ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ν. ΚΑΡΤΣΑΚΗ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ν. ΚΑΡΤΣΑΚΗ 1

1. Τίτλος ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 2. Εµπλεκόµενες γνωστικές περιοχές Η εργασία απευθύνεται κυρίως σε µαθητές των µεγαλύτερων τάξεων του Δηµοτικού Σχολείου (Δ, Ε και ΣΤ τάξη), αλλά µπορεί να επεκταθεί και σε όλες τις τάξεις. ανάλογα µε τα ενδιαφέροντα και τις γνώσεις των παιδιών. Συνδέεται κυρίως µε τη Γεωγραφία, την Ιστορία, τη Γλώσσα, την Κοινωνική Πολιτική Αγωγή και τη Μελέτη Περιβάλλοντος και επιµέρους ενότητες που αναφέρονται στον πολιτισµό, στη θεατρική Αγωγή, τη Μουσική κ.ά. 3. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των µαθητών Οι µαθητές αν και στην καθηµερινότητά τους και την επαφή τους µε τα ΜΜΕ, κυρίως µε την τηλεόραση βλέπουν και ακούνε για τις χώρες της Ευρώπης, το Ευρώ, παρακολουθούν οµαδικά αθλήµατα (ποδόσφαιρο, µπάσκετ ), µεγάλων οµάδων, την προεδρία της Ε. Ε. τα συµβούλια και τις συνόδους κορυφής, για τις Βρυξέλλες, το Στρασβούργο και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις σχέσεις µας µε την Ε.Ε. τους πολιτικούς, πολιτισµικούς, κοινωνικούς και οικονοµικούς δεσµούς που µας ενώνουν. τις διαφορές που µας χωρίζουν µε τις άλλες χώρες σε επίπεδο βιοτικού επιπέδου, κουλτούρας και διαφορετικότητας.. Επίσης είναι κατανοητό σε µεγάλο βαθµό πως οι ανθρώπινες δραστηριότητες της κάθε χώρας επηρεάζουν τις συνθήκες της καθηµερινής ζωής των Ευρωπαίων πολιτών και κατά συνέπεια και τις συνθήκες ανάπτυξης ενός τόπου. 4. Σκοπός και στόχοι ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ -Να µάθουν οι µαθητές για την προέλευση του ονόµατος της Ευρώπης. -Να διακρίνουν τις διαφορές που υπάρχουν ανάµεσα στις χώρες της Ευρώπης. -Να ανακαλύπτουν τα κοινά πολιτισµικά, κλιµατικά, οικονοµικά, κοινωνικά στοιχεία των χωρών της Ευρώπης. 2

-Να καταγράφουν τα σύµβολα και τους συµβολισµούς κάθε χώρας που υπάρχουν στις σηµαίες, στα µνηµεία, στις εθνικές ενδυµασίες, στις οµάδες κ.ά. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ -Να συνεργαστούν οι µαθητές για να υλοποιήσουν δραστηριότητες χρησιµοποιώντας τις νέες τεχνολογίες. -Να αναδείξουν την κριτική τους µέσα από διαδικασίες ανακάλυψης, πειραµατισµού, αναδόµησης και επέκτασης των γνωστικών τους δοµών. -Να ευαισθητοποιηθούν σχετικά µε το σεβασµό και τη διαφορετικότητα των ευρωπαϊκών χωρών (γλώσσα, θρησκεία, πολίτευµα, µορφολογία εδάφους, κλιµατικές διαφορές κ.ά. -Να υιοθετήσουν στάσεις ζωής για την προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς -Να κατανοήσουν πώς και πόσο οι ανθρώπινες δραστηριότητες επηρεάζουν τη ζωή και το επίπεδο διαβίωσης µιας χώρας. ΤΠΕ -Να εξοικειωθούν οι µαθητές µε εργαλεία γενικής χρήσης και υπολογιστικά περιβάλλοντα οπτικοποίησης και προσοµοίωσης για να κατανοήσουν τις διαφορές που υπάρχουν σε διάφορα περιβάλλοντα των χωρών (µορφολογικό, κλιµατικό, οικιστικό κ.ά. -Να αξιοποιήσουν ανοιχτά εκπαιδευτικά λογισµικά για να γνωρίσουν µέσα από την έρευνα και τον πειραµατισµό την ταυτότητα των χωρών της Ευρώπης. 5. Κατηγορία λογισµικού συνδυασµός κατηγοριών λογισµικού - Λογισµικά γενικής χρήσης (επεξεργασία κειµένου, εικόνων, λογιστικά φύλλα) - Λογισµικά συµβολικής έκφρασης και συστήµατα επικοινωνίας της πληροφορίας (εφαρµογές διαδικτύου) - Υπολογιστικά περιβάλλοντα οπτικοποίησης (GOOGLE EARTH, GOOGLE MAPS) και προσοµοιώσεις (ΓΑΙΑ) - Λογισµικά επιµόρφωσης - Λογισµικά ανοιχτού τύπου για δηµιουργία εννοιολογικής χαρτογράφησης CMAPTOOLS, HOT POTATOES - Ελεύθερο λογισµικό δηµιουργικής έκφρασης TUXPAINT 3

6. Διάρκεια Η εκτιµώµενη διάρκεια του σεναρίου υπολογίζεται σε οκτώ (8) διδακτικές ώρες. 7. Οργάνωση τάξης & απαιτούµενη υλικοτεχνική υποδοµή Η υλοποίηση του σεναρίου προτείνεται να υλοποιηθεί στο εργαστήριο Η/Υ του σχολείου όπου θα είναι εγκατεστηµένα τα παραπάνω λογισµικά και στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων όπου υπάρχει ο διαδραστικός πίνακας, ο προτζέκτορας και η οθόνη. Οι µαθητές εργάζονται σε οµάδες των δύο ατόµων ανά Η/Υ. Για την υλοποίηση του σεναρίου απαιτείται η σύνδεση στο διαδίκτυο και η εγκατάσταση των λογισµικών google earth και ΓΑΙΑ. Θα χρησιµοποιηθούν επίσης οι σχολικοί χάρτες, ο άτλαντας και η υδρόγειος σφαίρα. 8. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου Το σενάριο στηρίζεται στους άξονες των Γνωστικών θεωριών µάθησης και ειδικότερα του εποικοδοµισµού. Υποστηρίζονται στη θεωρία της ενεργούς επεξεργασίας πληροφοριών µε βάση τις διαδικασίες κατασκευής της γνώσης ενώ παράλληλα λαµβάνονται υπόψη οι ιδέες, οι αναπαραστάσεις και οι πρότερες γνώσεις των µαθητών. Ακολουθείται η οµαδοσυνεργατική και ανακαλυπτική µέθοδος η οποία καθοδηγείται από το δάσκαλο. Οι µαθητές διερευνούν την κουλτούρα των λαών της Ευρώπης τις, ενώ πειραµατίζονται µε περιβάλλοντα προσοµοίωσης και οπτικοποίησης. Εντοπίζουν σχέσεις και αλληλεπιδράσεις µεταξύ µεταβλητών και παραµέτρων. Οικοδοµούν έννοιες και γνώσεις αναδοµώντας και επεκτείνοντας τις προϋπάρχουσες νοητικές τους δοµές. Οι µαθητές µέσα από διδακτικά προσανατολισµένες δραστηριότητες και µε την καθοδήγηση του δασκάλου χρησιµοποιούν το διαδίκτυο. Χρησιµοποιούν το λογισµικό Internet Explorer, ή το Mozilla προκειµένου να επισκεφθούν την ιστοσελίδα http://www.k24.gr/. Ασκούνται σε δεξιότητες αναζήτησης, εύρεσης, αξιολόγησης και χρήσης της πληροφορίας µε τρόπο αποτελεσµατικό. Αναπτύσσουν µεταγνωστικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τον αναστοχασµό της διδακτικής πρακτικής. 4

9. Διδακτικές Προσεγγίσεις - Περιγραφή των δραστηριοτήτων Ο ρόλος του δασκάλου είναι ιδιαίτερα σηµαντικός όχι µόνο ως οργανωτής της διδακτικής διαδικασίας αλλά και ως σύµβουλος, υποστηρικτής και εµψυχωτής των οµάδων εργασίας. Οι µαθητές περιηγούνται στις χώρες της Ε.Ε. µέσα από ένα φανταστικό ταξίδι γνωριµίας. Ειδικότερα γνωρίζουν τις χώρες µέσα από σύµβολά τους, κυρίως τις σηµαίες τους. Επίσης, συνειδητοποιούν την ιδιαίτερη σηµασία που έχει η ευρωπαϊκή σηµαία µε τα 12 αστέρια, σηµαία σύµβολο της Ευρωπαϊκής Ιδέας και της ένωσης των 28 χωρών µέσα από ένα φάσµα διαφορετικών λαών και γλωσσών, διαφορετικής πολιτιστικής, οικονοµικής, πολιτικής, κοινωνικής αναφοράς. Έτσι, στην πρώτη δραστηριότητα µε τη χρήση του διαδικτύου οι µαθητές συζητούν, ενηµερώνονται και ανταλλάσουν απόψεις σχετικά µε τις χώρες της Ευρώπης, παρατηρώντας εικόνες από συγκεκριµένη ιστοσελίδα που τους δίνεται. Στην 1 η δραστηριότητα οι µαθητές εισάγονται στην έννοια της Ευρώπης και της Ε.Ε. Ένα ταξίδι στις χώρες της Ευρώπης, νοερά, ξεκινώντας από την Κρήτη. Οι µαθητές έχουν την επίγνωση της έλλειψης ενηµέρωσης για τις χώρες της Ευρώπης και µόνο «εγκυκλοπαιδικές» γνώσεις κατέχουν, όπως για παράδειγµα πρωτεύουσες χωρών, οµάδες και κάποια ιστορικά κτίρια, πρόσωπα ή µουσεία! Η πρώτη δραστηριότητα είναι η γνωριµία µε τις χώρες, πιο εντατικά και επιµεληµένα. Η αρωγή έρχεται, εννοείται, από το διαδίκτυο (χάρτες, παιχνίδια ) και το υλικό που υπάρχει στη διάθεση στο αντίστοιχο γραφείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUROPE DIRECT) που έχει έδρα το Ηράκλειο. Ο µύθος της Ευρώπης, το Ευρώ, οι ποδοσφαιρικές οµάδες είναι πιο κοντά στα ενδιαφέροντα των παιδιών. Η αξιοποίηση αυτών των στοιχείων κάνει το «ταξίδι» να κυλάει πιο όµορφα και πιο ευχάριστα! Γίνεται αφήγηση του µύθου της Ευρώπης, µέσα από µια περιπλάνηση, ανάµεσα σε πολλά σηµειολογικά στοιχεία (Ταύρος, θάλασσα, Γόρτυνα, πλάτανος κ. ά.), ενώ οι µαθητές ανακαλύπτουν στοιχεία του µύθου στα νοµίσµατα, σε έργα τέχνης, σε λέξεις κ. ά. Στη 2 η δραστηριότητα οι σηµαίες, τα σύµβολα των χωρών της Ε.Ε. γίνονται η αφορµή οι µαθητές της Δ, Ε και ΣΤ τάξης του σχολείου, να 5

ασχοληθούν πιο συστηµατικά µε τα κράτη - µέλη της Ε.Ε. Δηµιουργείται, έτσι η ιδέα τα παιδιά να «υιοθετήσουν», µια χώρα, να «ταξιδέψουν» σ αυτή, να µπουν λίγο στην κουλτούρα και τις ιδιαιτερότητές της. Τα εθνικά σύµβολα των χωρών της Ε. Ε. µε τα χρώµατα και τους συµβολισµούς τους εξιτάρουν το ενδιαφέρον των παιδιών και οδηγούνται, αβίαστα, σε µια εικαστική απεικόνιση των σηµαιών µε διάφορα είδη χρωµάτων και τεχνικών σε χαρτί Α3. Στη συνέχεια, κρατώντας και ανεµίζοντας τις σηµαίες, στην αυλή του Σχολείου µπορούν να παρουσιάσουν καθένας µε το δικό του τρόπο (παντοµίµα, χορό, κίνηση, τραγούδι ), τη χώρα που είχε υιοθετήσει, δηµιουργώντας ένα «ευρωπαϊκό» κύκλο. Η φαντασία των παιδιών, όπως πάντα, είναι εντυπωσιακή, εξάρει και αποφορτίζει τα συναισθήµατά τους και σ αυτή την περίπτωση, οι σηµαίες, δυνατό ερέθισµα, τα οδηγεί σ ένα φανταστικό αποτέλεσµα! Ο ενθουσιασµός τους είναι µεγάλος, οι «χώρες παιδιά», ενώνονται, βρίσκουν κοινά στοιχεία (γλώσσες, πολιτισµός, πολιτικές, εκπαίδευση, συνήθειες κ. ά.). Ένα µικρό λιθαράκι προστίθεται στην κατάκτηση της γνώσης της ιδέας της Ε. Ε. από τους µαθητές µας. Στην 3 η δραστηριότητα δίνεται έµφαση στα αστέρια που ενώνουν, που φωτίζουν, που στέλνουν το φως τους στα πέρατα του κόσµου, σύµβολα της αιωνιότητας της ανθρώπινης ύπαρξης, τόσο µεγάλα, αλλά τόσο µικρά στο µάτι του ανθρώπου, τόσο µακρινά, αλλά τόσο κοντά µας! Αυτό είναι το µυστήριο των αντιθέσεων που δίνει χρώµα στον ουρανό και ελπίδα στον άνθρωπο επί γης. Κάθε αστέρι και µια ευχή, κάθε αστέρι και ένας άνθρωπος, κάθε αστέρι και µια χώρα της Ευρώπης που αιώνες τώρα αγωνίζεται για να σταθεί στα πόδια της, να αναπτύξει την κουλτούρα και τη δηµιουργικότητά της ανάµεσα σε τόσες άλλες στον κόσµο! Οι µαθητές της Δ, Ε και ΣΤ τάξης του Σχολείου µας, στο σύνολό τους 60, αφού έχουν υιοθετήσει µια χώρα της Ε. Ε. έχουν µπει για τα καλά στο κλίµα της γνωριµίας των ευρωπαϊκών χωρών. καλούνται στην αυλή του Σχολείου για να δηµιουργήσουν µε το δικό τους µοναδικό τρόπο τα αστέρια της σηµαίας. Αφού αυτοσχεδιάσουν, ποικιλοτρόπως, χωρίζονται σε οµάδες των 5 παιδιών και κάθε οµάδα σχηµατίζει ένα αστέρι: 60: 5= 12. Ξαπλώνουν στο έδαφος, πιάνουν τα χέρια τους, σχηµατίζοντας κατ αρχήν ένα κύκλο και στη συνέχεια µε το άνοιγµα των ποδιών τους σχηµατίζουν 12 υπέροχα αστέρια! Όλα αυτά σχηµατίζονται σε ένα τεράστιο κύκλο αναπαριστάνοντας τέλεια τα 12 αστέρια της Ε. Ε.! Το µήνυµα που φυσικά στέλνουν τα παιδιά είναι το µήνυµα της ειρήνης, της συµφιλίωσης, της συνεργασίας της πραγµατικής ένωσης όλων των χωρών της Ε. Ε. αλλά και όλων των χωρών του κόσµου! Ένωση της αγάπης και της αλληλεγγύης. 6

Πραγµατικά και αυτή τη δραστηριότητα την απόλαυσαν, βιώνοντάς την και τη βίωσαν απολαµβάνοντάς την! Μέσα από διάφορους χάρτες (πολιτικούς, γεωφυσικούς, παραγωγικούς, συµβολιστικούς κ.ά., ένα πλoύσιο, εποπτικό υλικό σε συµβατική και ηλεκτρονική µορφή οι µαθητές συνειδητοποίησαν την ενιαία και αδιαίρετη Ευρώπη των λαών, την ιδέα πως όλοι είµαστε Ευρωπαίοι πολίτες σε µια προσπάθεια κυρίως οικονοµικής ενοποίησης των χωρών της γηραιάς ηπείρου. Μέσα στο πλαίσιο αυτό όλοι έχουµε δικαιώµατα και υποχρεώσεις που πηγάζουν µέσα ;από µια αγαστή συνεργασία σε πολλούς τοµείς, όπως η επιχειρηµατικότητα, το εµπόριο, η παραγωγή πρώτων υλών κ.ά. Οι διδακτικές προσεγγίσεις υπήρξαν κυρίως βιωµατικές. Πέρα από το καθαρό πληροφοριακό πλαίσιο το οποίο διενεργήθηκε στο εργαστήρι πληροφορικής, στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και στις τάξεις του Σχολείου µας, οι µαθητές είχαν την ευκαιρία να βιώσουν µέσα από παιχνίδια, µουσική, κίνηση, εικαστικές προσεγγίσεις και χορό την ιδέα της Ε. Ε. και την εµβάθυνση της γνώσης για τις χώρες της Ευρώπης. Αξιολόγηση Επεκτάσεις Η γνώση της Ευρώπης είναι βαθιά, πολύπλοκη, πολυεπίπεδη, απροσµέτρητη. Αυτό που λείπει, ίσως, από την εκπαίδευση είναι η συστηµατική διδασκαλία το µαθήµατος του αναλυτικού προγράµµατος, που θα αναφέρεται στη γηραιά ήπειρο, την Ευρώπη, αν θέλουµε να λεγόµαστε Ευρωπαίοι πολίτες. Μια σταγόνα Ευρώπης στο µικρό µας Σχολείο αλλά µια µεγάλη αγκαλιά των µαθητών µας όπου χωράνε όλες οι χώρες και όλοι οι άνθρωποι του κόσµου! 10. ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Το σενάριο αυτό µπορεί να εµπλουτιστεί και µε άλλες δραστηριότητες, όπως την εξωτερική παρατήρηση, π.χ. στοιχεία της Ευρώπης που υπάρχουν στην πόλη µας. ( λέξεις διαφόρων γλωσσών, πινακίδες, προξενεία, ίσως, που υπάρχουν, σύµβολα σε χώρους πολιτισµικής αναφοράς, σηµαίες κ.ά.). Επίσης στοιχεία που θα µπορούσε να 7

αξιοποιηθούν είναι οι συνεντεύξεις που µπορούν να πάρουν οι µαθητές µας από τους επισκέπτες Ευρωπαίους πολίτες. Αυτοί οι άνθρωποι µπορούν να µας µιλήσουν, να καταγράψουµε πράγµατα από τη δική τους χώρα, να εξοικειωθούµε µε την αντίστοιχη γλώσσα τους κ. ά. Προσφέρεται κυρίως η τουριστική περίοδος όπου συρρέουν χιλιάδες τουρίστες στην πόλη µας και το νησί µας. 8