ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΕΟΛΑΙΑ. Υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αχελώου. κ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ Κ. ΣΤΥΛΙΟΥ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΕΟΛΑΙΑ Υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αχελώου κ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ Κ. ΣΤΥΛΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Στο θέμα Εκκλησία και Νεολαία αναφέρονται σήμερα όλοι οι λειτουργοί της Εκκλησίας, τα εκκλησιαστικά και Θεολογικά Συνέδρια(1) και τα εκκλησιαστικά Περιοδικά και Βιβλία(2). Πρέπει, επίσης, να εξάρω τον θεσμό των Λαϊκών Θεολόγων, έναν θεσμό, στον όποιο διακονείτε όλοι οι παρόντες και δια του οποίου επιτελείτε ένα αξιόλογο έργο διδαχής και στήριξης της ελληνικής νεολαίας. Για το έργο σας αυτό, είμαστε όλοι ευγνώμονες. Όλα αυτά μαρτυρούν, ότι η Εκκλησία έχει μεν λόγο περί της Νεολαίας, η επικοινωνία, όμως, και η επαφή της με τους νέους της Πατρίδος μας είναι μηδαμινή έως ανύπαρκτη. Η εξήγηση του φαινομένου αυτού πρέπει να αναζητηθεί και στους δυο παράγοντες, και στην Εκκλησία και την Νεολαία. Στην παρούσα εισήγηση, θα μου επιτρέψετε να επιχειρήσω, άφʹ ενός, μια ψηλάφιση των στοιχείων που αποτρέπουν ή ευνοούν την σύγχρονη Νεολαία να σχετισθεί με την Εκκλησία και, άφʹ ετέρου, μια αναφορά στις απαραίτητες κινήσεις που πρέπει να κάνει η Εκκλησία, για να προσεγγίσει και σχετισθεί με τη σύγχρονη Νεολαία. Αʹ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΕΟΛΑΙΑ 1. Στοιχεία πού αποτρέπουν τη σχέση της Νεολαίας με την Εκκλησία Τα στοιχεία αυτά όλοι τα γνωρίζουμε και ως λειτουργοί της Εκκλησίας, αναφερόμαστε συνεχώς σʹ αυτά. Εκείνο, όμως, πού χρειάζεται είναι να Εισήγηση που έγινε στο ΠΕΚ Μυτιλήνης την 11 η Νοεμβρίου 2007, στα πλαίσια της Εκπαιδευτικής και Θεολογικής Ημερίδα που διοργάνωσε η Ένωση Θεολόγων Νομού Λέσβου.

εμβαθύνουμε και να επισημάνουμε τις επιδράσεις και τις συνέπειες που επιφέρουν τα στοιχεία αυτά στις συνειδήσεις και τον τρόπο ζωής των σημερινών νέων. α) Η καταναλωτική κοινωνία. Η κοινωνία της ευημερίας και της αφθονίας αποπροσανατολίζει τους σημερινούς νέους, με το ότι απολυτοποιεί τα υλικά αγαθά, ενώ τους αποκρύπτει τη πνευματική διάσταση και τις πνευματικές αξίες της ζωής. Η καταναλωτική κοινωνία τρέφει και ντύνει πλούσια τα σημερινά παιδιά, επιχειρεί ένα είδος Body Building, για τους νέους και ένα Modeling, για τις νέες. Τα σημερινά ελληνόπουλα, σωματικά μεν είναι παχύσαρκα, πνευματικά, όμως, πάσχουν από αβιταμίνωση. β) Η νοοτροπία τις καλοπέρασης. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής εξωθεί τους νέους να αναζητούν την καλοπέραση. Ως πρότυπο ζωής προβάλλεται η Dolce Vita. Μια ανέμελη, δηλαδή, ζωή, χωρίς ηθικές αναστολές και πνευματικές προδιαγραφές. Ο τρόπος, όμως αυτός είναι παραπλανητικός, διότι η πραγματική ζωή συνεπάγεται προσωπική προσπάθεια και αγώνα, για μια αληθινή καταξίωση και επιτυχία. γ) Η Τεχνολογία. Η ανάπτυξη της επιστήμης στον τομέα της Τεχνολογίας είναι ένα κατʹ εξοχήν δώρο του Θεού στη σημερινή ανθρωπότητα. Η σύγχρονη, όμως, κοινωνία, προσδίδει στην Τεχνολογία ένα μεσσιανικό χαρακτήρα. Η Τεχνολογία, με άλλα λόγια, προβάλλεται ως θεότητα, που, ως «από μηχανής Θεός» πρόκειται να επιλύσει όλα τα προβλήματα της ζωής και της ευτυχίας των ανθρώπων. Αν οι αρχαίοι Χαναανΐται πρόσφεραν τα παιδιά τους στην αγκαλιά του πυρακτωμένου χάλκινου αγάλματος του Βάαλ, ο σύγχρονος τρόπος ζωής συντελεί ώστε αναρίθμητες νεανικές υπάρξεις να θυσιάζονται καθημερινά στην αδηφάγο θεότητα της Τεχνολογίας. δ) Ο ερωτισμός. Υπάρχει μια έξαρση του ερωτισμού στην εποχή μας. Ο ερωτάς ως συναίσθημα και ως υπαρξιακή σχέση προβάλλεται απογυμνωμένος από κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ηθική. Ο ανθρώπινος ερωτάς, όπως αυτός λανσάρεται σήμερα, σε τίποτε δεν διαφέρει από την γενετήσια συνεύρεση των πηθίκων του Αμαζονίου. Και για το ζωτικό αυτό θέμα, η σύγχρονη κοινωνία δεν λέει όλη την αλήθεια στους νέους και τις νέες. Ενώ ωραιοποιεί και απολυτοποιεί

τη βιολογική σωματική ερωτική λειτουργία, αποσιωπά την υπαρξιακή διάσταση της και, πιο πολύ, τη μυστηριακή της ολοκλήρωση. Οι σύγχρονοι νέοι και νέες είτε εξωθούνται στην ελεύθερη συμβίωση είτε μόλις παντρεύονται, προχωρούν στο διαζύγιο, διότι δεν γνωρίζουν τι εστί και πώς λειτουργεί ο Γάμος, τι εστί Πατρότητα και τι εστί Μητρότητα. ε) Τα επαγγελματικά αδιέξοδα. Τόσο οι νέοι που δεν σπουδάζουν όσο και εκείνοι που σπουδάζουν αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα επαγγελματικής αποκατάστασης. Τα χρόνια περνούν και πολλοί νέοι και νέες εξακολουθούν να ζουν με δαπάνες των γονέων τους. Η έλλειψη απασχόλησης επιφέρει καίριο πλήγμα στη νεανική ζωτικότητα. Πολλοί νέοι δεν δημιουργούν, αλλά απλώς φυτοζωούν, με τα όνειρα τους ανεκπλήρωτα. 2. Στοιχεία πού ευνοούν την σχέση της Νεολαίας με την Εκκλησία. Τα στοιχεία της σύγχρονης εποχής, στα όποια αναφερθήκαμε προηγουμένως, ενώ από το ένα μέρος δυσχεραίνουν οπωσδήποτε τη σχέση της νεολαίας με την Εκκλησία, από το άλλο όμως, μπορούμε να πούμε ότι και την ευνοούν. Το Κακό, ως γνωστόν, έχει και τη θετική του πλευρά. «Ουδέν κακόν αμιγές κακού», έλεγαν οι προγονοί μας. α) Τα αδιέξοδα της καταναλωτικής κοινωνίας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής προκαλεί στις ψυχές των συγχρόνων νέων το αίσθημα του κορεσμού. Ως παράδειγμα, σας αναφέρω το Κίνημα των Χίππις, κατά τη δεκαετία του ʹ60, το όποιο εξέθρεψε και εφούντωσε η ευημερία των πλουσίων Δυτικοευρωπαϊκών και Αμερικανικών κοινωνιών και το όποιο εξελίχθηκε στο Κίνημα των «Παιδιών του Μώ», πού στην αρχή του είχε χριστιανικές προδιαγραφές. Το κίνημα των λεγομένων αναρχικών της εποχής μας, μέσα στις ακρότητες του, αφήνει να διαφανούν τα αισθήματα κορεσμού και αηδίας των συγχρόνων νέων για τον τρόπο ζωής της καταναλωτικής κοινωνίας. Μερικά από τα συνθήματα πού αναγράφουν στους τοίχους, τουλάχιστον της Αθήνας, είναι ενδεικτικά, όπως το σύνθημα «αγοραστέ και σκάστε»! Τις αρνητικές αυτές συνέπειες της καταναλωτικής κοινωνίας πρέπει να αξιοποιήσει κηρυγματικά και

ποιμαντικά η Εκκλησία. Περιγραφή των πνευματικών διεργασιών που προκαλούν τα αδιέξοδα της αμαρτωλής ζωής μας έχει δώσει ό Κύριος, στην αριστουργηματική παραβολή του Ασώτου υιού. β) Η απογοήτευση από τους κοινωνικούς ηγέτες. Το φαινόμενο ξεκινάει από το τέλος του Βʹ Παγκοσμίου Πολέμου και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Πολιτικοί, Κοινωνικοί και Θρησκευτικοί ηγέτες, που είχαν θεοποιηθεί κατά τη διάρκεια του Πολέμου και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, έπεσαν «και ην η πτώσις αυτών μεγάλη» (Ματθ. ζʹ 27)(3). Είναι μεγάλη, λοιπόν, η ευκαιρία για την Εκκλησία να διαδραματίσει ένα ηγετικό ρόλο στη σύγχρονη κοινωνία(4). γ) Η αποπροσωποποίηση της σύγχρονης κοινωνίας. Το φαινόμενο της γενικευμένης αστικοποίησης ισοπέδωσε την ιδιαιτερότητα του ανθρωπίνου προσώπου και αποπροσωποποίησε τις ανθρώπινες σχέσεις. Στις μέρες μας, μάλιστα, με τη μετάβαση από την κοινωνία της μηχανής στην κοινωνία της πληροφορικής, έχει αλωθεί και το τελευταίο άβατο της ανθρώπινης ύπαρξης, η ιδιωτική προσωπική ζωή του καθενός. Η ανθρωπότητα έχει εισέλθει στην εποχή του Big Brother, όπως το πρόβλεψε ο Άγγλος συγγραφεύς George Orwel. στο έργο του, με τον τίτλο «1984»(5). Τι τεράστιες δυνατότητες, αλήθεια, προσφέρονται στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία ως θεμέλιο της ανθρωπολογίας της έχει την ιδιαιτερότητα και το ανεπανάληπτον του προσώπου, όπως τούτο καταφάσκει η βαπτισματική ονοματοδοσία. δ) Η έλλειψη πατρότητας και μητρότητος. Η κρίση της σύγχρονης οικογένειας προκαλεί πρόβλημα ανεστιότητος στα παιδιά. Τα σύγχρονα παιδιά μεγαλώνουν ερήμην των γονέων τους. Το πρόλημα πολλαπλασιάζεται, στην περίπτωση των διαζυγίων. Πολλά παιδιά σήμερα ζουν χωρίς πατέρα ή χωρίς μητέρα(6). Στο χώρο της Εκκλησίας, σημαντικό ρόλο παίζει ο θεσμός της Πνευματικής Πατρότητος, όπως τονίζει ο απόστολος Παύλος: «Εάν μύριους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, άλλʹ ου πολλούς πατέρες» (Αʹ Κορ. δʹ 15). Ποτέ άλλοτε τόσο πολλά παιδιά δεν είχαν τόσο πολύ ανάγκη πνευματικής Πατρότητος, όσο τα παιδιά της εποχής μας. Ιδού, λοιπόν, στάδιον λαμπρόν για τους Ποιμένες της Εκκλησίας.

ε) Τα αδιέξοδα τον ερωτισμού. Ο ξέφρενος ερωτισμός της εποχής μας δέχθηκε καίριο χτύπημα από την εμφάνιση των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων και κυρίως του Aids. Οι σύγχρονοι νέοι. τουλάχιστον στην Πατρίδα μας, ως προς το θέμα του ερωτά και των προγαμιαίων σχέσεων, βρίσκονται ανάμεσα από δυο συμπληγάδες πέτρες. Από την μια μεριά ο φόβος του Aids και από το άλλο, ο διάχυτος ερωτισμός της σύγχρονης κοινωνίας. Η Εκκλησία μας, εν προκειμένω, ως μοναδική διέξοδο έχει να προτείνει την Πνευματική Πατρότητα, τον καλό Πνευματικό Πατέρα, ο όποιος θα ασκεί το αγιοπνευματικό αυτό λειτούργημα όχι ως δικαστής, αλλά, ως πατέρας, ως ποιμένας και ως ιατρός. Βʹ. ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Η Εκκλησία ενδιαφέρεται, οπωσδήποτε, για τη νεολαία και πραγματοποιεί, ορισμένες δραστηριότητες, όπως αναφέραμε προηγουμένως. Ως γνωστόν, όμως, ο λόγος της Εκκλησίας τόσο προς τους νέους όσο και προς τους μεγάλους είναι συνήθως τυποποιημένος και περιορίζεται σε κοινότυπα θέματα, τα οποία είτε είναι χιλιοακουσμένα είτε δεν εγγίζουν την νεολαία, ιδιαίτερα τη σύγχρονη. Ως εκ τούτου, εκείνο που επί πλέον χρειάζεται είναι νομίζω μια επανεκτίμηση του εκκλησιαστικού και θεολογικού οπλοστασίου, ώστε να αξιοποιηθούν τα πιο δυναμικά στοιχεία που διαθέτουμε. Σας αναφέρω ένα παράδειγμα από το στρατιωτικό οπλοστάσιο. Οι σύγχρονοι στρατοί χρησιμοποιούν, ασφαλώς τα καθιερωμένα συμβατικά όπλα, αλλά διαθέτουν επί πλέον και τα σύγχρονα «έξυπνα όπλα» smart weapons, τα οποία είναι περισσότερο αποτελεσματικά. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και εμείς. Από «τα όπλα του φωτός και της δικαιοσύνης», για τα οποία κάνει λόγο ο απόστολος Παύλος (Ρωμ. στʹ 13 και ιγʹ 12), πρέπει να επιλέξουμε όσα εξ αυτών είναι «δ υ ν α τ ά..., προς καθαίρεσιν οχυρωμάτων (οργανωμένη απιστία). Λογισμούς καθαιρούντες(ορθολογισμός, Διαφωτισμός) και παν ύψωμα επαιρόμενον κατά της γνώσεως του Θεού(Επιστήμη,

Τεχνολογία) και αιχμαλωτίζοντες παν νόημα (διανόηση) εις την υπακοήν τον Χρίστου» (Βʹ Κορ. ιʹ 4 5). Μερικά από τα smart weapons του εκκλησιαστικού και θεολογικού μας οπλοστασίου, ειδικότερα, για μια προσέγγιση της σύγχρονης νεολαίας, είναι νομίζω και τα έξης: α) Η πρόσληψη τον υλικού στοιχείου στο χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η μόνιμη κατηγορία των κοσμικών και προοδευτικών δήθεν κύκλων είναι ότι ο χριστιανικός τρόπος ζωής είναι άσαρκος και ότι η Εκκλησία ενδιαφέρεται μόνο για την... ψυχή(7). Η ρετσινιά αυτή μαζί με την αγνοία κρατούν ένα μεγάλο πλήθος νέων και μορφωμένων ανθρώπων μακριά από την πίστη και τη ζωή της Εκκλησίας. Χρειάζεται μία δυναμική απάντηση του εκκλησιαστικού και θεολογικού λόγου, στο μεγάλο αυτό ψέμα. Πρέπει κάποτε να πούμε σε όλους και ιδιαίτερα στους νέους την αλήθεια, για το πώς η Εκκλησία μας, σε αντίθεση, μάλιστα, και από τη Δυτική Εκκλησία, αντιμετωπίζει θετικά την ύλη και το σώμα του ανθρώπου. Για το ότι η Εκκλησία μας προσλαμβάνει την ύλη, το σώμα του ανθρώπου, αλλά και το νερό, το ξύλο, τα προϊόντα της γης, το χρώμα, τον ήχο, τη φωνή, τη μουσική, τη θάλασσα, τα πάντα και τα καθαιρεί, τα μεταμορφώνει, τα ανακαινίζει και τα εξαγιάζει, β) Η Ορθοδοξία, ως πολιτισμός. Μια δεύτερη κατηγορία που εκτοξεύεται εναντίον της Εκκλησίας είναι, το ότι ενδιαφέρεται μόνο για την άλλη, την μέλλουσα ζωή και ότι αδιαφορεί για την παρούσα και τα καθημερινά προβλήματα των ανθρώπων. Η κατηγορία αυτή είναι κατά το ήμισυ σωστή, δεδομένου ότι, για Ιστορικούς λόγους, η Εκκλησία περιορίστηκε στο τελετουργικό μέρος. Η πλήρης αλήθεια, όμως, είναι, ότι ο ορθόδοξος τρόπος ζωής αγκαλιάζει όλες τις μορφές της ζωής και όλες τις εκφάνσεις της ζωής και δημιουργεί μια καινότητα ζωής, έναν πολιτισμό. Εδώ πλέον έχομε να μιλήσουμε και να παρουσιάσουμε τον θησαυρό του ελληνορθόδοξου πολιτισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε και βιώθηκε στη χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Για το πώς μέσα στο φως, την αλήθεια και την ελευθερία της Ορθοδοξίας διαμορφώθηκε το Κράτος, ο Στρατός, η Δικαιοσύνη, η Τέχνη, η Παιδεία και γενικά ο Πολιτισμός(8).

γ) Η μαρτυρία των Δυτικών περί της Ορθοδοξίας. Έχομε συνηθίσει στην Ελλάδα να ρίχνουμε τον λίθο του αναθέματος στους Δυτικούς Χριστιανούς, εξ αφορμής βέβαια των αυθαιρεσιών του Πάπα και του Βατικανού. Τον Δυτικό Χριστιανισμό, όμως, δεν αντιπροσωπεύει αποκλειστικά ο Πάπας. Ωστόσο, εμείς, και με την εμμονή μας στην πολεμική κατά του Πάπα, χωρίς να το θέλομε, του αποδίδουμε τρόπον τινά τα Πρωτεία. Εν τούτοις, στη Δύση, εδώ και πολύ καιρό, στον χώρο της θεολογίας και της απροκατάληπτης ερευνάς, αυξάνονται οι φωνές και οι μαρτυρίες για την γνησιότητα της Ορθοδοξίας και για το χρέος που έχουν οι Δυτικοί Χριστιανοί να γνωρίσουν την Ορθοδοξία(9). Τις μαρτυρίες αυτές πρέπει να τις αξιοποιούμε, όσο το δυνατόν περισσότερο(10). δ) Η δόξα της Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής. Συνηθίζομε να κλαιγόμαστε για τα εσωτερικά προβλήματα της Εκκλησίας μας. Στο θέμα αυτό είμαστε πολύ...επαρχιώτες. Δεν λέω, ότι δεν υπάρχουν προβλήματα, στην Εκκλησία της Ελλάδος, ειδικότερα. Η Ορθοδοξία, όμως, δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα, αλλά εκτείνεται σε όλον τον κόσμο. Αναφέρομαι, ειδικότερα, στην εκπληκτική διάδοση της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο, δια της Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής. Όπως ίσως γνωρίζετε, είμαι εκ των συνιδρυτών της αναζωπύρωσης της Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής στην εποχή μας, στα πλαίσια του «Παγκοσμίου Οργανισμού Ορθοδόξου Νεολαίας» SYNDESMOS, του οποίου διετέλεσα Γενικός Γραμματεύς. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, αυτή την προσπάθεια το 1958, αξιοποιώντας δύο Αφρικανούς Ορθοδόξους Ιερείς, τέσσερις Ορθοδόξους Αφρικανούς σπουδαστάς στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ένα Ορθόδοξο Κορεάτη Ιερέα και δύο Ορθοδόξους Κορεάτες σπουδαστές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Και σήμερα, το 2007, μέσα σε 50 σχεδόν χρόνια, χωρίς μέσα, χωρίς επιχορηγήσεις, χωρίς προπαγάνδα η προσηλυτισμό, η Ορθοδοξία έχει διαδοθεί σε 62 νέες Χώρες του Κόσμου. Αυτή την ευλογία του Θεού, πρέπει να την αξιοποιήσουμε καλύτερα. ε) Τα πέρα από τον λόγο δυναμικά μέσα. Ο λόγος της Εκκλησίας, για τους νέους είναι, ομολογουμένως, δύσκολος. Και ο λόγος της διδαχής και ο λόγος της λατρείας. Πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε, ότι, μέχρι προ ετών, η Εκκλησία, για την επικοινωνία της με τα παιδιά και τους νέους, χρησιμοποιούσε σχεδόν

αποκλειστικά τον λόγο, κυρίως την προφορική Κατήχηση. Στη στρατιωτική, όμως, τακτική, όταν διαπιστώνεται, ότι, σε μια επιχείρηση, ένα όπλο δεν επαρκεί ή δεν είναι αποτελεσματικό, χρησιμοποιείται και κάποιο άλλο. Ακόμη και στα τόσο δημοφιλή στους νέους παιχνίδια, μπάσκετ, ποδόσφαιρο, βόλεϋ, οι παίκτες εναλλάσσονται συχνά, ώστε η απόδοση των ομάδων να είναι καλύτερη. Το ίδιο πρέπει να κάνει μια έξυπνη ποιμαντική τακτική της Εκκλησίας, στο «παιχνίδι» της με τη νεολαία, να εναλλάσσει τα μέσα και τους τρόπους προσέγγισης της νεολαίας. Τέτοια εναλλακτικά μέσα, εφόδια η όπλα διαθέτει πλούσια η ορθόδοξη Παράδοση μας, όπως λ.χ. οι εικόνες και γενικά η εκκλησιαστική τέχνη, τα σύμβολα, η ιστορία, το Συναξάρι των Αγίων, ιδίως των αθλητών και Μαρτύρων της πίστεως, τα θαύματα των Αγίων, η κοινή ζωή των Ορθοδόξων, ο ορθόδοξος λαϊκός πολιτισμός (τα ήθη και έθιμα του ελληνικού λάου), τα κατά τόπους ιερά προσκυνήματα, ή θεολογική βιβλιογραφία, η γνωριμία με διακεκριμένα πρόσωπα της οικουμενικής Ορθοδοξίας, η συμμετοχή σε πανελλήνιες και διορθόδοξες εκδηλώσεις νεολαίας, όπως λ.χ. η συμμετοχή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Νεολαίας SYNDESMOS, η Ορθόδοξη Εξωτερική Ιεραποστολή και πολλά άλλα. στ) Η αποτελεσματικότητα της μυστηριακής θεϊκής ενεργείας. Τη σχέση, ωστόσο, των νέων με την Εκκλησία τη δυσχεραίνει η την καθιστά ανέφικτη ο ογκόλιθος του σεξ και, ειδικότερα, η κοινή άποψη τόσο των νέων όσο και του κοινωνικού και κουλτουριάρικου περίγυρου ότι τα περί το σεξ θέματα δεν αντιμετωπίζονται, αλλά είναι εγγενή και η νέος πρέπει να τα αποδέχεται ως φυσιολογικά η έστω, ως «ιδιαιτερότητες». Υπονοώ εδώ, ειδικότερα, το θέμα της ομοφυλοφιλίας των νέων. Έπʹ αυτού θα ήθελα να σημειώσω τα έξης. Πρώτον, ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να αλλάξει τη φύση του. Την ύπαρξή του, όμως μπορεί να την διορθώσει και να την αλλάξει, Με αλλά λόγια, ο άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει Άγγελος, μπορεί όμως να γίνει Άγιος. Ο θεός, για τη διατήρηση της ανθρώπινης ύπαρξης στην κατάσταση του είναι, αλλά και για την τελείωση και ολοκλήρωση της, ευθύς εξ αρχής της δημιουργίας της, της έδωσε τη μοναδική και εκπληκτική δυνατότητα, τη δυνατότητα της τροπής (της αλλαγής). Η ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να στραβώσει, να αρρωστήσει, να

αλλοτριωθεί από το Κακό, μπορεί όμως και να ελευθερωθεί από τα πλοκάμια του Κάκου, μπορεί στραφεί στη φυσική της κατάσταση, δηλαδή στο Καλό, να ισιώσει τον κορμό της και να υψώσει το κεφάλι της ώστε να βλέπει τον ουρανό και τον ήλιο. Αυτή η τρεπτότητα είναι το ύψιστο χάρισμα, με τον όποιο ο Δημιουργός επροίκησε την ανθρώπινη ύπαρξη για την διατήρηση της μεταξύ των όντων, καθώς και για την τελείωση και ολοκλήρωση της(11). Και το δεύτερο και το πιο σημαντικό: το ότι η τροπή αυτή και διόρθωση της ύπαρξης δεν γίνεται με ανθρώπινα μέσα, αλλά με την παντοδύναμη θεϊκή ενέργεια, που στην Εκκλησία μεταγγίζεται μυστηριακά. Για το νέο που θα αποφασίσει να αντιμετωπίσει το σεξ η να διορθώσει την ύπαρξη του στο θέμα αυτό, στα πλαίσια της μυστηριακής χαρισματικής θεϊκής ενέργειας, δεν υπάρχει το «δεν μπορώ». Εδώ ισχύει απόλυτα ν διαβεβαίωση του Κυρίου: «Παρʹ άνθρώποις τούτο αδύνατον εστί. Παρά δε Θεώ, πάντα δυνατά εστί» (Ματθ. ιθʹ 26). ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1) Στο Θʹ Πανελλήνιο Θεολογικό Συνέδριο που συνήλθε, ως γνωστόν, εφέτος τον Σεπτέμβριο στην Αθήνα και στην Δʹ Συνεδρία έγιναν πέντε εισηγήσεις επάνω στο θέμα του Μαθήματος των Θρησκευτικών. 2) Θα αναφερθώ, ειδικότερα, στην πρόσφατη αξιόλογη προσπάθεια της Ί. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία, στο Εγχειρίδιο Οργάνωσης και Δράσης πού ετοίμασε και εξέδωσε προσφάτως, με τον τίτλο «Το Ενοριακό Ποιμαντικό Έργο στη σύγχρονη κοινωνία», σε μια από τις έξη Ενότητες του Τόμου, αναφέρεται διεξοδικά και στο θέμα «Οι Νέοι στην Ενορία». Ο Τόμος αυτός εστάλη δωρεάν σε όλους τους Εφημέριους της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τελικά, η σύγχρονη κοινωνία δημιουργεί ένα πλαστό και ψεύτικο κόσμο για τους νέους. 3) Ως εκπρόσωπο της γενεάς του Βʹ Παγκοσμίου Πολέμου αναφέρω τον μαρξιστή φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη, ο όποιος, στα νειάτα του, είχε εμπνευσθεί και εξυμνούσε το Σοβιετικό Καθεστώς. Γρήγορα όμως διαψεύσθηκαν

οι προσδοκίες του και άρχισε να χαρακτηρίζει το καθεστώς εκείνο ως «ζωτικόν ψεύδος»! 4) Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός, ότι σε πρόσφατες σφυγμομετρήσεις, πού έγιναν στη Χώρα μας και στο ερώτημα «ποιόν εμπιστεύεσθε περισσότερο;», οι νέοι έδωσαν τη δεύτερη θέση στην Εκκλησία, με τον στρατό στην πρώτη θέση και τους πολιτικούς στην 8η θέση! 5) Ό πως ίσως γνωρίζετε, η Nasional Security Assosiation (Ν5Α), η Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας, των ΗΠΑ έχει ήδη συστήσει ειδικό Τμήμα, το όποιο διαθέτει Η/Υ υψηλής δυναμικότητος. Το Τμήμα αυτό, έχει ανοίξει φακέλους για τα 6 δισεκατομμύρια κατοίκους της Γης. Για κάθε κάτοικο έχει ανοιχθεί αντίστοιχος φάκελος με 40 σελίδες. Στις σελίδες αυτές καταχωρούνται όλες οι πληροφορίες πού αφορούν στο συγκεκριμένο αυτό πρόσωπο, όπως λ.χ., τα στοιχεία της ταυτότητος του, τη φορολογική του κατάσταση, τις ιατρικές εξετάσεις του κλπ. Προσφάτως έμαθα και το έξης: ότι για ένα υψηλόβαθμο διοικητικό υπάλληλο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, υπάρχει ιστοσελίδα, στην οποία εκτός των προσωπικών του στοιχείων, σημειώνεται επί χάρτου, η διαδρομή του αυτοκινήτου του, κατά την καθημερινή μετάβαση και επιστροφή του από τα Γραφεία της Αρχιεπισκοπής! 6) Στο πρώτο Βοήθημα για την εκκλησιαστική Κατήχηση της 3ης Βαθμίδος, πού συνέταξα, για παιδιά του Δημοτικού Σχολείου, έδωσα τον τίτλο «Ο Θεός είναι Πατέρας». Κάποιοι μου είπαν: «Ξέρεις, για πολλά παιδιά η έννοια του «Πατέρα» δεν λέει τίποτε. Πώς θα περάσουμε την ιδέα, ότι ο Θεός είναι Πατέρας; 7) Για να είμαστε, όμως, ειλικρινείς, πρέπει να ομολογήσουμε, ότι για τη «λάσπη» αυτή ευθύνεται και η Εκκλησία, η οποία, τουλάχιστον τα παλαιότερα χρόνια, είχε εγκλωβίσει την παρουσία της και τη σχέση της με τον κόσμο στις κηδείες και τα μνημόσυνα, καθώς και στην παρερμηνεία της εννοίας «σωτηρία της ψυχής», αποδίδοντας μανιχαϊστική σημασία στον όρο «σώμα». 8) Όταν, προ ετών, ο Πρόεδρος της Γερμανίας επισκέφθηκε την Ελλάδα, στο επίσημο τραπέζι πού του παρετέθη από τον Έλληνα Πρόεδρο, στην αρχή του λόγου του είπε τα έξης: «Θέλω να σας ευχαριστήσω, διότι, στα χρόνια τον Βυζαντίου, αποστείλατε σε μας τους Γερμανούς, την Πριγκίπισσα Θεοφανώ, η

οποία μας έμαθε να χρησιμοποιούμε... το πηρούνι»! Σας υπενθυμίζω, επίσης, τις Εκθέσεις που διοργανώνει το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, με θέματα του Βυζαντινού Πολιτισμού, την Έκθεση που διοργανώθηκε στην Τrier της Γερμανίας, οπού ο Μ. Κωνσταντίνος έλαβε τον τίτλο του Αύγουστου (Σεβαστού), με θέμα : «Μ. Κωνσταντίνος, αυτός ο άγνωστος» ( βλ. εφημ. Η Καθημερινή, 10.6.07). Επίσης στο Διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα ΒΥΖΑΝΤΙΟ μπορείτε να βρείτε τις εκδηλώσεις που γίνονται σε όλο τον κόσμο για τη μεγάλη μας αυτή κληρονομιά. 9) Στο τελευταίο τεύχος του Περιοδικού Θεολογία, δημοσιεύεται το πρώτο μέρος της Διαλέξεως του Καθηγητού Ευαγγέλου Θεοδώρου, πού δόθηκε στο Ρωμαιοκαθολικό «Ανατολικοεκκλησιαστικό Ινστιτούτο», στο Ρέγκενσμπουργκ, στο όποιο υπηρέτησε ως Καθηγητής και ο σημερινός Πάπας. Στην ομιλία του ο Καθηγητής αναφέρει πλείστες όσες μαρτυρίες Ρωμαιοκαθολικών Θεολόγων και Κληρικών, για την αξία της Ορθοδοξίας, οι όποιοι, μάλιστα, ασκούν και αυστηρότατη κριτική για τις αυθαιρεσίες του Πάπα. 10) Παραπέμπω, επίσης, στη σχετική αρθρογραφία του π. Ηλία Μαστρογιαννοπούλου, ο όποιος μας δίδει συνεχώς και νεώτερα στοιχεία από την σημαντική αυτή διεργασία στους κόλπους της Δυτικής Εκκλησίας. Βλ. και πρόσφατο άρθρο στο Περιοδικό Φιλογένεια, τ. 2 (Απρίλιος Ιούνιος 2007). 11) Εδώ θέλω να κάνω μια παρατήρηση: Τόσο από σχετικές μελέτες όσο και από την προσωπική μου πείρα, έχω διαπιστώσει, ότι ακόμη και τα μη έλλογα κτίσματα έχουν τη δυνατότητα τροπής και αλλαγής. Τα δένδρα λ.χ., όταν για κάποιο λόγο αναπτύσσονται πλαγίως, διαθέτουν ένα μηχανισμό μέσα στον κορμό τους, ο όποιος τα σπρώχνει μέχρις ότου έλθουν σε κατακόρυφη στάση (βλ. και εφημερίδα Το Βήμα, 19.8.07). Τα αγρία θηρία, επίσης, με ειδική ανθρώπινη παρέμβαση, αποβάλλουν τη θηριωδία τους και αναστρέφονται φιλικά προς τους δαμαστές τους. Το λεγόμενο τσίρκο είναι μια χαρακτηριστική του φαινομένου αυτού.