ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Πρόγραμμα Σπουδών στις ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Πρόγραμμα Σπουδών στις ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: Ειδική Διδακτική Μεθοδολογία- Διδακτική οικονομικών μαθημάτων Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ: ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: 1

Η ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 1 ο Θεωρητικό πλαίσιο Είναι η μέθοδος της οργάνωσης των μαθητών σε ομάδες. Η μέθοδος αυτή δεν περιορίζεται σε έναν εναλλακτικό τρόπο προσφοράς ή οικοδόμησης της νέας γνώσης, αλλά προάγει το κλίμα συνεργασίας και την ομαδική μάθηση. Έχει ευρύτερη αναπτυξιακή και κοινωνικοπολιτική αποστολή, γιατί επιδιώκει την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων τη συνεργασίας και την αυτονομίαχειραφέτηση των μαθητών. Θεωρητική στήριξη της μεθόδου: 1. Η εποικοδομητική θεωρία μάθησης του Vygotski και κυρίως των επιγόνων του, που τονίζουν ιδιαίτερα τις αναπτυξιακές δυνατότητες τη συλλογικής δράσης, και 2. Η μετανεωτερική επιστημολογία, που προβάλλει τον κοινωνικό προσδιορισμό της γνώσης και το γεγονός ότι αυτή κατασκευάζεται μέσα από κοινωνικές και πολιτικές ανάγκες, ιεραρχήσεις και προτεραιότητες. Σκοπός των παραπάνω θεωριών: Να αναδείξουν τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να μπορέσουν οι ομάδες των μαθητών να εξασφαλίσουν συνθήκες συνοχής, ισοτιμίας και ενεργοποίησης και να προωθήσουν τους μαθησιακούς και αναπτυξιακούς τους στόχους. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι δύο: 1. Η θετική αλληλεξάρτηση Αλληλεξάρτηση στο κοινό έργο Αλληλεξάρτηση αμοιβής/αναγνώρισης Επιμερισμός έργου Επιμερισμός υλικού Επιμερισμός ρόλων 2

2. Η Παρωθητική Αλληλεπικοινωνία Αποτελεσματική αλληλοβοήθεια: παροχή πληροφοριών και προτάσεων για την επίλυση των προβλημάτων, τρόπος επεξεργασίας του υλικού, αμοιβαία ανατροφοδότηση και θετική στήριξη των προσπαθειών των μαθητώνσυνεργατών. Για να είναι ικανοί οι μαθητές να ανταποκριθούν ενεργά στις παραπάνω δραστηριότητες πρέπει να έχουν αναπτύξει δεξιότητες επικοινωνίας και διαλεκτικής αντιπαράθεσης που απαιτεί η συλλογική δράση (διδάσκονται όπως οι ακαδημαϊκές γνώσεις), για να εκχωρηθεί σταδιακά η εξουσία του διδάσκοντος στην ομάδα και να ενισχυθεί η αυτονομία και η αποτελεσματικότητα της ομάδας. 2 ο Αποκέντρωση της εξουσίας του διδάσκοντος: Εκχωρείται σταδιακά με την εξέλιξη της δουλειάς των ομάδων. Ενδεικτικά μέτρα αποκέντρωσης της εξουσίας: Ανάληψη ρόλων: Η ομάδα λειτουργεί ιεραρχικά και επιμερίζει την εξουσία της σε όλα τα μέλη της μέσα από συλλογικές δραστηριότητες και εναλλασσόμενους ρόλους. Απαράβατη αρχή: όλα τα μέλη έχουν ρόλους που εναλλάσσονται. Ρόλοι που αναπτύσσονται στην ομάδα: Συντονιστής/Αρχηγός: Διευθύνει τη συζήτηση και ανακεφαλαιώνει τα συμπεράσματα. Φροντιστής: Εξηγεί και βοηθάει τους πιο αδύνατους μαθητές. Γραμματέας-Αναγνώστης: Διαβάζει κείμενα εργασιών, οδηγιών και γράφει την κοινή εργασία. Εμψυχωτής: Επαινεί την προσπάθεια, τις ιδέες και την οποιαδήποτε θετική συμβολή του κάθε μέλους στο κοινό έργο της ομάδας. 3

Υπεύθυνος εργασίας: Διανέμει το υλικό, ελέγχει αν όλοι κατανόησαν τι πρέπει να κάνουν και αν έχουν αρχίσει το έργο τους, υπενθυμίζει τα βήματα που πρέπει να γίνουν για την ολοκλήρωση της εργασίας. Παρατηρητής: Καταγράφει το είδος και τη συχνότητα συμμετοχής του κάθε μέλους, ώστε στο τέλος της εργασίας να είναι δυνατή η αξιολόγηση της λειτουργικότητας της ομάδας Αρμοδιότητες συλλογικής αυτό-ρύθμισης της συμπεριφοράς: Απώτερος στόχος της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου είναι η δημιουργία σε όλα τα μέλη της ομάδας αισθημάτων προσωπικής ευθύνης αλλά και στάσεων ταύτισης με την ομάδα. Πώς επιτυγχάνεται; 1. Ο δάσκαλος δέχεται μόνο συλλογικές ερωτήσεις, όχι ατομικές. 2. Αρμοδιότητες και ευθύνες της ομάδας: η επίλυση προβλημάτων συμπεριφοράς και μαθησιακών προβλημάτων. Αρμοδιότητες συλλογικής αυτό-ρύθμισης της μάθησης: Ο δάσκαλος, με τη λογική της φθίνουσας καθοδήγησης, δίνει όλο και περισσότερες αρμοδιότητες στους μαθητές προκειμένου να συμμετέχουν στην μαθησιακή διαδικασία από την επιλογή του διδακτικού υλικού μέχρι την αυτοαξιολόγηση. 3 ο Οργανόγραμμα ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας 1 η Φάση: Σχηματισμός ομάδων και ανάληψη έργου. Ο διδάσκων με σύντομη εισήγησή του καθορίζει το θέμα και τους διδακτικούς στόχους της ενότητας. Σχηματίζονται οι ομάδες, επιμερίζεται το έργο και καθορίζεται ο τρόπος εργασίας, καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησης της ατομικής συμβολής και του τελικού ομαδικού προϊόντος. 2 η Φάση: Ομαδοσυνεργατική επεξεργασία: Κατανομή ρόλων, έναρξη και ολοκλήρωση της εργασίας της ομάδας. 3 η Φάση: Παρουσίαση ομαδικών εργασιών στην τάξη: Οι ομάδες μέσω των εκπροσώπων τους παρουσιάζουν στην τάξη την ομαδική τους εργασία. Ακολουθεί συζήτηση που περιέχει συγκρίσεις, υποβολή ερωτημάτων και διευκρινίσεων, 4

κατάθεση επιπρόσθετων στοιχείων κτλ., ο διδάσκων διευκολύνει τη συζήτηση και συνοψίζει. 4 η Φάση: Αξιολόγηση: Περιλαμβάνει διαδικασίες αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης των ομάδων ως προς το γνωστικό τομέα και τη συνεργατικότητα και τη λειτουργικότητα που επέδειξε η ομάδα. 4 ο Απόδοση λόγου Φυσική συνέπεια της ανάληψης αρμοδιοτήτων από την ομάδα είναι η Ατομική και Συλλογική απόδοση λόγου. 5 ο Γενικές Παρατηρήσεις Η ομαδοσυνεργατική μέθοδος απαιτεί την ύπαρξη συγκεκριμένων κοινωνικών δεξιοτήτων, που δεν πρέπει να θεωρούνται από τον διδάσκοντα δεδομένες αλλά να διδάσκονται. Αυτές είναι: Προσεκτική ακρόαση και εκ περιτροπής συμμετοχή στη συζήτηση Χαμηλόφωνη συζήτηση Ενεργοποίηση και συντονισμό της παροχής όλων Ακριβής διατύπωση ερωτημάτων σχετικών με τις διαθέσιμες πληροφορίες Παραδοχή και συνεπαγωγή μιας άποψης Αίτηση για βοήθεια, για κατανομή και σύνθεση συλλογικού έργου, για ανάθεση ρόλων, για εύρεση συμβιβαστικών λύσεων, για αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση. Στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο ο δάσκαλος έχει δύο επιλογές: Να αναθέσει κοινό θέμα σε όλες τις ομάδες (οικονομία χρόνου [1 διδακτική ώρα για την εργασία και 2-3 διδακτικές ώρες για την επεξεργασία και παρουσίαση], δεν απαιτείται αλληλοενημέρωση). Στο τέλος, πρέπει να γίνεται σύνδεση των επιμέρους μερών και σύνοψη των συμπερασμάτων. Η συζήτηση στη φάση αυτή είναι δύσκολη και γίνεται με ευθύνη και συντονισμό του δασκάλου. Μπορεί να γίνει και σε μονόλογο από τον δάσκαλο. Να αναθέσει διαφορετικό θέμα στις ομάδες. 5

Πλεονεκτήματα τη ομαδοσυνεργατικής μεθόδου Δίνει τη δυνατότητα στον δάσκαλο να διαθέσει περισσότερο χρόνο στην ομάδα από όσο θα διέθετε σε κάθε μαθητή μεμονωμένα και να διαθέτει περισσότερο χρόνο στους μαθητές που παρουσιάζουν αδυναμίες. Βιβλιογραφία Αλεξιάδης Κ., Μια νέα ελληνική θεωρία διδακτικής, Θεσσαλονίκη, χ.χ. Διανασσής-Αφεντάκης Α., Διδακτική, τ.α, Αθήνα 1981 Hugon M.-A., (coordonné par), Construire ses apprentissages au lycée, Paris: INRP, Equipe CRESAS. Κασσωτάκης Μ.Ι., Φλουρή Γ.Σ., Μάθηση και διδασκαλία. Παρουσίαση των σύγχρονων απόψεων για τη μάθηση και τη μεθοδολογία της διδασκαλίας, Αθήνα 1981. Ματσαγγούρας Η., Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση, Γρηγόρης, Αθήνα 2000. Μπρίνια Β., Η εισαγωγή της μεθόδου Project στη διδασκαλία των οικονομικών επιστημών, Gutenberg, Αθήνα, 2006. 6

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στα δυο παραδείγματα της εισαγωγής της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας στις οικονομικές επιστήμες έχει ακολουθηθεί στην ανάπτυξή τους το μοντέλο ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από το βιβλίο του Η. Ματσαγγούρα «Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση». ΑΣΚΗΣΗ: Να επιλεγεί ένα κεφάλαιο από το μάθημα Αρχές Οικονομικής Θεωρίας και να ακολουθηθεί το μοντέλο ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας που αναφέρθηκε στο θεωρητικό πλαίσιο. ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 7

1 Ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Α. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ Έστω ότι η τάξη απαρτίζεται από 20 άτομα, οπότε δημιουργούμε 4 ανομοιογενείς ομάδες των 5 ατόμων η κάθε μία, χρησιμοποιώντας το μεθοδολογικό εργαλείο του κοινωνιογράμματος και λαμβάνοντας υπόψη τις προτιμήσεις των μαθητών. Β. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΩΡΟΥ Διευθετούμε 4 σημεία στην τάξη με θρανία σε σχήμα Π. 2 ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ Ο δάσκαλος καθορίζει το θέμα και τους διδακτικούς στόχους της συγκεκριμένης ενότητας. Σχηματίζονται οι ομάδες, επιμερίζεται το έργο και καθορίζεται ο τρόπος εργασίας, καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησης της ατομικής συμβολής και του τελικού ομαδικού προϊόντος. Α. ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ 1. Να καταστούν ικανοί οι μαθητές ως ομάδα αλλά και ως άτομα να υπολογίζουν με τα κατάλληλα αριθμητικά δεδομένα το ΑΕΠ και να αναλύουν τις δύο όψεις μέτρησής του, καθώς και να υπολογίζουν τα διάφορα μεγέθη του εισοδήματος, όπως το εθνικό εισόδημα, το διαθέσιμο εισόδημα κτλ.. 2. Να καταστούν ικανοί οι μαθητές να υπολογίζουν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και να ερμηνεύουν τις αδυναμίες του ΑΕΠ ως δείκτη οικονομικής ευημερίας. 8

Β. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ 1. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Αναμένουμε από όλα τα μέλη της ομάδας να είναι σε θέση να υπολογίζουν το ΑΕΠ, να αναλύουν τις δύο όψεις μέτρησής του και να υπολογίζουν τα διάφορα μεγέθη του εισοδήματος και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αιτιολογώντας τους λόγους που το ΑΕΠ δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί απόλυτα ως δείκτης οικονομικής ευημερίας, πράγμα που θα μας απασχολήσει στο τέλος κατά την κοινή συζήτηση. 2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ α.) Αν κάποιος έχει προβλήματα ή δυσκολίες να απευθύνεται στα μέλη της ομάδας στην οποία ανήκει. β.) Να αναπτύξουν οι μαθητές ικανότητες επικοινωνίας, συνεργασίας, αποδοχής και κατανόησης των άλλων μελών της ομάδας. 3. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Πριν ξεκινήσουν την εργασία τους οι ομάδες πρέπει να ελέγξουν εάν όλα τα μέλη κατάλαβαν τι πρέπει να κάνουν. Επίσης, κάθε ομάδα πριν παραδώσει την τελική εργασία της πρέπει να συζητήσουν τα μέλη μεταξύ τους εάν όλοι είναι σε θέση να υπολογίσουν το ΑΕΠ και τα άλλα μακροοικονομικά μεγέθη, καθώς και να αιτιολογήσουν τους λόγους που δεν μπορεί το ΑΕΠ να χρησιμοποιηθεί απόλυτα ως δείκτης ευημερίας. Γ. ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Κατόπιν συζήτησης με τους μαθητές αποφασίζεται από κοινού με τον δάσκαλο η παρουσίαση του συγκεκριμένου κεφαλαίου να γίνει με ομαδικό τρόπο και να δοθεί έμφαση στις εργασίες των ομάδων στο θέμα Υπολογισμός του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. 9

2. Αποφασίζεται από κοινού ότι οι ομάδες εργασίας θα αρχίσουν να δουλεύουν αφού έχουν διδαχθεί το κεφάλαιο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν του σχολικού βιβλίου. 3. Τα κριτήρια αξιολόγησης της εργασίας των ομάδων συμφωνείται μεταξύ του δασκάλου και των μαθητών να είναι: α.) Η επίτευξη του ακαδημαϊκού στόχου, δηλαδή εάν οι μαθητές θα είναι ικανοί να υπολογίσουν το ΑΕΠ, τα μεγέθη του εισοδήματος και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και να ερμηνεύουν τις αδυναμίες του ΑΕΠ ως δείκτη οικονομικής ευημερίας. β.) Η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, δηλαδή αυτοαξιολόγηση των μαθητών εάν ανέπτυξαν ικανότητες συνεργασίας, επικοινωνίας, αποδοχής και κατανόησης των άλλων μελών της ομάδας και εάν θα μπορούσε κάτι να γίνει καλύτερα από άποψη οργάνωσης και λειτουργίας της ομάδας (έκθεση μαθησιακής εμπειρίας). 3 ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ (ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΚΕΦ 7) Α. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΕΠ Επειδή στο δεύτερο στάδιο κατά τη γνωστοποίηση των διαδικασιών συνεργασίας συμφωνήθηκε η παρουσίαση να γίνει διαλογικά με ομαδικό τρόπο, γίνεται κατανομή αρμοδιοτήτων παρουσίασης στον δάσκαλο και στους μαθητές. Ο δάσκαλος παρέχει έναν πίνακα με αριθμητικά δεδομένα ποσότητας και τιμών: Έτος Ποσότητα Τιμή 1 10 10 2 20 20 3 28 15 4 24 27 10

Στη συνέχεια οι μαθητές υπολογίζουν το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές, το δείκτη τιμών και το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές με έτος βάσης το πρώτο έτος. Έπειτα, συζητούν με τον δάσκαλο την οικονομική ερμηνεία των αποτελεσμάτων τους. Συζητούν επίσης τις τυχόν μεταβολές που θα γίνουν αν μεταβληθεί το έτος βάσης. Έπειτα, ο δάσκαλος τους δίνει επιπλέον δεδομένα και ζητά να τα ταξινομήσουν και να υπολογίσουν το ΑΕΠ από την πλευρά της δαπάνης και του εισοδήματος, καθώς και τα εισοδηματικά μεγέθη και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Ακολουθεί συζήτηση και οικονομική ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Β. ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ ΟΜΑΔΩΝ Ο δάσκαλος εξηγεί στους μαθητές τον τρόπο που θα δουλέψουν ομαδικά προκειμένου να υπολογίσουν τα διάφορα μακροοικονομικά μεγέθη και να μπορούν να υποδείξουν τις αδυναμίες του ΑΕΠ ως δείκτη οικονομικής ευημερίας. Γ. ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΡΓΟΥ ΟΜΑΔΩΝ Οι υποομάδες κάθε ομάδας συνθέτουν την εργασία τους στην ομάδα που αναφέρεται στον υπολογισμό του ΑΕΠ, στις δύο όψεις μέτρησής του, στον υπολογισμό των μεγεθών του εισοδήματος, στον υπολογισμό του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και στην αναλυτική περιγραφή των αδυναμιών του ΑΕΠ ως δείκτη οικονομικής ευημερίας και γίνεται σχολιασμός. 4 ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Επειδή η Γ Τάξη Ενιαίου Λυκείου έχει σχεδόν μηδενική εμπειρία στον ομαδικό τρόπο εργασίας, ο δάσκαλος παρευρίσκεται κατά περίπτωση στις συνεδριάσεις των ομάδων ως ισότιμο μέλος και με έμμεσο και διακριτικό τρόπο κατευθύνει την εργασία των ομάδων όταν το κρίνει απαραίτητο. 11

Β. ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γίνεται κατανομή των αρμοδιοτήτων των ομάδων σε κάθε μέλος της ομάδας ως εξής (σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο): τιμές. Ο πρώτος μαθητής θα υπολογίσει το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές και σταθερές Ο δεύτερος μαθητής θα υπολογίσει το ΑΕΠ από την πλευρά της δαπάνης. Ο τρίτος μαθητής θα υπολογίσει το ΑΕΠ από την πλευρά του εισοδήματος. Ο τέταρτος μαθητής θα υπολογίσει τα εισοδηματικά μεγέθη και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Ο πέμπτος μαθητής θα συνθέσει τις επιμέρους εργασίες των τεσσάρων μαθητών σε ένα ενιαίο κείμενο. Εννοείται ότι η ομάδα συνεργάζεται με τον κάθε μαθητή στο έργο του. Στη συνέχεια, συζητείται στην ολομέλεια της τάξης το αποτέλεσμα της εργασίας όλων των ομάδων και μια ομάδα αναλαμβάνει να κάνει την παρουσίαση των εργασιών με PowerPoint. 5 ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Α. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Έχει συμφωνηθεί μεταξύ δασκάλου και μαθητών η αξιολόγηση να γίνει από τον δάσκαλο και από την κάθε ομάδα. Ο αρχηγός κάθε ομάδας σε συνεργασία με τον δάσκαλο φέρνει στην ομάδα του την εργασία μιας άλλης ομάδας χωρίς όνομα προκειμένου να την αξιολογήσουν και να την βαθμολογήσουν τα μέλη της ομάδας, όσον αφορά το περιεχόμενό της. Β. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ Ο δάσκαλος μοιράζει φωτοτυπίες έκθεσης μαθησιακής εμπειρίας, όπου οι μαθητές συνθέτουν γραπτώς τον τρόπο που δούλεψαν, καθώς και τα οφέλη που θεωρούν ότι αποκόμισαν από τη διαδικασία. Επίσης, συζητούν στην ολομέλεια σε συνεργασία με τον δάσκαλο, τα τυχόν μαθησιακά, ατομικά ή προβλήματα συνεργασίας που αντιμετώπισαν και πως τα αντιμετώπισαν. 12

Γ. ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΕΠΙΛΟΓΩΝ Στο στάδιο αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μια εκπαιδευτική επίσκεψη στην Εθνική Στατιστική Υπηρεσία και εκεί να δοθούν στις ομάδες τα πραγματικά στοιχεία του ΑΕΠ, των μεγεθών του εισοδήματος και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας. 13

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 14

1 ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Α. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ Έστω ότι η τάξη απαρτίζεται από 20 άτομα, οπότε δημιουργούμε 4 ανομοιογενείς ομάδες των 5 ατόμων η κάθε μία, χρησιμοποιώντας το μεθοδολογικό εργαλείο του κοινωνιογράμματος και λαμβάνοντας υπόψη τις προτιμήσεις των μαθητών Β. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΩΡΟΥ Διευθετούμε 4 σημεία στην τάξη με θρανία σε σχήμα Π. 2 ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ Α. ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ 1. Να καταστούν ικανοί οι μαθητές ως ομάδα αλλά και ως άτομα να ορίζουν τι είναι το χρήμα, να περιγράφουν ποιες είναι οι λειτουργίες του και να αναφέρουν ποια είναι τα είδη του. 2. Να καταστούν ικανοί οι μαθητές να περιγράφουν τον τρόπο δημιουργίας χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες και να αναλύουν τις λειτουργίες της Εκδοτικής Τράπεζας. Β. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ 1. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Αναμένουμε από όλα τα μέλη της ομάδας να είναι σε θέση να διατυπώνουν τι είναι το χρήμα, ποιες είναι οι λειτουργίες του και ποια είναι τα είδη του, καθώς και να περιγράφουν τον τρόπο δημιουργίας χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες και να αναλύουν τις λειτουργίες της Εκδοτικής Τράπεζας. 15

2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ α.) Αν κάποιος έχει προβλήματα ή δυσκολίες να απευθύνεται στα μέλη της ομάδας στην οποία ανήκει. β.) Να αναπτύξουν οι μαθητές ικανότητες επικοινωνίας, συνεργασίας, αποδοχής και κατανόησης των άλλων μελών της ομάδας. 3. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Πριν ξεκινήσουν την εργασία τους να ελέγξουν εάν όλοι στην ομάδα κατάλαβαν τι πρέπει να κάνουν. Επίσης, πριν παραδώσουν την εργασία τους να συζητήσουν τα μέλη της ομάδας εάν όλοι είναι σε θέση να ορίζουν το χρήμα, να αναλύουν τις λειτουργίες και τα είδη του, να περιγράφουν τον τρόπο δημιουργίας χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες και τις λειτουργίες της Εκδοτικής Τράπεζας. Γ. ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Κατόπιν συζήτησης με τους μαθητές αποφασίζεται από κοινού με τον εκπαιδευτικό η παρουσίαση του κεφαλαίου αυτού να γίνει διαλογικά και να δοθεί έμφαση στις εργασίες των μαθητών στο θέμα Δημιουργία χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες. 2. Αποφασίζεται από κοινού ότι οι ομάδες εργασίας θα αρχίσουν να δουλεύουν αφού θα έχουν διδαχθεί το κεφάλαιο Το τραπεζικό σύστημα του σχολικού βιβλίου. 3. Τα κριτήρια αξιολόγησης της εργασίας των μαθητών συμφωνείται μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών να είναι: α.) Η επίτευξη του ακαδημαϊκού στόχου, δηλαδή εάν οι μαθητές θα είναι ικανοί να ορίζουν το χρήμα, τα είδη και τις λειτουργίες του, να περιγράφουν τη διαδικασία με την οποία οι εμπορικές τράπεζες δημιουργούν χρήμα και να αναλύουν τις λειτουργίες της Εκδοτικής Τράπεζας. β.) Η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, δηλαδή αυτοαξιολόγηση των μαθητών εάν ανέπτυξαν ικανότητες επικοινωνίας, συνεργασίας, αποδοχής και κατανόησης των 16

άλλων μελών της ομάδας και εάν θα μπορούσε κάτι να γίνει καλύτερα από άποψη οργάνωσης και λειτουργίας της ομάδας (έκθεση μαθησιακής εμπειρίας). 3 ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ (ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΦ. 8) Α. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Ο δάσκαλος παρέχει δεδομένα σχετικά με μία κατάθεση σε μια εμπορική τράπεζα και το πώς θα δημιουργηθεί τελικά περισσότερο χρήμα στην οικονομία. Έστω ότι η αρχική κατάθεση είναι 10000 και το ποσοστό των υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων που ορίζει η Κεντρική Τράπεζα είναι 10%. Στη συνέχεια οι μαθητές υπολογίζουν την ποσότητα χρήματος που θα δημιουργηθεί τελικά στην οικονομία και συζητούν με τον δάσκαλο για το χρήμα, τις εμπορικές τράπεζες, την Κεντρική Τράπεζα και τις λειτουργίες της. Β. ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ ΟΜΑΔΩΝ Ο δάσκαλος εξηγεί στους μαθητές τον τρόπο που θα δουλέψουν προκειμένου να προσδιορίσουν την έννοια του χρήματος, τις λειτουργίες και τα είδη του, να περιγράφουν τη διαδικασία δημιουργίας χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες και να περιγράφουν τις λειτουργίες της Εκδοτικής Τράπεζας. Γ. ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΡΓΟΥ ΟΜΑΔΩΝ Οι υποομάδες κάθε ομάδας συνθέτουν την εργασία τους στην ομάδα που αναφέρεται στον ορισμό του χρήματος, στα είδη και τις λειτουργίες του, στη διαδικασία δημιουργίας χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες και στις λειτουργίες που έχει η Εκδοτική Τράπεζα. 17

4 Ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Επειδή η Γ Τάξη του Ενιαίου Λυκείου έχει σχεδόν μηδενική εμπειρία στον ομαδικό τρόπο εργασίας, ο δάσκαλος παρευρίσκεται κατά περίπτωση στις συνεδριάσεις των ομάδων ως ισότιμο μέλος και με έμμεσο και διακριτικό τρόπο κατευθύνει την εργασία των ομάδων όταν το κρίνει απαραίτητο. Β. ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γίνεται κατανομή των αρμοδιοτήτων των ομάδων σε κάθε μέλος της ομάδας ως εξής: του. Ο πρώτος μαθητής θα ορίσει το χρήμα και θα περιγράψει τις λειτουργίες Ο δεύτερος μαθητής θα περιγράψει τα είδη του χρήματος. Ο τρίτος μαθητής θα περιγράψει τη διαδικασία δημιουργίας χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες. Ο τέταρτος μαθητής θα αναλύσει τις λειτουργίες της Κεντρικής Τράπεζας. Ο πέμπτος μαθητής θα συνθέσει τις επιμέρους εργασίες των τεσσάρων μαθητών σε ένα ενιαίο κείμενο. Στη συνέχεια, συζητείται στην ολομέλεια της τάξης το αποτέλεσμα της εργασίας όλων των ομάδων και μια ομάδα αναλαμβάνει να κάνει την παρουσίαση των εργασιών με διαφάνειες ή στο PowerPoint. 5 Ο ΣΤΑΔΙΟ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Α. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Έχει συμφωνηθεί μεταξύ δασκάλου και μαθητών η αξιολόγηση να γίνει από τον δάσκαλο και από την κάθε ομάδα. Ο αρχηγός κάθε ομάδας σε συνεργασία με 18

τον δάσκαλο φέρνει στην ομάδα του την εργασία μιας άλλης ομάδας χωρίς όνομα, προκειμένου να την αξιολογήσουν και να την βαθμολογήσουν τα μέλη της ομάδας, όσον αφορά το περιεχόμενό της. Β. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ Ο δάσκαλος μοιράζει φωτοτυπίες έκθεσης μαθησιακής εμπειρίας, όπου οι μαθητές εκθέτουν γραπτώς τον τρόπο που δούλεψαν, καθώς και τα οφέλη που θεωρούν ότι αποκόμισαν από αυτή τη διαδικασία. Επίσης, οι ομάδες συζητούν στην ολομέλεια σε συνεργασία με τον δάσκαλο, τα τυχόν μαθησιακά, ατομικά προβλήματα ή τα προβλήματα συνεργασίας μεταξύ τους και πώς τα αντιμετώπισαν. Γ. ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΕΠΙΛΟΓΩΝ Στο στάδιο αυτό μπορεί να γίνει μια εκπαιδευτική επίσκεψη σε μια εμπορική τράπεζα, όπου θα συζητήσουν οι μαθητές με τους υπεύθυνους της τράπεζας και θα πάρουν πληροφορίες τόσο για το χρήμα, τα είδη και τις λειτουργίες του, όσο και για τον τρόπο που αυτή δημιουργεί χρήμα περιοριζόμενη από την Εκδοτική Τράπεζα που τις επιβάλει να διακρατεί ένα ελάχιστο ποσοστό ρευστών διαθεσίμων. 19