ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 2. Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 3. Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ - 3 -
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Είναι στοιχείο της κοινωνίας, σημαντική σαν την οικογένεια. 1. Παράγει προϊόντα και υπηρεσίες 2. Προσφέρει απασχόληση και εισόδημα 3. Είναι απαραίτητη για την εξέλιξη της οικονομίας της χώρας 1. ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ (περιγράφει τις σχέσεις των ατόμων που την απαρτίζουν) Είναι κοινωνική οργάνωση όπως η οικογένεια ή ένα αθλητικό σωματείο. Δηλαδή μια ομάδα ανθρώπων που: 1. Δρουν συλλογικά 2. Αναπτύσσουν σχέσεις μεταξύ τους (αλληλεγγύης, φιλίας κλπ.) 3. Συγκρούονται τα συμφέροντά τους (διαφορετικές ομάδες εντός της ομάδας όπως εργοδότης-εργαζόμενοι) 4. Υφίστανται σχέσεις εξουσίας: κάποιος έχει τη «νόμιμη» θέση να αποφασίζει (Διευθυντής) και οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται. 5. Υπακούουν σε τυπικούς ή άτυπους κανόνες που ρυθμίζουν ή υποχρεώνουν σε συμμόρφωση τη συμπεριφορά των ατόμων ή των ομάδων. 6. Έχουν σαν ομάδα (επιχείρηση) μια κοινωνική ευθύνη απέναντι στο περιβάλλον και την υπόλοιπη κοινωνία. Διαφέρει όμως από τις άλλες κοινωνικές οργανώσεις ως προς το: που σημαίνει: «επιχειρείν» 1. Συνδυασμός παραγωγικών συντελεστών (εργασία, έδαφος, μηχανές) για την παραγωγή προϊόντων 2. Καινοτομίες στην παραγωγή 3. Στοιχείο κινδύνου (ο συνδυασμός των παραγωγικών συντελεστών μπορεί να αποτύχει). 2. ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ (περιγράφει τη ιδιότητά της ως παραγωγού) Συνδυάζει + αξιοποιεί παραγωγικούς συντελεστές (εργασία, μηχανήματα) για να παράγει προϊόντα ή υπηρεσίες με σκοπό να τα διαθέτει στους καταναλωτές μέσω του μηχανισμού της αγοράς Πως παράγει πλούτο η επιχείρηση; ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1-4 -
ΑΠ.: ανθρώπινες ανάγκες παραγωγή των αγαθών που τις ικανοποιούν κέρδος των επιχειρήσεων αύξηση παραγωγής αύξηση εισοδημάτων αύξηση χρήματος στην οικονομία αύξηση πλούτου Η επιχείρηση είναι και επενδυτής, καταναλωτής (πρώτων υλών κλπ.), δανειζόμενος από τράπεζες κλπ. Διαφέρει από τις άλλες παραγωγικές-οικονομικές μονάδες (π.χ. δημόσιο σχολείο, υπουργείο, δημόσιο νοσοκομείο κλπ), για δύο λόγους: 1. Διαθέτει τα προϊόντα που παράγει με μία αξία ανταλλαγής, δηλαδή με μια τιμή (με άλλα λόγια πουλάει, δεν προσφέρει δωρεάν), μέσω του μηχανισμού της αγοράς. Η ύπαρξή της εξαρτάται από το κέρδος, ενώ το δημόσιο σχολείο δεν χρειάζεται κέρδος για να επιβιώσει γιατί χρηματοδοτείται από το κράτος. 2. Ανάληψη κινδύνου (πιθανότητα κέρδους ή ζημίας). 3. ΩΣ ΘΕΣΜΟΣ Βασικός πυλώνας της κοινωνίας. Επηρεάζει την ανάπτυξη, ευημερία και συμβάλλει στην κοινωνική δικαιοσύνη Λειτουργεί εντός ενός νομικού πλαισίου (Σύνταγμα, Νόμοι). Το νομικό αυτό πλαίσιο ρυθμίζει: 1. την ίδρυση και λειτουργία της 2. τις υποχρεώσεις της προς τη κοινωνία (μείωση ρύπων, ποιότητα προϊόντων) 3. τα δικαιώματα των εργαζομένων, πελατών, δανειστών κλπ. 4. τη διάλυσή της 5. τη διατύπωση κανόνων που διέπουν τη φύση της και τον τρόπο λειτουργίας της (καταστατικό) 6. τη θεσμική της οργάνωση (Γενική Συνέλευση, Διοικητικό Συμβούλιο, Πρόεδρος κλπ). 4. Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Μια κοινωνική οργάνωση έχει και μια κουλτούρα. Κουλτούρα: κοινές αξίες, «πιστεύω», άγραφοι κανόνες κοινά αποδεκτοί κλπ. Η κουλτούρα προσδιορίζει τον τρόπο που λειτουργεί η κοινωνική οργάνωση. Δηλαδή τις σχέσεις των ανθρώπων μέσα της, με τους πελάτες της, το περιβάλλον της, την ποιότητα των προϊόντων. Δίνει κατεύθυνση στα άτομα και τις ομάδες, συμβάλλει στη συνοχή, αρμονία, επικοινωνία. Παράδειγμα: «η πολιτική (κουλτούρα)της εταιρείας μας είναι η εμπιστοσύνη». 5. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑ Εισροές εργαζόμενοι πρώτες ύλες πληροφορίες Συνδυασμός εισροών μέσα στην επιχείρηση Εκροές Προϊόντα, υπηρεσίες, πληροφορίες - 5 -
ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Η επιχείρηση όπως κάθε οργανισμός επιδιώκει να: επιβιώσει ανταποκριθεί στην αποστολή της επιτύχει τους στόχους της Τι πρέπει να κάνει; Να αναπτύξει δράση με συγκεκριμένες λειτουργίες Όμως, στη σύγχρονη εποχή: Έλεγχος (διόρθωση λαθών κλπ.) Οι βασικές λειτουργίες της επιχείρησης είναι: Η Παραγωγική, η Εμπορική και η Οικονομική 1. Η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία 2. Το σύγχρονο Marketing παίζει ρόλο πρωταγωνιστή με τις καινοτόμες υποδείξεις του Δηλαδή, έχουν αλλάξει τα δεδομένα στην παραγωγή των αγαθών και στον τρόπο ικανοποίησης των αναγκών Δηλαδή, επιχείρηση δεν αρκεί μόνο να παράγει, να πουλάει και να έχει οικονομικές συναλλαγές. Πρέπει να είναι ανταγωνιστική (να προσφέρει το προϊόν της με καλύτερο συνδυασμό ποιότητας και τιμής από τις άλλες επιχειρήσεις). Πως θα τα καταφέρει; Πρέπει να οργανώνει αποδοτικά τα στοιχεία που την κάνουν ανταγωνιστική. Επίσης, πρέπει να διαθέσει πόρους προς τις λειτουργίες: Έρευνας και Ανάπτυξης, για να προσαρμοστεί στη νέα τεχνολογία Δημοσίων Σχέσεων, γιατί υπάρχει ανάγκη επικοινωνίας με το περιβάλλον Οι δευτερεύουσες λειτουργίες της επιχείρησης είναι: Καθεμία λειτουργία ξεχωριστά έχει συγκεκριμένο σκοπό και περιεχόμενο και ΟΛΕΣ μαζί σε ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ υλοποιούν το συνολικό έργο της επιχείρησης. - 6 -
Η λειτουργία των Προμηθειών, της Έρευνας και Ανάπτυξης, της Πληροφόρησης και των Δημοσίων Σχέσεων. Σε κάθε επιχείρηση, μπορεί να μην αναπτύσσονται όλες και στον ίδιο βαθμό. Όμως: Η καλή πορεία και επιβίωση της επιχείρησης καθορίζεται από την εξάρτηση και τον συνδυασμό των λειτουργιών της. Προϊόν Πώς συνδυάζονται αποτελεσματικότερα οι λειτουργίες της επιχείρησης; Κάτω από την καθοδήγηση της αόρατης λειτουργίας με τον τίτλο: 1. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Είναι ένα σύνολο ενεργειών συντελεστών α. το επίκεντρο των δραστηριοτήτων β. ο λόγος ύπαρξης της επιχείρησης α. επεξεργασία υλικών και πληροφοριών β. χρήση και συντήρηση παραγωγικών γ. έλεγχος ποιότητας προϊόντων που συνδέονται άμεσα με την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών. 2. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Εκφράζεται με τις έννοιες του Marketing και των πωλήσεων Είναι ένα σύνολο ενεργειών για να διαθέτει η επιχείρηση τα προϊόντα της στην αγορά, ώστε να αγοραστούν από τους καταναλωτές 3. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Βασική Οικονομική Αρχή Τι σημαίνει; Επιδιώκω το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τη μικρότερη δυνατή θυσία, ή αλλιώς, το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. α. έρευνα αναγκών των καταναλωτών β. σχεδιασμός των προϊόντων που ικανοποιούν τις ανάγκες γ. η προβολή και προώθησή τους δ. η διανομή και πώλησή τους - 7 -
4. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ αναλωσίμων) ενέργειες 5. ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ α. οικονομικότερη προμήθεια (πρώτων υλών, μηχανημάτων, β. έρευνα τιμών των προμηθειών, η αγορά και αποθήκευσή τους γ. συνεχής παρακολούθηση των αποθεμάτων Η λειτουργία αυτή έχει αντικείμενο: α. την ανεύρεση νέων τρόπων παραγωγής και β. τη βελτίωση των υπαρχόντων τρόπων παραγωγής Η επιχείρηση θέλει να καλύψει τις ήδη υπάρχουσες ανάγκες + να αναδείξει νέες Γιατί; α. η επιχείρηση για να λειτουργήσει, αποκτά και χρησιμοποιεί κεφάλαιο β. οι αγορές και πωλήσεις είναι οικονομικές συναλλαγές ενέργειες αυτά είναι οικονομικά ζητήματα τα οποία η επιχείρηση τα α. πραγματοποιεί β. παρακολουθεί γ. καταγράφει με συγκεκριμένες ενέργειες α. εξεύρεση κεφαλαίου (για ίδρυση επιχείρησης) β. αποδοτική αξιοποίηση κεφαλαίου γ. διεκπεραίωση και καταγραφή των συναλλαγών της με διαχειριστικές και λογιστικές διαδ δ. αντιμετώπιση των νομικών και φορολογικών της υποχρεώσεων ε. εξακρίβωση των αποτελεσμάτων (έλεγχος) Είναι το σύνολο των ενεργειών ώστε να εξασφαλίζονται τα αναγκαία προϊόντα και υπηρεσίες για τη λειτουργία της επιχείρησης και την επίτευξη των στόχων της. - 8 -
Η ανταγωνιστικότητα + η ανάπτυξη της επιχείρησης εξαρτάται από: καινοτομίες σε α. προϊόντα και β. μεθόδους παραγωγής βελτίωση υπαρχόντων α. προϊόντων και β. μεθόδων παραγωγής 6. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Η σημερινή πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα και συνεχείς αλλαγές. Οι άνθρωποι, οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις χρειάζονται πληροφορίες για Ενέργειες λειτουργίας πληροφόρησης 7. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Η επιχείρηση έχει ανάγκη: α) ανάπτυξης καλών σχέσεων με άλλες επιχειρήσεις, οργανισμούς, άτομα, ομάδες β) προβολής καλής εικόνας τη λήψη αποφάσεων, την υλοποίηση των αποφάσεων, τη συνεργασία και το συντονισμό α. απόκτηση β. επεξεργασία γ. αποθήκευση δ. διανομή των απαραίτητων πληροφοριών. - 9 -
για να κερδίσει εκτίμηση, σεβασμό, θετικές εντυπώσεις ενέργειες α. προβολή θετικών σημείων και συνολικής εικόνας β. οργάνωση και υλοποίηση εκδηλώσεων γ. σχέσεις με τα Μ.Μ.Ε. δ. φιλανθρωπίες ε. χορηγίες (πολιτιστικών, επιστημονικών δραστηριοτήτων). Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ Ιδιωτικοί ή δημόσιοι οικονομικοί οργανισμοί εισροές εισροές ΤοψΟικνμΤοψΟικνμ ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ Τράπεζες μεμονωμένη επιχείρηση άλλες επιχειρήσεις νοικοκυριά εκροές Φυσικό κοινωνικό - οικονομικό περιβάλλον Οι ιδιωτικοί ή δημόσιοι οικονομικοί οργανισμοί, η μεμονωμένη επιχείρηση, νοικοκυριά, τράπεζες, συνδικάτα, εκπαιδευτικά ιδρύματα, κλπ.: είναι υποσυστήματα του οικονομικού συστήματος Αντικειμενικός σκοπός οικονομικού συστήματος: Η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών Πώς το καταφέρνει; Με την παραγωγή και διανομή των προϊόντων που ικανοποιούν αυτές τις ανάγκες Η επιχείρηση με την παραγωγή και διανομή αγαθών και υπηρεσιών ικανοποιεί τον αντικειμενικό σκοπό της (κέρδος) αλλά ταυτόχρονα ικανοποιεί και τις ανάγκες των ανθρώπων. Οι στόχοι της επιχείρησης μετατρέπονται έτσι σε κοινωνικούς στόχους (δυναμική σχέση επιχείρησης με το περιβάλλον της). - 10 -
Σύστημα περιβάλλον (της επιχείρησης) Τι είναι το σύστημα περιβάλλον; Είναι οι παράγοντες που επιδρούν στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης. Ένας ένας χωριστά αλλά και σε αλληλεξάρτηση. Πιο σημαντικοί είναι οι οικονομικοί παράγοντες. Γιατί; Η επίδρασή τους έχει καθοριστική σημασία για α) την ίδρυση β) την ανάπτυξη γ) την αποτελεσματικότητα της οικονομικής μονάδας Οι ομάδες συμφερόντων επιδρούν σημαντικά στον τρόπο λειτουργίας και ανάπτυξης της επιχείρησης ομάδες συμφερόντων Επιχειρηματίες Χρηματοδότες Προμηθευτές Πελάτες Κράτος Περιβάλλον επιχείρησης Οι αγορές από όπου εφοδιάζεται παραγωγικούς συντελεστές (πρώτες ύλες, μηχανήματα, εργαζόμενους, κλπ.) Οι αγορές όπου διαθέτει τα προϊόντα της Το σύνολο υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα (τράπεζες κλπ.) που βοηθάει τη δράση της επιδιώκουν Υψηλά κέρδη και κοινωνική προβολή από καλή φήμη και πορεία επιχείρησης Ασφάλεια των κεφαλαίων τους και υψηλά κέρδη Καλή συνεργασία, φερέγγυες και διαρκείς συναλλαγές Ποιότητα, καλές τιμές και εξυπηρέτηση Είσπραξη φόρων και εισφορών και συμμόρφωση στους νόμους Με άλλα λόγια θέλουν να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα Το περιβάλλον συνεχώς εξελίσσεται ως προς α) την τεχνολογία β) τη νομοθεσία γ) τις καταναλωτικές συνήθειες - 11 -
Η επιχείρηση για να επιβιώσει πρέπει Όσες το κατορθώνουν α) να παρακολουθεί τις εξελίξεις β) να προσαρμόζεται εγκαίρως α) μεγεθύνονται β) ελαχιστοποιούν το κόστος παραγωγής γ) και τελικά επιβιώνουν Όσες όχι, συρρικνώνονται λόγω ανταγωνισμού και τελικά βάζουν λουκέτο (Δημιουργική καταστροφή). Στοιχεία του περιβάλλοντος Είναι οι παράγοντες που αποτελούν συνθετικά στοιχεία του: Οικονομικό περιβάλλον Πολιτικό περιβάλλον Προμηθευτές Πελάτες Πολιτισμικό περιβάλλον Άλλες επιχειρήσεις Νομικό περιβάλλον Μέτοχοι Εργαζόμενοι Οικολογικό περιβάλλον α) Γενικού (εξωτερικού) περιβάλλοντος και β) Ειδικού (εσωτερικού) περιβάλλοντος Τεχνολογικό περιβάλλον 3. Κοινωνικό περιβάλλον ΤοψΟικνμ. ΤοψΟικνμΤοψΟικνμ ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ (ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ )ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ: Περιλαμβάνει: α) την κοινωνική οργάνωση 1. Οικονομικό περιβάλλον 2. Νομικό της χώρας, η οποία με τη σειρά Περιλαμβάνει: περιβάλλον της περιλαμβάνει τις κοινωνικές Δομές οικονομίας, Περιλαμβάνει: ομάδες που επιδρούν στη ρυθμούς ανάπτυξης, δείκτες Τους νόμους λειτουργία και εξέλιξή της. Οι σχετικούς με πληθωρισμό, βάσει των κοινωνικές ομάδες με τις επιλογές απασχόληση, οποίων τους επηρεάζουν την παραγωγή δημόσιο χρέος, λειτουργεί η και διανομή των προϊόντων. πορεία κεφαλαιαγοράς και επιχείρηση, τις Επίσης εισοδημάτων, συναλλαγές, τις β) τα δημογραφικά βαθμό κρατικής παρέμβασης εργασιακές χαρακτηριστικά, στην οικονομία, σχέσεις γ) το συνδικαλιστικό κίνημα. φορολογικό σύστημα, διεθνείς οικονομικές σχέσεις κλπ. - 12 -
4. Τεχνολογικό περιβάλλον Περιλαμβάνει: Το επίπεδο της τεχνολογίας που επηρεάζει ποιοτικά και ποσοτικά τη φύση και απόδοση του εξοπλισμού της επιχείρησης. 7. Οικολογικό περιβάλλον Υπάρχει σχέση δράσης αντίδρασης με το φυσικό (οικολογικό) περιβάλλον. Η επιχείρηση ρυπαίνει και η φύση εκδικείται. Είναι ένας παράγοντας που αποκτά συνεχώς μεγαλύτερη Η κοινωνική ευθύνη της επιχείρησης Η επιχείρηση είναι πολύ σημαντικός κοινωνικός θεσμός γιατί παράγει και προσφέρει τα προϊόντα που ικανοποιούν τις ανάγκες και επιπλέον προσφέρει εργασία. Η ύπαρξη και λειτουργία της επηρεάζουν σημαντικά την κοινωνία. Ως εκ τούτου, οι αποφάσεις της δεν πρέπει να θίγουν το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου. Με άλλα λόγια η επιχείρηση έχει κοινωνική ευθύνη και πρέπει να προσαρμόζει τη συμπεριφορά της απέναντι στην κοινωνία. Πρέπει να υπάρχει νομοθεσία που να βάζει όρια στη δράση της. Οι ευθύνες της επιχείρησης: 5. Πολιτισμικό 6. Πολιτικό περιβάλλον περιβάλλον Περιλαμβάνει: Περιλαμβάνει: Το θεσμικό πλαίσιο βάσει Εθνογραφικά, του οποίου λειτουργεί το λαογραφικά κράτος (εισοδηματικήχαρακτηριστικά, ήθη νομισματική πολιτική, έθιμα, παραδόσεις, κυβερνητικές αποφάσεις). θρησκεία, κοινώς το Με άλλα λόγια τις σύστημα αξιών μιας πολιτικές κατευθύνσεις κοινωνίας μιας χώρας Β. Το ειδικό (εσωτερικό) περιβάλλον περιλαμβάνει: Προμηθευτές υλικών και υπηρεσιών Καταναλωτές και πελάτες Τους εργαζόμενους και τη συνδικαλιστική τους ένωση Πιστωτές, χρηματοδότες, μετόχους Επιχειρήσεις που συνεργάζονται με την επιχείρηση ή την ανταγωνίζονται, κλπ. Προσφορά αγαθών και υπηρεσιών Καταβολή φόρων στο κράτος ανάλογα με τα κέρδη της Τήρηση νόμων και αποφυγή παράνομων ενεργειών Καλή μεταχείριση των εργαζομένων και σεβασμός στο κοινωνικό σύνολο Συμβολή στην εθνική οικονομία Προστασία του περιβάλλοντος ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ) Στόχος: μια επιθυμητή κατάσταση στην οποία θέλει να φτάσει η επιχείρηση ένα αποτέλεσμα προς επίτευξη. ΘΕΣΜΙΚΟΙ Στόχοι Επιχείρησης ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ - 13 -
Οι θεσμικοί στόχοι διατυπώνονται επίσημα στο καταστατικό της. Το καταστατικό νομιμοποιεί την ύπαρξη και λειτουργία της επιχείρησης. Είναι γενικοί και μη συγκεκριμένοι στόχοι που συνθέτουν την αποστολή της επιχείρησης μέσα στο περιβάλλον της ή την κοινωνία γενικά. Εκφράζουν το βασικό «καθήκον» της: Μια εταιρία κινητής τηλεφωνίας παρότι επιδιώκει το κέρδος λέει ότι «καθήκον της είναι η ανθρώπινη επικοινωνία». Β) Στην αγορά Κατάκτηση συγκεκριμένου μεριδίου αγοράς Δημιουργία δικτύου πωλήσεων ή διανομής Δημιουργία εμποδίων εισόδου στους ανταγωνιστές Γ) Στην παραγωγή Είναι οι πραγματικές επιδιώξεις της επιχείρησης που περιστρέφονται γύρω από τον αντικειμενικό σκοπό της: το κέρδος. Εκφράζουν τα συγκεκριμένα αποτελέσματα τα οποία η επιχείρηση επιδιώκει να πετύχει και τα οποία αναφέρονται: Παραγωγικότητα εργασίας Ποιότητα προϊόντων Κόστη Α) Στα συνολικά μεγέθη της επιχείρησης Κέρδη Εισόδημα ή ο κύκλος εργασιών Ρυθμοί αύξησης ή ανάπτυξης Αποδοτικότητα κεφαλαίων Φήμη Δύναμη Δ) Στους ανθρώπους ικανοποίηση εργαζομένων απασχόληση ανάπτυξη εκπαίδευση Ε) Στις καινοτομίες Ανάπτυξη: νέων προϊόντων νέων μεθόδων και τεχνικών παραγωγής και διανομής νέων διοικητικών συστημάτων. Σκοπός: Ανάπτυξη και προσαρμογή στις εξελίξεις του περιβάλλοντος «Μόνο τα άτομα ή οι ομάδες ατόμων έχουν στόχους και όχι οι επιχειρήσεις» R. Cyert και S. March Οι γενικοί στόχοι της επιχείρησης προσδιορίζονται από τους επιμέρους στόχους, συμφέροντα και αξίες των ομάδων που την απαρτίζουν (εργαζόμενοι, διοίκηση κλπ.). - 14 -
Οι στόχοι αυτοί είναι αλληλοσυγκρουόμενοι. Αν ικανοποιηθεί πλήρως η διοίκηση, οι εργαζόμενοι δεν θα ικανοποιηθούν καθόλου. Με διαπραγματεύσεις γίνεται προσπάθεια για μια λύση, που θα ικανοποιήσει τους πάντες στο μεγαλύτερο βαθμό. Όποιος έχει περισσότερη εξουσία, θέτει τους δικούς του στόχους σε προτεραιότητα στην ιεραρχία στόχων. Παρόλα αυτά, κατά τη διαμόρφωση της ιεραρχίας στόχων πρώτα λαμβάνονται υπ όψιν: οι πιέσεις του οι περιορισμοί οι ευκαιρίες οι απειλές Συμπεράσματα: Α) η ιεράρχηση ο αριθμός το είδος η σπουδαιότητα Β) Για τις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ισχύει: Τα κέρδη ή αλλιώς η αποδοτικότητα των κεφαλαίων (σε μακροπρόθεσμη βάση) αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς στόχους της επιχείρησης (βεβαίως δεν είναι μοναδικός στόχος, όμως είναι από τους σπουδαιότερους). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ Στόχοι επιχείρησης Λόγος για δημιουργία επιχείρησης Επίτευξη στόχων Όρος (προϋπόθεση) για την επιβίωση της επιχείρησης Πως μετράμε το βαθμό επίτευξης των στόχων? του περιβάλλοντος Με τις έννοιες της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας. Και αυτό γιατί, πρώτα πρέπει να επιβιώσει η επιχείρηση και μετά να ικανοποιηθούν τα επιμέρους συμφέροντα των στόχων διαφέρει από επιχείρηση σε επιχείρηση Αποτελεσματικότητα είναι ο βαθμός στον οποίο η επιχείρηση πετυχαίνει τους στόχους της. Η αποδοτικότητα αφορά την εσωτερική λειτουργία της επιχείρησης και εκφράζει τις θυσίες (κόστη) που γίνονται για την επίτευξη ενός αποτελέσματος. - 15 -
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ = ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ (ΤοψΟικνμ ΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμΤοψΟικνμ)) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η αποδοτικότητα αναφέρεται στο πώς λειτουργεί εσωτερικά η επιχείρηση, δηλαδή πόσο αποδοτικά χρησιμοποιεί τις εισροές (πρώτες ύλες, χρηματικό κεφάλαιο, εργαζόμενους) ώστε να έχει τις μεγαλύτερες δυνατές εκροές (προϊόντα, υπηρεσίες, απόδοση επενδυμένων κεφαλαίων). Διαιρούμε τις εκροές με τις εισροές. Όσο μεγαλύτερο το κλάσμα, τόσο πιο παραγωγική (ή αποδοτική - αν πρόκειται για χρηματικά κεφάλαια) είναι η επιχείρηση. Η παραγωγικότητα (αποδοτικότητα) οδηγεί στην αποτελεσματικότητα αλλά όχι πάντα. Οι εκροές μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερες από τις εισροές και το κλάσμα να μας δίνει ένα μεγάλο βαθμό παραγωγικότητας (ότι δηλαδή έγινε εξαιρετική διαχείριση π.χ. πρώτων υλών μέσα στην επιχείρηση), αλλά παρόλα αυτά η επιχείρηση να μην καταφέρει να επιβιώσει στο περιβάλλον (από τον ανταγωνισμό με τις άλλες επιχειρήσεις). Αποδοτικότητα και παραγωγικότητα είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Απλά χρησιμοποιούμε την αποδοτικότητα όταν έχουμε να κάνουμε με οικονομικά μεγέθη, ενώ την παραγωγικότητα όταν μετράμε ποσότητες παραγωγής. - 16 -
Παράδειγμα: Η σχέση οικονομικού αποτελέσματος προς το χρησιμοποιηθέν κεφάλαιο. Καθαρό κέρδος ή ζημία χρησιμοποιηθέντα κεφάλαια Η σχέση μεταξύ παραχθέντων αγαθών (προϊόντων ή υπηρεσιών ) και χρησιμοποιηθέντων παραγωγικών μέσων (φύση, εργασία, κεφάλαιο). παραχθέντα αγαθά παραγωγικά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν Μια μικρή επιχείρηση που χρησιμοποιεί λίγους εργάτες έχει εξαιρετικά μεγάλη ημερήσια παραγωγή. Βεβαίως και είναι παραγωγική διότι εκροές / εισροές = μεγάλο κλάσμα. Αλλά δεν είναι αποτελεσματική γιατί ίσως το προϊόν δεν έχει ζήτηση. Μπορούμε να μετρήσουμε την παραγωγικότητα: α) σε σχέση με έναν συντελεστή ή με περισσότερους, για παράδειγμα: Παραγωγικότητα = παραχθέντα αγαθά / πρώτες ύλες ή Παραγωγικότητα = παραχθέντα αγαθά / πρώτες ύλες εργασία, χρηματικοί πόροι β) για το σύνολο ενός παραγωγικού κλάδου ή μίας χώρας, για παράδειγμα για τη χώρα θα έχουμε: Παραγωγικότητα εργασίας= σύνολο παραχθέντων προϊόντων ή υπηρεσιών σε δεδομένη χρονική περίοδο / ανθρωποώρες εργασίας. Σήμερα, σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει πρόβλημα παραγωγικότητας και κυρίως παραγωγικότητας εργασίας. Ο συντελεστής εργασία μπορεί να αυξήσει την απόδοσή του υπό την επίδραση των τεχνολογικών αλλαγών. Πως αυξάνεται η παραγωγικότητα της εργασίας? 1. με την καλύτερη οργάνωση της εργασίας 2. με τη βελτίωση του επιπέδου των εργαζομένων 3. με τα κατάλληλα κίνητρα προς τους εργαζόμενους Κίνητρα προς τον εργαζόμενο: 1. καλύτερη αμοιβή Αποδοτικότητα : Παραγωγικότητα: - 17 -
2. κλίμα σιγουριάς για την εργασία του 3. καλές συνθήκες εργασίας και 4. οτιδήποτε άλλο ενισχύει την ύπαρξη αξιοκρατικών και συμμετοχικών διαδικασιών, βάσει της φιλοσοφίας ότι η παραγωγή είναι συλλογική διαδικασία. Η αποτελεσματικότητα έχει διάφορα κριτήρια μέτρησης για κάθε ομάδα, ανάλογα με το πώς ικανοποιούνται τα συμφέροντα κάθε ομάδας. ΟΜΑΔΑ Μέτοχοι Εργαζόμενοι Πελάτες Κράτος Κοινότητα ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Οικονομική αποδοτικότητα κεφαλαίων Επίπεδο εισοδήματος, ικανοποίηση κοινωνικών-ψυχολογικών αναγκών, συνθήκες εργασίας Ποιότητα, τιμές, εξυπηρέτηση Φορολογική συνέπεια, σεβασμός των νόμων Δημιουργία θέσεων απασχόλησης σεβασμός του περιβάλλοντος Οι έννοιες της παραγωγικότητας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας συνδέονται άμεσα με: την επιβίωση και επιτυχία των επιχειρήσεων (οργανισμών) την βασική οικονομική αρχή (καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τις μικρότερες δυνατές θυσίες) Μια επιχείρηση είναι αποτελεσματική όταν πετυχαίνει τους στόχους της ( πρώτα από όλα πρέπει να είναι αποδοτική παραγωγική). ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ - ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Μια επιχείρηση για να επιβιώσει και να αναπτυχθεί πρέπει να είναι ανταγωνιστική. Πότε είναι ανταγωνιστική? Όταν τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες της προτιμώνται έναντι άλλων Πως το καταφέρνει αυτό? Όταν ο συνδυασμός ποιότητας και τιμής είναι καλύτερος από αυτόν των ανταγωνιστών (ή έστω φαίνεται καλύτερος λόγω διαφήμισης κλπ.) Ανταγωνιστικότητα είναι η δυνατότητα της επιχείρησης να προσφέρει καλύτερη ποιότητα και τιμή από τους ανταγωνιστές της - 18 -
Σύνδεση παραγωγικότητας με ανταγωνιστικότητα: Υψηλή παραγωγικότητα: χαμηλό κόστος προσφορά προϊόντων σε χαμηλότερες τιμές Υψηλή παραγωγικότητα: Περιθώριο δαπάνης χρημάτων για ποιότητα και διαφήμιση τα προϊόντα και οι υπηρεσίες γίνονται πιο ανταγωνιστικά. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1) Η επιχείρηση αποτελεί κοινωνική οργάνωση και ξεχωρίζει γιατί: a. Συνδέεται με την έννοια της επιχειρηματικότητας. b. Είναι θεμελιώδης θεσμός που διακρίνεται μέσα στην κοινωνία. c. Έχει μοναδικό στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους. d. Έχει διακριτή κουλτούρα. 2) Στην επιχείρηση ισχύει ένα πλαίσιο κανόνων που αφορούν: a. Μόνο τη σχέση της επιχείρησης με τους πιστωτές της. b. Μόνο τη θέση των εργαζομένων στην επιχείρηση. c. Μόνο την ομαδική συμπεριφορά των ατόμων που εμπλέκονται σε αυτήν. d. Τόσο την ατομική όσο και την ομαδική συμπεριφορά εργοδοτών και εργαζομένων. 3) Ποια είναι η έννοια της οικονομικής αποδοτικότητας? a. Είναι η σχέση του οικονομικού αποτελέσματος προς το χρησιμοποιηθέν κεφάλαιο. b. Είναι η σχέση μεταξύ χρησιμοποιηθέντων και παραχθέντων κεφαλαίων. c. Είναι ο βαθμός επίτευξης των στόχων. d. Εκφράζει τις θυσίες που γίνονται για την επίτευξη του αποτελέσματος. 4) Πως συνδέεται η παραγωγικότητα με την ανταγωνιστικότητα? a. Αν μια επιχείρηση έχει υψηλή παραγωγικότητα αυτό σημαίνει ότι έχει χαμηλό κόστος, που της επιτρέπει να προσφέρει τα προϊόντα της σε χαμηλές τιμές. b. Αν μια επιχείρηση έχει υψηλή παραγωγικότητα, έχει περιθώριο να δαπανά χρήματα για την ποιότητα και τη διαφήμιση. c. Κανένα από τα παραπάνω. d. Το a και το b μαζί. 5) Η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και κάθε καινοτομίας ανήκει: a. Στη λειτουργία της πληροφόρησης. b. Στη λειτουργία των πληροφοριών. c. Στην παραγωγική λειτουργία. d. Στη λειτουργία της έρευνας και ανάπτυξης. - 19 -