλωσσικής Επάρκειας (Λ-α-Τ-ω). Δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 140 παιδιά με μεγάλου και πολύ μεγάλου βαθμού βαρηκοΐα, ηλικίας 4 έως 15 ετών, που παρακολουθούσαν προγράμματα της γενικής εκπαίδευσης και χρησιμοποιούσαν τον προφορικό λόγο για να επικοινωνήσουν. Από αυτά τα παιδιά, τα 68 χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα και 72 ακουστικά βαρηκοΐας. Αποτελέσματα: Η επεξεργασία των δεδομένων ανέδειξε ότι, ενώ η ομάδα των βαρήκοων - κωφών παιδιών που χρησιμοποιούσαν κοχλιακό εμφύτευμα και η ομάδα των παιδιών που χρησιμοποιούσαν ακουστικά βαρηκοΐας ήταν ισοδύναμες ως προς τη γνωστική και μαθησιακή τους επάρκεια. Τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν κοχλιακό εμφύτευμα είχαν καλύτερη γλωσσική ανάπτυξη στα τρία γλωσσικά συστήματα (προσληπτικό - οργανωτικό - εκφραστικό) και στα τρία γλωσσικά στοιχεία (φωνολογικό - σημασιολογικό - μορφοσυντακτικό, έναντι των παιδιών που χρησιμοποιούσαν ακουστικά βαρηκοΐας. Συμπεράσματα: Τα βαρήκοα - κωφά παιδιά που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα μπορούν να κατακτήσουν την ακαδημαϊκή γλωσσική ικανότητα ευκολότερα και γρηγορότερα από τα παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας, γεγονός που θα τους επιτρέψει την ισότιμη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα στην σχολική τάξη όπως και οι συμμαθητές τους. Λέξεις κλειδιά: βαρηκοΐα, κώφωση, κοχλιακό εμφύτευμα, ακουστικά βαρηκοΐας, ανάπτυξη λόγου, γλωσσική ανάπτυξη, γνωστική ανάπτυξη, εκπαίδευση. A B S T R A C T Introduction: A tremendous breakthrough in the fields of Medicine and Technology allows us the use of two important tools, the digital hearing aids and the cochlear implants, which evolve, improve, and change the education of deaf and hard of hearing children. As a result, there is an increase of interest in the field of research about the comparison between the development and the characteristics of speech and language of deaf and hard of hearing children that use hearing aids and cochlear implants. Materials and methods: In order to evaluate the linguistic development of children with 81
Η ανάπτυξη του λόγου βαρήκοων - κωφών παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα σε σύγκριση με παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας profound sensorineural hearing loss that use cochlear implants and compare it to the linguistic development of those that use hearing aids, two standardized criteria were administered: The Detroit Test of Cognitive Competence and the Psychometric Test of Language Acquisition Competence (L-a-T-o). The sample of this paper included 140 children with profound prelingual sensorineural hearing loss, between the age of 4 and 15, integrated in the mainstream school system, that use oral speech in order to communicate. 68 of them were cochlear implant users and 72 were hearing aid users. Results: Statistical analysis revealed that although the two groups were equal in terms of cognitive and learning potential, cochlear implant users demonstrated increased linguistic development in the three linguistic systems of reception, organization and production of oral speech and in the three linguistic forms (semantic, syntactic and phonological) as well. Conclusions: Hard of hearing and deaf children that use cochlear implants can acquire academic linguistic skills easier and faster than those with hearing aids. This will allow them to participate in the educational process in the school class as well as their hearing classmates. Key words: hearing loss, deafness, cochlear implant, hearing aids, speech development, linguistic development, learning acquisition competence, education. Εισαγωγή Η τεράστια εξέλιξη που επιτελείτε στο χώρο της Ιατρικής και της Τεχνολογίας μας παρέχει δύο επαναστατικά επιτεύγματα, τα ψηφιακά ακουστικά βαρηκοΐας και τα κοχλιακά εμφυτεύματα, τα οποία συνέχεια εξελίσσονται και βελτιώνονται και έχουν αλλάξει ριζικά την εκπαίδευση των βαρήκοων - κωφών παιδιών, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την ισότιμη ένταξή τους μέσα στην τυπική εκπαίδευση και προσφέροντας δυνατότητες ώστε να παρακολουθήσουν και να συμμετάσχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, χωρίς η ακουστική τους ανεπάρκειας να αποτελεί εμπόδιο. Βασική προϋπόθεση για την ουσιαστική συμμετοχή των βαρήκοων - κωφών παιδιών στην τυπική εκπαίδευση αποτελεί η ανάπτυξη του προφορικού λόγου, που θα συμβάλει στην κατάκτηση της ακαδημαϊκής γλωσσικής ικανότητας δίνοντάς τους τη δυνατότητα για επιτυχή ανταπόκριση στο αναλυτικό πρόγραμμα της τάξης τους. Σήμερα, εξαιτίας της προόδου, τόσο στον τομέα των ακουστικών βοηθημάτων, όσο και στην αυξανόμενη εμπειρία πάνω στην κοχλιακή εμφύτευση των παιδιών, άλλα και στην πρόοδο της τεχνολογίας των κοχλιακών εμφυτευμάτων, παρατηρείται αύξηση του ενδιαφέροντος στον τομέα της έρευνας που σχετίζεται με τη σύγκριση της ανάπτυξης και των χαρακτηριστικά του λόγου και της ομιλίας βαρήκοων - κωφών παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας με παιδιά 1-4 Υλικό και μέθοδοι Για να διερευνηθεί η ανάπτυξη του λόγου των παιδιών με μεγάλου βαθμού βαρηκοΐα που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα και να συγκριθεί με παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας, χορηγήθηκαν δύο σταθμισμένα κριτήρια αξιολόγησης, το Ψυχομετρικό Κριτήριο Μαθησιακής Επάρκειας (Detroit Τεστ) 5 και το Ψυχομετρικό Κριτήριο Γλωσσικής Επάρκειας (Λ-α-Τ-ω). 6 Τα δύο ψυχομετρικά κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν είναι σταθμισμένα εργαλεία στον γενικό μαθητικό πληθυσμό και εκ κατασκευής πληρούν τις προϋποθέσεις της αξιοπιστίας (reliability), της εγκυρότητας περιεχομένου (content validity) και της εγκυρότητας εννοιολογικής κατασκευής (construct validity). Η αξιοπιστία και η εγκυρότητα,, που αποτελούν βασικά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά των κριτηρίων, έχουν ελεγχθεί και ανταποκρίνονται στις διεθνείς προδιαγραφές. Δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 140 παιδιά με μεγάλου και πολύ μεγάλου βαθμού βαρηκοΐα 7, ηλικίας 4 έως 15 ετών, που παρακολουθούσαν προγράμματα της γενικής εκπαίδευσης και χρησιμοποιούσαν τον προφορικό λόγο για να επικοινωνήσουν. Τα παιδιά αυτά παρακολουθούνται και υποστηρίζονται από την Διεπιστημονική Ομάδα του Κέντρου Κοχλιακού Εμφυτεύσεων του Π.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ». Από αυτά τα παιδιά, τα 68 χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα και 72 ακουστικά βαρηκοΐας. Τα παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας, έχουν μέσο όρο στις τέσσερεις βασικές συχνότητες (500Hz, 1 khz, 2 khz και 4 khz), 80 dbhl, με εύρος από 60dBHL έως 100dBHL, στην τονική ακοομετρία (Εικ. 1). 82 Εικ. 1. Μέσος όρος στις τέσσερεις βασικές συχνότητες των παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας.
Σταγιόπουλος Π, Κυριαφίνης Γ, Αηδόνα Σ, Κωνσταντινίδης Ι, Βιτάλ Β, Τσαλιγόπουλος Μ Αποτελέσματα Η σύγκριση των δύο ομάδων με το ψυχομετρικό κριτήριο Μαθησιακής Επάρκειας Detroit Τεστ, έδειξε ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα είχαν καλύτερη επίδοση (διαφορά Μ.Ο.= 0,6 ΤΒ) από τα παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας σε όλους τους τομείς της μαθησιακής και γνωστικής τους ανάπτυξης, σύμφωνα με την Εικ. 2. Η συγκεκριμένη διαφορά αντανακλάται και στο υψηλότερο Πηλίκο Μαθησιακής Επάρκειας (κατά 3,6 μονάδες) των παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα (72,9 μονάδες), έναντι των παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας (69,3 μονάδες) σύμφωνα με την Εικ. 3. Η διαφορά αυτή, όμως, δεν ήταν στατιστικά σημαντική που σημαίνει ότι οι δύο ομάδες των παιδιών ήταν ισοδύναμες, είχαν δηλαδή τα ίδια χαρακτηριστικά ως προς τη μαθησιακή τους επάρκεια. Εικ. 2. Σύγκριση Τυπικών Βαθμών (Τ.Β.) της μαθησιακής επάρκειας Εικ. 3. Σύγκριση Αθροίσματος Τυπικών Βαθμών (Τ.Β.) της μαθησιακής επάρκειας και Πηλίκου Μαθησιακής Επάρκειας (Π.Μ.Ε.) των παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας και των παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα Πιο συγκεκριμένα, για τον έλεγχο των διαφορών στη μαθησιακή επάρκεια ανάμεσα στις δύο ομάδες των παιδιών, δηλαδή των παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας και των παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό κριτήριο Independent Sample T-test. Στην ανάλυση, δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές της διασποράς μεταξύ των μέσων όρων στους τομείς της μαθησιακής επάρκειας ανάμεσα στις δύο ομάδων παιδιών. Το γεγονός αυτό φανερώνει ότι οι δύο ομάδες, παρουσίασαν την αναμενόμενη κανονική κατανομή, δηλαδή ήταν ισοδύναμες και παρουσίαζαν τα ίδια χαρακτηριστικά ως προς τη μαθησιακή τους επάρκειας, σύμφωνα με το ψυχομετρικό κριτήριο Μαθησιακής Επάρκειας Detroit Τεστ. Τα χαρακτηριστικά αυτά αφορούν: 1) Στον λεκτικό τομέα, που αποτελεί ένδειξη ικανότητας στην ολοκλήρωση, κατανόηση και χρήση του προφορικού λόγου. Επίσης, αποτελεί ένδειξη καλής λεξιλογικής και μορφοσυντακτικής ικανότητας. Ο δείκτης μπορεί να αποτελέσει προγνωστική ένδειξη και για την ικανότητα του γραπτού λόγου, γιατί συσχετίζεται με την ανάγνωση και γραφή. Παιδιά με χαμηλή βαθμολογία έχουν φτωχό λεξιλόγιο, δεν χρησιμοποιούν επιτηδευμένο λόγο και δυσκολεύονται να ανακαλούν προφορικές οδηγίες ή να οργανώνουν λεκτικά ιδέες σε λογικές ακολουθίες. 2) Στον μη λεκτικό τομέα, που αποτελεί ένδειξη ικανότητας αντίληψης σχέσεων χώρου και μη λεκτικής συμβολικής σκέψης. Επίσης, αποτελεί ένδειξη καλής ανάκλησης αντικειμένων ή γραμμάτων και σχεδιασμού από μνήμης. Δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να αντιλαμβάνονται λογικές ή αφαιρετικές σχέσεις, να συλλογίζονται χωρίς λέξεις, να ανακαλούν αντικείμενα ή γράμματα και να σχεδιάζουν φιγούρες με ακρίβεια από μνήμης. Αντίθετα, παιδιά με χαμηλή βαθμολογία είναι συνήθως εκείνα που έχουν δυσκολία στην ανάκληση μη λεκτικών πληροφοριών, δυσκολίες κινητικών αντιδράσεων, οργάνωσης ή επίλυσης οπτικών προβλημάτων ή δυσκολεύονται σε οπτικά αφαιρετικά σύμβολα, όπως τα γράμματα. 3) Στην επαυξημένη προσοχή, που αποτελεί ένδειξη της ικανότητας των παιδιών να επιτυγχάνουν σε έργα που απαιτούν άμεση ανάκληση, βραχύχρονη μνήμη και επικεντρωμένη προσοχή. Η χαμηλή βαθμολογία στον τομέα αυτόν αποτελεί ένδειξη ότι τα παιδιά διασπώνται εύκολα, είναι απρόσεκτα και δεν επικεντρώνουν την προσοχή τους σε έργα, όπως αυτά που προαναφέρθηκαν. 4) Στην περιορισμένη προσοχή, που αποτελεί ένδειξη της ικανότητας των παιδιών να επιτυγχάνουν σε δραστηριότητες που απαιτούν μακρόχρονη μνήμη (λ.χ. λεξιλογική δραστηριότητα, ικανότητες κατανόησης και συλλογισμού, καθώς και κατανόηση αφαιρετικών συνδυαστικών σχέσεων). Επίσης, αποτελεί ένδειξη καλής ανάκλησης πληροφοριών και ιδεών που έχουν αποκτήσει και στη χρήση τους σε καθημερινές καταστάσεις. 5) Στον κινητικό τομέα, που αποτελεί ένδειξη σύνθετων κινητικών δεξιοτήτων ιδιαίτερα στον οπτικοκινητικό συντονισμό και συνδέεται με γραφοκινητικές δραστηριότητες και λεπτούς χειρισμούς αντικειμένων. Οι υψηλές βαθμολογίες σ αυτόν τον τομέα υποδηλώνουν επάρκεια στη λεπτή κινητικότητα. Η χαμηλή βαθμολογία μπορεί να αποτελεί ένδειξη οπτικοαντιληπτικών διαταραχών, έλλειψη συντονισμού κ.ά. 83
Η ανάπτυξη του λόγου βαρήκοων - κωφών παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα σε σύγκριση με παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας 6) Στον μη κινητικό τομέα, που αποτελεί ένδειξη της ικανότητα του παιδιού σε ελεύθερο κινητικά πλαίσιο. Οι υψηλές βαθμολογίες αποτελούν ένδειξη ότι το παιδί υπερέχει σε ικανότητες που δεν απαιτούν λεπτή κινητικότητα, όπως ομιλία, ονοματοποίηση, αναγνώριση συμβόλων. Η σύγκριση της γλωσσικής ανάπτυξης των δύο ομάδων με το ψυχομετρικό κριτήριο Γλωσσικής Επάρκειας Λ-α-Τ-ω, έδειξε ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα έχουν καλύτερη επίδοση (Μ.Ο.= 0,89 ΤΒ) από τα παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας και στα τρία γλωσσικά συστήματα (προληπτικό - οργανωτικό - εκφραστικό), σύμφωνα με την Εικ. 4. 2) Στο οργανωτικό σύστημα, που εκτιμά την ικανότητα του παιδιού να οργανώνει τις εισερχόμενες πληροφορίες. Επιπλέον, εκτιμά την ικανότητά του να συσχετίζει τις πληροφορίες μεταξύ τους, αλλά και με την προϋπάρχουσα γνώση και απαιτεί τη χρήση στρατηγικών. 3) Στο εκφραστικό σύστημα, που εκτιμά την ικανότητα του παιδιού να παράγει κατανοητό λόγο, επιλέγοντας τις κατάλληλες έννοιες και οργανώνοντάς τις συντακτικά. Επίσης, τα βαρήκοα - κωφά παιδιά που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα έχουν καλύτερη επίδοση (Μ.Ο.= 0,89 ΤΒ) από τα παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας και στα τρία γλωσσικά στοιχεία (φωνολογικό σημασιολογικό - μορφοσυντακτικο), σύμφωνα με την Εικ. 5. Εικ. 4. Σύγκριση Τυπικών Βαθμών (Τ.Β.) των γλωσσικών συστημάτων Πιο συγκεκριμένα υπερτερούν: 1) Στο φωνολογικό στοιχείο, που εκτιμά την ικανότητα στη φωνολογική επίγνωση του παιδιού, δηλαδή την ικανότητά του να αποκωδικοποιεί και να κωδικοποιεί τα φωνήματα της γλώσσας του, καθώς και τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη χρήση τους. 2) Στο σημασιολογικό στοιχείο, που εκτιμά την εννοιολογική γνώση του παιδιού, σχετικά με τις λέξεις και τις μεταξύ τους σχέσεις. 3) Στο μορφοσυντακτικό στοιχείο, που εκτιμά την ικανότητα του παιδιού να κατανοεί και να παράγει αποδεκτές συντακτικά και γραμματικά προτάσεις. Σύμφωνα με την Εικ. 6, τα βαρήκοα - κωφά παιδιά που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα έχουν καλύτερη επίδοση (διαφορά Μ.Ο.= 4,9 ΤΒ) στο άθροισμα των τυπικών βαθμών (20,7 ΤΒ) από τα παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας (15,9 ΤΒ) σε όλους τους τομείς της γλωσσικής τους ανάπτυξης. Η συγκεκριμένη διαφορά αντανακλάται και στο υψηλότερο Πηλίκο Γλωσσικής Επάρκειας (κατά 5,2 μονάδες) των παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα (60,4 μονάδες), έναντι των παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας (55,2 μονάδες), σύμφωνα με το ψυχομετρικό κριτήριο Γλωσσικής Επάρκειας Λ-α-Τ-ω. Εικ. 5. Σύγκριση Τυπικών Βαθμών (Τ.Β.) των γλωσσικών στοιχείων Πιο συγκεκριμένα υπερτερούν: 1) Στο προσληπτικό σύστημα, που εκτιμά την ικανότητα του παιδιού να κατανοεί το λόγο και περιλαμβάνει την κατανόηση τόσο των εννοιών, όσο και της συντακτικής δομής. 84 Εικ. 6. Σύγκριση Αθροίσματος Τυπικών Βαθμών (Τ.Β.) της γλωσσικής ανάπτυξης και Πηλίκου Γλωσσικής Επάρκειας (Π.Γ.Ε.) των παιδιών που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας και των παιδιών που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα.
Σταγιόπουλος Π, Κυριαφίνης Γ, Αηδόνα Σ, Κωνσταντινίδης Ι, Βιτάλ Β, Τσαλιγόπουλος Μ Οι διαφορές που παρατηρήθηκαν ήταν στατιστικά σημαντικές (p<0,001) σύμφωνα με το στατιστικό κριτήριο Independent Sample T-test. Συζήτηση Η επεξεργασία των δεδομένων ανέδειξε ότι, ενώ η ομάδα των βαρήκοων - κωφών παιδιών που χρησιμοποιούσαν κοχλιακό εμφύτευμα και η ομάδα των παιδιών που χρησιμοποιούσαν ακουστικά βαρηκοΐας ήταν ισοδύναμες ως προς τη γνωστική και μαθησιακή τους επάρκεια, τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν κοχλιακό εμφύτευμα είχαν καλύτερη γλωσσική ανάπτυξη στα τρία γλωσσικά συστήματα (προσληπτικό - οργανωτικό - εκφραστικό) και στα τρία γλωσσικά στοιχεία (φωνολογικό - σημασιολογικό - μορφοσυντακτικό, έναντι των παιδιών που χρησιμοποιούσαν ακουστικά βαρηκοΐας. Με τα παραπάνω συμπεράσματα συμφωνούν και τα αποτελέσματα της έρευνας των Osberger και συν.8 και των McConkey Robbins και συν., 9 που συνέκριναν την καταληπτότητα της ομιλίας παιδιών με κοχλιακά εμφυτεύματα, σε σχέση με παιδιά που χρησιμοποιούσαν ακουστικά βαρηκοΐας. Ομοίως, οι Van Lierde και συν. 10 σε έρευνα στην οποία συνέκριναν την άρθρωση και τα χαρακτηριστικά της φωνής βαρήκοων - κωφών παιδιών έδειξαν ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν κοχλιακό εμφύτευμα είχαν καλύτερα αποτελέσματα από τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν ακουστικά βαρηκοΐας. Παρόμοια αποτελέσματα αναφέρονται στην έρευνα των Baudonck και συν. 11 που συγκρίνουν τα λάθη στην παραγωγή των συμφώνων από βαρήκοα - κωφά παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα και από παιδιά με ακουστικά βαρηκοΐας. Στα παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα παρατηρήθηκαν σημαντικά λιγότερα λάθη και στην άρθρωση και φωνολογικά, σε σχέση με τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν ακουστικό βαρηκοΐας. Σύμφωνα με τα προηγούμενα, φαίνεται ότι τα βαρήκοα - κωφά παιδιά που χρησιμοποιούν κοχλιακό εμφύτευμα μπορούν να κατακτήσουν την ακαδημαϊκή γλωσσική ικανότητα ευκολότερα και γρηγορότερα από τα παιδιά που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας, γεγονός που θα τους επιτρέψει την ισότιμη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα στην σχολική τάξη όπως και οι συμμαθητές τους. Β ι β λ ι ο γ ρα φ ί α 1. Nikolopoulos TP, O Donoghue GM, Robinson KL, Holland IM, Ludman C, Gibbin KP. Preoperative radiologic evaluation in cochlear implantation. Am J Otol 1997;18(6 Suppl):S73-4. 2. Nikolopoulos TP, Dyar D, Archbold S, O Donoghue GM. Development of spoken language grammar following cochlear implantation in prelingually deaf children. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2004;130:629-33. 3. Νικολόπουλος ΘΠ, Παπαδηµητρίου Ν. Ακουστικά βαρηκοΐας και κοχλιακά εμφυτεύματα στην αποκατάσταση των κωφών παιδιών. Hellenic Otolaryngol Head Neck Surg 2007;27:22-9. 4. Κυριαφίνης Γ. Κοχλιακή εμφύτευση. Θεσσαλονίκη, Εκδ. Publish City, 2005. 5. Τζουριάδου Μ, Αναγνωστοπούλου Ε, Τουτουντζή Ε, Ψωινού Μ. Detroit Test μαθησιακής επάρκειας. Θεσσαλονίκη, Α.Π.Θ. - ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2008. 6. Τζουριάδου Μ, Συγκολλίτου Ε, Αναγνωστοπούλου Ε, Βακόλα Ι. Ψυχομετρικό κριτήριο γλωσσικής επάρκειας Λ-α-Τ-ω. Θεσσαλονίκη, Α.Π.Θ. - ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2008. 7. Μέλη ΔΕΠ Α και Β ΩΡΛ Κλινικής Α.Π.Θ. Ωτορινολαρυγγολογία. Χειρουργική Κεφαλής & Tραχήλου. Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Εκδ. Publish City, 2008. 8. Osberger MJ, Maso M, Sam LK. Speech intelligibility of children with cochlear implants, tactile aids, or hearing aids. J Speech Hear Res 1993;36:186-203. 9. McConkey RA, Kirk KI, Osberger MJ, Ertmer D. Speech intelligibility of implanted children. Ann Otol Rhinol Laryngol 1995;104 (Suppl 166):399-401. 10. Van Lierde K, Vinck BM, Baudonck N, De Vel E, Dhooge I. Comparison of the overall intelligibility, articulation, resonance, and voice characteristics between children using cochlear implants and those using bilateral hearing aids: a pilot study. Int J Audiol 2005;44:452-65. 11. Baudonck N, Dhooge I, Van Lierde K. Intelligibility of hearing impaired children as judged by their parents: a comparison between children using cochlear implants and children using hearing aids. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2010 ;74:1310-5. 85