ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΥΕΝΑΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 2: ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ VERSUS ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΜΣ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΥΕΝΑΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 2: ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ VERSUS ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Δρ. Μαρί-Νοέλ Ντυκέν, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, mdyken@prd.uth.gr Τηλ. 24210-74438 Γραφείο Γ.6

Βασικές αρχές της εφαρμοσμένης επιστημονικής έρευνας Σύντομη ανασκόπηση 2

Σχεδιασμός Εφαρμοσμένης Ερευνάς Προγραμματισμός (χρόνος μέσα) Αξιοπιστία αποτελέσματος Έρευνα σημαίνει - Ανακάλυψη - Επιβεβαίωση - Συσχέτιση φαινόμενων, καταστάσεων Κεντρικό Ερώτημα: Υποθέσεις εργασίας Συστηματική συλλογή Ανάλυση Δεδομένων Ερμηνεία Δεδομένων Αξιόπιστη λύση Προβλημάτων- Απαντήσεις ερωτημάτων Έρευνα = Αποτέλεσμα Αξιοπιστία ανάλυσης 3

Κατηγορίες Έρευνας Αξιολογική: Ικανότητα κρίσης για την ανάλυση και κατανόηση φαινομένων μέσω της δημιουργίας συστήματος δεικτών αξιολόγησης: ποσοτική έρευνα /δημιουργία συνθέτων δείκτων. Επιστημονική: Συστηματική, ελεγχόμενη, κριτική μελέτη υποθετικών προτάσεων που αφορούν σε υποθετικές σχέσεις μεταξύ φαινομένων βάση θεωρίας ή θεωρητικού υπόβαθρου. Χαρακτηριστικά: «Αντικειμενικότητα» (?), διάθεση για τεκμηρίωση, έλεγχος, πρόβλεψη για αυτοδιόρθωση κ.α. Στόχος: Έγκυρα Αποτελέσματα και παραγωγή επιστημονικής γνώσης Απαραίτητη προϋπόθεση: επιστημονική αξιοποίηση κατάλληλου θεωρητικού υποβάθρου καθώς και κατάλληλων μεθόδων. Εμπειρική: Τμήμα της επιστημονικής έρευνας. Υποδηλώνει την μεθοδολογική προσέγγιση της επιστημονικής έρευνας. 4

Επιστημονική Έρευνα Σημαίνει Πιστοποίηση υπάρχουσας ή Παραγωγή Νέας Γνώσης Η Επιστήμη δεν αποδέχεται την Γνώση αν αυτή δεν αποδεικνύεται -Ο έλεγχος -Η αυτοδιόρθωση -Ο επανέλεγχος -Η διαρκής αναζήτηση -Η αντικειμενικότητα Γέννηση Επιστημονικής Γνώσης Η Επιστημονική έρευνα βασίζεται σε υποθέσεις, σε ανάλυση και κατανόηση προϋπάρχουσων θεωριών, κανόνων, τα οποία τα χρησιμοποιούμε ως βάση και τα αποδεχόμαστε ή τα αναδιαρθρώσουμε ή ακόμα τα απορρίψουμε.

Σχέση Έρευνας Θεωρίας και Επιστημονικής Γνώσης Η Επιστημονική έρευνα οδηγεί σε προτάσεις και στην Λήψη Αποφάσεων. Η κάθε απόφαση που μπορεί να αφορά σε οικονομία, κοινωνία, τεχνολογία κ.α., πρέπει να βασιστεί στον ακόλουθο τρίπτυχο: Έρευνα ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Αφετηρία Έρευνας Η έννοια του γιατί και του πως Δομή και σκέψη Εντοπισμός του αντικείμενου της έρευνας (ΓΙΑΤΙ;) Θεωρίες που το υποστηρίζουν Αποτελέσματα που υπάρχουν Εμπειρικές μελέτες που το υποστηρίζουν Ερωτήματα Χώρος για περεταίρω έρευνα Σκοπός της Έρευνας Αποδοχή (η μη) ισχυουσών υποθέσεων Προσδιορισμός επιμέρους στόχων Μεθοδολογία (ΠΩΣ;) Είδος έρευνας Μέσα υλοποίησης Εργαλεία ανάλυσης ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 7

Εμπειρική Έρευνα. Τρεις αναζητήσεις Α Ζητείται το αντικείμενο Κεντρική προβληματική; Για πιο / ποιους λόγους; Β Ζητείται το υποκείμενο Τι πρέπει να εντάξουμε στην έρευνα; Σε ποιους απευθύνεται η έρευνα; Γ Ζητούνται τα δεδομένα Ποιες οι χρήσιμες πληροφορίες; Ποσοτικές ή/και ποιοτικές; Υποκείμενα δεν είναι μόνο οι άνθρωποι! Είναι οργανισμοί, επιχειρήσεις αλλά και πολλά άλλα όπως τα ερευνητικά προγράμματα, τα έργα υποδομών, οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας κ.ά. 8

Σύνδεση του Σκοπού με το Υποκείμενο της Έρευνας Βασικό σημείο: Σκοπός της έρευνας + Υποκείμενο έρευνας Για την ικανοποίηση του σκοπού της έρευνας πρέπει με ιδιαίτερα προσεκτικό τρόπο να γίνει η αξιολόγηση και επιλογή του υποκειμένου. Ο σκοπός μπορεί να αφορά μεταξύ άλλων -Διερεύνηση τάσεων/ προτιμήσεων (π.χ. καταναλωτές) -Παραγωγικότητα (π.χ. εργατικό δυναμικό) -Τάσεις αγοράς (π.χ. τιμές ακινήτων) -Αντιδράσεις της αγοράς (π.χ. εισαγωγή προϊόντος / υπηρεσίας) -Πειραματικές μετρήσεις (π.χ. μετρήσεις απόδοσης φαρμάκου σε ασθενείς) -Επίπεδα καινοτομίας (π.χ. επιχειρήσεων) -Ποιότητα προσφοράς υπηρεσιών (π.χ. τρένο/ αεροπλάνο) -Ικανοποίηση της προσφοράς υπηρεσιών (π.χ. χρήστες των μέσων μαζικής μεταφοράς) Υποκείμενα: Επιχειρήσεις, καταναλωτές, οργανισμοί, μέσα μαζικής μεταφοράς Σε αυτές τις κατηγορίες υποκειμένων θα πρέπει να προσδιοριστεί με σαφήνεια το ακριβές υποκείμενο της έρευνας, το οποίο θα είναι συνυφασμένο με τον σκοπό της έρευνας.

Εμπειρική Έρευνα Τι είναι δεδομένα ; «Πρώτη ύλη» της έρευνας Ποσοτικά : καθαρό αριθμητικό χαρακτήρα ή δυνατότητα ποσοτικοποίησης è άμεση ή έμμεση «μέτρηση» è δυνατότητα «μέτρησης» των αλληλοεπιδράσεων μεταξύ των συνιστωσών του φαινόμενου αντικείμενου που εξετάζεται (στατιστική συσχέτιση / βαθμός εξάρτησής μεταξύ ποσοτικών μεταβλητών κ.ά) Ποιοτικά : περιγραφικό χαρακτήρα, έκφραση, εκθεσιακή, περιλήψεις κ.ά. è ανάλυση του περιεχομένου των αφηγηματικών και μη αφηγηματικών κείμενων (γραπτός ή/και προφορικός λόγος) Διάκριση Έρευνας Ποσοτική Ποιοτική 10

Ποιοτική versus Ποσοτική έρευνα; [01] Προσέγγιση Χαρακτηριστικά Ποιοτική έρευνα Διερευνητική (descriptive), βασισμένη κυρίως σε προσωπικές εμπειρίες / αντιλήψεις) και στην κατανόηση των εξεταζόμενων φαινόμενων. Δεν βασίζεται σε αντιπροσωπευτικά δείγματα, Δεν αναζητεί αξιόπιστα με στατιστικούς όρους αποτελέσματα. Επιδιώκει την ανακάλυψη των συνιστωσών (components) του εξεταζόμενου αντικείμενου Ποσοτική έρευνα Διερευνητική και Επαγωγική (inferential), βασισμένη σε «μετρήσιμους» δείκτες. Περιλαμβάνει και την «μέτρηση» / εκτίμηση μη μετρήσιμων φαινομένων όπως η συμπεριφορά, οι προσδοκίες, οι αντιλήψεις του εξεταζόμενου πληθυσμού κ.ά. Βασίζεται στον προσδιορισμό του πληθυσμού αναφοράς και συχνά στην διαμόρφωση αντιπροσωπευτικού δείγματος (δειγματοληπτική έρευνα) Αναζητεί στατιστικά αξιόπιστα αποτελέσματα. Επιδιώκει αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα προκειμένου να υπάρχει δυνατότητα γενικεύσεις των συμπερασμάτων της έρευνας 11

Ποιοτική versus Ποσοτική έρευνα; [02] Ενδεικτικά εργαλεία αναζήτησης δεδομένων Ποιοτική έρευνα Υπάρχουσες μελέτες, έρευνες, Επιστημονικά, νομικά κείμενα Ανοικτές όμως εντοπισμένες συνεντεύξεις (focused interviews), βασισμένες σε λέξεις κλειδιά. Ποσοτική έρευνα Διαθέσιμες Βάσεις Δεδομένων. Δομημένες συνεντεύξεις (ερωτηματολόγιο), βασισμένες σε μια οργανωμένη σειρά προκαθορισμένων ερωτήσεων με κλειστές ερωτήσεις (κωδικοποιημένες) και ανοικτές (λέξη προς λέξη). Μέθοδος Delphi Μέθοδοι επεξεργασίας Ανάλυση περιεχομένου: (*) Ο αφηγηματικός λόγος (προσωπικές εμπειρίες) επιτρέπει την ταξινόμηση των εμπειριών προκειμένου να περάσουμε από ατομική σε κοινές αντιλήψεις του «τι έγινε;». Ο μη-αφηγηματικός λόγος επικεντρώνεται στο «πως και τι πρέπει να γίνει;» Πολλαπλές στατιστικές τεχνικές, βασισμένες σε δύο κεντρικές έννοιες (διασπορά συν διασπορά, συσχετίσεις) (*) Δύο απαραίτητες φάσεις: διεξοδική κάθετη ανάγνωση της κάθε συνέντευξης και οριζόντια 12 ανάγνωση συγκρίνοντας τις συνεντεύξεις μεταξύ τους προκείμενου να απομονώσουμε κεντρικές πυρήνες ιδέες.

Ποιοτική versus Ποσοτική έρευνα; [03] Δύο διαφορετικά ζητήματα: Διερεύνηση των αιτίων της μη αποτελεσματικής επενδυτικής πολιτικής σε μια Περιφέρεια. Η ποιοτική προσέγγιση μέσω συνεντεύξεων σε μια ομάδα «εμπειρογνωμόνων» (Focus group) είναι μια κατάλληλη μέθοδος: οι «μετρήσιμοι» δείκτες δεν είναι απαραίτητα αναγκαίοι ειδικά για την ανάδειξη των αιτιών. Διερεύνηση της «διάθεσης» πληρωμής (Willingness to pay), όπως η διάθεση των οδηγών ΙΧ να πληρώνουν «εισιτήριο» για να έχουν το δικαίωμα να μπουν μέσα στο κέντρο μιας πόλης. Παρότι πρόκειται για διάθεση, η ποσοτική προσέγγιση είναι απαραίτητη έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε αν υπάρχει έντονη ή μη διάθεση και έπειτα να προσδιορίζουμε την κατάλληλη μέγιστη τιμή. 13

Και γιατί Όχι «Μικτή Μεθοδολογική Προσέγγιση»; 1. Προκαταρτική ποιοτική έρευνα Ομάδες-στόχους (Πρόσωπα με σχετική εμπειρία: Αιρετοί, Εκπρόσωποι και Στελέχη Αυτοδιοίκησης, Μελετητές, Εκπρόσωποι Επιμελητηρίων και Συνεταιρισμών, κ.λπ.) Συνεντεύξεις Στόχος: να προσδιοριστούν οι ανάγκες και προτεραιότητες της έρευνας καθώς και οι θεματικές / συνιστώσες του ζητήματος που εξετάζουμε και κατά συνέπεια, να προσδιορίζουμε τις μεταβλητές / δείκτες και τα απαραίτητα δεδομένα που πρέπει να συλλέγονται. 2. Με βάση τα ευρήματα της ποιοτικής έρευνας, διαμόρφωση της ποσοτικής έρευνας. Πρωτογενή ή δευτερογενή έρευνα; Στην περίπτωση της δειγματοληπτικής έρευνας, δύο είναι τα κρίσιμα σημεία: - ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου - το μέγεθος και η δομή του δείγματος 14

Οι πέντε (5) Φάσεις της έρευνας 15

Φάσεις της έρευνας: 5 ερωτήσεις Πέντε διακριτές φάσεις I. Σύνδεση των ερευνητικών ζητημάτων με τους στόχους της έρευνας. Σύνδεση των στόχων της έρευνας με τις υποθέσεις εργασίας. è Θεωρητικό υπόβαθρο / βιβλιογραφική έρευνα II. Ανάπτυξη του συνολικού σχεδίου της έρευνας (Research plan) III.Συλλογή δεδομένων και πληροφοριών και εισαγωγή τους σε κατάλληλη Βάση Δεδομένων IV.Έλεγχος και ανάλυση των δεδομένων, παραγωγή δεικτών και στατιστικών αποτελεσμάτων V.Παρουσίαση και διάδοση των αποτελεσμάτων Συνεχής διαδικασία ερωτήσεων Ποιο είναι το θέμα; Τι θέλω να αποδείξω; Ποιες είναι οι βασικές παραδοχές που θέλω να επιβεβαιώσω; Ποια μεθοδολογική προσέγγιση; Ποιες είναι οι μέθοδοι επεξεργασίας; Ποια τα δεδομένα; Ποιες οι πηγές; Πρωτογενή ή δευτερογενή; Ποια είναι η αξιοπιστία των δεδομένων; Ποιες στατιστικές τεχνικές; 16

Φάση 1: Σύνδεση των ερευνητικών ζητημάτων με τους στόχους της έρευνας ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: Στόχος: Ορισμός με σαφήνεια του κεντρικού ζητήματος και των σχετικών υποθέσεων εργασίας. Αυτό μας επιτρέπει να: Προσδιορίσουμε τις συνιστώσες της έρευνας και τις κατάλληλες ερωτήσεις. (Απαραίτητη διαδικασία στο πλαίσιο διαμόρφωσης ενός ερωτηματολογίου): απαραίτητη η βιβλιογραφική έρευνα. Προσδιορίσουμε το πεδίο έρευνας όπως (ανάλογα με το κεντρικό ζήτημα): q πληθυσμός αναφοράς και πληθυσμός στόχος (υπό-διαίρεση του 1 ου ), q q q περιοχή μελέτης χωρική κλίμακα, περίοδος ανάλυσης κ.λπ. 17

Φάση 2: Ανάπτυξη του συνολικού σχεδίου της έρευνας ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: Στόχος: Προσδιορισμός της διαδικασίας συλλογής και επεξεργασίας κατάλληλων δεδομένων για να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε αξιόπιστες απαντήσεις. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει: την επιλογή των πηγών των δεδομένων (βλέπε 3 η φάση), Σε περίπτωση πρωτογενής έρευνας, την διαμόρφωση της δειγματοληπτικής έρευνας: (α) μέγεθος δείγματος, (β) δομή του δείγματος, (γ) επιλογή του δείγματος (τυχαίο, στρωματοποιημένο κ.λπ.), (δ) τύπος συνεντεύξεων. την επιλογή των στατιστικών εργαλείων και μεθόδων. Ο σχεδιασμός μιας έρευνας αποτελεί σύνθετη διαδικασία. Όλα τα παραπάνω θέματα πρέπει να εξεταστούν σύμφωνα με το διαθέσιμο χρόνο και το κόστος του επιλεγμένου σχεδίου. 18

Φάση 3: Συλλογή δεδομένων [01] ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: Δύο βασικές κατηγορίες πηγών δεδομένων [A] Δευτερογενή δεδομένα: οι πηγές αυτές χρησιμοποιούνται όταν τα ερευνητικά ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν, τουλάχιστον σε ικανοποιητικό βαθμό, χωρίς την χρήση πρωτογενών δεδομένων. Βασικά πλεονεκτήματα: (i) στις περισσότερες περιπτώσεις η διαδικασία είναι λιγότερο δαπανηρή και (ii) τα δεδομένα είναι σχεδόν άμεσα διαθέσιμα. Μειονεκτήματα: (i) γενικά, η παραγωγή αυτών των δεδομένων δεν πραγματοποιήθηκε με στόχο να εκπληρώσουν με ακρίβεια το προσωπικό μας σχέδιο έρευνας, (ii) σε ορισμένες περιπτώσεις, ορισμένα δεδομένα (διαχρονικές ή/και χωρικές σειρές) λείπουν (missing values) ή θεωρούνται ακόμα προσωρινά. 19

Φάση 3: Συλλογή δεδομένων [02] ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: Πηγές Συγκέντρωσης Πρωτογενή πληροφοριακού Υλικού 1. Δημοσιευμένα Στατιστικά Στοιχεία, κυρίως σε κεντρικό επίπεδο: Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), Ευρωπαϊκή Αρχή (EUROSTAT), World Bank, GEODATA.GOV.GR è βλέπε ιστοσελίδα. 2. Στατιστικό υλικό υπάρχει και σε δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς. 3. Βάσεις Δεδομένων και οδηγούς Ερευνητικών Κέντρων ή εταιρειών που ασχολούνται με τη συγκέντρωση και επεξεργασία στατιστικών στοιχείων. 4. Επίσης χρήσιμο πληροφοριακό υλικό υπάρχει σε αναπτυξιακές μελέτες και μελέτες έργων όπως και σε αναπτυξιακά προγράμματα. 20

Φάση 3: Συλλογή δεδομένων - ένα παράδειγμα Β.Δ. [03] ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: 21

Φάση 3: Συλλογή δεδομένων [04] ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: [B] Πρωτογενή δεδομένα: μας επιτρέπουν να απαντήσουμε πλήρως στα ερωτήματα, υπό την προϋπόθεση ότι, το σχέδιο έρευνας έχει αναπτυχθεί με κατάλληλο τρόπο. Βασικό μειονέκτημα: η διαδικασία απαιτεί χρόνο, ανθρώπινους και συχνά χρηματικούς πόρους. Επιπλέον, η διαδικασία είναι χρονοβόρα διότι απαιτεί: 1) Επιλογή του δείγματος καθώς και της μεθόδου δειγματοληψίας (επιλογή των συμμετεχόντων) 2) Ερωτηματολόγιο για την διατύπωση - κωδικοποίηση των ερωτήσεων (ποιες κλίμακες;) 3) Επιλογή της μεθόδου υλοποίησης της έρευνας (πρόσωπο-με-πρόσωπο, τηλεφωνική συνέντευξη, ταχυδρομική ή ηλεκτρονική έρευνα), 4) Εκπαίδευση των συνεντευκτών, 5) Εφαρμογή πιλοτικής έρευνας: απαραίτητη προκειμένου να εξακριβωθεί πώς οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται τις ερωτήσεις μας, 6) Τελικό ερωτηματολόγιο - Τελική συλλογή δεδομένων 22

Φάση 4: Ανάλυση των δεδομένων [01] ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: Στόχος: Οργάνωση και Μείωση του αρχικού όγκου των δεδομένων με σκοπό την παραγωγή σχετικών «μέτρων» / δεικτών που επιτρέπουν με ευκολότερο τρόπο την ερμηνεία των δεδομένων. (βλέπε παράτημα για την αναγκαιότητα δημιουργίας των δεικτών) Στατιστική ανάλυση: Η επιλογή των μεθόδων εξαρτάται από δύο στοιχεία: (i) την ίδια τη φύση των δεδομένων και, (ii) το (τους) στόχο (ους) της ανάλυσης. Πριν οποιαδήποτε εξειδικευμένη στατιστική ανάλυση, είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί διερευνητική / περιγραφική επεξεργασία των δεδομένων η οποία περιλαμβάνει: q Έλεγχος αξιοπιστίας των δεδομένων (Fiability and reliability tests), q Ανάλυση της κατανομής των κύριων μεταβλητών (distribution) q Παραγωγή μέτρων κεντρικής τάσης και διασποράς μεταβλητότητας, της συγκέντρωσης, των ανισοτήτων) (ανάλυση της q Διαστήματα εμπιστοσύνης 23

Φάση 4: Ανάλυση των δεδομένων [02] ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: Βασικές στατιστικές μέθοδοι : Παλινδρόμηση: ανάλυση της επιρροής επιλεγμένων ερμηνευτικών μεταβλητών στη διακύμανση της εξαρτημένης μεταβλητής. Διαχωριστική Ανάλυση (Discriminant Analysis): ταξινόμηση των ατόμων(*) σε δύο ή περισσότερες κατηγορίες (ανάλυση που βασίζεται σε πίνακες διπλής εισόδου, contingency tables). Παραγοντική Ανάλυση (Factor Analysis): Εντοπισμός των ισχυρότερων διαστάσεων (συνιστωσών) ενός μεγάλου αριθμού μεταβλητών που συσχετίζονται μεταξύ τους. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει την παραγωγή περιορισμένου αριθμού σύνθετων δεικτών. Ταξινόμηση / Ομαδοποίηση (Cluster Analysis): η μέθοδος αυτή οδηγεί στην ομαδοποίηση των ατόμων σε ένα περιορισμένο αριθμό ομοιογενών ομάδων (αλληλοαποκλειόμενες ομάδες, ενώ στο εσωτερικό καθεμιάς ομάδας, τα άτομα παρουσιάζουν «παρόμοιο προφίλ»). (*) Τα στατιστικά άτομα της έρευνας μπορεί να είναι επιχειρήσεις, χωρικές ενότητες, έργα, υποδομές, λιμάνια, πόλεις, καταναλωτές, απασχολούμενοι κ.λπ. 24

Φάση 5: Παρουσίαση των αποτελεσμάτων και ευρημάτων της έρευνας ΑΣ ΥΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟ ΜΕ ΆΤΩΝ Ν ΖΗΤΗΜ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏ ΣΗ ΣΎΝΔΕ ΦΆΣΗ 1: Στόχος: Η παραγωγή μιας κατανοητής και ελκυστικής έκθεσης, τηρώντας τους βασικούς επιστημονικούς κανόνες: Κατανοητή περίληψη, παρουσιάζοντας την ερευνητική ερώτηση (εις) και τα βασικά συμπεράσματα. Λεπτομερής περιγραφή του επιστημονικού ζητήματος και των υποθέσεων εργασίας, συμπεριλαμβανομένης και της χρησιμότητας της μελέτης. Παρουσίαση των ιδιαιτεροτήτων και δυσκολιών που προέκυψαν κατά την υλοποίηση της έρευνας Παρουσίαση και αιτιολόγηση των μεθόδων ανάλυσης Κατάλληλη παρουσίαση των στατιστικών αποτελεσμάτων (πίνακες, γραφήματα: η συνοπτική παρουσίαση μέσω πινάκων, διαγραμμάτων είναι πολύ πιο αποδοτική από ένα "εκτεταμένο κείμενο"). Αποφεύγουμε, μέσα στο κείμενο, μεγάλους πίνακες, (αν η πληροφορία είναι απαραίτητη, οι σχετικοί πίνακες πρέπει να ενσωματώνονται στα παραρτήματα. Σε βάθος συζήτηση των αποτελεσμάτων με αναφορά στην ενδεχόμενη αμφισβήτηση ορισμένων δεδομένων. Τέλος, ρωτήστε τον εαυτό σας αν η διάταξη και η γενική παρουσίαση της έκθεσης (ειδικά των στατιστικών εργαλείων) είναι ελκυστικές!!!. 25

Σας ευχαριστώ θερμά 26

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ:. από τα αδρά δεδομένα στους δείκτες. 27

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Υπό μελέτη φαινόμενο Υποθέσεις εργασίας Συλλογή Δεδομένων ü Επιλογή Μεταβλητών ü Εξεταζόμενος Πληθυσμός (Παρατηρήσεις) ü Μονάδα(ες) μέτρησης ü Περίοδος ανάλυσης ü Πηγή δεδομένων Επιλογή Στατιστικών Μεθόδων Οδικές υποδομές (Οδικό δίκτυο) στην Ε.Ε.-28 κατά τη τελευταία δεκαετία 2005-2014 Τάση μείωσης των ανισοτήτων; Ποια Δεδομένα; Μεταβλητές: Οδικά Δίκτυα : (α) αυτοκινητόδρομοι και (β) άλλοι δρόμοι Εξεταζόμενος Πληθυσμός: οι 28 Χώρες της Ε.Ε. Μονάδα μέτρησης: χιλιόμετρα Περίοδος ανάλυσης: 2005 & 2014 è διαχρονική εξέλιξη Πηγή Δεδομένων: EUROSTAT, regional Database Περιγραφική Επαγωγική Οικονομετρική Εφαρμογή και ερμηνεία αποτελεσμάτων Σημαντικότητα των μεταδεδομένων (metadata) 28

ΤΑ ΑΔΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Περιορισμένη χρησιμότητα των αδρών δεδομένων Ρίσκο στατιστικού τεχνήματος (statistical artefact) Πηγή: EUROSTAT 29

ΤΑ ΑΔΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ και το Στατιστικό Τέχνημα (artefact) Παράδειγμα στατιστικού τεχνήματος (statistical artefact) «Η συμμετοχή της Ελλάδας, το 2005, στο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων της Ε.Ε. είναι τρεισήμισι φόρες μεγαλύτερη από την Κύπρο και την Ιρλανδία!!» Αντιθέτως, η σύγκριση των ποσοστών μεταβολής δεν προκαλεί στατιστικό τέχνημα. Πηγή: EUROSTAT, τελευταία ενημέρωση: 20/09/2016 Π.χ.: η αύξηση του δικτύου στην Ιρλανδία είναι περίπου δύο φόρες μεγαλύτερη σε σχετικούς όρους, από την αντίστοιχη στην Ελλάδα. 30

ΤΑ ΑΔΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ και το Στατιστικό Τέχνημα (artefact) «Η συμμετοχή της Ελλάδας, το 2005, στο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων της Ε.Ε. είναι τρεισήμισι φόρες μεγαλύτερη από την Κύπρο και την Ιρλανδία!!» Για να αποφύγουμε το σχετικό λάθος, μπορούμε να χρησιμοποιούμε το ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ (Ql ir ) A Ar A An ir in QL ir = = s ir s in ΤΩΡΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΌΤΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΊΝΑΙ 2,7 ΦΟΡΕΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ 31

Πρώτο Δίδαγμα q Σπανίως, η στατιστική ανάλυση βασίζεται στα αδρά δεδομένα τα οποία θέτουν πρόβλημα σύγκρισης μεταξύ τους, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε χωρικές / διοικητικές μονάδες (Χώρες, Περιφέρειες, Δήμοι, Πολεοδομικά Συγκροτήματα κ.ά.) q Βασική φάση του σχεδιασμού και της εφαρμογής της εμπειρικής έρευνας είναι η επιλογή κατάλληλων δεικτών. Η καταλληλόλητα αφορά: (α) τη δυνατότητα «εννοιολογικής προσέγγισης» και «μέτρησης» του φαινομένου που εξετάζεται, (β) την εξασφάλιση ότι, η ερμηνεία του επιλεγμένου δείκτη είναι άμεση και μη περιπλοκή προκειμένου να παράγουμε κατανοητή πληροφόρηση για τον εύρη κοινό και όχι μόνο για μια «δήθεν ελίτ» Δείκτης μεταβολής της μεταβλητής X: Όπου t = τελικός χρόνος & ο = αρχικός χρόνος ΔΧ = 100 (Χ ) =100 ( 1) 32